Roman van Perchevael

[Roman van Perchevael]

[p. 247]

 

Daventure gewaget nu das,

 

Dat menech man blide was

 

Dor dat Perchevael te hove es comen,

 

Ende om dat si mede hebben vernomen

36955

Dat hi gewonnen heeft sijn lant,

 

Ende sijn broder mede altehant

 

Acglavael dlant heeft beseten.

 

Dor dese sake, alse wijt weten,

 

Dede die coninc houden hof

36960

Om te merren sinen lof,

 

Ende ontboet als te voren

 

Die ter tafelronden behoren.

 

Ende alsi in dese feeste saten

 

Quam daer ene joncfrouwe, di utermate

36965

Lelijc was in allen maniren:

 

Men mochse niet wel visiren

 

Van gedane hoe swerd si was:

 

Si hadde di tande gelijc den das:

 

Si hadde granen omden mont

36970

Ende enen snavel gelijc den hont,

 

Ende ogen hol, der simmen gelike:

 

Die wintbrauwen lanc ende eyselike:

 

Dat ansichte breet ende vuel

 

Si quam gereden op enen muel

36975

Inder zalen ter selver stat

 

Daer die coninc Artur at,

 

Ende si groette den coninc vorwaer,

 

Ende al die met hem waren daer.

 

Daerna sprac vort die joncfrouwe:

36980

"Her coninc Artur, bi mire trouwe;

 

Ic moet noch tavont herde verre

 

Ofte ic saels wesen erre;

 

Want ten castele, hebbic geval,

 

Orglieuse, here, soe sal

36985

Mine herberge wesen, wildijt horen,

 

Daer vif hondert ridders utvercoren

 

Ende .lx. sijn altoes binnen;

 

Ende elc heeft daer, als wijt kinnen,

 

Sine amie. Dies wille roken

36990

Dat hi aventuren wilt soken,

 

Daer mach hi vinden in allen tijt

 

Joesten fel ende swaren strijt;

 

Een mach daer proven sijn geval,

 

Ofte winnen oft verlisen al.

36995

Es hier ieman, die wilt winnen

 

Alden prijs die heeft binnen

 

Die werelt nu? Ic segge hi vare

 

Opten berch te Montesclare;

 

Daer es beseten ene joncfrouwe,

37000

Die hulpeloes drivet groten rouwe.

 

Dise hulpe uter noet

 

Men souts hem spreken ere groet,

 

Ende hi mochte oec danen bringen

 

Tswerd metten vremden ringen,

37005

Daer grote doget an geleget."

[p. 248]

 

Die joncfrouwe heeft nu al geseget,

 

Ende reet en wech eer iet lanc.

 

Mijn her Walewein doe op spranc

 

Ende sprac: "Bi mire trouwe, ic vare

37010

Der joncfrouwen hulpen te Montesclare."

 

Ywain sprac: "Ic wille riden

 

Ten castele Orglieus nu ten tiden,

 

Ende proven daer mijn geval."

 

Ende Keye sprac: "Ic sal

37015

Ten Doloreus nu varen met."

 

Dit selve seide her Griflet.

 

Ende Perchevael seide: "Ic wille riden

 

Achter lande in allen tiden,

 

I alle martsen harentare;

37020

Ende es ieman die oppenbare

 

Josteren wille jegen mi

 

Oft vechten met swerden oec daer bi,

 

Ic makene mat oft hi mi mede

 

Eer ic meer van hem scede."

37025

Ende eer hi volinde sine tale

 

Sprongen daer op si hondert wale,

 

Ende hebben haer wapine an gedaen,

 

Ende namen orlof alle saen,

 

Ende souden en wech sijn gereden.

37030

Daer sagen si comen met haestecheden

 

Ginganbrisile met gewoude,

 

Die brachte enen scilt van goude

 

Met ere veeschen van lasure.

 

Hi groette den coninc Arture

37035

Ende die ridders groet ende clene,

 

Sonder Waleweine allene.

 

"Waleweine en grotic nembermere,

 

Want hi versloech minen here

 

Sonder redene ende sonder recht,

37040

Dies willic hem doen lien echt

 

Vor alle die hoge baroen

 

Ins conincs hof van Scaveloen.

 

Dies bidic pant vor sine mage,

 

Te vechtene over .xl. dage."

37045

Walewein spranc op ter vard

 

Ende sprac te Ginganbrisile ward,

 

Daer sijt alle horden, hoveschelike:

 

"Her riddere, semmi God, die rike,

 

Haddic iet jegen u mesdaen,

37050

Ende haddi mi dat laten verstaen

 

Tuscen mi ende u hoveschelike,

 

Ic had u gebetert sekerlike

 

Tuwen wille; maer sint dat gi

 

Den camp begert dus sere van mi,

37055

Ic sal dan over .xl. dage

 

Te Scaveloen comen, sonder sage,

 

Ende vechten daer al sonder scamp

 

Aldus ontfa ic hier den camp."

 

Dus werd di camp genomen daer,

37060

Ende Giganbrisiel voer wech vor waer,

 

Ende her Walewein ginc hem gereiden

 

Ten campe werd sonder beiden.

 

Ende al die heren. als gi moget horen,

 

Daer ic af seide hier te voren,

37065

Die wilden soeken die aventuren,

 

Gereiden hen te dire uren

 

Ende reden met Waleweine uut.

 

Ginder werd doe groet geluut

 

Vanden vrouwen ende der maisnieden

37070

Doe di heren van hove scieden;

 

Want thof bleef soe bloet nu

 

Van goden ridders, secgic u,

 

Datter si vive niet bleven omtrent,

 

Daermen op micken mochte een twent.

37075

Walewein ende Acgravein,

 

Gariet ende her Ywein,

 

Perchevael ende Griflet

 

Ende her Keye, die oec reet met,

 

Ende Mordret, ende alt conroet,

37080

Dat ic hier vore seide al bloet,

 

Dat voer al nu ter uren

 

Om te sokene aventuren.

 

Si reden te gadere .iiij. milen:

 

Doe quamen si ter selver wilen

37085

Tere wegescede, daer si doe

 

Wilden sceden, ic segt u hoe.

 

Walewein wilt riden tsinen campe,

 

Hem te bescuddene van rampe;

 

Ende mijn her Ywein wilt varen

37090

Ten castele, sonder sparen,

 

Diemen heet Orglieus;

 

Ende Keye wilt varen ten Doloreus:

 

Ende Griflet ende dandere mede

 

Deilden hen al daer ter stede,

37095

Ende voren som met Yweine

 

Ende som met Keyen ende Acgraveine,

 

Ende som vorense te Montesclaren,

 

Daer Walewein soude sijn gevaren.

 

Ende Perchevael voer allene daer

37100

Enen wech, hine weet waer.

 

Dus laticse riden alle nu

 

Ende sal hier vort tellen u

 

Van Waleweine, die nu vard

 

Te Scaveloen tsinen campe ward.

37105

Doe Walewein gesceden was

 

Van sinen gesellen, daer ic af las,

 

Quam hi gereden daer hi sach liden

 

Ene grote rote ridderen riden.

 

Her Walewein hilt stille ende lietse varen.

37110

Een sciltknecht quam gereden daer naren:

 

Dien vrachde Walewein, secgic u,

 

Wie die ridders waren nu.

 

"Here," seit hi, "hets Meliandelijs,

 

Die gerne soude bejagen prijs;

37115

Ende dat ander es Credouet,

 

Die altoes na di ere hem set."

 

Walewein sprac: "Hem kinnic wel,

 

Hets een ridder dapper ende snel."

 

Walewein seide: "Waer varen nu si?"

37120

"Here, tenen tornoye hier bi,

 

Tote Tybaude van Tintavel,

 

Daer sal sijn een tornoy fel.

 

Here, vard te hulpen dien van binnen,

 

Bi Gode, gi sulter mogen winnen

37125

Groten prijs, sidi vrome.

 

Daer sal sijn harde willecome

 

Elc riddere die es coene:

 

Tybaut heeft hulpen te doene."

 

Walewein sprac doe te desen:

37130

"Knape, hoe mach die tornoy wesen

 

Tuscen hen tween in eneger wijs?

 

Ja, en was Meliandelijs

 

In Tybauts huus op gevoet?"

 

"Ja hi, here, dies gevroet,

37135

Bat dan hi sijn sone ware;

 

Maer ic segt u oppenbare

 

Hoe dese dinc wesen mach.

 

Doe Meliandelijs vader lach

 

In sinen doetbedde ent met hem naude

37140

Betroudi so wel heren Tybaude,

 

Dat hi op trouwe beval sijn kint;

 

Ende Tybaut heeften oit sint

 

Harde vaderlijc gehouden

 

Tes hi quam te sire ouden.

37145

Doe socht hi an Tybauts dochter minne:

 

Si seide hine quame in haren sinne

 

Hine ware riddere ende goet man,

 

Ende sine haddene oec daer an

 

Sien torniren ten beginne;

37150

"Ende mogedi dan hoger joncfrouwen minne

 

Verdinen, so salic u minnen tenen gader;

 

Ende des seldi beginnen an minen vader:

 

Daer selen comen diet vreischen mogen.

 

Sie ic u dan ten wapinen dogen,

37155

Ende gi den prijs moget gewinnen,

[p. 249]

 

Ic sal u dan gerne minnen."

 

Dus es die tornoy daer toe comen."

 

Her Walewein heeft orlof genomen,

 

Entie knape es wech gereden

37160

Te sinen here, die nu ter steden

 

Te Tyntaveel quam vor di stat.

 

Ende Tybaut, die daer binnen sat

 

Met sinen geburen, met sinen magen,

 

Die nu secgen ende sere clagen

37165

Dattie tornoy niet sal gescien,

 

Want Tybaut dorste niet doen te dien;

 

Hi vruchte dat hem an sijn ere

 

Mochte lopen nu al te sere,

 

Ende om dit haddi doen sluten

37170

Sine porten al, ende daer buten

 

Meliandelise ende sine liede mede.

 

Walewein quam doe vore die stede,

 

Want sijn wech al daer gelach.

 

Doe hi die porten besloten sach

37175

Trac hi daer ene eyke stoet:

 

Bi enen torre beetti te voet,

 

Ende dede an die eyke daer naer

 

Sijn twee scilde hangen daer,

 

Ende beide daer op aventure.

37180

Die boven lagen daer ten mure,

 

Drove waren van dien

 

Dattie tornoy niet soude gescien.

 

Binnen dien heeft dit verstaen

 

Een out riddere ende es gegaen

37185

Tote Tybaude, ende seide hem daer:

 

"Here, mi donct al over waer,

 

Dat ginder houden .ij. ridders van love,

 

Die mi donken van Arturs hove

 

Ende hen gerne hier binnen daden.

37190

Twe gode man comen wel te staden

 

Ondertiden; bi enen goden man

 

Es dicke gesciet datmen verwan

 

Enen tornoy altenengader.

 

Her Tybaut, al waric u vader,

37195

Bi Gode, ic dorst u wel raden

 

Dat wi donse wapinen daden

 

Ende wi beginnen den tornoy.

 

Het sal hen hebben harde boy

 

Dat wi des tornoys dorren roeken,

37200

Ende selen ons driven ende soeken

 

Tonser porten met overmode;

 

Wi hebben ridders vele ende gode

 

Ende seriante dapper hier binnen:

 

Si selen verlisen ende wi winnen."

37205

Dit was een vroet man vander stat,

 

Daer des raets vele ane sat,

 

Ende bi sinen rade Tybaut woude

 

Datmen den tornoy crieren soude.

 

Dies waren gene ridders blide:

37210

Die sciltknechte lipen te stride

 

Ende wapenden die ridders saen;

 

Ende daer binnen waren gegaen

 

Die vrouwen licgen entie joncfrouwen

 

Ten tinnen omden tornoy scouwen.

37215

Doe sagen si neder in dat plein

 

Onder eyke waer her Walewein

 

Lach ende reste, die ridder milde.

 

Doe si daer sagen die .ij. scilde

 

Waren die vrouwen blide daer

37220

Ende seiden: "Nu selewi sien oppenbaer

 

Dese .ij. ridders wapenen nu."

 

Andere seiden: "Ic segt hier u,

 

Hi heeft els iet vernomen,

 

Want hijs sonder geselle comen.

37225

Wat selen hem allene .ij. scilde?

 

Vergave God dat hise wilde

 

Beide nu te samen dragen,

 

So mochtwi secgen dat wi sagen

 

Nie merre wonder noch en horden."

37230

Binnen dien dat si dese worden

 

Seiden ende maecten geluut

 

Soe trocken gene ridders uut.

 

Ende Tybauts dochter was daer nu comen,

 

Daer di tornoy om was genomen,

37235

Ende met hare haer susterkijn,

 

Dat jonger was vele in scijn;

 

Maer si was so overfier,

 

Dat si hadde tenen toname hier,

 

Beide van heren ende van vrouwen:

37240

Die joncfrouwe metten clenen mouwen.

 

Die ridders sijn comen opt velt:

 

Die tornoy began met gewelt,

 

Ende min here Meliandelijs

 

Reet ut om te bejagene prijs.

37245

Ende alsene sine vrindinne siet

 

Sprac si: "Gi vrouwen, nu bespiet.

 

En es hi niet prijs wel weerd

 

Ende dat hi vore spere ende sweerd?

 

Siet ho wel hi hem gelaet:

37250

Bi Gode, ic wilde dine haet

 

Dat hi mesvore." Doe sprac saen

 

Haer susterkijn: "Joncfrouwe, laet staen

 

U prisen; hier es sulc bi,

 

Hijs beter ende scoenre dan hi."

37255

Om dit wilsise hebben geslegen,

 

Maer die vrouwen scotenre jegen,

 

Dat si hare nine quam an;

 

Ende die tornoy hi began.

 

Daer werd menech slach geslegen:

37260

Wie dat Meliandelijs quam jegen

 

Hem was een vallen wel gereet

 

Eer dat hi heme iet leet.

 

Hi hadde daer al sulc geval,

 

Dattie tornoy vor hem boech al.

37265

Dies was sine minne so blide,

 

Dat si noch sprac ten selven tide:

 

"Gi vrouwen alle, nu besiet.

 

En es die gene te minnen niet,

 

Diet ginder soe ridderlijc doet?

37270

Hijs rike, scone ende goet,

 

Nieman can hem geliken iet."

 

Doe sprac die suster: "Dit nes niet.

 

Hier es noch vele scoenre bi

 

Ende beter mede dan hi si."

37275

Die outste suster werd erre ter stont

 

Ende sloech di andere vorden mont

 

Ende verspracse sere omt gent.

 

Doe ward echt groet perlement

 

Om Waleweine, twi hi stille lach

37280

Daer hi dus torniren sach?

 

"Hets een coeman," sprac die ene,

 

"Ende vard aldus, alsict verneme,

 

Ende vard oft hi een ridder si

 

Omden tol tontforne daer bi."

37285

Sulke seide: "Het es een wisselare."

 

Dus maectense haer sceren oppenbare

 

Met Waleweine. Doe sprac en trouwen

 

Die joncfrouwe metten clenen mouwen:

 

"En es wisselare noch coman,

37290

Maer hi scient een edel man,

 

Ende es wel elcs ridders genoet;

 

Want sine speren sijn so groet."

 

Doe spraken hare die vrowen an:

 

"Swiget, het scient menech man

37295

Dies meester des hi nine es;

 

Dits geen ridder, sijt seker des,

 

Maer hi maect hem ridder daer bi

 

Dat hi wilt wesen tolvri;

 

Ende sal des plegen so vele,

37300

Datmenne sal hangen bider kele."

 

Dit seiden si daer soe oppenbaer,

 

Dat Walewein horde al claer.

 

Hi scaemde hem des soe sere,

 

Dat hi ward al uten kere.

37305

Hi dochte hem sere van sinen campe;

[p. 250]

 

Wordi belet bi enegen rampe,

 

Dat hi nine quame ten dage,

 

Hi ware gelachtert ende al sijn mage,

 

Worde hi gequetst oft gevaen.

37310

Hier bi liet hi torniren staen.

 

Meliandelijs toende sine cracht

 

Vore die porte optie gracht.

 

Doe sagen die vrouwen daer ter steden

 

Enen sciltknecht comen gereden,

37315

Die daer om bejach reet.

 

Die vrowen ripen dien gereet

 

Ende seiden: "Waerdi goet, bi mire trouwen,

 

Gi sout u spade laten blouwen

 

Om een trinsoen oft om .i. testire;

37320

Want gi mocht hier winnen scire

 

Onder dese eyke harnasch ende goet,

 

Sonder slach ende oec stoet,

 

Die dese riddere heeft in hoeden.

 

Hijs van so godertiren moden,

37325

Al sloechdine ende namet hem al,

 

Ic wane hi hem niet weren sal."

 

Die knape reet te Waleweine ward

 

Ende seide: "Hoe ligdi dus, musard?

 

Ic wane gi gelaten sijt ter aderen

37330

Dat gi ligt stille, daer gi vergaderen

 

Saget dus sconen tornoy heden."

 

Walewein antwerde hem ter steden:

 

"Maecti henen nu ter stat,

 

In berechti dit noch dat."

37335

Dus voer hi van hem alsoe,

 

Ende die tornoy sciet daer doe.

 

Die van buten hadden den prijs;

 

Maer tgewin in alre wijs

 

Hadden merre die van binnen.

37340

Eer si scieden daden si bekinnen

 

Datmen sanderdages sal torniren.

 

Mijn her Walewein , die godertiren,

 

Es met ter porten in gevaren

 

Metten ridders die daer waren.

37345

Doe quam daer saen in sijn gemoet

 

Her Garijn, daer die raet an stoet

 

Altemale vander steden.

 

Hi heeft Waleweine al daer gebeden,

 

Dat hi met hem herberge nu.

37350

Walewein deet gerne, secgic u;

 

Ende onderwegen vrachdi Waleweine

 

Twi hi so stille hilt inden pleine,

 

Dat hi nine tornierde daer?

 

Walewein seide tot hem daer naer:

37355

"Her werd, ic ben beropen saen

 

Van enen campe, sonder waen,

 

Ins conincs hof van Scaveloen,

 

Dien ic ember daer moet doen;

 

Ende haddic hier dan getorniert,

37360

Ende waric igeren af gefalgiert,

 

Dat ic niet quame te minen dage,

 

Soe waric gelachtert ende al min mage."

 

"Her riddere, gi daet hier an wale."

 

Dus quamen [si] tot sire zale,

37365

Daer die werd wille wesen.

 

Ende her Walewein was binnen desen

 

Verraden; want Tybauts dochter saen

 

Liet den vader van hem verstaen

 

Dat Walewein en coman si,

37370

Ende dat hi alse riddere vard daer bi

 

Omdat hi wilt tolvri wesen.

 

Die jonger suster es binnen desen

 

Dor enen bogart gegaen

 

Ende dede heren Garine dit verstaen.

37375

Her Garijn werd sere onsteken

 

Ende es te hove werd gestreken

 

Met sinen sone Herbaude:

 

Onderwegen ontmoetti Tybaude.

 

Al was her Garijn erre sere,

37380

Nochtan groetti sinen here

 

Ende vrachden waer hi henen woude.

 

Tybaut seide dat hi soude

 

Tsinen huus varen enen coman vaen,

 

"Daer mi nu es af laten verstaen

37385

Dat hi vard alse riddere ter uren

 

Omdat hi den tol wilt ontfuren."

 

"Her Tybaut, eer ic u des gehinge

 

Hier soude eer werden groet gedinge,

 

Al benic u man ende gi min here;

37390

Eric u liet doen dese onnere

 

In min huus al onverdient

 

Enegen goeden man, al min vrient,

 

Soudicker eer om pinen nu."

 

Tybaut seide doe: "Ic wille met u

37395

Varen corten minen tijt."

 

Aldus werd daer bevelt die strijt.

 

Dus redense tsire herbergen bede:

 

Van goder hoede comt goet vrede

 

Doe min her Walewein vernam

37400

Dat Tybaut tsire herbergen quam

 

Ginc hi jegen hem mettesen

 

Ende hitene willecome wesen.

 

Deen nam den anderen metter hant

 

Ende gingen sitten op ene banc.

37405

Alse Tybaut sine stade siet

 

Vrachdi Waleweine twi hi liet

 

Dat hi nine tornierde heden?

 

Walewein seide: "Here, bi waerheden,

 

Ic ben campvast, secgic u,

37410

Jegen den coensten di levet nu

 

Ins conincs hof van Scaveloen."

 

Her Tybaut sprac hem ane doen:

 

"Her riddere, begeerdi enege dinge

 

Die u gebreken sonderlinge,

37415

Dat soudic doen, haddijs noet."

 

Walewein seits hem danc groet.

 

Mettien nam Tybaut orlof saen:

 

Doe sach [hi] waer dat quam gegaen

 

Sine joncste dochter ende hilt ter stede

37420

Waleweine met haren armen bede

 

Ende seide: "Here ontfermt u dongevoech.

 

Dat mi min suster om u sloech

 

Heden dat clagic, here, nu u."

 

"Soete kint wat besteet nu,"

37425

Sprac Walewein, "te berechtene mi

 

Dat tusscen u ende uwer suster si?"

 

Die vader scaltse doe om dat

 

Ende seide: "Loepti dus in die stat

 

Den ridders clagen u verdriet,

37430

Dat u ende uwer suster er gesciet."

 

Walewein seide doe: "Sonder waen,

 

Sine heeft hier an niet mesdaen."

 

Doe sprac hi hare al lachende toe:

 

"Live kint, wat wildi dat ic doe

37435

Te wraken van uwer suster nu?

 

"Here," seitsi, "Ic bidde hier u

 

Dat gi dor mi ten tornoie draecht

 

Margen wapine." "Scone maecht,"

 

Sprac Walewein, "dat willic anegaen

37440

Dor uwen wille, sonder waen."

 

Si neech toten voeten daer of.

 

Doe nam Tybaut daer orlof

 

Ende sette sijn dochter vor hem daer.

 

Onderwegen vragede hi daer naer

37445

Wat si ende haer suster hadden gaens

 

Daer si ane verdiende slaens?

 

Si seide den vader dattet ware

 

Om Meliandelise, dien si so mare

 

Maecte van groter vromecheide;

37450

"Ende om dat ic dat wederseide

 

Nam si mi biden hare

 

Ende gaf mi enen slach daer nare.

 

Ic sach desen riddere doe an,

 

Ende seide hi ware beter man.

37455

Oec woude ic, here, bi mire trouwen,

[p. 251]

 

Dat ic Meliandelise mochte scouwen

 

Margen ter eerden licgen , here,

 

Ende hi moest costen een deel mire ere."

 

Tybaut sprac ende loech:

37460

"Dochter, gi moet margen vroech

 

Den riddere een teken geven daer bi

 

Datmen kinne dat u riddere si."

 

"Here, daeraf en wetic twint."

 

Tybaut seide doe: "Live kint,

37465

Ic sal u hier af wel betalen."

 

Mettien quamen si tsire zalen

 

Daer bi beette ter eerden saen.

 

Die outste dochter quam gegaen,

 

Ende alsi harre suster sach daer

37470

Versprac sise sere. Doe seide daer naer

 

Haer vader: "Maer gi, dise sloecht heden,

 

Moet Godsat hebben nu ter steden."

 

Des anderdages harde vroe

 

Riep Tybaut sijn dochterkijn hem toe

37475

Ende gaf hem ene mouwe roet,

 

Ende hiet hare doe ende geboet

 

Dat si ten riddere weder kere

 

Ende hi die mouwe dor haer ere

 

Dragen wille heden den dach.

37480

Dat kint liep daerwerd dattet mach,

 

Ende gaf heren Waleweine die mouwe,

 

Ende bat hem op gerechte trouwe

 

Dat hise dragen soude dor hare.

 

Walewein seide doe oppenbare

37485

Dat hise dragen soude, Godweet.

 

Mettien waren die ridders gereet.

 

Ende waren ten velde comen.

 

Die joncfrouwen hebbent oec vernomen

 

Ende sijn ten tinnen geseten mede.

37490

Mettien liet lopen daer ter stede

 

Meliandelijs op dat velt

 

Ende dede ropen met gewelt

 

Oft daer ieman soe coene ware

 

Een spere te brekene oppenbare?

37495

Alsine amie dit gesiet ,

 

"Gi vrouwen," seit si, "en donct u niet

 

Die gene der bester een die leeft?

 

Die den genen gemint heeft

 

Mach harre minnen blide wesen."

37500

Ende rechte doe si sprac van desen

 

Quam Walewein gereden opt velt,

 

Dar Meliandelijs reet met gewelt;

 

Ende alse Walewein dit heeft gesien

 

Reet hi jegen hem mettien,

37505

Ende stakene metten orsse int sant.

 

Walewein riep enen knape te hant

 

Ende sende dors in rechten trouwen

 

Der joncfrouwen metter cleinre mouwen.

 

Die suster heeft gesien ende seecht

37510

Hoe Meliandelijs ter eerden leecht:

 

"Suster," seit si, "wat segdi nu?

 

Dits die comen die hier vor u

 

Meliandelise tumelen dede."

 

Di suster was drove ende seide ter stede:

37515

"Swiget daer af, quade pute.

 

Bi Gode, haddic u daer ute

 

Ic soude u geven ene buffe.

 

"Ja, suster? ende eest dan truffe?

 

Besiet, gi vrowen, ho hi leecht,

37520

Daert min suster af wederseecht,

 

Die de coeman ave stac.

 

Ic wane hi heeft groet ongemac:

 

Hi leget soe lange averrecht."

 

Die suster heeft hare gerecht

37525

Ende wilde harre suster slaen,

 

Maer die vrowen benament saen.

 

Mettien quam die knape ende sochte

 

Die joncfrouwe, dier hi dors brochte,

 

Ende presenteret daer ter stede

37530

Van sijns heren halven mede.

 

Si was blide ende dancte hem sere.

 

Die knape reet weder tsinen here,

 

Die des dages opter heide

 

Menegen dede rumen sijn gereide.

37535

Ic wane noit man ne sach

 

Meer Waleweine pinen om bejach

 

Op enen dach; dies wan hi sciere

 

Rikeliker orsse vire.

 

Dirste sindi der joncfrouwen

37540

Diemen heet metten clenen mouwen:

 

Dander ter herbergen binnen

 

Heren Garijns wive, der werdinnen:

 

Terde sindi harre dochter ter stede:

 

Dat vierde harre suster mede.

37545

Aldus bestaetdi sijn bejach;

 

Ende doent ginc om den middach

 

Done wildi nember torniren,

 

Ende die tornoy began falgiren.

 

Walewein reet ter herbergen tien tiden:

37550

Hi hadde den prijs van beiden siden.

 

Daer ward stille ende oppenbare

 

Dicke gevraget wie hi ware,

 

Maer nieman conde geweten dat.

 

Doe her Walewein quam in die stat

37555

Vant hi tsire herbergen saen

 

Die joncfrouwe, dine heeft ontfaen

 

Vrindelike, ende dancte hem sere

 

Dat hi hare dade die ere

 

Dat hi dor hare tornierde daer

37560

Haer vader quam oec daer naer

 

Ende dankets hem, ende die werdinne

 

Ende beide haer dochtere oec met sinne;

 

Ende her Garijn dancte hem mede

 

Der eren die hi hen allen dede.

37565

Si vrachden om sinen name te hant:

 

"Walewein," seit hi, "benic genant

 

Des conincs Arturs suster soene:

 

Ic bens te lochgene niet gewone."

 

Doe boden si hem haren dienst sere

37570

Walewein dancte der ere

 

Ende heeft an hen orlof genomen.

 

Mettien es die joncfrouwe comen

 

Ende custen daer an sinen voet.

 

"Wat eest, joncfrouwe, wat gi doet."

37575

"Ic cusse uwen voet dor dat gi

 

Mijns gedinken sult daer bi."

 

Walewein sprac: "Wel live joncfrouwe,

 

Ic sal u altoes sijn getrouwe;

 

Gi hebt mi gedaen sulke ere,

37580

In vergeets nembermere."

 

Dus heeft hi orlof genomen

 

Niet allene ane hen somen,

 

Maer an hem allen die daer waren.

 

Nu latic heren Walewein varen

37585

Ende sal u van Acgraveine tellen vort

 

Ende van Keyen, als gi gehort

 

Hebt hier vore, die wilden varen

 

Ten Doloreusen castele twaren.

 

Daventure seget ons al plein,

37590

Dat her Keye ende Acgravein

 

Ter wegescede daer si scieden,

 

Alse gi hier vore horet bediden,

 

Voren dien dach al dorenture

 

Sonder te vindene aventure

37595

Die te vertellen werdech es.

 

Des ander dages, sijt gewes,

 

Gemoetten si ene joncfrouwe daer.

 

Si vraechden doe oppenbaer

 

Om den wech ten castele ward;

37600

Ende si antwerde hen ter vard:

 

"Wildi derward varen nu,

 

Ic salre u leiden, secgic u,

 

Opdat gi dorret volgen mi."

 

Keye seide: "Joncfrouwe, waer bi

37605

En soudewi u niet volgen dorren?

[p. 252]

 

Vard vore, waerward gi wilt porren,

 

Wi selen u volgen nu vor waer."

 

Si voer vore: si reden naer

 

Toter nacht toe alsoe.

37610

Des nachts lagen si oec doe

 

In dat wout met een hermite,

 

Dise wel ontfinc met vlite.

 

Des ander dages voren si vort.

 

Doe quamen si ridende in ene port

37615

Daer si ontbeten ten selven tiden;

 

Want si moesten verre riden,

 

Dat dede hen die joncfrouwe verstaen,

 

Eer si ter herbergen souden gaen.

 

Doe si geten hadden daer

37620

Reden si henen, wet vorwaer,

 

Ende quamen omtrent vespertijt gereden

 

Daer si .ij. ridders gemoetten ter steden,

 

Wel gewapent ende opgeseten.

 

Doe sprac die joncfrouwe: "Ic laet u weten,

37625

Gi heren, eer gi hier moget liden

 

Suldi jegen dese .ij. hier moten striden.

 

Si sijn so overmodech nu,

 

Gi behoeft wel te wachtene u,

 

Suldi metten live ontgaen."

37630

Doen antwerde min her Keye saen:

 

"Bi Gode, joncfrouwe, ic segt u hier,

 

Si mogen wesen alsoe fier,

 

Ende also spreken hier oec mede,

 

Si selen bliven hier ter stede

37635

Gevaen ofte also gewont,

 

Sine werden daer af meer gesont."

 

Ende binnen dat Keye dese worde sprac

 

Doe joncfrouwe over ene side trac,

 

Ende deen riddere vanden tween

37640

Riep op Keyen al in een

 

Sevenwarf met groet:

 

"Geeft u op oft gi sijt doet."

 

Ende Keye hadde dit onwerd sere,

 

Ende rechte te hant sinen spere,

37645

Ende liet lopen doe sijn ors;

 

Ende die ander, die niet wors

 

Gereden was dan Keye daer,

 

Quam op Keyen, wet vor waer,

 

Ende stakene met sinen spere soe,

37650

Dat brac in seven sticken doe;

 

Maer Keye en was gequetst niet,

 

Noch die steke deden geen verdriet;

 

Ende hi stac den riddere weder

 

Dat hi viel vanden orsse neder;

37655

Maer hine was niet sere gequetst:

 

Sijn helm die was hem ontletst.

 

Hi spranc op ende bantene weder.

 

Dat hi was gesteken neder

 

Dat dremde hem sere utermaten:

37660

Hine wiste hem hoe gelaten.

 

Hi trac sijn sward ende seide saen:

 

"Nu moet hier an u leven gaen,

 

Ic sal u doden ende u part,

 

Gine beet te voet ter vart

37665

Oft laet mi weder min part bescriden;

 

Ende laet ons dan met swerden striden."

 

Binnen dat si dus spreken , Godweet,

 

Soe was die ander riddere gereet

 

Ende comt daer oec op Keyen gereden.

37670

Dit sach Acgravein ter steden,

 

Ende sloech met sporen der ward,

 

Ende haeste soe sere sine vart,

 

Dat hi den riddere heeft onderreden

 

Eer hi te Keyen quam ter steden,

37675

Ende geraectene so over di side,

 

Dat hine dede tumelen tien tide

 

Vanden orsse optie eerde.

 

Ic waent hem .vij. dage deerde,

 

Want hi viel in sire ongewout

37680

Besiden weges op een hout,

 

Dat hi den arm brac ontwee.

 

Nu es versekert hedemee

 

Keye van desen, dat secgic u

 

Doe hi sach dat sijn geselle nu

37685

Den genen af hadde gesteken

 

Was Keye te stouter, sekerleken,

 

Ende sprac ten genen die daer stoet:

 

"Ic wille beten met u te voet,

 

Ende wille becorten desen strijt

37690

Tuscen mi ende u, ter tijt;

 

Want litic u dit pert bescriden

 

Gi sout mi lichte willen ontriden."

 

"Fi, quaet vassael, wat segdi.

 

Dat gi dit nie pinset van mi

37695

Dat suldi ontgelden, dat verstaet,

 

Eer ghi mi heden voet ontgaet."

 

Dus heeft hi sijn sward genomen,

 

Ende Keye es daer jegen hem comen,

 

Ende manlijc heeft anderen daer gegroet

37700

Met groten slagen ende ontmoet.

 

Die riddere was erre ende sloech sere

 

Grote slage op Keye den here,

 

Ende Keye slogen weder soe,

 

Soe grote slage, dat hi doe

37705

Achter moeste gaen aldaer,

 

Dies hem te mode was harde swaer;

 

Idoch werdi hem harde sere,

 

Ende ginc Keyen an met mengen kere,

 

Want hi conste harde wel scermen.

37710

Keye en liten niet gehermen,

 

Ende slogene so int leste daer naer,

 

Dat hi loefs moeste lien daer.

 

Ende rechte als hi verwonnen was

 

Quamen met groter haest na das

37715

.viij. ridders gereden met snelre vard,

 

Ende ripen sere te Keyen ward:

 

"Gi blives hier, her mordenere.

 

Gi waent nu sijn een groet here

 

Dat gi dien riddere hebt verwonnen;

37720

Ter quader tijt hebdijs begonnen."

 

Mettien sijn si an hem comen

 

Eers Keye word heeft genomen,

 

Ende steken op hem ende slaen,

 

Ende hebben daer Keyen gevaen.

37725

Maer eer sine gevingen ter stont

 

Haddire daer twe soe gewont,

 

Dat si nemmeer mochten striden.

 

Si voren an Acgraveine tien tiden

 

Ende wilden oec hebben gevaen;

37730

Maer hi sette hem ter were saen,

 

Ende staker enen met sinen spere

 

Dat hi viel al sonder were,

 

Ende quetste hem sere in die side,

 

Want hi brac ene rebbe tien tide.

37735

Dus waser vive so onvermogen,

 

Dat si niweren toe ne dogen,

 

Eer Acgravein ward gevaen,

 

Twe die vorste, sonder waen,

 

Ende drie nadat, secgic u,

37740

Vanden .viij. dire quamen nu.

 

Dus worden gevaen dese twee

 

Ende en wech gevord met groten wee.

 

Ten Doloreusen castele toe

 

Wilden sise binne voren doe,

37745

Die daer stont in ere milen naer.

 

Die andere, die gewont waren daer,

 

Die vorden si met hen oec mede:

 

Dire doet waren lietense ter stede.

 

Alsi dus henen gesceden waren

37750

Ende ene halve milen hadden gevaren

 

Quam Perchevael in hare gemoet

 

Al enen sijtwech die daer stoet,

 

Also als hi sochte aventuren

 

Daer si hem souden mogen geburen.

37755

Een riddere sagene daer hi soude liden,

[p. 253]

 

Ende riep hem ane ten selven tiden:

 

"Hordijt, gi di daer nu rijt,

 

Geeft u op nu ter tijt,

 

Gi hebt verre gnoech gereden,

37760

Gi moet met ons nu ter steden

 

Mettesen tween te hove varen

 

In onse gevancnesse, twaren.

 

Vollijc, geeft u op ter vart

 

Eric u dode ende u part."

37765

"Doden?" sprac doe Perchevale,

 

"Gi hebt mi vollijc metter tale

 

Doet, dat donct mi ane u;

 

Maer ic rade u dat gi u nu

 

Wacht jegen minen steke;

37770

Ic segt u bider goder weke,

 

Ic saelt u tsuren maken soe,

 

Eer gi mi sult bringen daer toe

 

Dat ic mi op nu sal geven,

 

Dat u costen sal u leven

37775

Ende hen allen die met u sijn.

 

Nu hoet u jegen dat spere mijn.

 

Ic vechte eer ict late nu,

 

Want ic ride om vechten, secgic u,

 

Achter lande harentare,

37780

Ende om te vreischene daer af niemare.

 

Nu hoet u jegen minen spere."

 

Mettien sette hem die ander ter were

 

Ende reet op Perchevale, ende stac

 

Soe dat hi sijn spere brac;

37785

Ende Perchevael redene weder soe,

 

Dat hi sijns lijfs werd onvroe;

 

Want hi dorstakene altemale

 

Dat hi doet viel te dale.

 

Doen dit sach een ander daer

37790

Nam hi sijn spere ende reet daer naer

 

Op Perchevale met enen erren moede;

 

Ende Perchevael, die was in sine hoede,

 

Quam hem jegen daer ter stont,

 

Ende heeft den genen oec so gewont,

37795

Dat hi viel neder ter stede

 

Ende brac sijn been oec daer mede.

 

Doe quam die derde, die riep sere:

 

"Her vasseel, bi onsen here,

 

Gi copet eer gi mi ontvard."

37800

Perchevael antwerde ongespard:

 

"Bi Gode, her riddere, in vlie niet."

 

Mettien Perchevael lopen liet

 

Ten riddere ward met snelre vard,

 

Ende stac heme ende oec sijn part,

37805

Dat si ter eerden vielen beide.

 

Die riddere viel onder tgereide

 

Ende tpart viel op hem daer naer,

 

Ende hi brac sine rucge al daer.

 

Doen dit die [andere] hebben gesien

37810

Gingen si vaste henen vlien

 

Ten castele ward bi ere valeien,

 

Ende liten Acgraveine ende Keyen

 

Ende die gewonde licgen daer.

 

Doe quam Perchevael hen bat naer

37815

Ende vant daer sine gesellen doe,

 

Dies si blide waren ende vroe.

 

Hi ontbant hen hare hande saen,

 

Ende si hebben hare orsse gevaen

 

Ende saten daer op, ende reden daer

37820

Na die daer vloen, wet vor waer;

 

Want Perchevael en wils laten niet

 

Om dat hise vor hem riden siet.

 

Hi reet soe sere, hebbic vernomen,

 

Eer si ter porten consten comen

37825

Vanden castele heeft hise herhaelt

 

Ende seide: "Gi heren, betaelt,

 

Gi motet ontgelden, sonder waen,

 

Dat gi min gesellen had gevaen."

 

Mettien heeft hi tsward verheven

37830

Ende den enen slach gegeven

 

Dat hi viel ter eerden mettien.

 

Dit heeftmen inden casteel versien,

 

Ende al dat daer binnen was

 

Trac metten here ut nadas.

37835

Ende hierenbinnen waren comen mede

 

Acgravein ende Keye bede.

 

Daer ward een groet strijt verheven,

 

Ende menech groet slach gegeven.

 

Perchevael onderginc hen di porte saen,

37840

Datter nieman in mochte ontgaen,

 

Ende sloech oec so grote slagen,

 

Dat si hen allen begonsten versagen;

 

Want hi sloger vele doet aldaer.

 

Doe werd die here in groter vaer

37845

Ende gaf hem op al daer ter stede

 

Perchevale, ende alle dandre mede,

 

Ende opende hem den casteel oec daer,

 

Ende swoer hem te varne daer naer

 

In des conincs Arturs genaden saen,

37850

Ende den casteel van hem sal ontfaen;

 

Dit geloefdi bi sekerheiden.

 

Nu salic swigen hier ter steden

 

Van Perchevale ende van Acgraveine,

 

Ende van Gariet tellen ende Yweine.

37855

Nu doet verstaen daventure

 

Dat Ywein ter selver ure

 

Ende Gariet, daer si orlof namen

 

Ter wegesceden daer si toe quamen,

 

Daer Walewein voer ten campe ward,

37860

Dat si voren met ere snelre vard

 

Ten castele Orglieus werd saen.

 

Onderwegen vonden si enen naen,

 

Den feynesten dien si noit sagen;

 

Ende her Ywein began hem vragen

37865

Om den casteel, waer hi stoet,

 

Oft hijs hem iet conde gemaken vroet,

 

Die die Orglious daer hiet?

 

Die naen seide: "Wildi hem iet?"

 

Ywein seide: "Jawi, twaren,

37870

Wi wouden daer josteren varen,

 

Want ons [is] doen daeraf bekint

 

Datmen daer altoes joeste vint."

 

"Bi Gode, dats waer," seide di naen;

 

"Maer al ware uwer .lx., sonder waen,

37875

Nochtan soudi alle bliven mat

 

Eer gi quaemt vander stat;

 

Maer wildi ember wesen daer,

 

Ic salre u leiden oppenbaer,

 

Ende sal u wisen den casteel,

37880

Daer binnen es groet riveel

 

Van riddere ende van sconen vrowen

 

Ende van joncfrouwen, diemer scouwen

 

Mach .c. ende .lx., wetet wale,

 

Ende also menech ridder bi getale,

37885

Die goet sijn ende vrome.

 

Ic secge u dat ic danen come

 

Ende ben vanden gesellen een,

 

Ende hebbe ontfangen daer min leen;

 

Ende wildi, ic kere weder met u,

37890

Want ic soude gerne sien nu

 

Hoe gi dese dinge sout beginnen

 

Jegen die gene die sijn daer binnen,

 

Want uwer en es hier maer twee:

 

Hoe gemochti embermee

37895

Enege dinge daer bestaen

 

Die u te gode mochte vergaen?"

 

Gariet seide: "Bi Gode, in weet;

 

Maer wi hebben gedaen enen eet,

 

Dat wi daer ember moten varen

37900

Ende jostiren daer al sonder sparen."

 

Die naen sprac: "Bi waerheiden,

 

Ic sal u ember tot daer geleiden,

 

Ende sal u wisen in wat maniren

 

Dat gi haestelijc sult torniren.

37905

Daer steet een tor, daer seldi varen

[p. 254]

 

Ende rechte daer vore u oppenbaren;

 

Ende also vollijc alsmen u vernomen

 

Heeft selen si twe ut comen

 

Al gewapent met speren groet,

37910

U te vane ofte slaen te doet.

 

Ende al verwindi die, sonder waen,

 

So salre noch twee comen saen

 

Tote dat gi verwonnen sijt.

 

Dus mochdi ontgaen in gere tijt."

37915

Ywein seide: "Wi selen hier of

 

Doen algader onse belof."

 

Dus voren si metten naen,

 

Dise geleit heeft, sonder waen,

 

Toten castele rechte toe,

37920

Daer die torre stont alsoe.

 

Ende die naen voer daer besiden

 

Ende barch hem te dien tiden

 

Dat menne niet soude sien.

 

Nu hebben vernomen binnen dien

37925

Die ridders vanden castele nu

 

Den .ij. ridders, dat secgic u.

 

Daer gincker hen .ij. wapinen ter vart,

 

Ende sijn gereden udeward

 

Daer Gariet ende her Ywein

37930

Stille houden op dat plein.

 

Ende alle vrowen ende joncfrouwen

 

Gingen ten cartele di joesten scouwen,

 

Ende manlijc met enen rosen hode.

 

Nu sijn comen met stouten mode

37935

Gene .ij. ridders opten pleine:

 

Die een reet op heren Yweine,

 

Die ander reet op Gariette.

 

Elc reet ontwee sonder lette

 

Sijn spere; maer die ander twee

37940

En hadden daer af en geen wee;

 

Maer si staken die andere soe,

 

Dat si der joesten waren onvroe.

 

Si vilen ter eerden alst hen sceen:

 

Deen brac den arm, dander been.

37945

Also vollijc als dit was gedaen

 

Quam daer een knape utgegaen

 

Ende brachte elken enen rosen hoet

 

Die opter vrowen hoeft stoet,

 

Die gerre ridders vrindinne waren.

37950

Gene knape seide doe sonder sparen:

 

"Gi ridders, u sinden gene .ij. vrowen,

 

Die gi sonder hoet moget scouwen,

 

Dese .ij. hoede op rechte minne,

 

Ende elke es worden u vrindinne;

37955

Ende wildi riddere sijn daer binnen

 

Gi mogetter comen nu met minnen;

 

Ende bliefdi, dat secgic u,

 

Soe moetti noch josteren nu."

 

Ywein seide: "Danct ons den vrowen sere:

37960

En ware ons noch en gene ere,

 

Ende wie mochtens ons oec scamen

 

Dat wi noch daer binnen quamen

 

Wine hadden meer gejosteert."

 

Hieren binnen es weder gekeert

37965

Die knape ende heeft sine boetscap gedaen.

 

Doen quamen daer .ij. andere saen,

 

Ende elc reet daer opten sinen

 

Met selker cracht, met sulker pinen,

 

Dat si moesten rumen tgereide

37970

Ende vielen neder optie heide.

 

Echt quam die knape daer gegaen,

 

Als hi te voren hadde gedaen,

 

Ende brachte .ij. hoede alsoe vort,

 

Ende seide noch die selve wort

37975

Die hi hier vore seide nu;

 

Maer die ridders, dat secgic u,

 

En wilden daer binnen comen niet.

 

Twee andere men echt daer comen siet,

 

Ende die verwonnense daer ter stede,

37980

Ende also vort tot .xx. mede:

 

Ende .xx. rosen hoede omtrint

 

Waren hen daer mede gesint.

 

Dit duerde toten avonde daer.

 

Doe quamen daer .lx. ute vorwaer,

37985

Ende bestonden Gariette ende Yweine,

 

Ende vingense daer inden pleine

 

Met crachte, ende vordense nu

 

In den casteel, dat secgic u.

 

Maer die vrowen die waren daer inne

37990

Ende hare hoede sinden op minne

 

En liten hen doen geen quaet:

 

Si bescuddense daer, dat verstaet,

 

Ende holpen hen dat si daer waren

 

In ene scone camere twaren,

37995

Daer si hadden alles gnoech,

 

Van etene, van drinkene gevoech;

 

Hen ne gebraken gene dinge

 

Dies si begeerden sonderlinge,

 

Sonder dat si nine mochten van daer.

38000

Aldus lagen si, wet vor waer,

 

Inden casteel aldus gevaen

 

Also alsic u hebbe doen verstaen.

 

Nu latic bliven dese

 

Tote dat icker meer af lese,

38005

Ende sal van Mordrette tellen nu

 

Ende van Griflette, secgic u,

 

Die wilden verloessen openbare

 

Die joncfrouwe te Montesclare.

 

Daventure doet ons weten

38010

Dat Mordret hem heeft vermeten

 

Ende Griflet [te helpen] der joncfrouwen

 

Die hulpeloes dreef groten rouwe.

 

Si reden henen onder hen beden

 

Van daer si scieden ter wegesceden

38015

Daer Walewein voer ten campe ward.

 

Doen si dus quamen op haer vard

 

Quamen si in een wout gereden

 

Daer si vonden tere steden

 

Ene hermitage staende nu.

38020

Daer lagen si in, dat secgic u,

 

Dien nacht tot dat ginc dagen.

 

Doe stondense op ende gingen vragen

 

Den clusenare hoe verre het ware

 

Toten castele te Montesclare.

38025

Die clusenare sprac: "Wat wildi daer?

 

Daer drieft eene joncfrouwe groet mesbaer,

 

Want si es belegen daer binnen

 

Van enen dise wilt winnen

 

Ende haers ondancs nemen te wive;

38030

Ende si heeft liver dat mense ontlive

 

Dan sine tenen manne name.

 

Ende ware dat sake, dat ieman quame

 

Dise verloeste in enen camp,

 

Hi mochte hare winnen, sonder scamp,

38035

Ende verloesten oec sonder gedingen,

 

Ende tswaerd metten vremden ringen;

 

Maer die gene die daer vore leecht

 

Es soe starc, alsmen ons seecht,

 

Dat hi wel soude dorven bestaen

38040

.vi. ridders te male, sonder waen,

 

In enen crite, dat secgic u.

 

Ende hier omme ne darre nieman nu

 

Eenwijcs bestaen: dits die sake

 

Daer die joncfrouwe af es tongemake.

38045

Ende .xx. milen es noch tot daer;

 

Ende dese wech sal u openbaer

 

Dar ward leiden, dat verstaet,

 

Die hier besiden den bosche gaet.

 

Constise verloesten gi daet wale."

38050

Doen seide Mordret dese tale:

 

"Al ware hi noch alsoe starc,

 

Wilt hi comen in een parc,

 

Ic slane doet, ic segt u twi,

 

Oft die duvel ontragene mi."

38055

"Soe doe ic oec," seide Griflet.

[p. 255]

 

Doe namen si orlof ongelet

 

Ende voren henen alden dach

 

Die strate die biden bosche lach

 

Tote des avons. Doe quamen si

38060

In enen cloester die daer lach bi

 

In .vi. milen gehinde na

 

Den castele, alsict versta.

 

Daer lagen si dien nacht alsoe.

 

Daer horden si sere clagen doe

38065

Die joncfrouwe, die was beseten.

 

Men liet hen daer die waerheit weten

 

Van algader dat daer was gesciet.

 

Des ander dages en lettense niet,

 

Sine voren dar ward harde vroe,

38070

Ende quamen daer te primetide toe,

 

Daer die tyran was gelegen,

 

Ende hadden .xx. tenten geslegen,

 

Daer in waren met hem oec dan

 

Wel .cccc. werachteger man.

38075

Nu es Mordret ende Gariet

 

Comen met haesten ongelet

 

Daer die tenten sijn geslagen,

 

Ende begonsten naden here vragen,

 

Daer hen scire berecht af was.

38080

Ende doen hijt wiste, sijt seker das,

 

Quam hi vord ende seide

 

Wat si wilden alle beide?

 

Si seiden si wilden bescudden al dare

 

Die joncfrouwe, jegen wien dat ware.

38085

Hi sprac: "Dat moet sijn jegen mi.

 

Nu segt, weder soe wildi

 

Beide tenenmale nu vechten

 

Oft wilt hem elc allene berechten

 

Jegen mi? Nu kiest dat ene."

38090

Mordret seide: "Ic wille allene

 

Jegen u vechten, sidi so coene

 

Dat gijt doret bestaen te doene."

 

Des balch hem die tyran sere

 

Ende keerde met enen corten kere,

38095

Ende nam ene glavie in die hant,

 

Ende quam te Mordrette ward gerant

 

Al dat hi mochte; ende Mordret weder.

 

Elc stac anderen daer ter neder;

 

Maer die riddere hadde gene dere,

38100

Ende Mordret was met den spere

 

In sine side gequetst nu.

 

Die tyran spranc op, secgic u,

 

Ende es te Mordrette gegaen,

 

Die oec nu op es gestaen,

38105

Maer hine conste hem niet verweren,

 

Hi hadde vander wonden sulc deren

 

Dat hi hem op moeste geven

 

Oft hi hadde verloren dleven.

 

Dus es Mordret gevaen;

38110

Ende Griflet heeft den strijt bestaen.

 

Elc hadde in die hant een spere:

 

Si quamen te gadere met groten gere,

 

Ende elc stac sijn spere ontwee;

 

Maer sine hadden daer af geen groet wee.

38115

Si trocken die swerde beide doe,

 

Ende manlijc ginc anderen toe

 

Met groten slagen ende met sturen.

 

Mi heeft wonder hoe geduren

 

Griflet mochte vor sine slage,

38120

Dier hi ontfinc inden dage

 

Menegen, dat seldi verstaen.

 

Oec heeft die ander daer ontfaen

 

Menegen slach die was groet:

 

Een ander warre af bleven doet.

38125

Dus vochtensi toter nonen daer.

 

Maer Griflet begonste daer naer

 

Tragen sere an sijn slaen,

 

Ende die ander es hem angegaen

 

Ende heeften met slagen soe verladen,

38130

Dat hi hem moeste bidden genaden.

 

Dus es daer Griflet oec gevaen

 

Ende met Mordrette sinen geselle gedaen.

 

Nu latic dese twee aldaer,

 

Ende sal u vort secgen hier naer

38135

Van Perchevale ende sinen gesellen,

 

Daer gi hier vore af horet tellen,

 

Die den Doloreusen casteel wan.

 

Doen si alle drie van dan

 

Sciden ende wech varen

38140

Hebben si vernomen, twaren,

 

Dat Ywein ende Gariet mede

 

Waren gevaen alle bede

 

Ten Orglieus inden casteel.

 

Doen si die waerheit wisten geheel

38145

Drogen si over een, secgic u,

 

Dat sise wilden verloessen nu,

 

Ofte daer vore bliven doet.

 

Dus reden si met groet

 

Wat si mochten dar ward.

38150

Ende rechte in die selve vard

 

Gemoetten si den selven naen,

 

Daer ic hier vore af dede verstaen,

 

Ende soude thuswerd sijn gereden;

 

Want doe gevaen waren ter steden

38155

Ywein ende Gariet beide,

 

Alsic u hier te voren seide,

 

Voer hi henen ongelet

 

Ende gemoette dese heren met,

 

Die hem oec vrachden naden casteel.

38160

Ende hi berechte hen al geheel

 

Die manire vanden castele

 

Ende vanden ridders in enen dele,

 

Die daer waren also gevaen.

 

Si seiden si wilden derward saen

38165

Die ridders verloesten, mogen si.

 

Die naen seide: "Hets den avonde bi,

 

Maer vart met mi herbergen nu,

 

Ende margen vroech salic u

 

Derward leiden, begerdijt , gi heren."

38170

Si dancten hem derre eren

 

Ende voren met hem daer ter stat.

 

Savons men hens nine vergat:

 

Van datmen eten mochte ende drinken

 

Die naen dede hars wel gedinken.

38175

Si hadden daer wel haer gemac.

 

Smargens als di dach ontbrac

 

Beriden si hen ende wilden riden;

 

Ende die naen voer met tien tiden

 

Ende leidese toten castele mettien,

38180

Omdat hi wilde die joeste sien.

 

Hi wiesde hen waer si selen riden

 

Daer men der joesten soude ontbiden.

 

Ende alsoe vollijc alsi daer waren

 

Quemen daer drie ridders utgevaren

38185

Jegen die drie die daer hilden,

 

Beide met speren ende met scilden,

 

Ende gewapent wel ter cure,

 

Ende reden optie andere ter ure.

 

Ende Perchevael den sinen soe stac

38190

Vanden orsse, dat hem brac

 

Sijn been ontwe; ende Keye

 

Stac den sinen in ene valeie

 

Vanden perde dat hi tumelde daer.

 

Acgravein stac den sinen daer naer

38195

Dat hi die vote opward keerde:

 

Ic wane wel dat hem deerde.

 

Ende alse saen alse dit was gedaen

 

Quam daer een knape ende brachte saen

 

Drie rosen hoede, ende seide daer

38200

Gelijc dat ic vore maecte openbaer.

 

Ende alse dit daer was leden

 

Quamen daer drie ander ridders gereden:

 

Die staken si oec af ter stat,

 

Ende .iij. rosen hoede brachte na dat

38205

Echt die knape, wet vor waer.

[p. 256]

 

Dus wonnen sire .xxv. aldaer:

 

Perchevael .x. ende dander twee

 

.xv. onder hen beiden min no me

 

Ende alse dit die van binnen sien

38210

Comen si alle ut mettien,

 

Ende willen die drie ridders vaen

 

Gelijc si dandere hadden gedaen;

 

Maer dat en conde hen niet gescien.

 

Perchevael ginc hen an mettien

38215

Ende Keye ende Acgravein,

 

Ende verslogenre daer op dat plein

 

.xx. doet ende .xv. gewont soe,

 

Dat si waren des lives onvroe;

 

Alse dit dandere hebben gesien

38220

Gaven si hem op mettien,

 

Ende die joncfrouwen alle met,

 

Ende her Ywain ende Gariet

 

Waren te livereert al daer.

 

Ende alle die joncfrouwen oppenbaer

38225

Ende die ridders die daer waren

 

Moesten ten coninc Artur varen

 

Ende hem opgeven, sonder waen,

 

Ende den casteel van hem ontfaen.

 

Nu salic hier swigen van desen

38230

Ende sal van Waleweine lesen,

 

Die tsinen campe ward gereden

 

Doe hi van Tintavel es gesceden.

 

Daventure doet ons weten

 

Dat Walewein, die riddere vermeten,

38235

Doe hi orlof hadde genomen

 

Te Tyntavel, dat hi es comen

 

Soe verre gereden, dat hi versach

 

Enen cloester, daer hi snachs lach.

 

Des anderdages, si u becant,

38240

Waest al weldernesse ende woest lant:

 

Daer vant hi hinden harde vele.

 

Daer nam hi een ors te sinen spele

 

Ende reet na die hinden soe,

 

Dat hi ene hinde wel na doe

38245

Metten spere hadde gesteken daer,

 

Maer sijn ors sneefde daer naer

 

Ende mietde an enen voet.

 

Doe keerde Walewein, die ridder goet,

 

Ende dede sijn ors besien.

38250

Doe seide die knecht mettien

 

Dat een yser hadde verloren

 

An sinen rechteren voet voren.

 

Dus reden si vort ende hebben gemoet

 

Vele liede al ongegroet.

38255

Daerna quamen twe ridders dan:

 

Deen was een scone jonc man:

 

Die jonge nam Waleweine bider hant

 

Ende groettene vrindelijc te hant,

 

Ende seide doe blidelijc na desen

38260

Hi moet ember sijn gast wesen;

 

"Ende ic sal bidden desen here

 

Dat hi met u te mire herbergen kere."

 

Her Walewein gelovet hem daer.

 

Doe bat hi sinen geselle daer naer

38265

Dat hine tsire suster soude leiden,

 

Ende hare bevale sonder beiden

 

Dat sine alse wel ontfinge dare

 

Alse oft hi selve quame te hare,

 

Ende dat sine minne ende ere doe.

38270

Dus voer die riddere met hem alsoe

 

Ende sal heren Waleweine voren ende laten

 

Daer sine al toter doet haten.

 

Niet verre was hi optie vart,

 

Hine sach enen casteel wel beward,

38275

Die op enen arm sat vander zee:

 

Dies prisdine vele te mee.

 

An dander side was die casteel

 

Met starken muren al geheel

 

Gemuert wel in allen sinnen,

38280

So datter an was geen winnen.

 

Dus quamense gereden binnen der stede.

 

Daer sach her Walewein oec mede

 

Alrehande ambacht maken

 

Van so meneger, messeliker saken,

38285

Dat ict niet vertrecken conde:

 

En doech oec niet te deser stonde.

 

Dus redense te gadere met gemake.

 

Her Walewein bescoude menege sake

 

Eer si toten torre quamen.

38290

Knapen sprongen op do sijt vernamen

 

Ende hebben heren Waleweins part ontfaen;

 

Ende die riddere namen saen

 

Bider hant ende hirenbinnen

 

Leidene tere camere met minnen,

38295

Daer die joncfrouwe binnen was nu,

 

Ende seide: "Desen gast sent u

 

Uwe broder, die coninc mijn here,

 

Ende ontbiet u dat gi hem doet ere,

 

Ende alsoe jegen hem gevard

38300

Oft gi sijn suster ward;

 

Ende hout hem geselscap soe

 

Dat hi blide si ende vroe.

 

Hiertoe maent u nu, joncfrouwe,

 

U broder op gerechte trouwe.

38305

Ic sac weder varen in geen wout:

 

Sijt desen riddere hout,

 

Ende maecten vro tesen tide."

 

"Deser geselscap benic blide:

 

Hi scient so overhoveschen here;

38310

Ic sal hem doen al die ere

 

Die ic mach ende die ic can."

 

Mettien nam si dien edel man

 

Hoveschlike bider hant;

 

Ende die bode nam orlof te hant

38315

Ende voer tsinen here weder.

 

Mijn her Walewein ginc sitten neder

 

Bider joncfrouwen ten selven stonden.

 

Ten irsten selense hen beconden

 

Onderlinge van goder minne.

38320

Hi seide te hare ten beginne

 

Dat hi haer vrient ende riddere ware

 

Beide stille ende oppenbare,

 

Ende soud wesen al sijn leven.

 

Die joncfrouwe heeft hem weder gegeven

38325

Sulke tale die was bequame.

 

Si hadde van hovescheit groten name.

 

Een riddere es comen binnen dien,

 

Ende heeft heren Waleweine cussen sien

 

Die joncfrouwe, ende hi verkindene daer

38330

Walewein, en maecte geroechte daer naer.

 

"Bose wijf, du cust ende sits beneven

 

Die dinen vader nam sijn leven."

 

Eet Walewein dir conste gehanden

 

So was die gene gelopen thanden

38335

In die stat, ende maecte groet gescal,

 

Ende brachte di comoenge op hem al.

 

Doe die joncfrouwe horde dese tale

 

Ward si bleec ende vale

 

Ende viel van anxte in onmachte.

38340

Doe si bequam en haer bedachte

 

Versuchte si ende seide al bloet:

 

"Ay arme, wi sijn beide doet;

 

Want die riddere die ons hier sach

 

Sal vergaderen al dat hi mach

38345

Die comoenge vander port

 

Ende bringense op ons nu vort.

 

Ic wane gi bat wapent u;

 

Een vrome riddere die mochte nu

 

Een stuc houden desen inganc."

38350

"Joncfrouwe, en maket dan niet lanc,

 

Haelt mi wapine opter stede."

 

Si haelde hem wapine ende wapenden mede

 

Van allen wapinen sonder lac,

 

Maer dat hem een scilt gebrac:

38355

Daer vore hi een scaecbert nam.

[p. 257]

 

Ende aldus hi vor die dore quam

 

Ende seide: "Nu come wie dat wille,

 

Ic segt hem wel lude ende stille,

 

Die op mi wilt winnen die dore

38360

Hi blieft doet oft ic daer vore."

 

Ende binnen desen es die gene comen

 

Daer hi die scepenen heeft vernomen

 

Ende den meyer vander stat,

 

Ende riep met luder stemmen na dat:

38365

"Wapent u, gi liede allegader.

 

Hier es Walewein die verrader,

 

Die onsen here sloech te doet."

 

"Waer es hi?" riepen si alle bloet.

 

"Hi es hier boven bi onser joncfrouwen,

38370

Die ic hem sach cussen, bi trouwen."

 

Men geboet daer ten wapinen al,

 

Ende datmenne levende vaen sal

 

Ende gevene levende haren here;

 

Des selensi hebben prijs ende ere.

38375

Het riep al vaste: "Nu besiet

 

Dat hi ons ontga niet."

 

Die meyer liep sere verbolgen:

 

Die scepenen gingen hem volgen.

 

Men geboet al ute daer,

38380

Wat elc vinden conste vorwaer,

 

Waest riec, pike, vlegel, stocken,

 

Hake, sceppen, swingen, rocken,

 

Wat dat si gegripen conden;

 

Also alsi in haer ambacht stonden

38385

Nam elc dat ende volgede naer.

 

Sulc nam een timberbiel daer

 

Ofte ene reke oft ene gysarme;

 

En si dattene God bescerme

 

Soe es min here Walewein verloren.

38390

Die joncfrouwe wel geboren

 

Pijnt hem te hulpen so si best can.

 

Doe si sach so menegen man

 

Riep si met luder stemmen nu:

 

"Gi dorpers, wat es gedaen hier u?

38395

Bringt u die duvel hier gedregen?

 

Hier werden selke sevene verslegen

 

Eer gi den riddere vercrigen moget.

 

Ende oftene min broder sinde op doget

 

Dat ic heme nu ere dade,

38400

Ende dit was met mins broder rade,

 

Wildine dan aldus orlogen?

 

Ic segt u wel al ongelogen,

 

So wie so wille maget horen,

 

U ware beter waerdi te voren

38405

Ten duvel volen werd gegaen

 

Dan gi op mi dus comt, sonder waen,

 

Met getogenen swerden al nu

 

Sonder mijn weten, dat secgic u."

 

Binnen dat si aldus sprac

38410

Was gesteken dat si brac

 

Mids ontwee die camerdore;

 

Maer die portier, dire stont vore,

 

Hi ontfinc den irsten soe

 

Metten swerde, datter vloe

38415

Meer dan .xl. achterward;

 

Ende si worden soe vervard,

 

Datter geen so coene stoet

 

Die sine hant oft sinen voet

 

Hadde gesteken ter cameren binnen,

38420

Al haddire mede mogen winnen

 

Enen guldinen pinninc:

 

Soe hoetde elc sine dinc.

 

Die joncfrouwe, die nine vant

 

Dat si mochte nemen indi hant,

38425

Toten scaecspele si scire voer,

 

Dat lach gestroit opten vloer,

 

Ende rapet al in haren scoet,

 

Ende dede coenheit vele groet,

 

Ende ginc staen ter camerdore:

38430

Den dorperen dire stonden vore

 

Ginc si deilen ende spinden

 

Gene rocken metten vinden

 

Ende gene ridders metten ouden,

 

Ende swoer dat sijt ontgelden souden,

38435

Die quade dorpers entie vule.

 

Si warp daer sulken somege bule,

 

Dat alden dach hem dede wee.

 

Daer keerder dusent ende mee

 

Vander camerdore weder,

38440

Ende seiden dat si den torre neder

 

Te houwene souden beginnen,

 

Sine consten di dore niet gewinnen

 

Met en gerehande vermoge,

 

Si waren so nedere ende si so hoge;

38445

Die portwerdere was hen alte stuer.

 

Doe hiwen si an genen muer

 

Met wapinen ende met bilen.

 

Nu hort van Ginganbrisilen:

 

Hi quam gegaen ter selver uren,

38450

In weet bi wat aventuren,

 

Ten geruchte ende ter niemare.

 

Hem hadde wonder wat dat ware

 

Dat hem tfolc geliet;

 

Noch sone wiste hi niet

38455

Dat Walewein daer binnen was.

 

Doe hi die waerheit wiste das,

 

Geboet hi hen bi haren ogen

 

Dat si souden met Gode gedogen

 

Ende den tor roren no breken.

38460

Si begonsten daer weder spreken

 

Met wreden worden ende met fellen:

 

Op hem selven souden sine vellen,

 

Den tor, op dat hire binnen ware

 

Met Waleweine den mordenare,

38465

Ende op harre joncfrouwe mede,

 

Hoe soet die comoenge lede,

 

Eer si hen liten den man ontgaen,

 

Die hen so lede heeft gedaen.

 

Doe hi sach datmen nine dede

38470

Dor sijn gebot no dor sine bede

 

Pensdi dat hi den coninc

 

Soude varen tellen dese dinc,

 

Ende hijt hem sere clagen soude.

 

Binnen desen quam vanden woude

38475

Die coninc, ende Ginganbrisiel seide:

 

"Her coninc, grote lelijchede

 

Doet u meyer ende sine gesellen,

 

Dat si uwen tor ter neder vellen

 

Ende al dat si mogen asselgiren.

38480

Gi wet wel in wat maniren

 

Walewein beropen es van mi

 

Te campe; here, dat es hi,

 

Die selve man, war hulpt verholen,

 

Dien gi herberget ende hebt bevolen

38485

Uwer suster mire joncfrouwen.

 

Het ware wel recht, bi mire trouwen,

 

Sint dat hi es u gast,

 

Dat gine in uwen huse vast

 

Geleide daet hebben ende vrede.

38490

Gesciet hem daer enege lelijchede

 

Gi seles hebben mesprijs groet.

 

Hi ware gevaen nu ende doet

 

En haddi hem selve bescud niet:

 

Hi slacht den ever, di niene vliet

38495

Ende voer die honde gevet biel."

 

Die coninc sprac: "Ginganbrisiel,

 

Donct u wesen dat onmate,

 

Die mi lief heeft dat hi hate

 

Die mi lede heeft gedaen?

38500

Nochtan secgic u, sonder waen,

 

Ic wilde wel dat ware benomen;

 

Ende magic daer te tide comen

 

Ic saelt benemen ende gebiden

 

Dat nieman so cone si van minen lieden

38505

Dine scaed meer ofte arget

[p. 258]

 

Sint dat icken hebbe geherberget."

 

Ten irsten dattie coninc quam

 

Vor sinen tor, ende hi vernam

 

Gene geruechte ende dat gescal,

38510

Hiet hi den meyer dat hijt al

 

Bename. Doe waest scire gedaen.

 

Hi geboet hen allen saen

 

Dat si keerden vanden torre.

 

Doe werd dat here saen in porre:

38515

Die sameninge was saen testort

 

Doen si horden des meyers wort.

 

Een rike man, een wel geboren,

 

Die alder porteren was te voren,

 

Die daer woenden in die stat,

38520

Dor sine doget ende dor dat,

 

Om dat hi was van hogen rade,

 

Die gene sprac: "Here, hi mesdade

 

Die hierto wiste goeden raet,

 

Hine gevane te derre daet

38525

Die hier bestaen was met onmaten;

 

Maer dat vele lieden haten

 

Den genen die uwen vader sloech,

 

Dan donct mi geen ongevoech;

 

Al hadden si meer gedaen. Nochtan

38530

Sint dat gi selve hebt den man

 

In u huus geherbercht

 

So sidine sculdech ongehercht

 

Te houdene alse uwes selfs leven;

 

Ende al wildine oec begeven,

38535

Ginganbrisiel, die ridder coene,

 

Hi ware sculdech hem te doene

 

Goet geleide ende vasten vrede

 

Sint hine hier comen dede

 

Jegen hem te vechtene camp.

38540

Gesciet hem lachter hier oft ramp

 

Men saelt u beiden sere mesprisen;

 

Hi es na goets mans wisen

 

Sinen hals hier comen te verwerne.

 

Here, ic segt u dat ic gerne

38545

Sage ende wel raden dorste

 

Datmen desen camp vervorste

 

Dat virendeel van enen jare,

 

Ende daer binnen soeken vare

 

Dat witte spere die edel man,

38550

Datmen gevagen so nine can

 

Daerne hanget emmer boven ane

 

Van verschen blode ene trane

 

Dat uten gehelen ysere dringet.

 

Hi doe den raet dat hi u bringet

38555

Dat witte blodende spere,

 

Oft hi come weder, here,

 

Ende levere hem selven u

 

In sulker gevancnesse alsi es nu:

 

Dus en mogedijs niet gemissen

38560

Gine hebtene in uwer gevancnessen;

 

Soe mogedi bi beteren saken

 

Ende bi scoenre comen te wraken,

 

Kere, dan gi moget nu.

 

Doet aldus, dat radic u."

38565

Die coninc lovede desen raet.

 

Hier na hi langer nine staet,

 

Hine gaet ten torre sonder sparen,

 

Daer si beide binnen waren,

 

Walewein ende oec die suster sijn.

38570

An Waleweine en was niet in scijn,

 

No an varuwe no an gebare,

 

Dat hem daer van enen hare

 

Sine coenheit iet besweec;

 

Maer die joncfrouwe, si was bleec

38575

Van sorgen ende van serecheden,

 

Ende beefde met alden leden.

 

Ende alsi haren broder sach,

 

Dat hare meest op therte lach

 

Claget si hem met wenenden ogen.

38580

Ende Ginganbrisiel hi ginc togen

 

Sine grote hoveschede;

 

Hi groette Waleweine ende sede:

 

Owi, here, her Walewein,

 

Dat horde u broder Acgravein

38585

Ende menech man van hogen love

 

Binnen des conincs Arturs hove

 

Daer wi campvast worden beide,

 

Daer namic u op min geleide.

 

Daer so maendic u ende bat

38590

Dat gi in ne gene stat

 

Ne sout herbergen oppenbare

 

Die mijns heren des conincs ware.

 

Her Walewein, des en daetdi niet,

 

Ende daer ombe es u mesciet

38595

Bi uwes selfs scout; geweet,

 

Dit ongevoech es mi leet,

 

Ende ben des drove in minen mode."

 

Doe sprac die gode man, di vrode,

 

Daer die raet vander stat an stont:

38600

"Ginganbrisiel, hout uwen mont.

 

Heeft die comoenge enege dinc

 

Mesgrepen, dats jegen den coninc

 

Meer dant es jegen u.

 

Danct Gode, hets wel leden nu

38605

Jegen dat gescepen stoet.

 

Donket u beiden wesen goet,

 

Die coninc wilt sonder scamp

 

Een jaer versten desen camp,

 

Ende her Walewein daer binnen vare

38610

Ende soeke dat blodende spare,

 

Datmen gedrogen nine can,

 

Daer en hange ember an

 

Versches bloets ene trane.

 

Vandien spere, na minen wane,

38615

Es vorscreven ende vorseget:

 

Een conincrike dat verre leget,

 

Dat rike van Logres es genant,

 

Dat wilen was der heidene lant,

 

Sal biden spere al sijn testort.

38620

Dat spere, daer gi af hebt gehort,

 

Sal her Walewein soken varen.

 

Oec sal hi sekeren ende swaren

 

Den coninc dat hijt hem sal bringen."

 

Walewein sprac: "Salmen mi dwingen

38625

Te swerne enegen valscen eet?

 

Noch ware mi liver, Godeweet,

 

Dat ic dogede seven jaer

 

Selke quale die mi ware swaer,

 

Dan ic mi keerde an sulke vore,

38630

Dat ic sekerde ende swore

 

Dat ic nine vermochte te done."

 

Die gode man sprac: "Ridder cone,

 

Hier nes nieman die des geert

 

Dat gi u dancs u iet versweerd;

38635

Maer gi selt sweren oppenbare,

 

Dat gi om te bejagen dat spare

 

Sult doen al u macht met vlite.

 

Ontfechtet u so sidijs quite:

 

Oft gi tspere niet cont gewinnen,

38640

So moetti tesen torre binnen

 

Tenden den jare geven u

 

In sulc gevancnesse als gi sijt nu."

 

Her Waleweine antwerde: "Desen eet

 

Aldus te done benic gereet;

38645

Maer ic moet tirsten varen

 

Ene joncfrouwe verloessen te Montesclaren,

 

Die ic mi vermat ere

 

Te verloessene ut haren sere

 

Eer Ginganbrisiel beriep mi.

38650

Daerna varic, wildi,

 

Dat spere soeken een jaer."

 

Si loefdent wel , ende brachten daer

 

Die heilegen Waleweine te voren,

 

Ende hi hevet daer gesworen

38655

Dat hi sal doen al sine macht

[p. 259]

 

Te sokene den witten scacht.

 

Daer altoes hanget ane

 

Versces bloets ene trane;

 

Oft hijs oec niet can gewinnen

38660

Hi sal ten selven torre binnen

 

Hem selven leveren in gevancnessen,

 

Ofte hi sal des lives messen,

 

Oft vander verranessen hem maken claer,

 

Daer hi om es gehachtet daer.

38665

Alse dese eet was gedaen

 

Nam Walewein orlof saen

 

Anden coninc ende ander joncfrouwe,

 

Die hem geholpen hadde met trowen,

 

Ende ane alle die daer waren,

38670

Ende es aldus en wech gevaren.

 

Sinen knapen gaf hi orlof,

 

Ende hietse varen in Arturs hof,

 

Ende es aldus van hen gesceden.

 

Die orsse hiet hi weder leden

38675

Alle, sonder sijn Gringalet.

 

Hoe sere weende doe Jonet

 

Ende die andere knapen mede

 

Doent daer quam tenen gescede,

 

Ende dat hi wilde in vreemt lant

38680

Allene varen dolen. Te hant

 

Voren die knapen te Cardol ward,

 

Want si vernamen optie vard

 

Dat die coninc Artur was daer.

 

Doe si daer quamen, wet vor waer,

38685

Dat hen die coninc vrachde, twaren,

 

Waer Walewein ware gevaren?

 

Jonet sprac: "Here, her coninc,

 

Walewein groet u boven alle dinc.

 

Ende die camp van Scavelone,

38690

Dien hi geloefde daer te done,

 

Die es geverst nu een jaer."

 

Hi vertelde den coninc daer naer

 

Al die gescinesse clein ende groet

 

Die hi daer geloefde al bloet:

38695

Vanden spere te sokene een jaer,

 

Ende vander joncfrouwen te Montesclaer,

 

Hoe hi dar ward gevaren es nu

 

"Om hare te verloessene, secgic u,

 

Ende daerna vaert hi tspere soken."

38700

Die coninc began daventure vloken,

 

Dat Walewein soe was verdoeft

 

Dat hi dat hadde geloeft;

 

Want hi docht sere van dien

 

Dat Waleweine iet mochte mescien.

38705

Dies was hi drove herde sere,

 

Ende die coninginne noch mere:

 

Doe sijt wiste mesliet si hare,

 

Ende alle die vanden hove daer nare

 

Dreven rouwe, dat secgic u.

38710

Ic laetse driven den rouwe nu,

 

Ende secge u van Waleweine vort,

 

Des gi noch niet en hebt gehort.

 

Daventure doet ons verstaen,

 

Alse Walewein hadde wech doen gaen

38715

Sine knapen, dat hi allene

 

Quam gereden, die ridder, gemene

 

Ane een wout omtrent middach,

 

Daer hi ene hermitage sach.

 

Daer ward es hi gereden saen.

38720

Omdat hi gerne hadde verstaen

 

Vanden hermite enege niemare

 

Hoe hi mochte te Montesclare

 

Geraken, ende welken wech dat hi

 

Varen mochte, daer hi bi

38725

Comen mochte ter joncfrouwen,

 

Die beseten was met rouwen;

 

Want doe hi quam den bosch binnen

 

Vant hi daer in allen sinnen

 

Grote wege, die wel waren

38730

Geslegen: done wisti welken varen.

 

Omdit voer hi ter clusen ward

 

Met ere groter snelre vard.

 

Ende als hi ter clusen binnen quam,

 

Enen hermite hi daer vernam,

38735

Die out was sere van jaren.

 

Alsi daer binnen quam gevaren

 

Vraechdi den goden man daer nare

 

Welc hi best mach henen varen

 

Ten castele te Montesclare,

38740

Ende oft iet verre tot daer ware?

 

Die hermite seide: "Live here,

 

Het ware u te verre hedemere;

 

Maer comt herbergen met mi,

 

Ende margen betide so suldi

38745

Daer wel comen, dat secgic u."

 

Walewein pensde dat hem nu

 

Beter ware dat hi daer blive

 

Dan hi jegen avont crige,

 

Want het was den avonde naer.

38750

Her Walewein dankes den hermite daer,

 

Ende bleef dien nacht alsoe.

 

Die hermite vertelde hem doe

 

Vander joncfrouwen te Montesclare,

 

Hoe dat si beseten ware

38755

Van enen den vreselijcsten tyran,

 

Die niet ontsage .vi. man

 

Tenen male in enen crite.

 

Vort telde hem die hermite

 

Hoe hi .ij. ridders heeft gevaen:

38760

"Dat was mi heden doen verstaen

 

Dat si van Arturs hoven waren;

 

Die sal hi margen sonder sparen

 

Hangen doen, dat seidemen mi."

 

Walewein sprac doe: "Live here wetti

38765

Iet hoe die ridders hieten nu?"

 

"Here, ic horese nomen, secgic u,

 

Mordrette ende Griflet."

 

Her Walewein seide: "Bi mire wet,

 

Magic daer margen te tide comen

38770

Dat hangen werd hem daer benomen."

 

Doe bat Walewein den hermite doe

 

Dat hine sanderdages wecke vroe;

 

Want hi wilt daer waerd riden

 

Ende die ridders bescudden te dien tiden,

38775

Ende die joncfrouwe oec ter stede,

 

Daer ic u hier vore af sede.

 

Die clusenare gelovet hem daer.

 

Des anderdages, wet vor waer,

 

Wectine in die dageraet,

38780

Ende her Walewein met haesten op staet

 

Ende gereit hem, ende vor van daer.

 

Ende rechte doen die sonne claer

 

Sceen quam hi met haesten gereden

 

Op enen berch, daer hi beneden

38785

Sach waer .xx. ridders hilden,

 

Beide met spere ende met scilden,

 

Ende al gewapent; ende hadden daer

 

Ene galge gerecht oppenbaer,

 

Daer si Mordrette ende Griflette

38790

Hangen souden sonder lette.

 

Ende Walewein sach den enen opwaerd gaen,

 

Daermenne hangen soude saen,

 

Ende hi wiste wel nu die waerheit,

 

Bi dat hem die clusenare hadde geseit,

38795

Dat sijn broder was ende Griflet.

 

Hi riep van verren: "Gi lietet bet.

 

Dat gi minen broder wilt hangen

 

Dat sal u hier te quade vergangen."

 

Mettien setti sijn ors inden loep

38800

Ende reetter daer vive over hoep,

 

Dat si daer vielen metten perde

 

Sere gequetst op die eerde.

 

Hi trac sijn sward ende ginc slaen:

 

Die gene die daer hilden gevaen

38805

Sinen broder ende Griflette mede

[p. 260]

 

Sloech hi die hande af daer ter stede.

 

Doe ginc hi den anderen toe:

 

Elc die mochte daer ontfloe

 

Ten here ward, ende ripen dare

38810

Dat daer een duvel comen ware,

 

Diet al versleet sonder vorste

 

Die daer sijns ontbeiden dorste.

 

"Ende die ridders heeft hi genomen,

 

Daer wi met waren ter galgen comen."

38815

Ginder ward groet geruechte nu.

 

Die here vanden here, secgic u,

 

Dede wapinen al sijn here

 

Alse te sine in die were,

 

Ende beval hen allen oec daer na

38820

"Eest dat ic te campe besta

 

Den genen die dit heeft gedaen,

 

Ende sidi dat ic onder sal gaen,

 

Soe comt alle met ere conroet,

 

Ende vaetten mi of slaten doet.

38825

Ende sidi dat ic boven bem,

 

Ende ic minen wille doe met hem,

 

Sone suldi niet doen daertoe."

 

Aldus beval hi hen allen doe,

 

Ende hi reet vore te Waleweine ward,

38830

De doe ontbonden hadde ter vard

 

Sinen broder die hande bede

 

Ende Griflette oec mede,

 

Ende elc hadde hem gewapent daer

 

Met wapinen, dat wet vor waer,

38835

Die de ridders hadden an

 

Die Walewein versloech, di edel man;

 

Ende hebben die orsse oec bescreden,

 

Die daer die dode liten ter steden.

 

Ende Walewein es vord gereden met

38840

Ende sijn broder ende Griflet,

 

Ende sciet waer die here comt dan

 

Gewapent met .cccc. man

 

Doense die tyran heeft vernomen

 

Maecti een teken, ende es comen

38845

An Waleweine, ende vrachde hem al dare

 

Hoe dat hi soe coene ware

 

Dat hi hem dorste nemen nu

 

Sine gevangene? "Ic segt u,"

 

Sprac Walewein; "ic quam al hier

38850

Om te bescuddene dese joncfrouwe fier,

 

Die gi hier hebt beseten;

 

Ende oec vort doe ic u weten

 

Dat ic hier dese .ij. quam verdingen

 

Ende gint swerd metten vremden ringen.

38855

Daer ombe quamic oec hareward.

 

Nu hebbic u geoppenbard

 

Waeromme dat ic hier ben comen."

 

Die ander sprac: "God moet mi verdomen

 

Oftict hier nine wreke an u.

38860

Gi sijt te verre comen nu,

 

Gi moet betalen, sonder waen,

 

Die overdaet, die gi hebt gedaen."

 

Walewein doe met haesten seide:

 

"Mi es leet enege beide.

38865

Sidi die here daert al an staet,

 

Soe hebt hier enen corten raet

 

Ende siet wat gi wilt anegaen.

 

Ic beens gereet, sonder waen;

 

Ic strede so gerne jegen u,

38870

Dat mi verwast der talen nu."

 

"Bi Gode, ic maecs u heden mat,"

 

Sprac die ander, ende kerde na dat,

 

Ende seide dat hi hem hoetde gereet.

 

Walewein, die doe was al gereet,

38875

Nam sijn spere in die hant,

 

Ende es ten anderen ward gerant,

 

Die op Waleweine quam gereden

 

Met harder groter haestecheden,

 

Ende brac sijn spere mids ontwee;

38880

Maer Walewein en hadde geen wee

 

Vanden steke, wet vorwaer,

 

Maer hi stac den anderen daer

 

Met sinen spere so utermaten,

 

Dat hi moeste tgereide laten

38885

Ende viel opt deerde daer ter stede,

 

Soe dat hem deerde in al die lede.

 

Nochtan spranc hi op ter vard

 

Ende heeft getrect daer sijn sward,

 

Ende es tote Waleweine gegaen,

38890

Ende seide hi soude doet slaen

 

Sijn ors, oft hine beette neder.

 

Her Walewein antwerde hem weder

 

Ende seide dat ware onmate:

 

Hi hadde liever dat hi op sijn ors sate

38895

Ende verwere hem also daer naer,

 

Dan hi ombescedenheit dade daer.

 

Dus sat op sijn ors die here:

 

Des seidense Waleweine alle ere.

 

Doen trac Walewein sijn sward,

38900

Ende die ander reet te hem ward,

 

Ende hadde sijn sward oec getogen.

 

Si quamen te gadere so vermogen,

 

Dattie eerde donderen sceen

 

Daer si versamenden onder hen tween.

38905

Elc sloech anderen grote slage

 

Ene lange wile vanden dage,

 

Dat gelijc gnoech onder hen was,

 

Ende men niet geweten conde das,

 

Welc dat daer was te boven.

38910

En was en geen, men mochten loven.

 

Vanden slagen die si slogen

 

Haer helme daer inward bogen

 

Ende haer scilde frotseerden doe,

 

Ende haer halsberge oec daer toe.

38915

Nu werd erre die grote tyran:

 

Dat so lange vor hen een man

 

Gestaen mochte was hem leet.

 

Hi ginc Waleweine op gereet

 

Ende waendene wel scoffieren nu;

38920

Maer her Walewein, dat secgic u,

 

Bestontene weder daer alsoe,

 

Want sine cracht begonsten doe

 

Te wassene, daer men toe gesach;

 

Want het ginc anden middach,

38925

Dat sine cracht te wassene plach.

 

Doe ginc hi slaen slach in slach,

 

Gelijc dat hi smargens dede.

 

Men ward niet geware an sine lede

 

Noch an sine slage dat hi iet

38930

Gevochten hadde, diet besiet.

 

Hi ward soe rasch in sijn slaen,

 

Dattie gene waende sonder waen

 

Dathi hadde gemaect sijn spel

 

Al tote nu, so overfel

38935

Ende so groet ende so sture

 

Waren sine slage nu ter ure.

 

Hine conste vor hem niet gestaen

 

Ende vlo alomme, sonder waen,

 

Ende ne dorste der slage verbeiden niet.

38940

Ende alse Walewein dit gesiet

 

Dat hi vor hem vlochtech es

 

Reet hi hem na, sijt seker des,

 

Ende slogene opt hoeft enen slach

 

Dat hi ne horde none sach,

38945

Ende dat hi daer na al met allen

 

Vanden perde moeste vallen,

 

Ende bleef in onmacht licgende daer.

 

Dit sagen sine liede oppenbaer,

 

Ende worden hier af sere verert.

38950

Si waenden te lange hebben gemert,

 

Ende dat haer here ware doet.

 

Doen brac op al dat conroet,

 

Ende reden heren Waleweine daer toe.

 

Som wilden sine vaen daer doe,

38955

Ende som wilde sine slaen doet.

[p. 261]

 

Daer ward een geruchte soe groet,

 

Daer si op hem trocken ter wilen,

 

Men horet wel tere halver milen.

 

Deen riep: "Slachene doet."

38960

Dander riep met mode groet:

 

"Vatene hier nu ter stede

 

Ende laettene ons hangen mede;

 

Ende die andere, sine gesellen,

 

Laetse ons op radere quellen."

38965

Dus eest al op Waleweine getogen,

 

Die ginder hielt also vermogen

 

Ende also onversaecht oec mede,

 

Als oft hire dusentech hadde ter stede

 

Die hem souden in staden staen.

38970

Nu hord, wat hi heeft gedaen.

 

Hi arselde allettel over voet

 

Tot enen berge die daer stoet,

 

Daermen hem van achter niet

 

En conde gedoen en geen verdriet,

38975

Ende hiet Mordret ende Griflette

 

Dat si hem weerden sonder lette.

 

Elc stont daer vor hem selven nu:

 

Si quamen alle, dat secgic u,

 

Op Waleweine gereden ter stede,

38980

Die hem daer ter were dede

 

Soe anxtelijc ende soe sere,

 

Dat hire daer ten irsten kere

 

.xx. ende meer dede vlien

 

Van enen slage die si gesien

38985

Hadden, dien hi ter stede sloech;

 

Want hi enen sijn hoeft afdroech

 

Ende enen anderen dire bi was

 

Half den hals, sijt seker das.

 

Ende Mordret ende Grifelet mede

38990

Verslogenre menegen optie stede.

 

Dus latic vechten daer die heren

 

Ende sal te Perchevale weder keren,

 

Die Yweine heeft verloest,

 

Ende Gariette ende Keyen vertroest,

38995

Ende Acgraveine oec, sonder waen,

 

Alsic u hier vore dede verstaen.

 

Doen si scieden sonderlingen

 

Vanden torre, daer si ontfingen

 

Die rosen hoede, do reden si

39000

Tenen hermite, die woende daer bi.

 

Daer vernamen si die niemare

 

Vanden castele van Montesclare,

 

Dat Mordret daer ware gevaen

 

Ende Griflet ende datmense soude saen

39005

Hangen des ander dages vroe.

 

Doen sijt vernamen si reden doe

 

Alden dach ende alden nacht

 

Wat si mochten, met groter cracht,

 

Om dat sire gerne waren comen

39010

Eer hen dlijf worde genomen.

 

Doch reden si soe in haren doene,

 

Dat si quamen omtrent none

 

Gereden daer die casteel stoet,

 

Ende sagen waer die ridders goet,

39015

Walewein, Mordret ende Griflet mede,

 

Vochten so vresselijc daer ter stede

 

Jegen wel .cccc. man,

 

Dat u nieman gesecgen ne can.

 

Si haddenre wel geslegen doet

39020

.xl. ridders in dat conroet

 

Eer hen dese hulpe es comen.

 

Ende alse Perchevael dit heeft vernomen

 

Dat daer vacht min here Walewein

 

Sloech hi vore in dat plain

39025

Ende riep: "Geselle, versaecht u niet,

 

Ic beent, die Walloes." Mettien hi liet

 

Sijn spere sinken ende reet in.

 

Daer veldire .xx. int begin,

 

Ende dorbrac al die scare,

39030

Ende dorreetse so aldare,

 

Dat hi banderside es dore comen.

 

Echt heeft hi een spere genomen

 

Enen die daer bi hem hilt,

 

Ende reet echt dore met gewilt.

39035

Derdewarf reet hi echter vort.

 

Alse Walewein dit heeft verhort

 

Dattie Waloes daer es comen

 

Heeft hi oec een spere genomen

 

Ende reet in die scare met.

39040

Doe volchde Gariet ende Mordret

 

Ende Keye ende min her Ywain

 

Ende oec mede Acgravain,

 

Ende hebben der andere vele gedoet.

 

Dus worden si daer soe verbloet,

39045

Dat si alle gingen vlien

 

Ende liten haren here mettien

 

Licgende in onmacht op dat plein,

 

Daerne geslagen hadde Walewein.

 

Si slogenre wel .cc. al daer,

39050

Die dlijf verloren, wet vor waer;

 

Ende .cc. esser ontvloen.

 

Si quamen daer lach die here doen,

 

Ende Mordret die stakene doet

 

Om dat hi hem te hangene geboet;

39055

Maer dat was Waleweine leet.

 

Tirst dattie joncfrouwe dit weet

 

Es si vanden castele comen

 

Ende heeft der heren ware genomen,

 

Ende deetse met hare varen nu.

39060

Si ontfincse wel, dat secgic u.

 

Daer was des avons bliscap groet:

 

Die joncfrouwe haren knapen geboet

 

Datmen nine spare jegen hen.

 

Si was so blide in haren sen,

39065

Dat si hare ne wiste hoe gelaten.

 

Die heren die daer savons aten

 

Waren wel gedient tier stont.

 

Walewein vrachde, dat si u cont,

 

Omt swerd metten vremden ringen,

39070

Datment daer soude vort bringen,

 

Dattie joncfrouwe heeft gedaen:

 

Si dede hem sine nature verstaen,

 

Ende seide wie dats werdech ware

 

Hi mocht nemen openbare

39075

Ende uttrecken, sonder waen,

 

Ende daer met vechten ende slaen;

 

Ende dies oec werdech nine es,

 

Het brake ontwee, sijt seker des."

 

Walewein nam tswerd in die hant,

39080

Ende traect ute, ende sloecht thant

 

Op enen helm, die daer lach,

 

Datmenne te sticken scoren sach.

 

Doen stac hijt weder inden scoe

 

Ende wildet Perchevale geven doe

39085

Om te provene daer ter stede.

 

Perchevael seide, ende alle dandere mede,

 

Dat hijt gnoech hadde geproeft

 

Also alst den swerde toe behoeft;

 

"Ende het es oec uwe met rechte,

39090

Want gi wonnet met gevechte

 

Opten tyran die hier lach."

 

Die joncfrouwe, die dit horde ende sach,

 

Seide tot Waleweine: "Nu siet, here,

 

Ic ben uwe nu embermere,

39095

Ende moet tuwen dienste staen;

 

Gi moget met mi doen, sonder waen,

 

Al dat gi wilt ende begeert.

 

Al min goet ende oec dit sweerd

 

Es uwe, dat wet oppenbare."

39100

Her Walewein die dankets hare

 

Met scoenre tale daer ter stede.

 

Na den etene gincmen gerede

 

Bedden, ende doe gingen die heren

 

Hen daer na ter rasten keren,

39105

Ende slipen met gemake doe

[p. 262]

 

Tote des ander dages vroe.

 

Doe wilden die heren danen varen:

 

Die joncfrouwe boet hen allen, twaren,

 

Gichten ende scoenheit omtrent;

39110

Maer sine wildens niet een twent.

 

Si sciden danen met vrouden nu.

 

Her Walewein voer, dat secgic u,

 

Dat grael soeken ent spere met

 

Alsi geloefde bi sire wet

39115

Te Scaveloen al sonder waen.

 

Alsic u hier vore dede verstaen.

 

Ende Perchevael, Ywain ende Gariet,

 

Keye, Acgravein ende Griflet,

 

Dese sijn te hove gevaren,

39120

Daer si willecome waren.

 

Die coninc was blide harde sere

 

Ende vraechde om Waleweine den here,

 

Oft si van hem iet wisten nu?

 

Ende si vertrocken hem al dat, secgic u,

39125

Die aventuren die waren gesciet;

 

Sine lietens achter bliven niet.

 

Si waren blide van dien gevalle,

 

Maer om Waleweine droefden si alle,

 

Ende die coninc alre meest.

39130

Ende die coninginne, alsijt vereest,

 

Was sijs soe drove utermaten,

 

Sine wiste hare hoe gelaten;

 

Nochtan verblietde si haer te mere

 

Om Perchevale den stouten here,

39135

Bedie si hadde troest om das,

 

Dat hi een vrindelijc ridders was.

 

Nu latic dese tale bliven,

 

Ende sele van Waleweine scriven,

 

Die nu vart dat grael soeken

39140

In allen landen, in allen hoeken.

 

Doen her Walewein was wech gevaren

 

Vanden castele te Montesclaren

 

Ende van sine gesellen, alswi weten,

 

Doe quam gereden die here vermeten

39145

Des derdes dages an een wout,

 

Daer hi hoerde menechfout

 

Doe vogle singen ende wesen blide.

 

Daer vernam hi ten selven tide

 

Enen riddere sere gewont,

39150

Die daer lach ten selver stont

 

Ende reste in sire amien scoet.

 

Her Walewein hare goeden dach ontboet.

 

Si, die drove was herde sere,

 

"God loent u, seit si,"live here."

39155

"Joncfrouwe," sprac Walewein saen,

 

"Die riddere donct mi sere ontaen:

 

Wectene, des biddic u,

 

Ende laet mi hem vragen nu

 

Na die seden vanden lande."

39160

Die joncfrouwe antwerde hem te hande:

 

"In weckene dor ne genen man."

 

"Joncfrouwe, ic salne wecken dan."

 

Doe wectene Walewein an haren danc,

 

Soe dattere die riddere met ontspranc.

39165

Die riddere sprac ter selver tide:

 

"Vore Gode moet hi wesen blide

 

Die mi wecte dus sachte nu.

 

Her riddere, op trouwe radic u

 

Dat gi scuwet dese pade

39170

Die vol sijn van overdade.

 

En quam nie man in valscher voie:

 

Dit sijn die pade van Galoye,

 

Daer noit riddere dore en leet,

 

Hine bleef doet oft so bereet,

39175

Dat hem dat keren werd ontseit."

 

Walewein antwerde hem gereit:

 

"Vrient, in quam hier niet om keren,

 

Maer ic quam hier omdat ic leren

 

Wilde die seden vanden lande:

39180

Keerdic dus dat ware scande."

 

Die riddere seide: "Bi mire trouwen,

 

Vaerdi voerd, het sal u rouwen;

 

Maer keerdi weder gesont na dien,

 

Dat nembermeer mach gescien,

39185

Ende benic doet, nemt dese joncvrouwe

 

Ende voertse op gerechte trouwe

 

Tot eneger stat daer si wel si."

 

Walewein antwerde doe dat hi

 

Die joncfrouwe soude bestaden met eren

39190

Op dat hi mochte weder keren.

 

Dus sciet Walewein van daer

 

Ende quam gereden saen daer naer

 

Optie zee, sonder waen.

 

Daer sach hi menech scep staen.

39195

Ene scone stat stoet daer besiden,

 

Daer hi neven moeste liden,

 

Daer ene rivire neven liep,

 

Die wijt was ende sere diep.

 

Optie rivire reet hi te hant

39200

So verre, dat hi ene brucge vant,

 

Die sere lanc was ende groet.

 

Daer reet hi over met groter spoet.

 

Besiden der brucge daer een deel

 

Vant hi staende enen casteel,

39205

Die de hoede was vander stat.

 

Walewein maecte hem vaste na dat

 

Ten castele waerd herde saen,

 

Ende bider porten heeft hi verstaen

 

Ropen ene joncfrouwe na dat,

39210

Die in een scone proyel daer sat:

 

"Her riddere, gine dorft u dus niet haesten,

 

Ic wane gire nu sijt ten naesten

 

Dat gire nembermer selt comen.

 

Gi wanet mi wel nu hebben genomen

39215

Ende met u gevoert daer naer."

 

Walewein seide: "Gi secget waer:

 

Om u soe benic comen hier."

 

"Bi Gode, her riddere, sidi so fier,

 

Dat gi dorvet geleiden mi,

39220

Ic sal u volgen waer dat si,

 

Tot dat ic di sie in selc meswinde

 

Dat di sal smerten tot dinen inde.

 

Nu hale mi ginder over min pard,

 

Dat daer staet in dien boegard."

39225

"Bi Gode, dat si al ongelet,

 

Wistic waer doen min Gringelot."

 

Walewein gaeft hare ende ginc saen

 

Over een vonder daer hi sach staen

 

Ridderen, knapen ende joncfrouwen,

39230

Dine te wondere alle bescouwen,

 

Ende spraken hem ane alle daer,

 

Ende castiedene sere daer naer

 

Dat hi der joncfrouwen nine rochte,

 

Want si ware in quaden gedochte,

39235

Ende si hadde menegen doen nemen dlijf,

 

Want si ware een quaet wijf.

 

Walewein liet hen secgen daer

 

Dat si wilden, ende ginc daer naer

 

Al gewapent daer hi tpart vant.

39240

Een groet riddere, een seriant,

 

Lach daer bi ende hoetde tpaert:

 

Ende Walewein boet die hant der waerd.

 

Die riddere sprac: "Wat wildi maken?

 

Hoetdu van al sulken saken,

39245

Want gi bliefter ombe gescint."

 

Si hadden ginder lanch perlemint.

 

Int inde nam her Walewein dat part

 

Ende voret saen ter joncfrouwen ward,

 

Die haren mantel hadde laten vallen

39250

Ende haren wimpel oec met allen,

 

Om dat si wilde datmense soude

 

Te bat sien. Doe sprac boude

 

Her Walewein: "Joncfrouwe, siet u part:

 

Sitter op als gi wilt, ende vard,

39255

Ic sal u hulpen nu daer op."

[p. 263]

 

"Wat, her sot, houdi u scop,

 

Dat gi u hant soud doen an mi?

 

Dan wildic niet dat gevallen si

 

Om dat goet van derre steden:

39260

Mi ware liver afgesneden

 

Dine hant, dan si an mi ware comen."

 

Mettien heeft si tpart genomen

 

Ende es saen daer op geseten.

 

"Her riddere:" seit si, "ic doe di weten,

39265

Vaert nu voren, ic volge u na

 

Toter wilen, dat wel versta,

 

Dat ic di sie in so groter scande

 

Ende in selc verdriet, dat in den lande

 

Nie riddere gesciede te voren.

39270

Groten lachter ende groten toren

 

Sal di gescien, ende mesval,

 

Eric van di sceden sal."

 

Dus voer si op hem rampeniren

 

Alden dach, sonder enech viren,

39275

Dat Waleweine dede groet verdriet;

 

Maer hine antwerde hare daer niet

 

Ende keerde over die brucge weder

 

Ende rechte vort alt water neder,

 

Soe verre, dat hi ten inde quam

39280

Daert water sinen loep om nam.

 

Doe sprac die joucfrouwe: "Bloet man,

 

Keert weder omme, ende volgt mi dan,

 

Want ic sie wel sonder beiden

 

Dat gi mi uten wege wilt leiden."

39285

Walewein seide doe: "Ay scone joncfrouwe,

 

Ic doe niet, bi mire trouwe;

 

Mar ic deet nu om dat,

 

Dor dat ic quam den anderen pat

 

Ende ic gene aventure vant:

39290

Om dat redic al hier te hant."

 

"Dune deets: du reets hier bedien

 

Dattu wilt daventuren vlien."

 

"Nu segt dan waer gi wilt, joncfrouwe,

 

Ic vares gereet, bi mire trouwe."

39295

"Soe vard mi dan al desen pat."

 

Dus sloech hi weder omme na dat,

 

Ende quam inden wech gereden

 

Daer hi den riddere liet licgen heden,

 

Die daer lach alsoe gewont.

39300

Ende rechte inder selver stont

 

Soe heeft Walewein gelesen een cruet,

 

Dat in hadde grote virtuet,

 

Ende quam ten riddere daer hi was,

 

Ende betastene over al na das,

39305

Ende vant den puls stide ende warm.

 

Die joncfrouwe hadden in haer arm

 

Ende weende, ende seide: "Hi es doet."

 

Ende Walewein dat crudekijn croet

 

In die wonden ende bantse daer

39310

Mit enen doeke, die hem daer naer

 

Die joncfrouwe van haren boefde nam.

 

Ende die riddere saen herquam

 

Ende sprac dese word met pinen groet:

 

"Ic hebbe geweest in groter noet

39315

Vanden duvlen vander hellen,

 

Die mi gerne souden quellen;

 

Maer mochtic mine biechte spreken

 

Soe waric den duvlen ontsteken.

 

Hier woent een pape herde naer:

39320

Haddic een part ic rede daer,

 

Dat ic mine biechte gesprake."

 

Mittien quam ginder een scilknape

 

Van sere vremden seden

 

Op een dravende part gereden.

39325

Doe seide die riddere: "Ay live here,

 

Geeft mi geen part, dor Gods ere,

 

Dattie sciltknecht bringet daer."

 

Walewein antwerde hem daer naer:

 

"Wat soect die knecht, wat doet hi hier?

39330

Hi mochte wesen nu so fier,

 

Ic soude min ors eer lenen u

 

Eer ic sijn rosside name nu."

 

"Gi had recht, hi es so quaet:

 

Al dat hi jaget dats baraet:

39335

Hi comt om uwe scande naer,

 

Ende sal u wachten, wet vor waer;

 

Ende mocht hi, hi dade u quaet."

 

Als min her Walewein dit verstaet

 

Gaet hi darward vraget saen

39340

Wanen hi comt also gedaen?

 

"Ic vare allomme spien," seit hi;

 

"Quaet gelucke geve God di.

 

Wat hefstu met mi te done

 

Waric vare?" Ende omt goene

39345

Slogene Walewein ter stat,

 

Dat hi ter eerden viel na dat,

 

Metter vust op sijn hoeft,

 

Dat hi daer neder lach verdoeft.

 

Ende als hi opstont viel hi weder

39350

Wel .vij. werf, eer hi ginc ter neder.

 

Daer na dreichdene di sciltknecht,

 

Ende Walewein ginc ten riddere echt,

 

Die welna al was becomen:

 

Ende alsi Walewein hevet vernomen

39355

Verkindene wel. Hi bat hem daer naer

 

Dat hi sire amien op holpe daer;

 

Ende die wile dat hi dat dede

 

Sat hi op Waleweins ors gerede

 

Ende voret wech optie heide;

39360

Soe watter Walewein toe seide

 

Hine wilden dors geven niet.

 

Walewein seide als hi dit siet:

 

"Bi Gode, gi volget wel den raet:

 

Doet mi goet ic doe u quaet.

39365

Nu soudic gerne weten, vrient,

 

Waer ic des nu hebbe verdient

 

Dat gi mi dus fel sijt."

 

"Walewein, gedinct di niet die tijt

 

Dattu mi daets eten metten honden,

39370

Mijn hande op minen rucge gebonden?"

 

"Bestu dan dit Gregorias?

 

Dat ic di dede ic lie wel das;

 

Maer het es des lans sede,

 

Die met ere joucfrouwe mesdede,

39375

Hars ondanc, datmen den man

 

Metten honden dade eten dan,

 

In des coninc Arturs lant."

 

"Walewein, daer ombe saltu nu te hant,

 

Dijn Gringalet darven, ende riden nu

39380

Dat rosside, dat mager es ende scu."

 

Dus sciet hi van Waleweine daer;

 

Ende die quade joncfrouwe loech daer naer

 

Ende seide: "Here, bi mire trouwen,

 

Nu sciendi wel die groeten vrowen

39385

Geleiden sout te groten feesten;

 

Oec soudise wel in oreesten

 

Ende in groten wigen bescudden nu.

 

Sit op u rosside, ic volge u.

 

Gi hebt een goet begin gedaen."

39390

Die sciltknecht quam daertoe gegaen

 

Ende versprac Waleweine oec sere,

 

Dat Waleweine tornen dede mere

 

Dan hem noit dinc dede:

 

Doch sweech hi stille ende sat gerede

39395

Op dat part, dat mager was

 

Ende ongescepen, alsict las,

 

Ende oec dravende so onsochte,

 

Dat hem di lichame scoren dochte;

 

Ende reet en wech so hi best conste.

39400

Die sciltknecht riep: "Ter quader onste

 

Ende ter quader tijt wordi geboren;

 

Ende hebben moetti groten toren

 

Dat gi min part ontvoret nu."

 

Die joncfrouwe sprac: "Laet genogen u,

39405

Hi salre joesteren op wel scone:

[p. 264]

 

Het comt u noch wel te lone;

 

Hi salre perde met winnen gnoech,

 

Dan suldi hebben wel u gevoech,

 

Want hi sal u deilen sijn gewin."

39410

"Ay joncfrouwe, seidi min."

 

Sprac Walewein, " en scaed u twint.

 

Dit spel en es noch niet gehint.

 

Nu sijt hovesch ende hout uwen mont;

 

Noch mochte comen wel di stont

39415

Dat ic min leet verwinnen soude."

 

Die joncfrouwe antwerde also houde:

 

"Bi Gode, her riddere, dat scient wel.

 

Wan rietdi vort u pert snel

 

Ende doet lopen metten sporen?"

39420

Walewein hadde des groten toren,

 

Want hi sijn pert met genen dingen

 

Ne const in den loop gebringen

 

Anders niet dant gaen wilde.

 

Dus quam gereden die riddere milde

39425

Op een plein bi ere rivire,

 

Daer een casteel stont wel dire,

 

Banderside den watere daer.

 

Dat weder was scone ende claer,

 

Ende vele joncfrouwen lagen ginder,

39430

Graven ende ridders kinder,

 

Ten castele ende sagen uut.

 

Doe sprac die joncfrouwe over luut

 

Tote Waleweine: "Riddere, ontflie.

 

Sagedi den genen die ic nu sie,

39435

Gi sout vlien, in twifels niet."

 

Mettien Walewein hem om siet,

 

Ende heeft daer enen riddere vernomen

 

Op sijn part gereden comen.

 

"Ay live joncfrouwe, ic biddu des,

39440

Segt mi wie die gene es."

 

"Ic segt u wale, sijt seker das,

 

Het es die bode Gregorias,

 

Een sijn neve, een riddere fier,

 

Ende wilt u verslaen al hier.

39445

Maer wiltu ontflien der doet,

 

Soe com te mi in desen boet."

 

"Joncfrouwe, wat so mijns gesciet,

 

Vanden genen en vlie ic niet;

 

Mochtic mijn part weder bejagen

39450

Sone dorstic min vernoi niet clagen."

 

"Ic hope jagi, ende mede oec prijs.

 

Gi sult doen .i. fier pongijs

 

Vor alle gene scone joncfrouwen,

 

Diet ten castele selen scouwen.

39455

Vergave God dat ic nu horde

 

Dat borderen entie worde

 

Dat si selen maken ter vart

 

Als gi di vote keert opward

 

In dat sant met groten scanden."

39460

Walewein keerde hem omme te handen

 

Ten riddere ward, die ginder quam,

 

Ende als hi sijn spere vernam

 

Brac int sitten sijn gereide,

 

Ende sine stegerepe oec beide,

39465

Ende stille bleef oec staende sijn part,

 

Hine const gebringen niet vorward,

 

Wat hijt sloech metten sporen

 

Dat was al pine verloren.

 

Nu es die gene op Waleweine comen

39470

Ende heeft sijn spere in hant genomen,

 

Ende stac Waleweine soe metter vard,

 

Dat sijn part boech achterward

 

Ende hi hem stoende op sine vote.

 

Maer sijn spere quam so te gemote

39475

Datten riddere al dore brac

 

Sine wapine ende in die side stac,

 

Soe dat hi ter eerden gevallen quam.

 

Walewein sijn ors weder nam

 

Ende sater op met snelre vart,

39480

Ende keerde weder ter joncfrouwen ward;

 

Maer si was hem doe ontfaren.

 

Daerna sach hi comen gevaren

 

Enen scipman op die vard,

 

Die Waleweine eischede sijn part

39485

Ende seide dat ware sijn leen.

 

Her Walewein seide: "Scipman, neen,

 

Waer af soudic u geven nu?"

 

Die verman seide: "Ic segt u:

 

Die enen riddere verwint opt sant,

39490

Dat pert es mine alte hant,

 

Ofte die riddere die blijft ontaen

 

Soude men geven mi gevaen:

 

Dits dat leen van genen castele."

 

"Soe nemtene dan te uwen dele,"

39495

Sprac Walewein, "ic geven u."

 

"Her riddere, gi sout selve nu

 

Gnoech hebben te done, soudi

 

Den riddere bringen gevaen mi;

 

Ende gi siten sculdech mi te vane

39500

Ende in min scip te bringen ane."

 

"Vrient, ic geloefdi vele te wors;

 

Mi was heden genomen min ors,

 

Ende man mi een ridder, sijt seker das,

 

Dinic vander doet genas;

39505

Ende gingic nu ende haelde den man

 

Wie soude min pert houden dan?"

 

Die verman seide: "Bi mire wet,

 

Ic saelt u wel hoiden." Ende ongelet

 

Ginc Walewein ten riddere ward

39510

Ende trac op hem daer sijn sward.

 

Die riddere sprac doe: "Live here,

 

Ic ben gewont harde sere,

 

En slaet mi nemmeer." "Vrient, dat si.

 

Nu staet dan op ende gaet met mi."

39515

Dus nam hine daer metter hant

 

Ende leverde den verman thant,

 

Die hem groten danc seide.

 

Walewein vrachde doe sonder beide

 

Den verman om die joncfrouwe,

39520

Waer si ware. "Bi mire trouwe."

 

Sprac die verman, "gine saget nie

 

Quader beeste dan was die.

 

Si heeft menegen riddere valiant

 

Dlijf doen nemen op dit sant.

39525

Laetse varen ende ridet met mi,

 

Want het es den avonde bi:

 

Ic sal u herbergen trameer."

 

Walewein sprac: "Verman, sidermeer

 

Dat mi ontfaren es die joncfrouwe

39530

Soe varic met u op rechte trouwe."

 

Dus voren si saen na das,

 

Daer die verman wonende was,

 

In ene scone woninge saen,

 

Die niet verre en was gestaen

39535

Vanden castele, daer ic af seide.

 

Men leide daer taflen sonder beide

 

Ende ginc eten, sonder waen.

 

Alles diesmen conde verstaen

 

Datmen drinken mochte oft eten

39540

Dies en was daer niet vergeten;

 

Ende doe die tafle was opgedaen

 

Gincmen daer slapen, sonder waen.

 

Nu willic swigen hier van desen

 

Ende wille vord vander joncfrouwen lesen.

39545

Daventure seget, sonder waen,

 

Alse die joncfrouwe heeft verstaen

 

Dat Walewein den riddere stac neder

 

Ende sijn ors gewonnen weder,

 

Keret si omme in die stat

39550

Hemelike, te vernemen om dat,

 

Ende te spiene oec alsoe houde,

 

Waer Walewein toe varen soude.

 

Ende al dat si triest ende wacht,

 

Dat was omdat si sine cracht

39555

Gerne soude proven nu;

[p. 265]

 

Ende ware hi so starc, dat secgic u,

 

Dat hi behouden mochte tplein,

 

Soe sage si gerne dat Walewein

 

Wrake dade over haren viant.

39560

Om dese dinge heeft si int sant

 

Menegen riddere doen nemen dlijf

 

Hieromme hiet een quaet wijf.

 

Hier namaels seldijt bat verstaen

 

Waeromme dese dinge sijn gedaen.

39565

Ende dese joncfrouwe wacht biden pleine

 

Tote des ander dages Waleweine,

 

Die metten verman was gevaren.

 

Des ander dages, eer began baren

 

Die sonne, was Walewein op gestaen.

39570

Ende sijn ward quam daer gegaen,

 

Die hem daer boet goden dach.

 

Walewein vrachde so hi irst mach,

 

Ende nam den wart bider hant:

 

"Her wart, wies es dit scone lant?

39575

Ende dese casteel, di scone es sere,

 

Wie houtene, wie esser af here?"

 

"Here, des en wetic niet."

 

"Ende die den castele wilde doen verdriet

 

Oft asselgieren, wie souden dan

39580

Bescermen?" "Here, bi sente Jan,

 

Daer sijn binnen si .v. hondert

 

Onder ridders ende knapen besondert,

 

Ende vele vrowen die weduen sijn,

 

Ende vele scoenre mageden fijn.

39585

Ende daer es .i. vrowe, sijts gewes,

 

Die daer boven hen allen es,

 

Die wilen hier int lant quam

 

Ende met hare brachte, alsict vernam,

 

Den meesten scat die man sach;

39590

Ende also alsic u secgen mach

 

Soe deetsi met haren scatte maken

 

Alle dese dire saken;

 

Ende oec es dit met gokelien

 

Binnen gemaect ende met astromien:

39595

Ende een meester die hiet Merlijn

 

Maecte daer een bedde fijn,

 

Dat dierste dat nie man sach,

 

Ende daer noch noit man op lach.

 

Ende die dat wonne, hi mocht here

39600

Vanden castele sijn embermere,

 

Ende die joncfrouwe huwen daer binnen

 

Ende haer goet doen oec gewinnen,

 

Dat si lange hebben gedeerft,

 

Ende daer si af sijn onteerft.

39605

Alse min her Walewein dit horde

 

Sprac hi ten waert dese worde:

 

"Her werd, doet mi halen min part,

 

Ic wille nu varen dareward,

 

Ende wille dat wonder bescowen an."

39610

"Neen, her riddere, edel man,

 

Laet dit bliven. In selker noet

 

En latic u niet varen; gi bleefter doet."

 

"Ic salre varen, wats gesciet;

 

In liet om al die werelt niet.

39615

Houdi mi over dus blode?"

 

"Nenic, here; maer bi Gode,

 

Hets mi leet dat gire vard."

 

Walewein ginc tsinen perde ward.

 

Ende alse die wert dat gesach

39620

Liep hi hem na al dat hi mach,

 

Ende seide hi wilde varen met heme.

 

Dus vorense te gadere, alsict verneme.

 

Die bat hi Waleweine ene bede daer,

 

Die hi geloefde te doene daer naer.

39625

Mettesen worden si beide quamen

 

Toter salen, daer si vernamen

 

Sittende enen steltenare,

 

Die rike was ende vorbare,

 

Ende een die fierste mede vor waer,

39630

Diemen wiste verre ofte naer.

 

Dus quamen si ter zalen binnen,

 

Die rikelijc was in allen sinnen.

 

Die doren waren met goude verweven

 

Ende menech dier daer op verheven;

39635

Ende an die zale, wien dats wondert,

 

Stoden vensteren .vij. hondert

 

Glasijn, daermen oppenbare

 

Dore sach ofs glases nine ware

 

Van in die camere tot opten vlore.

39640

Walewein ginc al dorentore

 

Ende besach dat wonder daer.

 

Doen quamen si den bedde naer,

 

Daer stene in stonden oppenbare,

 

Die snachs lichten also clare

39645

Alse oft ware scone dach.

 

An dit bedde groet wonder lach

 

Van pellen ende van siden mede:

 

Het liep op .iiij. sciven gerede

 

Met corden gemaect inden vloge

39650

Alse een piel ut enen boge.

 

Daer hingen bellen ane gemanc,

 

Die sere luetden ende maecten geclanc.

 

Alse Walewein dwonder hadde besien

 

Seidi te sinen werd mettien:

39655

"Her werd, in can gemerken niet

 

Twi gi mi hier te gane ontriet;

 

In sie hier nieman striden no twesten.

 

Ic wille mi nu gaen sitten resten

 

Op geen bedde, dat ginder staet."

39660

"Neen, here, dats niet min raet.

 

Sem mi die here die mi geboet,

 

Gi sout sterven die quaetste doet

 

Die nie starf enech edel man.

 

Ic vermane u mire bede dan,

39665

Die gi mi gelovet heden."

 

"Neen, her werd, bi mire waerheden,

 

In mach aldus niet henen gaen;

 

Ic moet opt bedde sitten gaen,

 

Watter af comt, oft wats gesciet."

39670

Ende alse die werd dat gesiet:

 

"Ay live here, so willic van u sceden:

 

U ziele mote God geleden;

 

In wane u sien nembermere."

 

Hi liep uter zalen sere,

39675

Ende Walewein ginc te hant daer naer

 

Op dat bedde sitten daer,

 

Al gewapent, met snelre vard.

 

Ende dat bedde in roren ward,

 

Ende die bellen maecten geclanc.

39680

Daer ward van gescutte gemanc,

 

Van pilen ende van groten enginen,

 

Daermen liede met mochte pinen,

 

Dies quam daer so vele over een

 

Op Waleweine, dat hem wel sceen;

39685

Want al die wondere die daer waren

 

Quamen daer op hem gevaren.

 

Ende had sijn gode scilt gedaen

 

Hine ware der doet niet ontgaen.

 

Dat wonder brac daer al ter wile.

39690

Hi trac ut sinen scilde die pile,

 

Ende van somen was hi gewont.

 

Ende recht in dese selve stont

 

Quam daer een groet man gegaen

 

Ende ontede ene dore saen,

39695

Ende brachte daer enen libard uut,

 

Die briescede ende maecte geluut,

 

Ende scoet op Waleweine also houde

 

Oft hine daer verbiten soude,

 

Ende gaf Waleweine daer enen slach

39700

Met beide sinen clauwen, die hem wach,

 

Soe dat Walewein viel ter neder.

 

Maer hi spranc saen op weder

 

Ende sloech den libart thoeft af

 

Met enen slage, die hem gaf:

39705

Die vorste vote hi met af droech.

[p. 266]

 

Danc heb hi, die den slach sloech.

 

Dus viel die liebart doet ter neder,

 

Ende Walewein ginc sitten weder

 

Opt bedde. Alse dit sijn werd vernam,

39710

Dapperlike hi gelopen quam,

 

Ende sprac: "Here, nu weset blide:

 

U es gesciet nu te tide

 

Die meeste ere die nie gesciede

 

Enegen man. Al dese maisniede

39715

Ende al dit wonder, dat hort hier toe,

 

Moet u dienen spade ende vroe;

 

Ende het steet al tuwen gebode,

 

Des gi wel werdech sijt, bi Gode."

 

Na desen quamen toten roten groet

39720

Van sconen knapen, die al bloet

 

In haer rocke quamen gegaen,

 

Ende knielden vore Waleweine saen

 

Ende seiden: "Here, wi sijn u knechte

 

Ende gi onse here: wel met rechte

39725

Soe biedewi u onse manscap hier."

 

Daerna quamen knapen fier

 

Dine ontwapenden metter vard.

 

Men leide sijn part ten stalle ward.

 

Andere knapen quamen dier gelike,

39730

Dine cleetden rikelike.

 

Doe quamen daer vrouwen ende joncfrouwen,

 

Diemen te wondere mochte scowen,

 

Met groten scaren behagelike.

 

Walewein spranc op do haestelike

39735

Ende hiet die joncfrouwen willecome wesen;

 

Ende si negen hem alle mettesen

 

Ende boden hem haren dienst daer naer,

 

Ende seiden: "Here, wet oppenbar,

 

Dat wi u eygen sijn algader,

39740

Gelijc oft gi ward onse vader."

 

Vord seide daer ene joncfrouwe:

 

"Here, u groet op grote trouwe

 

Onse vrouwe die coninginne nu,

 

Ende sint ons allen hier tot u

39745

Dat wi bliscap maken ende joie,

 

Dat u des tijds te min vernoie."

 

Walewein sprac:" Danc hebbe min vrowe,

 

Ende gi oec mede, scone joncfrouwe."

 

Ende daerna namene saen sijn ward

39750

Ende leidene tenen torre ward,

 

Daer hi hem toende water ende wout

 

Ende wilt ende tam, jonc ende out.

 

Doen sprac Walewein al sonder sparen:

 

"Hier salic mi in meyen varen

39755

Ende corten daer wel mine stonden,

 

Beide met voglen ende met honden."

 

Die ward sprac: "Swiget van desen,

 

Dat en mach altoes niet wesen,

 

Want die hier binnen sal sijn here

39760

Moet hier in bliven embermere."

 

Walewein seide al sonder sage:

 

"In bliver in niet .vij. dage

 

Aldus besloten met gewoude,

 

Om .m. pont van roden goude.

39765

Soudic dan hier ember bliven?

 

Daertoe mochte nieman bedriven."

 

Dus keerdi vanden torre neder

 

Ende ginc opt bedde sitten weder

 

Grammelike ende drove sere.

39770

Ene joncfrouwe quam ende seide: "Here,

 

Hier sal comen die coninginne,

 

Ende si doet u vragen ten beginne

 

Waer dat gi wilt datmen et."

 

"Joncfrouwe," seit hi, "bi mire wet,

39775

Mine roec waermen etet nu,

 

In ete hier meer, dat secgic u,

 

In sal eer sijn vertroestet bet

 

Van dingen die mi hier nu let."

 

Die joncfrouwe sciet gescoffirt van daer

39780

Ende ginc ter coninginnen daer naer

 

Ende seide hare wat si hadde vernomen

 

Ane Waleweine. Nu es selve comen

 

Die coninginne, ende festeerden sere

 

Ende seide: "Sijt willecome, here."

39785

"God loene u," sprac hi, "soete vrowe;

 

Sem mine wet ende mine trowe,

 

Eer ic u sach was mi so swaer

 

Om en lettel dincs; maer daer naer,

 

Tirst dat ic u sach, sonder waen,

39790

Es mi die droefheit al vergaen."

 

"Here, gi moget wel blide wesen."

 

Sprac die vrowe, " want van desen

 

Castele ende van al desen joncfrouwen

 

Ende van desen serianten ende dese vrowen,

39795

Ende van al dat hier binnen es

 

Sidi here, des sijt gewes.

 

U es gesciet die meeste ere

 

Die noit gesciede enegen here,

 

Danc hebbe God ende sine gewilt.

39800

Nu siet, here, waer gi eten wilt,

 

Soe ginder boven, so in die zale,

 

Het staet ane u altemale."

 

Walewein sprac doe: "Sem min trouwe,

 

Het donct mi hier so scone, vrowe,

39805

Dat hier elken wel mach lusten

 

Beide dat eten ende dat rusten."

 

Die vrowe nam doe orlof saen.

 

Men ginc daer die hande dwaen,

 

Ende Walewein ende sijn waerd

39810

Sijn geseten daer ter vaert

 

Omt bedde vanden wondere daer

 

Tere taflen allene. Daer naer

 

Saten daer doe banderside

 

Onderhalf hondert joncfrouwen tien tide.

39815

Daer was ten etene gedient wale.

 

Daer was bliscap in die zale

 

Naden etene ende groet spel:

 

Men dancste daer ende sanc daer wel,

 

Ende daerna gincmen slapen daer.

39820

Walewein lach dien nacht daer naer

 

Opt bedde vanden wondere, Godweet.

 

Sanderdages quam sijn wert gereet

 

Ende dede Waleweine op staen,

 

Ende sijn op enen torre gegaen.

39825

Ende Clariane werd des geware,

 

Ende seit der coninginnen daer nare,

 

Die op stont met snelre vard

 

Ende volgede hem ten torre ward,

 

Ende leitde harre nichten met hare.

39830

Ende alsere Walewein werd geware

 

Groethise, ende namse bider hant,

 

Ende gingen tere vensteren thant,

 

Daer si lagen ende sagen uut

 

Ende bescouden bome ende cruet.

39835

Mettien si daer beneden scouwen

 

Enen riddere ende ene joncfrouwe:

 

Ende alse Walewein dese besiet

 

Sprac hi, "Vrouwe, kindi iet

 

Gene .ij., die ginder varen?"

39840

"En roeke u, here," sprac si, "twaren

 

Het sijn .ij. die quaetste sekerlike

 

Diemen vonde in enech rike.

 

Hets der stouter riddere een

 

Die de sonne nie besceen,

39845

Ende daertoe die felste die leeft.

 

Hets die menegen riddere heeft

 

Terre havenen genomen dlijf;

 

Ende dit es oec dat quade wijf

 

Die hare en gere ondaet scaemt,

39850

Daer gi gisteren hier vore met quaemt."

 

"Ay live vrowe, mocht ict sijn,

 

Hoe gerne sprakicse en letelkin."

 

"Neen, riddere, dan mach niet gescien,

 

Ende God verde u oec van dien

39855

Quade , van oec so groter scade;

[p. 267]

 

Want wildi, here, vroech ende spade

 

Ute varen altoes te dien

 

Alse hier wondere selen gescien,

 

Soe soudi hier onlange geduren.

39860

Maer wildi houden die aventuren

 

Die tesen castele behoren, twaren,

 

Sone mogedi nembermer daer ut varen."

 

Walewein sprac doe: "Ver coninginne,

 

Hier mit bringdi mi uten sinne.

39865

Ic waende hier niet gevaen wesen."

 

Die coninginne sprac doe mettesen:

 

"Vaert daer gi wilt, in dien dat gi

 

Sulc covent wilt houden mi,

 

Dat gi weder keert noch tavont

39870

Indien dat gi blivet gesont."

 

"Vrouwe, dit willic doen gerede;

 

Maer gi moet mi oec ene bede

 

Doen, vrowe; ende dat sal wesen

 

Dat gi mi in .vij. dagen na desen

39875

Na minen name niet vereest."

 

"Here, dit was die dinc die ic meest

 

Begeerde te wetene, dat secgic u;

 

Maer sint dat gijt begeret nu

 

Soe latict bliven, ende hedemere

39880

Gevic u orlof te varne, here."

 

Dus liep Walewein neder te dale,

 

Daer wi af selen houden tale,

 

Ende vander quader joncfrouwen daer nare,

 

Ende vanden riddere die quam met hare.

39885

Nu seget ons vord die avonture:

 

Dese joncfrouwe, die quade figure,

 

Daer ic hier te voren af las,

 

Alsi wiste waer Walewein was,

 

Also alse sijt hadde bespiet,

39890

Doe en lette si langer niet,

 

Sine voer om desen riddere saen,

 

Die menege ondaet heeft gedaen,

 

Ende brachten vorden torre bi dien

 

Om dattene Walewein daer soude sien;

39895

Ende alse hise sage, pinsde si mede,

 

Dat hi hare soude volgen gerede,

 

Alse hi oec dede; want also saen

 

Als hi int palais quam gegaen

 

Dedi knapen halen sijn pard

39900

Ende sater op, ende reet derward

 

Wel gewapent, entie verman

 

Volgede hem vaste mede dan

 

Toter havene in corten stonden,

 

Daer si den boet gereet vonden,

39905

Daer si mede over reden.

 

Die andere riddere sprac ter steden

 

Vrindelike ter quader joncfrouwen:

 

"Segt mi, vrindinne, bi uwer trouwen,

 

Kindi genen riddere iet?"

39910

Si loech ende seide: "Nenic niet;

 

Maer, lief, het es die selve man,

 

Die mi gisteren brachte hier an."

 

"Ay joncfrouwe, es hi dan dat,

 

Dan coept hi metten live ter stat.

39915

Besoect hi die havene van Galoye

 

Dat sal sijn tsinen groten vernoie;

 

Dit sal hi metten live becopen."

 

Metten worde liet hi lopen

 

Te min here Waleweine ward,

39920

Ende waenden met ere snelre vard

 

Wel hebben gesteken neder;

 

Ende Walewein rechte op hem weder,

 

Ende stac hem den scilt al dore,

 

Ende maecte hem ene grote score

39925

Inden halsberch, soe dat daer naer

 

Tspere ginc inden lichame daer

 

Wel eens voets lanc, Godweet.

 

Die riddere viel ter eerden gereet,

 

Maer hi spranc op ende trac sijn sward

39930

Ende quam te heren Waleweine ward,

 

Ende sloech op hem, sonder waen;

 

Maer het was scire gedaen,

 

Want Walewein maecten soe mat,

 

Dat hi hem op gaf ter stat.

39935

Ende Walewein riep den verman saen

 

Ende gaf hem den riddere gevaen,

 

Ende voer ter joncfrouwen saen daer bi,

 

Ende seide: "Joncfrouwe, wildi varen met mi,

 

Ic vore u over gene rivire."

39940

"Deus. gi sijt nu harde fire,"

 

Sprac die joncfrouwe, om dat gi

 

Mijnen amijs verwont; maer dorsti

 

Met mi varen onder genen boem,

 

Die ginder staet? Nu nemet goem,

39945

Ende doet daer ene coenheit mede

 

Die min amijs dicke dede,

 

Soe salic secgen dat gi sijt

 

Die coenste die leeft nu ter tijt."

 

Walewein sprac: "Vart vore, joncfrouwe,

39950

Ic volge u na, bi mire trowe,

 

Warward dat gi vard vort an."

 

"Ay God," seit si, "ende Sente Jan

 

En late u nembermer danen keren,

 

Behouden uwer werelt eren."

39955

Metttesen voren si dare ward,

 

Ende alse des geware warden ter vart

 

Die vrowen die ten palaise lagen,

 

Ende sine dus wech varen sagen,

 

Begonsten si mesbaren sere,

39960

Ende seiden: "Wi verlisen onsen here,

 

Die onse troest soude sijn ter noet.

 

Siet, waerne nu tsire doet

 

Die quade joncfrouwe met hare leidet.

 

O wach, dat hi van ons nu sceidet."

39965

Binnen desen, alsict hebbe vernomen,

 

Es Walewein onder den boem comen,

 

Daer hi niemanne onder ne vant

 

Maer die joncfrouwe, die valant

 

Waende der aventuren hebben vonden.

39970

Walewein sprac doe ten selven stonden:

 

"Joncfrouwe, wildi iet meer van mi?"

 

"Here, hier staet een water bi,

 

Dat harde diep es ende nauwe,

 

Daer min amijs metten dauwen

39975

Blomen mi te haelne plach

 

Tenen hoede op elken dach:

 

Dorsti daer over nu riden

 

Ic soude secgen dat nu ten tiden

 

In die werelt coenre man ware."

39980

Mijn her Walewein antwerde hare:

 

"In sie hier brucge no gewat,

 

Hoe soude ic comen daer ter stat?

 

Ende dwater es diep, ende dboert hoge."

 

"Dit wistic wel, dat nine doge,"

39985

Sprac die joncfrouwe; "want gi node

 

Daer over sout riden, gi sijt so blode;

 

Want dit es dat sorgelijcste gewat.

 

Hine mach niet hebben therte mat,

 

Noch versaget sijn van al,

39990

Die daer over nu riden sal."

 

Walewein sweech al stille te hant

 

Ende reet tot an des waters cant,

 

Dat harde steil was ende diep.

 

Hi hadde een ors dat wel liep

39995

Ende dicke hadde, sonder waen,

 

Alsoe groten spronc gedaen

 

Alse oftet daer over spronge.

 

Hi hadde den ouden enten jonge

 

Horen spreken vroe ende spade

40000

Vanden vreesseliken gewade,

 

Wire over quame, in alre wijs

 

Hi soude bejagen groten prijs.

 

Walewein haelde ut na dat,

 

Ende sloech met sporen tot opt gewat;

40005

Ent tpert spranc, ende miste ter stont,

[p. 268]

 

Soe dat achter quam opten gront;

 

Maer het lichte hem ende spranc boven:

 

Des mochtem Walewein wel beloven.

 

Ende alse vollijc alsi over was

40010

Sach hi waer quam gereden int gras

 

Een riddere, daer meer scoenheit an

 

Lach dan ic gesecgen can.

 

Walewein groettene met worden scone.

 

Die ander seide: "God moets u lonen.

40015

Nu sech mi, riddere, waer si si,

 

Die quade joncfrouwe, die quam metti.

 

Wetstu van haren geselscepe iet?"

 

walewein antwerde: "Nenic niet;

 

Maer een riddere quam met hare heden,

40020

Die op mi reet, ende daer ter steden,

 

Alsoe alst God wilde oec dat,

 

Dien stakic af ende maecten mat,

 

Ende gaffene den verman daer nare,

 

Die seide dat sijn recht ware.

40025

Doe sinde si mi hier in derre wijs,

 

Ende seide mi dat haer amijs

 

Hier over dicke te varne plach

 

Ende hare te haelne op elken dach

 

Blome tenen hoede, vor waer."

40030

"Die quadersse loech u daer;

 

Hine ward nie soe cone vor das,

 

Dat hi dorste comen daer ic was;

 

Ende die quadersse daer gi met quaemt,

 

Die hare geens dincs en scaemt,

40035

Si was min amie wel .i. jaer.

 

In quam nie in steden vorwaer,

 

Dat ic dies verdinen conste

 

Dat si nie enege gode onste

 

Te mi waerd hadde oft trouwe mede;

40040

Nochtan ic hare menegen dienst dede,

 

Maer min dienst was buten hare al,

 

Ende tirst datse mochte si mi ontstal

 

Ende was an desen riddere comen,

 

Dien duse heden heves genomen;

40045

Ende dat si di tot hier taende

 

Dat was omdat si waende

 

Dattu verdronken souts wesen.

 

Nu latewi die tale van desen,

 

Ende manlijc sekere anderen hier

40050

Te secgene alse riddere fier

 

Dat elc anderen vragen sal."

 

Dus sekeret deen den anderen al.

 

Walewein haeste hem ende vragede na dat:

 

"Here, hoe heet gene stat?"

40055

"Die stat behort allene mi

 

Ende es geheten Orcani,

 

Ende houtse van Gode te lene

 

Ende van el niemanne gemene."

 

"Here, hoe sidi selve genant?"

40060

"Vrient, ic hete Griromelant."

 

"Ende hoe heet nu die joncfrouwe

 

Die gi segt so ongetrouwe?

 

"Her riddere, dats waer, wildijt weten,

 

Si es Orgeliose geheten.

40065

Haer amijs heet Orgeleos van Yrlant,

 

Ende sijn casteel es genant

 

Die roetse metten nauwen wege,

 

Daer ic u wel af verplege,

 

Al lagendre .iiij. coninge voren,

40070

Dine alle wilden testoren,

 

Hine achtes niet van enen hoye:

 

Dese hoet di pale van Galoye."

 

"Here, nu segt mi noch een deel,

 

Hoe heet gene scone casteel

40075

Die over gene rivire steet?

 

Daer lagic tnacht in, Godweet,

 

Ende daer keric weder alsic scede."

 

Griromelande ward harde lede

 

Te moede doe hi dit horde,

40080

Ende reet metten worden

 

Al houdende dat hoeft neder.

 

Ende Walewein die ripene weder,

 

Ende vermaende hem daer sire trowen.

 

"Vrient," seithi, "bi onser vrouwen,

40085

Ic sculdi mine trowe quite.

 

Nu vare daer du wils met vlite,

 

Indien dat ic oec quite si.

 

Ic waende, riddere, dattu mi

 

Souts hebben geseit oppenbare

40090

Vanden castele enege niemare,

 

Maer du wets alse vele vander mane

 

Alse vanden castele, in minen wane."

 

Walewein sprac: "Alse hulp mi God.

 

In make niet min spot,

40095

Ic lach al desen nacht gereet

 

Opt bedde vanden wondere; Godweet."

 

Griromelant sprac: "Dit sijn scone word;

 

Soete vrient nu liecht vort,

 

Doch soudic enen favelare

40100

Horen liegen, oft hi hier ware."

 

"Here, in liege u groet no smal."

 

Doe ginc hi hem vertrecken al

 

Wat hem sander dages was gesciet:

 

Hine liets hem achter niet

40105

Vanden wonderen van daer boven,

 

Vanden quarelen die op hem vlogen

 

Ende vanden libart met gewilt.

 

Doen toendi heme sinen scilt,

 

Daer die clauwen in staken doe,

40110

Daer Griromelant sach al toe.

 

Ende als hi dit hevet vorsien

 

Beette hi neder op sine knien

 

Ende leide sine hande te samen:

 

"Here," seithi, " mach mi scamen

40115

Dat ic tot u hebbe geseit

 

Aldus grote onhovescheit.

 

Dor God, here, vergevet mi saen."

 

Walewein sprac: "Hets gerne gedaen."

 

Griromelant sprac: "U es gevallen

40120

Die meeste ere boven allen

 

Ridderen die hier leven nu.

 

Nu waric gerne berecht van u:

 

Nu segt mi vanden hovescen vrowen

 

Diemen inden casteel mach scouwen,

40125

Weetti daer af te secgene iet?"

 

Walewein seide: "Nenic niet.

 

In weet wie si sijn, Godweet."

 

"Ic saelt u dan secgen gereet:

 

Die outste vrowe, des sijt vroder,

40130

Es des conincs Arturs moder,

 

Ende dandere vrowe, die gi saget daer,

 

Es haer dochter, wet vor waer,

 

Ende Waleweins moder, dien God verwate

 

Ende dien ic boven alle man hate."

40135

Walewein sprac: "Wat segdi van desen,

 

Dies en mach altoes niet wesen,

 

Dies es meer dan .xx. jaer

 

Dat si doet sijn, wet vor waer."

 

"Si leven noch," sprac Griromelant;

40140

"Ende doen die vrowen quamen int lant

 

Brachten si hier groten scat.

 

Doe daden si maken daer ter stat

 

Genen rikeliken casteel,

 

Ende wondere mede een groet deel.

40145

Ende waeromme si hier quam int lant

 

Dat salic u secgen al te hant.

 

Doen doet waren alle beede,

 

Uterpandragoen ende coninc Lot mede,

 

Doe ward in Bertangen groet strijt

40150

Wie coninc soude sijn ter selver tijt,

 

Want van Arture men niet vernam,

 

Die sint ten conincrike quam;

 

Ende Walewein ende sine brodere, dat wet,

 

Waren doe cleine kindere met.

40155

Ende om dat doe dlant in werre was

[p. 269]

 

Ruemden dese vrowen beide dor das,

 

Ende brachten groten scat ter steden

 

Om hier te sine mede in vreden,

 

Want si dat orloge dochten daer.

40160

Dat sijn die saken, wet vor waer,

 

Datse hier dus comen dede.

 

Ende tirst dat si quamen ter stede

 

Soe bleef Waleweins moder al daer

 

Van enen sconen kinde, dats waer,

40165

Dat nu die scoenste joncfrouwe es,

 

Die in die werelt, sijt seker des,

 

Nie geboren ward scoenre, ic wane,

 

Ende es geheten Clariane,

 

Daer ic ane hebben wane goet deel,

40170

Want ic houtse over mine al geel;

 

Nochtan hatic Walewein meer

 

Dan ic noit manne dede eer;

 

Ende mochticken bevaren, in liten niet

 

Om al die werelt leven iet."

40175

Walewein sprac: "Dits wonder groet,

 

Dat gi der joncfrouwen broder doet

 

Dus sere begert die gi mint.

 

Ic wane u haer minne lettel bint;

 

Want minnetdise, gi sout boude

40180

Haer mage gerne te vriende houden."

 

"Gi segt waer," seide Griromelant,

 

"Maer dat sijn vader met sire hant

 

Minen vader te doet sloech,

 

Daer dedi mi leets ane gnoech;

40185

Ende Walewein selve sloech oec sint

 

Enen jongen riddere, mire suster kint,

 

Die starc ende cone was in die mate;

 

En es geen wonder dat icken hate

 

Ende ic mi wrake, mochtic, wale.

40190

Nu lecgewi neder dese tale,

 

Des biddic u op doget fijn,

 

Ende vord mi nu dit vingerlijn

 

Mire amien der scoenre Clarianen,

 

Ende sege hare datic wille wanen

40195

Dat Walewein liver, hare broder,

 

Hars vader kint ende haerre moder,

 

Vander quaetster doet vervore

 

Dan mi min minste vinger swore."

 

Walewein seide: "Bi mire trouwe,

40200

Hets ene harde scone joncfrouwe,

 

Die gi hebt tere amien,

 

Wilt si aldus der saken lien."

 

Griromelant seide: "Ic en wille niet

 

Dat gijt hare anders secget iet."

40205

"Gerne, here. Nu segt mi thant

 

Hoe die casteel es genant."

 

Griromelant seide: "Dat moet sijn:

 

Hi heet die Roche van Sangwijn.

 

Nu laet mi uwen name weten,

40210

Dies haddic wel na vergeten."

 

Doen antwerdi hem te hant:

 

"Here, ic ben Walewein genant,

 

Ende ben des conincs Arturs neve;

 

In loechgene nembermer datic leve

40215

Minen name in gere stat."

 

Alse Griromelant horde dat

 

Sprac hi verbolgen ende sere verhit:

 

"Ja Walewein, sidi dan dit,

 

Gi sijt wel sot, dat secgic u,

40220

Dat gi uwes namen liet nu.

 

Waric gewapent alse gi nu sijt,

 

Onser een soude hier bliven ter tijt

 

Verslegen al hier op dit plein."

 

"Wat node ware dies?" sprac Walewein,

40225

"Condi enege dinc op mi gelecgen

 

Ic wilt u betren na goder liede secgen."

 

"En mach niet sijn," sprac Griromelant.

 

"Ic eysce u hierna camp te hant

 

Van heden over .vij. dage;

40230

Want hier nu alle uwe mage

 

Met uwen oem sijn hier bi

 

Tote in die stat te Orcani.

 

Ontbiettene dat hi come hier

 

Met allen sinen ridders fier

40235

Ende met vrouwen ende met joncfrouwen,

 

Dat si mogen den camp scouwen.

 

Ende ic sal oec varen om mine mage

 

Ende bringense hier ten .vij. dage."

 

Walewein seide: "Ic lovet wale."

40240

Dus scieden si met derre tale,

 

Ende Walewein sloech met sporen nadat,

 

Ende sijn part spranc over tgewat.

 

Alse dat die joncfrouwe vernam,

 

Dat hi gesont dus weder quam,

40245

Ginc si van haren perde saen

 

Ende quam hem daer jegen gegaen

 

Oetmodelike daer te voet,

 

Ende seide: "Here, God geve u goet

 

Desen dach ende alle dage.

40250

Nu hort, here, hier mine clage:

 

Ic moet u hier vertrecken al

 

Mijn vernoy ende min mesval.

 

Ic bekinne mi selven wel

 

Dat ic hebbe stout ende fel

40255

Allen ridderen menegen dach

 

Geweest, die ic oit gesach;

 

Nochtan haddic hier vormaels prijs

 

Ende een scone riddere was min amijs,

 

Daer ic toe droech grote minne;

40260

Ende Griromelant, die sinen sinne

 

Mi vercoes, slogene doet,

 

Ende nam mi met cracht groet,

 

Ende hilt mi doe .ix. maende

 

Ende diende mi sere ende vermaende

40265

Ende hadde mi utermaten lief;

 

Maer ic haetten alse enen dief.

 

Wat hi dor mi dede verloes hi al.

 

Tirst dat ic mochte ic heme ontstal

 

Ende was an desen riddere comen,

40270

Dien gi mi heden hebt genomen,

 

Daer ic om doge clenen rouwe;

 

Maer min irste amijs, die getrowe,

 

Daer mi af sciet die lede doet,

 

Sine minne doet mi pine so groet,

40275

Nat si mi maket herde dul

 

Ende alre hoverdecheiden vul.

 

Ende dit hebbic al gedaen bedi

 

Ic waende dat ieman soude mi

 

Daer omme dlijf hebben genomen;

40280

Maer in can an niemane comen

 

Daer ic des liefs an can verburen.

 

Die doet vliet mi tallen uren.

 

Nu biddic u, dat gi sonder genaden

 

Recht over mi van minen mesdaden

40285

Ende nemt mi hier min felle lijf."

 

Walewein sprac doe: "Wel scone wijf,

 

Oft God wilt des ne doe ic niet:

 

Maer sit op, ende vard met mi; nu siet

 

Waer die verman beit na mi."

40290

"Here ic doe al gerne dat gi

 

Wilt ende heet." Dus vorense thant

 

Int scep ende quamen in dander lant.

 

Ende alse die vanden castele scouwen

 

Dat Walewein quam metter joncfrouwen

40295

Waren sijs utermatene blide.

 

Knapen sprongen an sine side

 

Ende holpene af hoveschelike,

 

Ende die joncfrouwe dire gelike.

 

Die coninginnen alle beide

40300

Quamen te heme wel gereide

 

Ende hitene willecome wesen.

 

Die joncfrouwen quamen binnen desen

 

Ende ontwapendene herde saen.

 

Walewein es int palais gegaen

40305

Ende nam sire suster bider hant,

[p. 270]

 

Ende seide hare sine boetscap thant,

 

Ende gaf hare tvingerlijn daer nare,

 

Ende seide hare wie die ridder ware;

 

"Ende hi ontbiet u oec terre tijt

40310

Dat gi sine amie oec sijt,

 

Ende dat u liver ware al bloet

 

Dat Walewein u broder ware doet

 

Dan hem sijn vinger swore gereit."

 

"Ja here, heeft hi dit geseit,

40315

Bi Gode, hine darf op mi niet hopen:

 

Sijn troest es hem nu ontslopen.

 

Al haddic te voren hem goeds geont,

 

Hi hevet verwracht nu ter stont;

 

Want wet dat , here, al oppenbare,

40320

Dat mi nu vele liver ware

 

Dat mi mesviele vroech ende spade

 

Dant Waleweine minen broder dade.

 

Nochtan en weet hi niet van mi

 

Oftic doet ofte levende si."

40325

Als hi die boetscap hadde gedaen

 

Gincmen daer eten saen.

 

Ende naden etene Walewein quam

 

Vord in die zale ende nam

 

Enen knape aldaer besiden

40330

Ende seide: "Vrient, du moets riden

 

Margenvroech tote Orcani,

 

Daer die coninc Artur si;

 

Ende segt hem datten haestelike

 

Walewein ontbiet ende nerstelike,

40335

Dat hi come opten .vi.ten dach,

 

Ende bringe alt volc dat hi mach

 

Te minen campe, dien ic dan sal

 

Vechten om lijf ende om al

 

Jegen Griromelande ter stede.

40340

Segt der coninginnen oec mede

 

Dat ic hare bidde op alle trouwe

 

Dat si en late vrouwe no joncfrouwe

 

Sine bringse te minen campe met hare,

 

Want ict geloeft hebbe oppenbare.

40345

Doet mi die boetscap so hemelike

 

Dat nieman en weet in dit rike."

 

"Here, si werdet wel gedaen."

 

Dus nam die knape orlof saen

 

Ende es van Waleweine gesceden daer,

40350

Ende reet en wech saen daer naer.

 

Nu latic hier af die aventure

 

Ende sal spreken van Arture.

 

Die aventure seget ons vord,

 

Alsict int walsc hebbe gehord,

40355

Dat alle die grote heren, twaren,

 

Die metten coninc Arture waren

 

Tote Orcani in die stede,

 

Dreven rouwe ende serechede

 

Om min her Waleweine, dat verstaet.

40360

Die coninc en wiste sijns selves raet.

 

Als hi alle sine riddere vernam,

 

Ende min her Walewein daer nine quam,

 

Waent hi dat hi es verloren.

 

Alle die ridders haddens toren;

40365

Maer sconincs rouwe was soe groet,

 

Dat hi vander taflen scoet

 

Ende in onmacht viel ter stat.

 

Ende als die coninginne ware werd dat,

 

Viel si mede in onmacht saen

40370

Van rouwen, ende werd sere ontaen.

 

Het werd al in rore dat was int hof.

 

Die knape, daer ic hier vore seide of,

 

Die Waleweins boetscap nu dede,

 

Quam gereden ter selver stede

40375

Int hof, doe dit geruchte daer was.

 

Hi beette van sinen perde na das

 

Ende quam in die zale gegaen,

 

Ende dede daer den heren verstaen

 

Wanen hi quam; ten selven tide

40380

Hi maecte saen dat hof blide.

 

Als hi vore den coninc quam

 

Ende men sine boetscap vernam

 

Doe vrachde daer menech ridder goet

 

Hoet met min her Waleweine stoet.

40385

Die knape seide: "Hi es in hogen;

 

Van sire doget en soudic u mogen

 

Niet gesecgen dat tiende deel;

 

Nochtan willics u secgen en deel,

 

Sine vrient mogens hebben joie.

40390

Hi es leden di pale van Galoie:

 

Hi [heeft] verwonnen inder campaengen

 

Den overmodegen vander montangen,

 

Ende vanden wondere oec den casteel

 

Heeft hi gewonnen al gheheel,

40395

Daer ombe heeft hier te voren

 

Menech riddere sijn lijf verloren.

 

Oec es mijn here overleden

 

Dat felle gewat, daer tot heden

 

Noit man over dorste riden.

40400

En levet man nu ten tiden

 

Die half mins heren Waleweins prijs

 

Mochte versecgen in gere wijs.

 

Here, oec senti mi tote u,

 

Ende bid u sere ende vriendelijc nu,

40405

Dat gi tsinen campe wilt comen,

 

Dien hi nu heeft genomen

 

Jegen den besten riddere int lant,

 

Ende diemen heet Griromelant.

 

Hi tiet u ende min here al bloet

40410

Dat gi hebt sinen vader doet,

 

Ende haet u beiden, hebbic vernomen."

 

Die coninc seide: "Ic sal daer comen

 

Ten campe met so menegen man

 

Dat sijn liede daer inden dan

40415

Cleine selen scinen ofte niet

 

Jegen donse." Ende daerna hiet

 

Die coninc Keyen ende Griflette

 

Dat si den knape sonder lette

 

Vore der coninginne leiden.

40420

Alsi daer quamen die knape seide

 

Sijns heren boetscap herde wale.

 

Daerna seide hi in corter tale

 

Dat hare sijn here bade bi trouwen

 

Dat si quame den camp scouwen.

40425

"Knape," seitsi, "al sonder waen,

 

Wat u here wilt sal sijn gedaen.

 

Ic sal daer comen met so meneger joncfrouwen,

 

Men salse te wondere anscouwen."

 

Nu was bliscap in dat hof,

40430

Ende men sprac so vele hier of,

 

Dat vespertijt was eermen daer at.

 

Ende naden etene die coninc bat

 

Heren Ywaine dat hi bevale

 

Allen den heren vander zale

40435

Dat si alle gereet waren

 

Alse dat si met hem mochten varen

 

Daer Walewein den camp soude doen.

 

Des ander dages was menech baroen

 

Gereet eer die sonne op ginc

40440

Om te varne metten coninc.

 

Ende doe die coninc porde van dare

 

Vordi met heme tere scare

 

Wel .iiijm. in rechten trouwen,

 

Onder joncfrouwen ende vrouwen.

40445

Dus reet die coninc tot dat hi quam

 

Daer hi den casteel vernam

 

Daer min her Walewein in was gelegen:

 

Daer hebben si haer tenten geslegen.

 

Ende mins heren Waleweins bode quam

40450

Ende anden coninc orlof nam,

 

Ende voer over dwater saen,

 

Ende dede heren Waleweine verstaen

 

Dattie coninc Artur daer ware

 

Entie coninginne met al haerre scare.

40455

Doe ginc Walewein saen na dien

[p. 271]

 

Op enen tor dat besien;

 

Ende sijn moder ginc met al dare,

 

Ende sijn oudermoder met hare,

 

Ende sijn suster Clariane.

40460

Ende doen die vrouwen scouwen ane

 

Die tenten ende there banderside,

 

Waren si sere vervard tien tide,

 

Want si waenden al sonder viren

 

Datsi den casteel wilden asselgiren;

40465

Maer Walewein die troestese daer.

 

"Here," seide die coninginne daer naer,

 

"Nu es die tijt so verre comen

 

Dat gi mi uwen sout nomen,

 

Dien willic nu ter stede weten."

40470

Vrouwe, ic ben Walewein geheten;

 

Ende dat u es worden so na gebuer

 

Dats min oem die coninc Artuer

 

Ende es om minen wille comen hare.

 

Nu eest tijt dat ic daer vare

40475

Ende dat ickene met mi bringe hier binnen,

 

Ende Genevren der coninginnen,

 

Ende der ridderen mede een deel,

 

Om te besiene desen casteel."

 

Doe baden hem die vrowen daer naer

40480

Dat hi te hans vore daer

 

Ende hise met hem brachte ter steden.

 

Dus es Walewein derward gereden,

 

Ende nam met hem ridders ende joncfrouwen,

 

Die scoenste diemen mochte scouwen;

40485

Ende es toten comen saen,

 

Dine blidelijc heeft ontfaen.

 

Doe telde Walewein den coninc

 

Van algader sire dinc,

 

Ende vanden castele ende vanden vrouwen,

40490

Dies die coninc niet wilde getrouwen,

 

Want hine geloefde niet, oppenbaer,

 

Dat sijn moder ware daer;

 

Want hi waende, sijt seker das,

 

Dat si meer dan .xl. jaer doet was.

40495

Hi waende dat Walewein betoverd ware.

 

Doen vertelde hem Walewein daer nare

 

Alle die sticken groet ende clene

 

Die ic hier vore seide gemene.

 

Ende doen dien coninc dat werd cont

40500

Voer hi met Waleweine ter stont,

 

Met .xx. ridders daer ter stede,

 

Ende die coninginne oec mede.

 

Ende alsi banderside quamen

 

Ende die .ij. coninginnen vernamen

40505

Gingen si jegen hen haestelike,

 

Ende ontfingense vrindelike.

 

Daer ward grote bliscap saen,

 

Want alse die coninc heeft verstaen

 

Dat hi daer sire moder vant,

40510

Ende die moder den sone te hant,

 

Ende Walewein suster ende moder,

 

Die moder tkint, di suster den broder,

 

Doe ward die bliscap soe groet al daer,

 

Dat si vergaten al daer naer.

40515

Harre maisnieden banderside,

 

Die drove waren ende onblide

 

Omden coninc ende haerre vrouwen,

 

Want si waenden in rechten trowen

 

Dat si betovert waren, vorwaer,

40520

Om dat si so lange merden daer;

 

Dies driven si rouwe onderlinge.

 

Godweet, nu donken mi dese dinge

 

Gedeilt oneffene ende niet wel;

 

Want dene bliscap ende spel

40525

Hadden ende vroude herde groet,

 

Ende dandere van rouwen wilden doet

 

Wesen. Maer saen was dese dinc

 

Verwandelt; want die coninc

 

Keerde des anders dages na das

40530

Daermen sire comste blide was.

 

Ende alse die coninc was danen gesceden

 

Doe ginc hem Walewein gereden

 

Te sinen campe ward gereet.

 

Doen hi gewapent was, Godweet,

40535

Soe gorde hem een swaerd

 

Her Tristram, dat dire was ende waerd,

 

Des conincs neve, die menegen dach

 

In swaer bedwanc van minnen lach

 

Om Ysauden wille van Yrlant.

40540

Ende banderside es comen Griromelant

 

Met menegen riddere ende joncfrouwen,

 

Diemen te wondere mochte scouwen.

 

Ende alse Walewein dit heeft verstaen

 

Dedi sijn ors bringen saen,

40545

Ende sater op, ende voer ter vard

 

Met scoenre geselscap ten campe ward.

 

Alse Clariane dit verstoet,

 

Dattie camp ember wesen moet,

 

Was si die droefste di nie man sach.

40550

Si viel in onmacht optien dach

 

.vij.werf, want hare was seer

 

Dat herte, ende tonrasten meer

 

Dan ic u wel can doen verstaen;

 

Want nature ende redene sonder waen,

40555

Willen dat si getrouwe si

 

Den broder, ende die minne daer bi

 

Wille dat si den broder late

 

Ende den vrient an hare sate

 

Ende hem geonstech wese vor al.

40560

Dit latic dus bliven, ende sal

 

U secgen van Griromelande,

 

Die onder ridders ende seriante

 

Wel .m. brachte, in goeden trouwen,

 

Ende also vele vrouwen ende joncfrouwen,

40565

Die scoenste diemen vant int lant.

 

Selve was min her Griromelant

 

Gewapent so behagelike,

 

Dat nie man sach dies gelike.

 

Dus quam Griromelant daer te stride:

40570

Ende her Waleweine quam banderside

 

Metten coninc ende met sinen lieden

 

Ende met vele meerre meisnieden.

 

Ende alsi bi een quamen na dat

 

Doe hilt elc stille op sine stat;

40575

Ende Walewein ende Griromelant

 

Namen beide speren in hant.

 

Her Walewein horte vort sijn ors,

 

Ende Griromelant, die niet wors

 

En was gereden dan oec hi.

40580

Dus quamen te gadere die ridders vri

 

Met selker cracht, dattie speren

 

Te sticken braken in den weren,

 

Ende dat si oec te gadere quamen

 

Metten scouderen beide te samen,

40585

Soe dat si vielen metten parden

 

Beidegadere daer ter aerden.

 

Dese joeste was soe groet,

 

Een mate riddere warre af doet.

 

Ic weet oec wel, dat elken deert.

40590

Walewein spranc op ende trac sijn swerd:

 

Soe dede oec Griromelant.

 

Elc sloech op anderen daer te hant

 

Al te voet, want hare orsse

 

Bleven daer licgende vander porsse.

40595

Dus vochten si daer lange stont

 

Dat niemanne mochte werden cont

 

Wie tfoerdeel hadde van hen tween,

 

Want elc gout den anderen al in een

 

Opter stat dat hi hem dede.

40600

In beiden siden was serechede

 

Van haren vrinden, van haren magen,

 

Om die grote sware slagen

 

Die deen den anderen gaf al daer.

 

Dies hadde min her Walewein, vor waer,

40605

Grote scame te derre tijt,

[p. 272]

 

Dat hi sinen wille inden strijt

 

Niet wel volvorderen en mochte.

 

Met groten slagen hi doe besochte

 

Griromelande, die hem weerde sere;

40610

Maer min her Walewein haeste hem mere,

 

Ende verhaeste soe Griromelande,

 

Soe dat hine daer altehande

 

Hadde onder bracht, en hadde gedaen

 

Dat hi liet sine ogen gaen

40615

Opter scoenre Clarianen:

 

Doe begonste hem sijn herte vermanen

 

Die sutecheit van harre minnen.

 

Doen werd hi int herte binnen

 

Fierre ende coenre dan een drake:

40620

Die minne geloefdem sine sake

 

Te goeden poente te bringen mede.

 

Om desen troest hi weder dede

 

Waleweine soe sere doe onder,

 

Dats den mengen hadde wonder.

40625

Dat hem die minne daer dus diende,

 

Dies waren blide sine vriende,

 

Ende priesdene sere alle daer,

 

Ende seiden daer al oppenbaer,

 

Dat doe in al eertrike

40630

Niet en ware sijns gelike.

 

Walewein scaemden om die sake,

 

Want hi horde al die sprake

 

Die Griromelants mage seiden.

 

Sijn swaerd nam hi sonder beiden,

40635

Ende sloech Griromelande enen slach,

 

Datmer dbloet ut rinnen sach,

 

Opt hoeft, datmen in wederside

 

Sien mochte. Des waren onblide

 

Griromelants vrient, maer daer an

40640

Was blide die coninc ende sine man.

 

Ende Walewein ward al verfierst,

 

Ende begonste te vechten al van ierst;

 

Want het was omtrent middach,

 

Dat hem wies sine cracht:

40645

Ende hi stac na dansichte

 

Griromelande, ende sloech bedichte

 

Op hem daer so grote slage,

 

Dats drove waren al sine mage;

 

Want hi was so sere ontaen,

40650

Dat hem sijn herte was ontgaen.

 

Sine vrient dreven rouwe groet:

 

Si hildene alle over doet.

 

Deen side es blide, dander heeft rowe.

 

Mar Clariane die scone joncfrouwe

40655

Was die gene diet al ontgout:

 

Haer verdriet was menechfout.

 

Daer droech nu dus over een

 

Redene ende nature onder hen tween,

 

Dat si den broder onne bat

40660

Dan den amijs, in elke stat,

 

Want sine mochte vercoveren no oec sien

 

Beteren broder, verlore si dien:

 

Dat soude si lichte beteren amijs,

 

Verlore si dien, in alre wijs.

40665

Dit raet redene ende nature,

 

Maer dit donct ende ongedure

 

Der minnen, ende oec grote onmate,

 

Ende wilt dat si den broder late,

 

Want damijs sal, sonder waen,

40670

Altoes hare sijn onderdaen;

 

Si seit: "Dijn herte dat es sijn,

 

Ende tsine oec dijn eygijn;

 

Ende alse hi heeft dijn hertekijn

 

Ende du de sine, hoe mocht dan sijn

40675

Die jegen hem vochte, hine ware

 

Jegen di selven al oppenbare?"

 

Die minne seide ende proeft mede:

 

"Walewein, die dus vecht gerede

 

Jegen dijn lief, hine mint di niet:

40680

Dit mach elc merken diet besiet.

 

Dijn herte heeft nu Griromelant,

 

Ende slaten dan doet Walewein thant

 

Soe moetti sterven in groten toren."

 

Des brachte di minne haer vele te voren,

40685

Soe dat sijt liet om gene dinc,

 

Sine ginc tot Arture den coninc,

 

Ende bat hem om haren amijs.

 

Die coninc seide: "Nichte, des sijt wijs,

 

In hebbe gene macht hier an;

40690

Maer Walewein u broder, die den man

 

Vore hem heeft inden camp

 

Hi magen u geven sonder scamp."

 

Dus es si te Waleweine gegaen,

 

Ende viel hem te voten saen,

40695

Ende bat hem met groten sere

 

Om Griromelande den here.

 

Hi seide dat hijs nine dade,

 

"Hine wedersecge die overdade

 

Daer hi mi af hevet beropen."

40700

Die coninc quamer doe toe gelopen

 

Dat hi der nichten helpen soude;

 

Maer Walewein geensijns nine woude

 

Den camp niet quite scelden daer,

 

Griromelant en wederseide oppenbaer

40705

Die valscheit entie grote mort.

 

Doch bracht die coninc alsoe vort

 

Dattie camp werd op genomen,

 

So dat si souden daer weder comen

 

Des ander dages vroech betide

40710

Alsoe gewapent inden stride,

 

Des waren blide die heren al,

 

Want si hoepten doe dat sal

 

Die coninc Artur den pais maken.

 

Dus scieden si alle bi desen saken;

40715

Ende Walewein voer daer allene

 

Met sire geselscap gemene

 

Ten castele ward vanden wondere,

 

Daermen hem diende wel besondere.

 

Ende recht op desen selven nacht

40720

So hevet die coninc daer toe bracht,

 

Ende so gesproken, dat Griromelant

 

Clarianen troutde te hant,

 

Ende waende den pais dus hebben gemaect

 

Ende Walewein, die noch haect

40725

Na sinen camp, gereiden ter vard

 

Sanderdages, ende reet dar ward,

 

Ende gemoette daer min her Keyen,

 

Die hem daer nu reet meyen.

 

Doen seidi Waleweine daer saen

40730

Hoe die dinge waren vergaen,

 

Ende dat Griromelant tsinen live

 

Clarianen hadde genomen te wive.

 

Dies balch hem Walewein so sere,

 

Dat hi swoer dat hi nembermere

40735

Ne quame in sijn hof, Godweet,

 

Hine soudene soeken eer gereet

 

Met .iij.m. man te voet.

 

Om desen groten evelen moet

 

Soe sciet Walewein van Keyen daer

40740

Ende voer in anderen lande daer naer.

 

Nu latic van Waleweine bliven

 

Ende sal u vanden coninc scriven.

 

Daventure seget nu vord:

 

Alse min her Keye dit heeft gehord

40745

Ginc hi saen ten coninc,

 

Ende vertelde hem al dese dinc

 

Die Walewein hier vore hem seide.

 

Doe dede die coninc sonder beide

 

Gebieden alden groten heren

40750

Dat si Waleweine souden doen teren,

 

Dat sine souden soeken gaen

 

Al te voet. Dit was gedaen.

 

Die coninc ginc voren ende si alle mede,

 

Rechte toter selver stede,

40755

Daer her Keye van hem sciet;

[p. 273]

 

Ende alsine daer ne vonden niet

 

Dreven si doe groten rouwe.

 

Maer Clariane die joncfrouwe,

 

Die wel wiste dat van hare quam,

40760

Si was op hare selven gram,

 

Ende hadde verdriet ende rouwe groet,

 

Dat si haer livere ware doet.

 

Doe sworen een deel ridders daer

 

Dat si hem souden varen naer,

40765

Ende soeken souden heme teren

 

Een jaer eer si weder keren.

 

Her Tristram, Ysauden man,

 

Die hi met starker minnen wan,

 

Was dierste die daer op spranc,

40770

Ende Perchevael daer na eer iet lanc,

 

Ende Acglavael sijn broder met,

 

Ende Garies ende Griflet,

 

Ende Keye ende oec Dodineel,

 

Ende ander ridders en groet deel,

40775

Tote hen .xxiiij. sonder waen.

 

Dese hebben enen eet gedaen

 

Dat si in enen jare doen keer,

 

Sine hebben Waleweine eer

 

Vonden. Dus scieden si daer

40780

Vanden coninc; ende daer naer

 

Voer Artur weder in sijn lant

 

Ende sciet van sire moder thant.

 

Ende Griromelant ende Clariane

 

Voren daerna oec, ic wane,

40785

Te sinen lande te Orcanien.

 

Dus sceden si daer in vier pertien.

 

Hieraf latic die tale bliven,

 

Ende sal vanden ridders scriven,

 

Die Waleweine soeken varen,

40790

Die hen verre was ontvaren.

 

Dus reden te gadere dese heren

 

Ende en wilden niet van een keren

 

Dien dach ende den anderen daer na.

 

Des derdes dages, alsict versta,

40795

Quamen si gereden an een wout,

 

Daer wegesceden stonden menechfout,

 

West, suud, oest ende noert.

 

Daer hebben si ene stemme verhort,

 

Die riep lude: "Staet, staet.

40800

En vard niet vord, het ware quaet

 

Voerdi vorder enen voet.

 

Mar es uwer enech so goet,

 

Dat hi dar ene joeste riden,

 

Men sal ten wege sijns ontbiden."

40805

Doe bat Keye hen allen daer naer

 

Datmen heme lite varen daer

 

Ende dese joeste wilden geven.

 

Sij sijns alle in Keyen bleven.

 

Dus voer Keye dar warf,

40810

Ende noepte met sporen sijn part,

 

Ende reet alsoe ten wege toe;

 

Ende die ander hilt int bosch noch doe,

 

Ende vrachde Keyen wie hi ware.

 

"Ic beent, Keye," sprac hi daer nare.

40815

"Soe hoetti dan jegen min spere."

 

Ende Keye sette hem daer ter were.

 

Die gene quam uten bosce gevlogen

 

Soe utermaten ende soe vermogen,

 

Dat hi Keyen stac ter eerde

40820

Lachterlike al metten perde,

 

Dat hi opward kerde die voete.

 

Oec hadde Keye van dien onmote

 

Selc verdriet, daer hine stac,

 

Dat hi .ij. rebben ontwe brac.

40825

Ende die ander voer int wout saen,

 

Ende riep alsi vore hadde gedaen.

 

Doe voer derward Dodineel,

 

Ende wilde Keye wreken en deel;

 

Ende die ander vrachde hem mede

40830

Hoe hi hiete. Hi seit ter stede.

 

"Nu hoetti dan," sprac hi saen:

 

Mettien liet hi henen gaen.

 

Ende Dodineel verhaeste hem daer,

 

Ende stac den riddere, die sonder vaer

40835

Sinen scilt daer jegen droech,

 

Dat hem ne dede geen ongevoech;

 

Maer hi stac Dodinele met sinne

 

Recht onder den bart vander kinne,

 

Dat hine droech uten gereide,

40840

Soe dat hi viel optie heide

 

Met sire scouderen soe sere mede,

 

Dat si hem ginc daer uten lede.

 

Dus es er .ij. mesmaect sere,

 

Ende echter reet int wout die here.

40845

Nu es Triestram comen vort:

 

Ende alsene die ander heeft verhort

 

Vrachdi na sienen name echt.

 

"Ic wille dat gi mi berecht,

 

Sprac her Tristram, " wie gi sijt;

40850

Want ic wilt weten nu ter tijt."

 

Die ander seide: "Ic vrages u voren,

 

Daeromme willict van u irst horen."

 

Tristram seide: "Dan sal niet wesen."

 

"Soe selewi vechten dan om desen:

40855

Wie irst den anderen can verwinnen,

 

Hi sal hem sinen name doen kinnen."

 

"Bi Gode, dat si." sprac Tristram.

 

Dus liten si lopen ende elc quam

 

Daer op anderen met enen gemote

40860

Soe vresselike ende soe onsoete,

 

Dat haer orsse beide tsuckeerden,

 

Ende hare speren beide falgeerden

 

Ende rechte braken vor die hant,

 

Ende sticken vlogen daer int sant.

40865

Die perde sprongen op ter vard,

 

Ende si trocken beide die sward,

 

Ende gingen slaen slach in slach

 

Tote rechte opten middach,

 

Datmen niet geweten conde

40870

Wie die beste was ter stonde.

 

Naden middach gingen si moeden,

 

Ende hare wonden gingen bloden,

 

Dier si menege hadden ontfaen.

 

Mettien wilden oec sijn gegaen

40875

Die andere gesellen al oppenbare

 

Om die .ij. te scedene dare.

 

Ende alse dat die ander riddere sach

 

Vloe hi henen al dat hi mach

 

Int dicke wout saen na das,

40880

Daer hi hen ongereet in was:

 

Dus es hi hen ontfaren daer.

 

Doen keerden si saen daer naer,

 

Daer Keye lach ende Dodineel,

 

Die gequetst waren een deel,

40885

Alsic u vore verstaen dede.

 

Ende rechte te deser selver stede

 

Quam een knape daer gereden

 

Met harder groter haestecheden,

 

Die Tristram sochte om die dinc,

40890

Want sin wijf in arbeit ginc,

 

Ende om heme so sere mesliet,

 

Si soude sterven en quame hi niet.

 

Dit dede die knape hem verstaen

 

Ende Tristram, die sere was bevaen

40895

Met harre minnen, was drove sere.

 

Hi penst: settet hem ten kere,

 

Ende voer hi daer ombe nu te lande,

 

Dat onnere ware ende scande;

 

Ende en keert hi niet, ende bleefse doet,

40900

Soe soude sijn rouwe sijn so groet,

 

Dat hi selve soude bederven

 

Ende van groten rouwen sterven

 

Sine gesellen seiden doe: "Here,

 

Gi sijt gewont harde sere,

40905

Ende Keye ende oec Dodineel

[p. 274]

 

Sijn gequetst nu een deel,

 

Soe datsi nember mogen riden.

 

Hier bi radewi u nu ten tiden

 

Dat gi alle drie metten knape vard

40910

Ten coninc ende tuwen wive ward;

 

Ende wi selen varen vord

 

Tot dat wi iet hebben verhort

 

Ofte vernomen van Waleweine."

 

Dus scieden die heren vanden pleine

40915

Alse Tristramme waren verbonden

 

Sine wonden; ende ten selven stonden

 

Daden si Keyen sitten op,

 

Daer si mede hilden sere haer scop,

 

Omdat hi soe cuemde ende steinde

40920

Alsine metten handen gereinden.

 

Dese drie voren thusward.

 

Ende die riddere, die met snelre vard

 

Ontfaren was daer inden woude,

 

Quam alsoe alst wesen soude

40925

Ten inde vanden woude gereden,

 

Daer dese drie neven leden.

 

Ende Keye ward daer doe in spraken

 

Ende seide hoe met fellen saken

 

Ende valscelike stac ter neder;

40930

Maer mocht hi noch comen weder

 

Ane sijn boert, hi sout hem lonen.

 

Dodineel wilt oec versconen

 

Ende seide mede tselve aldaer.

 

Die riddere, die daer was soe naer,

40935

Horde algader dese word.

 

Hi quam gereden en lettel vord

 

In haer gemoet, ende seide gereet:

 

"Keye, noch benic hier, Godweet.

 

Nu wrect di valscheit hier op mi;

40940

Ic salse wreken, canic, op di.

 

Nu hoet di herde wel te voren."

 

Mettien so noepti dors met sporen

 

Ende quam gereden te hem waerd.

 

Ende Keye, die hem nine waerd,

40945

Besiden uten wege reet.

 

Die gene doe hem der steke vermeet,

 

Ende nam dat spere saen daer naer

 

Ende sloech Keyen optie scoudere daer,

 

Dat hi averecht viel ter eerde

40950

Al verdovet vanden perde.

 

Doe quam hi te Dodinele ward

 

Ende waenden slaen metter vard;

 

Maer Dodineel deecte daer met allen,

 

Ende liet hem vanden perde vallen.

40955

Doe trac sijn sward ter selver steden

 

Tristram ende quam vord gereden,

 

Ende seide: "Here, hout mate saen:

 

Wildijt al nu hier verslaen?

 

Gi sult ons laten leven hier,

40960

Al waerdi noch alse fier."

 

Doe sprac die ander: "Maer u gesellen,

 

Die van groter valscheit tellen,

 

Die ic hier vore hen hebbe gedaen,

 

Waeromme en wreken sijt niet saen?

40965

Wildijt becorten nu ter tijt

 

Hiervore hen in een crijt,

 

Want ic ben jegen u campvast?

 

Maer gi daet mi heden overlast

 

Met uwen gesellen, di op mi quamen,

40970

Dies si hen allen mogen scamen.

 

Op die vorwaerde, wildijt gestaden,

 

Vechtic, dat wi heden daden:

 

Verwinnic u ofte gi mi,

 

Dat deen bekint werde daer bi."

40975

Tristram seide: "Ic loeft mede."

 

Dus gingen si vechten daer ter stede.

 

Daer vochten si so lange wile,

 

Datmen mochte gaen ene mile.

 

Soe dat Tristram tonder was,

40980

Ende hem op soude geven na das,

 

Ende soude geliet hebben ter steden,

 

Die quam daer ene joncfrouwe gereden,

 

Die Lancelote van Lac sochte.

 

Doe si spreken hoerde haer dochte

40985

Dattie riddere Lanceloet was

 

Die daer vacht, sijt seker das,

 

Ende si scoet an heme te hant,

 

Ende tpart metten breidele prant

 

Ende seide: "Here, vard met mi nu:

40990

Mijn vrowe van Lac ontbiet u

 

Dat gi vollijc comt te hare."

 

Hi antwerde der joncfrouwen daer nare:

 

"Willecome, live joncfrouwe.

 

Ic vare met u, bi mire trouwe,

40995

Mar ic moet eer weten

 

Hoe dese riddere es geheten."

 

"Ic saelt u wel secgen nu:

 

Sceltene quite, des biddic u,

 

Hets Tristram Ysauden man."

41000

Doe scoutene Lanceloet quite daer an.

 

Sonder meer te vragene iet

 

Secgic u dat hi danen sciet;

 

Ende Tristram ende Keye ende Dodineel,

 

Die te barenteert waren een deel,

41005

Voren te Arturs hove ward.

 

Nu latic hier af staen die vard,

 

Ende sal u nu vord tellen

 

Van algader dien gesellen

 

Die daer bleven anden woude,

41010

Daer hen ontvoer die riddere boude,

 

Ende daer Tristram van hen sciet

 

Ende Keye, die sint hadde verdriet.

 

Nu gewaget daventure das,

 

Alse Tristram dus gesceden was,

41015

Dat elc geselle daer allene

 

Enen wech nam gemene

 

Om Waleweine te sokene daer.

 

Nu was in groten pinen swaer

 

Acglavael om Perchevale,

41020

Want Perchevael was, wet dat wale,

 

Noch jonc ende kints mede,

 

Ende hi wilde daer oec gerede

 

Enen wech varen allene,

 

Ende Acglavael wilde gemene

41025

Met hem varen, wats gesciet.

 

Perchevael seide, hine soude niet.

 

Doch moesti sceden van Perchevale,

 

Daer ic nu af sal houden tale,

 

Want als hi was gesceden daer

41030

Quam hi onlancs gereden daer naer

 

Op enen berch, daer hi beneden

 

Sach vele rikelijcheden,

 

Ende ene scone stat daer staen,

 

Ende een water daer omme gaen;

41035

Ende dit was die selve stede,

 

Daer ic hier vore af sprac mede,

 

Daer Walewein vore gereden quam,

 

Daer hi die quade joncfrouwe vernam,

 

Die hem daer so lelijc toe sprac,

41040

Daer hi [of] hadde groet ongemac,

 

Daer hi opt sciltknecht pert reet.

 

Dese joncfrouwe, na dat ict weet,

 

Was nu belegen in die stat;

 

Want alse vollijc alse wiste dat

41045

Orgeleos, die haer amijs was,

 

Dien Walewein gaf vor das

 

Den verman hier vore gevaen,

 

Doen hi die niemare heeft verstaen

 

Dat Walewein was wech gereden

41050

Verbolgelike van dier steden,

 

Maecti sinen pais saen

 

Jegen den verman, ende heeft bestaen

 

Te orlogen optie quade joncfrouwe;

 

Want die scande ende die ontrouwe

41055

Ginc hem na, die si hem dede

[p. 275]

 

Doe si Waleweine volgede mede

 

Ende heme in gevancnesse liet:

 

Dit wilt hi wreken, wats gesciet,

 

Ende volgede der joncfrouwen naer,

41060

Die gevaren was, wet vor waer,

 

Weder danen si was geboren,

 

Daerse Walewein vant te voren.

 

Ende alsi vernam datse Orgeleos

 

Weder wilde hebben altoes

41065

Voer si in hare stede saen,

 

Die hare doe was onderdaen;

 

Ende hi volgede hare na dat,

 

Ende belach met here die stat,

 

Ende dede der stat groten pant;

41070

Want sijn casteel stoet daer ant sant,

 

Die soe groet was ende so vast,

 

Dat hi noit sach genen gast.

 

Daer quam mensch bi in vernoye:

 

Hi dwanc die pade van Galoye.

41075

Nu es Perchevael neder ward comen.

 

Alsi dat volc daer heeft vernomen

 

Reet hi dar ward met snelre vard.

 

Doe Orgeleos sijns geware ward

 

Reet hi jegen heme opt sant

41080

Ende vraechde Perchevale alte hant

 

Wie hi ware ende wanen hi quame.

 

"Perchevael, seit hi, es min name,

 

Ende ben van conincs Arturs lieden.

 

Nu segt mi, condi mi iet bedieden

41085

Van Waleweine?" sprac Perchevale;

 

"Waert te berge oft te dale

 

Daer ickene igerenc mochte vinden,

 

Ic soude mi gerne derward winden."

 

Die ander sprac: Nu soecti dan

41090

Enden den alre valsten man

 

Die in ertrike levet nu."

 

Perchevael seide: "Dat secgic u,

 

Dat gi liget valschelike.

 

Men vindet nigeren sine gelike

41095

Van dogeden ni van vromicheden."

 

Hier om worden si daer ter steden

 

Beide so erre, dat elc nam

 

Sin spere ende daer gereden quam

 

Deen opten anderen so onsochte,

41100

Dattie eerde donderen dochte.

 

Orgeleos stac op Perchevale

 

Ende geraecten metten spere so wale,

 

Dattet brac te seven staden;

 

Mar en dede ne gene scaden

41105

Perchevale, noch gene dere.

 

Maer hi stac met sinen spere

 

Orgelosen al dorentore,

 

Ende maecte hem in di side een store

 

Soe wijt, so diep, ende so groet,

41110

Dat hi thans vel te doet.

 

Ende in die selve wile recht

 

Soe ward daer buten een gevecht

 

Ende een harde groet geluut,

 

Want die van binnen togen uut

41115

Ende slogen optie andere soe,

 

Dat daer menech ward onvroe.

 

Ende om dit vergaten si daer

 

Hars heren allegadere vor waer,

 

Die daer doet lach ant sant.

41120

Doe quam daer een gereden te hant,

 

Dine daer sach licgen doet.

 

Die gene maecte geruechte so groet,

 

Int here van sijns heren dode,

 

Dat si alle worden blode

41125

Ende gingen vlien ter selver stont.

 

Ende Perchevael, dien dit was oncont,

 

Hilt biden riddere noch doe;

 

Ende die vander stede quamer toe

 

Alsoe alsi dandere jageden henen,

41130

Ende vonden Perchevale biden genen,

 

Dien si wel ontfingen na das,

 

Doen si wisten wie hi was,

 

Ende vordene met hen in die stede

 

Ende vore die quade joncfrouwe mede,

41135

Dine vrindelike ontfinc.

 

Alsi seker wiste die dinc,

 

Dat hi Orgeleose hadde doet,

 

Ende Waleweins geselle was al bloet

 

Dede si hem die meeste feeste

41140

Daermen af tellen mochte in jeeste.

 

Ende dese joncfrouwe, daer ic af scrive,

 

Si ward sint reine van live

 

Ende heilich ende goet oec mede,

 

Soe datmense hiet gerede

41145

Die goede joncfrouwe ende anders niet;

 

Gelijc datmense te voren hiet

 

Die quade joncfrouwe so hietse nu

 

Die goede joncfrouwe, dat secgic u.

 

Perchevael bleef met hare dien nacht.

41150

Des ander dages was hi bedacht

 

Dat hi niet langer wilde ontbiden,

 

Hine wilt om sine aventure ride;

 

Hi sciet also vander joncfrouwen,

 

Die hem geloefde bi haerre trouwen,

41155

Mocht si van Waleweine iet verhoren,

 

Si sout Arture bringen te voren.

 

Dus sciet Perchevael van daer,

 

Ende reet menegen dach daer naer

 

Dat hi gene aventure ne vant.

41160

Nu salic u vord secgen te hant

 

Van sinen broder Acglavale

 

Eer ic meer scrive van Perchevale

 

Daventure sal ons tellen:

 

Doe Acglavael sciet vanden gesellen

41165

Quam hi gereden op een sant,

 

Daer hi ene riviere vant,

 

Die groet was ende herde diep,

 

Ende die herde sere liep.

 

Hi reet die riviere te dale,

41170

Maer hine vant brucge no zale,

 

Ende het was den avonde naer.

 

Over ene wile gemoetti daer

 

Enen riddere, die opward reet

 

Die nine sprac als hi hem leet;

41175

Ende Acglavael kerdem ombe:

 

"Hoe varstu dus alse een stombe:

 

Nu alsic hier groette di

 

Waeromme en antwerdestu niet mi?

 

Du sout spreken ende mi berechten,

41180

Oft du sout jegen mi vechten."

 

Ende die ander voer rechte vort

 

Ende en sprac niet een word,

 

Ende voer ter rechter hant daer besiden,

 

Daer een casteel stont tien tiden;

41185

Daer reet hi in met haesten groet,

 

Ende sine wapine hi saen ontboet,

 

Ende wapende hem met wapinen dire,

 

Ende dede een ors bringen scire,

 

Ende sater op ende voer daer uut,

41190

En seide: "Waer sidi, die dus geluut

 

Hebt geweest? Nu comt hier naer,

 

Ic sal u soe spreken, wet vor waer,

 

Eer gi mi ontridet nu,

 

Dat gi nembermeer, dat secgic u,

41195

Ne volget na goeden man."

 

Mettien sette hi sijn spere an;

 

Ende alse Acglavael des geware ward

 

Trac hi met ere snelre vard

 

Ombe sijn part ofte hi vloe.

41200

Om dat hi woude dat hem doe

 

Die gene soude volgen mede

 

Tote in ene hemelike stede,

 

Vanden castele ene halve mile.

 

Dit dedi daer ter selver wile

41205

Dat hem te hulpen nieman ne quame

[p. 276]

 

Ocht hi hem daer sijn leven name.

 

Ende die gene riep vaste: "Keert,

 

Puten sone, valsch quaet onteert.

 

Nu sprekic ende gi niet."

41210

Alse Acglavael sine stede siet

 

Keert hi hem ende sprac tijt:

 

"Nu weerd u, oft gi goet man sijt.

 

Gi hebt mi lange gnoech versproken,

 

Ic waent noch tavont werd gewroken."

41215

Die ander seide: "Nu hout besiden,

 

Ic wille di spreken nu ten tiden

 

Ende vragen hoe du quams int lant

 

Dat lettel iemanne es becant:

 

Wanen quamstu optie rivire?

41220

En es geen riddere so fire

 

Dire op riden dar, vor waer.

 

Nu segt, wanen quamstu nu daer?"

 

"Bi Gode, ic saelt di doen cont;

 

Maer in segt di niet ter stont

41225

Om dat ic di iet ontsie.

 

Ic ende ene grote pertie

 

Soeken Waleweine nu ter steden,

 

Ende aldus coninc hier gereden

 

Om hem te soekene in dit lant."

41230

"Ja," sprac die ander te hant,

 

"Soecti Waleweine den verrader,

 

Soe moettijt hebben vele quader:

 

Om sinen wille, dat verstaet,

 

Sone ward uwes levens geen raet;

41235

Sidi oec van Arturs maisnieden

 

Ende van sire pertien ende sinen lieden,

 

Soe haetic u al toter doet.

 

Nu segt mi uwen name al bloet;

 

Ic willen weten eric u doet sla."

41240

Acglavael seide daer na:

 

"Minen name en hal ic nie:

 

Acglavael heetmen mie,

 

Ende min broder es Perchevael."

 

"Ja, sidi dit," seit hi, Acglavael,

41245

Die mi verradelike halpt vaen,

 

Daer mi Walewein dede, sonder waen,

 

Gevangen licgen ende gebonden,

 

Ende eten dede metten honden,

 

Dat moetstu nu becopen hier,

41250

Al waerstu noch alse fier."

 

Acglavael die sprac na das:

 

"Bestu dit, verradere Gregorias,

 

Die Walewein sijn ors ontfures?

 

Du hefs hier ene dinc gerures

41255

Die di ember sterven doet;

 

Alse mote mi God geven spoet.

 

In wilde niet wesen, sekerlike,

 

Nu ter wilen in hemelrike,

 

In soude die quaetheit wreken ere,

41260

Die gi dadet so goeden here;

 

Want hi dlijf [di] daer behilt.

 

Nu hoet u vaste oft gi wilt,

 

In geve u verste hedemeer."

 

Mettien daden si enen keer

41265

Om bat te verhaelne haren loep:

 

Si reden te gadere over hoep

 

Metten speren harde stide.

 

Gregorias reet ten selven tide

 

Op Acglavale sijn spere ontwee,

41270

Maer Acglavael ne hadde geen wee,

 

Want hi geraectene opten scilt.

 

Ende Acglavael, die jegen hem hilt

 

Sijn spere stief, geraecten soe,

 

Dats die ander ward onvroe;

41275

Want hi stakene in die borst

 

Dat hi neder viel al sonder vorst

 

Gequetst sere optie aerde;

 

Nochtan so vinc hi scire ten swaerde

 

Ende quam te Acglavale ward

41280

Ende seide hi soude dorsteken sijn part

 

Hine ginge af saen te voet.

 

"Her riddere, ic secgu wat gi doet;

 

Nemt u ors nu ten tiden,

 

Ic wille te ors jegen u striden."

41285

Dus sat op weder Gregorias

 

Ende Acglavael gedogede hem das;

 

Maer ic segt u in waerre dinc,

 

Dat hi hem den wech onderginc

 

Op aventure oft hi daer naren

41290

Heme daer iet woude ontfaren.

 

Nu sijn si beide vergadert daer:

 

Si slogen slage harde swaer

 

Met haren swaerden, dat verstaet.

 

Maer alst daer omt lange gaet

41295

Soe had te quaet Gregorias.

 

Hi ware gerne onfloen na das,

 

Maer hine conste in gere manire.

 

Hi ward nu so godertire,

 

Dat hi hem dwingen liet gereet,

41300

Ende hadde gerne gedaen enen eet

 

Te varne daer hi hadde gewilt.

 

Hi boet hem op daer sinen scilt,

 

Ende bat genade sere daer.

 

Ende Acglavael seide daer naer:

41305

"Gi sijt soe loes ende so quaet,

 

Ende hebt gedaen so menge ondaet,

 

Ende gi hebt oec u trowe verloren,

 

Ende gi sijt menedech ende versworen,

 

Want gi sword ten heiligen mede

41310

Te Carmeloet in die stede,

 

Doen gi daer in laget gevaen,

 

Eer gi van daer mocht ontgaen,

 

Dat gi embermer na desen

 

Den coninc sout getrowe wesen

41315

Ende sinen ridderen, daer gise vont.

 

Des gedachti qualike ter stont,

 

Fel verradere Gregorias,

 

Onder die eyke, daer u genas

 

Walewein, dien al ere betaemt,

41320

Dien gi daer sijn pert oec naemt.

 

Die valscheit moetti nu ontgulden:

 

En hulpt geen bidden no geen hulden,

 

Maer verweerd u oft gi cont."

 

Gregorias sach wel daer ter stont

41325

Dat hem ne hulp en geen smeken:

 

Mettien begonsti thovet queken

 

Ende seide: "Bi Gode, ic wist wel,

 

Gi sijt soe quaet ende soe fel,

 

Ane u en es gene genade;

41330

Mare felheit ende overdade

 

Soe es ane hen allen geboren,

 

Die tArturs hove toebehoren."

 

Acglavael seide, "Dit weetmen wale,

 

Beide te berge ende te dale,

41335

Wat Artur es ende sine maisniede;

 

Maer hore wat ic di bediede:

 

Nem dinen scilt ende dijn sward

 

Ende waert u hier metter vard,

 

Oft ic sla u thovet af."

41340

Gregorias gene antwerde gaf

 

Ende nam sijn sward ende sinen scilt

 

Alse een die hem weren wilt;

 

Maer die were was saen gedaen,

 

Want Acglavael gincgen slaen

41345

Slach in slach ten selven stonden,

 

Ende gaf hem daer so vele wonden

 

Dat hi viel ter eerden neder.

 

Daerna waendi op staen weder,

 

Ende Acglavael, di bi hem was,

41350

Slogene opt hovet saen na das

 

Dat hi sturte weder doe:

 

Tward ginc toten tanden toe.

 

Dus bleef daer doet Gregorias,

 

Die een quaet verradere was.

41355

Dus wrac Acglavael daer ter stede

[p. 277]

 

Hen allen, dien hi noit lede dede.

 

Alse dese batalie was gedaen

 

Keerde Acglavael weder ombe saen

 

Ter riviren ward danen hi quam.

41360

Hi reet een sticke eer hi vernam

 

Enech huus oft enech hof.

 

Daerna sach hi en lettel bat of

 

Een gelege scone ende dire

 

Rechte over gene rivire,

41365

Tere brucgen daer hi quam,

 

Daer hi den wech over nam:

 

Dit was tuscen dach ende nacht.

 

Een goet man stont optie gracht,

 

Die out was, ende cranc sceen sere.

41370

Acglavael groette den here

 

Ende bat hem dor Gode saen

 

Dat hine nacht mochte ontfaen.

 

Want hi ware vermoit nu.

 

"Ic doet gerne, dat secgic u;

41375

Maer segt mi tirst, oft gi wilt,

 

Wie heeft dorhouwen so uwen scilt?

 

Ende waer af sijn u wapine

 

Alsoe bebloet nu in scine?

 

Dat willic weten over luut,

41380

Want ic hebbe .ij. ridders daer uut,

 

Die mine sonen sijn beidegader,

 

Die nu wachtende sijn enen verrader,

 

Die mi menegen pant doet."

 

Acglavael seide: "Sint wesen moet,

41385

Gi scient so goeden man, twaren,

 

Ic saelt u secgen sonder sparen,

 

Sindermeer dat gijt wilt weten,

 

In dien dat gi mi nine wilt veten."

 

Die goede man seide: "Nenic niet."

41390

"Here, een diemen Gregorias hiet,

 

Ende die mi den wech wilde verplegen,

 

Dien hebbic thans ginder verslegen."

 

"Es dat waer," sprac die oude,

 

"Soe sijt willecome menechfoude.

41395

Gi hebt mi verlaten nu

 

Meneger pinen, dat secgic u."

 

Hi dede Acglavale beten saen

 

Ende heeften wel te gemake gedaen.

 

Niet lange daer na quamen ter steden

41400

Des heren kinder beiden gereden,

 

Ende seiden sine consten vinden niet

 

Gregoriase daer si omme gespiet

 

Hadden alle dien dach dure.

 

Doe seide die vader ter selver ure

41405

Dattene die riddere hadde doet.

 

Doe was ginder bliscap groet:

 

Alle die waren in die zale

 

Dienden daer doe Acglavale.

 

Naden etenen gincmen slapen.

41410

Des ander dages ginc hem wapen

 

Acglavael ende nam orlof

 

An die genen die waren int hof.

 

Doe reden met hem udewerd

 

Die .ij. ridders ende die werd

41415

Om te wetene die waerheit das

 

Waer Gregorias doet geslegen was.

 

Ende Acglavael die leidese daer

 

Ende sciet also van hen daer naer.

 

Nu latic hier van hem staen

41420

Ende sal van Waleweine spreken gaen.

 

Daventure doet ons weten,

 

Dat hem Walewein heeft vermeten

 

Doe hi sciet vanden coninc,

 

Dat hi om ne gene dinc

41425

Weder ne kerde in enen jare.

 

Dus voer Walewein harentare

 

In vremt lant proven sijn geval

 

Ende oec setten al jegen al.

 

Sijn gepens was menechfout:

41430

Hine sparde velt no wout,

 

Scilt om hals, spere in die hant.

 

Mettien quam hi daer hi vant

 

Ene rivire wijt ende diep,

 

Daer die stroem sere in liep.

41435

Hi reet al dat water neder.

 

Doe quam hem een gepens weder

 

Om dat grael, dat hi hier voren

 

Te soekene hadde oec gesworen

 

Ende weder te comene, vonde hijs niet,

41440

Int gevancnesse daer hi ute sciet.

 

In dat gepens reet hi alsoe,

 

Soe dat hi quam tenen berge toe,

 

Die daer stoet ane een wout.

 

Daer op reet die riddere stout

41445

Om te besiene oft hi vername

 

Enege herberge daer hi toe quame.

 

Ende als hi daer boven soude riden

 

Sach hi staende daer besiden

 

Enen casteel, als hem dochte.

41450

Doe reet hi derward dar hi mochte,

 

Ende hi vant die porte open ter steden,

 

Daer hi scire in es gereden.

 

Daer sach hi staen, als hem dochte,

 

Die scoenste borch die wesen mochte,

41455

Daer knapen ute quamen gegaen,

 

Dine vrindelijc hebben ontfaen,

 

Ende leidene in die grote zale,

 

Daer hi cuesselike ende wale

 

Was ontwapent, ende daerna

41460

Wale gecleet, alsict versta.

 

Doen brachtmen vorden here daer,

 

Die daer lach, wet vor waer,

 

Soe behagel van allen dingen,

 

Dat ict niet en coude volbringen

41465

Al wildics pine nu bestaen.

 

Die waerd bat Waleweine saen,

 

Alse die sire comst es blide,

 

Dat hi quame sitten neven sine side

 

Op dat bedde biden vire.

41470

Ende min her Walewein ginc doe scire

 

Sitten daer ter selver stat

 

Daer hem sijn ward hiet ende bat.

 

Die ward vrachdem wanen hi ware

 

Ende wat hi sochte, ende daer nare

41475

Berechte hem Waleweine gereet

 

Na sijn vragen al dat hi weet.

 

Doen seiden daer twee knapen saen,

 

Dat men wel mochte eten gaen,

 

Want het al gereet ware.

41480

"Soe gaemen eten," sprac hi daer nare.

 

Twee guldine beckene vorwaer

 

Brachtmen daer si ut dwogen daer.

 

Naden dwane so sijn geseten

 

Walewein ende sijn werd ende eten,

41485

Daer hen gedient was hovescelike.

 

Daerna quam daer cuesselike

 

Een scone knape wel gedaen

 

Ute ere cameren daer gegaen,

 

Die .i. wit spere brachte in die hant.

41490

Dese knape, dese scone seriant,

 

Leet vore die tafle, daer nu saten

 

Dese twee heren ende aten.

 

Boven ant inde vanden spere

 

Stac een wit yser, daer openbare

41495

Her Walewein ut sach gaen vers bloet.

 

Ene joncfrouwe scone, wel gemoet,

 

Quam daerna ende brachte fier

 

Een scone selverijn doblier.

 

Daerna quamen .ij. knapen vroet:

41500

Elc brachte .i. candelere goet,

 

Op elken .i. kersse bernende clare.

 

Her Walewein hadde groten gare

 

Te vragene wat dit bedieden mochte,

 

Maer hi beide noch ende dochte,

41505

Want hi sach daer comen gegaen

[p. 278]

 

Eene scone joncfrouwe, die bevaen

 

Was met rouwen harde groet:

 

Si weende ende droech al bloet

 

Dat grael edel ende oec dire

41510

Daerna quamen knapen vire,

 

Daer here Walewein altoe gesach,

 

Ende brachten .i. bare, daer op lach

 

Een lichame ende een pellen daer boven,

 

Datmen te rechte sere soude loven;

41515

Ende daer boven lach een swaerd,

 

Dat meneger marc sceen waerd.

 

Dat swaerd sceen al geheel daer;

 

Nochtan waest van .ij. sticken vorwaer,

 

Mar menne conde geweten niet

41520

Dat ware te broken iet.

 

Dese gingen alle in ene camere daer,

 

Maer sine waren niet lange daer naer

 

Sine kerden weder den selven pat

 

Die si irsten quamen vor dat.

41525

Deen ginc vorden anderen met staden,

 

Gelijc dat si te voren daden;

 

Ende doe si derdewaerf leden na dat

 

Walewein te sinen werd ward sat

 

Om te vragene wat dit ware.

41530

Hi vrachde hem saen om die bare,

 

Omt doblier ende omden spere

 

Ende omt grael, dies hi gere

 

Hadde te wetene harde sere.

 

Die werd seide: "Es an u, here,

41535

Selke doget dat gijt moget verstaen,

 

Ic saelt u secgen." Doe hiet hi saen

 

Tswerd halen, daer ic af seide.

 

Men bracht hem: doe nam hi beide

 

Die sticken vanden swerde daer

41540

Ende seide: "Here, condi vorwaer

 

Dit swerd nu soe vast gemaken

 

Dat hem moge van allen saken

 

Elc riddere daer met verweren.

 

Soe salic u secgen al u begeren

41545

Van al dat gi mi hebt gevraget."

 

Walewein nam tswerd ende besaget,

 

Ende settet te gadere, dat hem dochte

 

Datter wel met vechten mochte

 

Enen camp elc riddere, Godweet.

41550

Die werd heren Waleweine nu heet

 

Dat hi prove oft hi iet can

 

Dat swaerd gebreken, hi sal hem dan

 

Berechten van algader mede,

 

"Ende meer dan si saget ter stede."

41555

Walewein nam tswerd met den oerde,

 

Ende daert di werd sach ende hoerde

 

Trac hijt weder mids ontwee.

 

"Her riddere, gine moget nemmee

 

Van derre dinc, die gi begeert,

41560

Weten," sprac die goede weert;

 

"Want noch en hebdi niet gedaen

 

Datment u mach laten verstaen.

 

Maer in secgere niet toe el,

 

Gine moges noch verdinen wel;

41565

Want diemen dit laten sal

 

Weten hi moet dorvochten al

 

Hebben die werelt ende so sijn geheten

 

Datmen sijns gelijcs niet sal weten."

 

Walewein pensde soe sere hier ombe

41570

Dat hi sweech stille als een stombe,

 

Ende sijns selfs algader vergat,

 

Ende in enen slaep viel na dat,

 

Daer sijt alle sagen toe,

 

Ende sliep toten dage alsoe.

41575

Des margens als hi ontwake was

 

Vant hi hem selven ende sijn harnas

 

An enen maras onder enen boem:

 

Sijn part daer bi. Doe nam hi goem

 

Oft hem enege dinc gebrake;

41580

Ende hem ne gebrac gene sake.

 

Die wapendi hem ende voer van daer

 

Sere bedrovet, ende daer naer

 

Bepensdi hem in desen rouwe

 

Dat hi te Scaveloen sine trowe

41585

Quiten moeste, want hi niet

 

Gedoen ne conde dat hi behiet.

 

Dus reet hi vaste dar ward,

 

Ende gemoette daer in sine vard

 

Enen riddere ende ene joncfrouwe.

41590

Her Walewein vrachde hem op trowe

 

Waer hi rede ende wanen hi quame.

 

"Her vasseel, tuwer grote scame,

 

Wat staet des te vragene u?

 

Ic rade dat gijs swiget nu

41595

Ende segt mi nu, ic wilt weten,

 

Hoe gi selve sijt geheten,

 

Ende wanen gi comt, ende wie gi sijt."

 

Walewein seide ter selver tijt:

 

"Mins namen en loechgent ic nie;

41600

Walewein soe hietmen mie.

 

Ende ben Arturs suster sone:

 

In beens te loechgene niet gewone."

 

Doe sprac die riddere sere verhit:

 

"Her Walewein sidi dit?

41605

Nu dankics Gode van hemelrike

 

Dat ic u vinde dus gelagelike.

 

Om u ridic gewapent algader,

 

Want gi sloget doet minen vader:

 

Sat salic hier op u wreken.

41610

Nu hoet u jegen mine steken

 

Oft gi cont: het moet hier nu

 

Becort sijn tuscen mi ende u."

 

Si liten dus haer spreken daer,

 

Ende elc sciet van anderen daer naer

41615

Om dat si te bat pongiren wilden.

 

Si vernamen oec hare scilden

 

Ende gingen die ors met sporen nopen,

 

Die te gadere quamen gelopen;

 

Ende elc stac anderen inder weren,

41620

Dat ontwe braken haer speren;

 

Maer si bleven doe alle beide

 

Sittende daer in haer gereide.

 

Doe kerden si omme die perde

 

Ende trocken beide hare swerde,

41625

Daer elc anderen mede sloech

 

Grote slage ende dire gnoech.

 

Si slogen ontwee helme ende scilde;

 

Maer int leste Walewein die milde

 

Maecte den genen herde mat,

41630

Ende alse die gene vernam dat

 

Sprac hi: "Laet ons desen strijt

 

Versten tot enen anderen tijt,

 

Want al verwonne hier onser een

 

Den anderen, hier nes man negeen

41635

Die onse ere soude vort dragen;

 

Maer vechtewi daer toe sagen

 

Beide vrouwen ende heren,

 

Die verwonne hads meerre eren.

 

Verstewi aldus desen strijt

41640

Tot dat ic come daer gi sijt

 

Ende dat wi dan ten selven male

 

Vechten." "Het genoget mi wale,"

 

Sprac Walewein. "Nu segt mi dan

 

Uwen name." Bi Sinte Jan,"

41645

Sprac die ander, "Ic lie wel das,

 

Ic ben geheten Dyandras,

 

Ende plege oec in allen tijt

 

Orloge te soekene ende strijt.

 

Her Walewein, nu soudic weten gaerne

41650

Werward u nu steet te vaerne."

 

Walewein seide: "Tote Scaveloen

 

Varic nu enen camp doen;

 

Maer ic ben des sere verert,

 

Ic duchte ic hebbe te lange gemert."

41655

Dus sijn si daer beide gesceden

[p. 279]

 

Vrindelike: elc van hen beden

 

Beval den anderen onsen here.

 

Walewein reet wech ende haestem sere

 

Om daer te comene te tide, Godweet.

41660

Die wile dat hi dus henen reet

 

Salic tellen van Gariette

 

Ende sinen geselle Griflette.

 

Hier doet weten daventure

 

Vanden gesellen ter selver ure

41665

Daer si scieden ter wegesceden,

 

Dat dese .ij. ridders onder [hen] beden

 

Te gadere reden sonder lette,

 

Griflet ende met Gariette;

 

Si quamen ridende an ene stat:

41670

Daer hoerden si doe secgen dat

 

Mijn her Walewein was vore gereden,

 

Dies was .iij. dage wel leden;

 

Maer men seide hen niet tien tiden

 

Waerward hi henen soude riden

41675

Anders dan hi west ward reet.

 

Darward volchden si doe gereet.

 

Ende alsi hadden dus gereden

 

Twee dage quamen si tere steden

 

Daer si ene borch vonden staen,

41680

Daer Hestor in lach gevaen,

 

Lanceloets broder, een ridder vercoren,

 

Want doen hi quam daer voren

 

Lietmen in ter porten daer.

 

Hi waende sijn sonder vaer,

41685

Want men ontfingen daer met minnen;

 

Doe hi ontwapent was daer binnen

 

Vingen sine ende leidene saen

 

In enen kerker vaste gevaen,

 

Daer hi tsinen onwille lach.

41690

Rechte omtrent middach

 

Soe quamen dese twee gereden

 

Bider borch in ere hemeliker steden,

 

Daer si ene vrowe hebben gehort

 

Criten. Doe reden [si] bat vort

41695

Ende hebben .iiij. knapen daer versien,

 

Die die joncfrouwe leitden. Mettien

 

Versach die ridders die joncfrouwe

 

Ende bat genade op rechte trowe,

 

Ende seide: "Edel heren ende fier,

41700

Bescud mi vander doet nu hier,"

 

Gariet ende oec Griflet

 

En hebben niet lange gelet

 

Sine voren optie knapen saen

 

Ende gingen vaste op hen slaen

41705

Met haren swerden, soe dat si

 

Daer moesten laten die joncfrouwe vri.

 

Ende waren blide, sonder waen,

 

Dat si mochten van daer ontgaen.

 

Die ridders namen doe die joncfrouwe

41710

Ende vrachden hare bi haerre trowe

 

Twi sise wilden ontliven daer?

 

Doe seide die joncfrouwe oppenbaer

 

Dat ware om min her Hestors wille,

 

Die lach gevaen tsinen onwille

41715

"In dien casteel die ginder staet;

 

Ende om dat ic dede den raet

 

Dat hi uter gevancnessen quam,

 

Hier omme was men op mi gram

 

Ende wilde mi dleven hebben genomen;

41720

Maer hi geloefde mi dat hi comen

 

Soude te hulpen waer dat hi si,

 

Vername hi datmen wilde deren mi;

 

Ende dit en heeft hi niet gedaen."

 

Hierenbinnen soe quam daer saen

41725

Hestor gereden al dat hi mochte,

 

Die daer gene joncfrouwe sochte.

 

Hi riep van verren: "Gi laetse hier,

 

Al waerdi noch alsoe fier;

 

Nu doet van hare vaste u hant,

41730

Oft ic saels nemen swaren pant."

 

Si waenden dat een ware van den torre,

 

Ende Griflet set hem daer in porre

 

Ende kerdem daer te Hestore ward,

 

Ende Hestor weder op hem ter vard.

41735

Eer die joncfrouwe iet conde gespreken

 

Hadde deen den anderen af gesteken.

 

Ende alst die joncfrouwe ward geware

 

Quam si saen gelopen dare

 

Ende seide: "Live here, laet staen:

41740

Dese riddere wilt mi in staden staen:

 

Dit es Hestor van Maras."

 

Ende Gariet, die des blide was,

 

Vrachde hem daer oft hijt ware.

 

"Ja ic," antwerde hi daer nare;

41745

"Ende wie sidi, dat segt mi met."

 

"Ic beent," seithi, "Gariet,

 

Des conincs Arturs suster sone,

 

Ende dit ander es Griflet di cone."

 

Doe was daer bliscap onder hen drien.

41750

Doen horden si blasen mettien

 

Harde lude enen horen.

 

Doe sprac die joncfrouwe: "Groten toren

 

Duchtic dat ons nakende es:

 

Wi vlien bat, des sijt gewes;

41755

Mettesen horne doemen comen

 

Wel .xx. ridders die begomen

 

Dese martse hier alomme,

 

Ende wel .xxx. seriante tere somme.

 

Dese comen alle alsi horen

41760

Datmen blaset desen horen

 

Ic weet wel datmen ons volgen sal

 

Ende soeken mede berch ende dal

 

Om dat lijf te nemene u,

 

Ende mi oec mede, dat secgic u;

41765

Liven heren, varewi en wege,

 

Gine mocht hier hebben genen zege,

 

Ende en es u gene scande."

 

Hestor antwerde doe te hande:

 

"Wi varen bat al lettel vort."

41770

Ende binnen dien hebsi verhort

 

.ij. ridders daer comen gereden

 

Wel gewapent van allen leden.

 

Deen was Perchevael, dander was

 

Sijn broder Acglavael, alsict las,

41775

Want si waren te gadere comen

 

Des ander dages, hebbic vernomen,

 

Ende en wilden niet sceden, seiden si,

 

Want het was den jare bi

 

Dat die tijt ute soude gaen

41780

Dat si haer soeken hadden bestaen;

 

Ende si hadden geloeft oec, twaren,

 

Te comene weder binnen den jaren.

 

Nu comen dus gereden die twie,

 

Daer si vinden houdende die drie,

41785

Die wel waenden nu ter tijt

 

Daer te hebbene swaren strijt;

 

Want si waenden in allen dele

 

Dat hadden gesijn die vanden castele.

 

Si keerden hen ter were daer.

41790

Ende alse deen den anderen quam bat naer

 

Onderkinden si hen ten irsten male.

 

Des waren si blide, wet dat wale.

 

Doen telde deen den anderen daer

 

Van hare gescinessen oppenbaer.

41795

Perchevael vrachde om die joncfrouwe,

 

Waer ombe si dreve selken rouwe?

 

Si seiden hem algader mettien,

 

"Ende si dade ons harde gerne vlien,

 

Want si seget ons al bloet

41800

Dat des heren macht es groet,

 

Ende dat hi ons vaen sal ende doden:

 

Dit doet der joncfrouwen soe verbloden,

 

Dat si daer omme weent dus sere."

 

Perchevael sprac doe: "Bi onsen here,

41805

In vlie hen heden enen voet

[p. 280]

 

Alse lange alsic geduren moet;

 

Al voerdi alle, ic blive hier nu."

 

Doe seiden si: "Wi bliven met u."

 

Ende binnen desen hebbense vernomen

41810

Wel .x. ridders te gadere comen

 

Ende oec wel .xv. knapen,

 

Die alle ane hadden haer wapen.

 

Ende tirst datse die joncfrouwe sach,

 

"Ay mi," seitsi, "laesse, o wach.

41815

Hier comen die verraders fel.

 

Nu benic doet, dat wetic wel."

 

Perchevael keerde sijn part saen

 

Doe hi dese word hadde verstaen:

 

Hi reet op hen gerechtes speren.

41820

Ende eer si comen mochten ter weren

 

Haddire .iiij. af gesteken:

 

Daer was an sulken lettel queken,

 

Want hi brac den hals int vallen.

 

Acglavael reet oec met allen

41825

Enen riddere doet ter stede:

 

Gariet ende Griflet mede

 

Reden oec soe in den tas

 

Dat daer sulken leet was

 

Dat hi hen noit quam so nae.

41830

Daer blever doet, alsict verstae,

 

.vi. ridders ende knapen vive:

 

Die andere ontvloen metten live.

 

Aldus geviel die scofferture.

 

Ic segt u wel, dat tier ure

41835

Niemen en quam di was so coene

 

Hen enech aerch te doene.

 

Dus scieden [si] om dese sake,

 

Ende reden van daer al met gemake,

 

Ende voerden die joncfrouwe vord

41840

Met hen te Karmeloet in die port,

 

Daer si blidelijc waren ontfaen

 

Doemen haer saken hadde verstaen.

 

Nu salic swigen van desen

 

Ende sal vord van Waleweine lesen.

41845

Daventure brinct ons vord,

 

Als gi hier voren hebt gehort,

 

Daer Walewein van Dyandrase sciet,

 

Dat hi en lette langer niet,

 

Hine reet te Scavelon ward

41850

Wat gelopen conde sijn part.

 

Hi reet velt, bosch ende heide,

 

Soe dat hi met groter arbeide

 

Te Scaveloen gereden quam.

 

Buten der stede, alsict vernam,

41855

Setti sijn spere; ende omdat

 

Hi was in die stat gehat,

 

Daer omme liet hijt buten staen.

 

Sine andere wapine, sonder waen,

 

Voerdi met hem in die port.

41860

Aldus gewapent reet hi vort

 

Tote dien castele te hant,

 

Daer hi den coninc binnen vant

 

Ende een deel sire barone.

 

Doe telde Walewein, die ridder cone,

41865

Dat hi menech lant dor reden

 

Hadde, ende hi te gere steden

 

Tgrael nigeren hebbe vernomen.

 

"Bedien soe binnic weder comen

 

Om minen camp te vechten nu."

41870

Ende Ginganbrisijl, dat secgic u,

 

Die daer jegenworden sat,

 

Ginc vorden coninc ende bat

 

Sinen camp te vechten daer,

 

Die hi hem borgede over een jaer;

41875

"Want Walewein hier comen es

 

Gelijc hi gelovede vor des."

 

Die coninc seide: "Gine moget niet messen,

 

Men sal u beiden doen vonnessen.

 

Ende handelen na recht dese dinc."

41880

Doe maende te hans die coninc

 

Sinen mannen ende sinen lieden

 

Dat si hen hierop beriden.

 

Alse dus die hoge liede waren

 

Te rade gestaen quam daer gevaren

41885

Een riddere, die wel gewapent was,

 

Ende dit was die selve Dyandras,

 

Daer hi hier voermaels jegen vacht.

 

Hi hadde Waleweine dus hier gewacht,

 

Ende quam int hof gereden saen

41890

Aldaer die heren sijn gestaen

 

Tenen rade metten coninc.

 

Her Dyandraes na dese dinc

 

Reet tot Waleweine nu

 

Ende seide: "Her Walewein, ic eische u

41895

Minen camp ende min belof

 

Vor alle die hier sijn int hof

 

Te vechtene rechte nu ter wile."

 

Nu hort oec van Ginganbrisile:

 

Hi eiscede Waleweine oec al daer

41900

Den camp, dien hi hem borgede een jaer;

 

Hi willen hebben op die stat.

 

Walewein antwerde saen na dat:

 

"Wat ic sculdech ben te doene

 

Willic doen alse riddere coene."

41905

Doe seide die coninc echt na dien:

 

"U allen drien sal hier gescien

 

Dat vonnesse wiset ende recht."

 

Her Dyandraes die sprac echt:

 

"Her Walewein, gi wet wel dat gi

41910

Enen camp gelovet mi

 

Te vechtene, waer dat ic u vonde,

 

Jegen mi ter selver stonde,

 

Ende dan soude beletten gene noet."

 

Walewein liede des al bloet,

41915

Dat hier ave waer sede.

 

"Her Walewein, so eyschic thans ter stede

 

Minen camp, dat secgic u."

 

Her Gymgambrisijl die seide nu:

 

"Dies es nu een jaer leden

41920

Dat mi dese camp ward ontbeden,

 

Ende litickene mi hier echt ontsotten,

 

Men mochte wel met mi spotten

 

Nember en doe mi God genade,

 

Oft mi al die werelt ontbade,

41925

Ic salne hebben nu ter stat."

 

Doe bat die coninc echt na dat

 

Den baronen ende den hogen lieden

 

Dat si hen hier op berieden,

 

Oft her Walewein soude int gemene

41930

Vechten jegen beide, oft allene

 

Jegen elken sonderlinge.

 

Hier ombe ward daer groet gedinge:

 

Doen sprac daer een riddere saen,

 

Een vroet clerc, een wel gedaen,

41935

Ende seide dat her Walewein [sculdich] ware

 

Jegen hen beiden daer oppenbare

 

Te vechtene tenen male, Godweet.

 

Ende some seiden si daer gereet

 

Dat hi jegen elken soude vechten

41940

Sonderlinge ende hem berechten.

 

Dus hadden si sprake ende wedersprake,

 

Dat daer nieman van derre sake

 

Over een gedragen ne conste;

 

Maer die riddere, die daer irst begonste

41945

Te sprekene, alsict u seide,

 

Hi proefde dat Walewein jegen beide

 

Vechten soude daer tenenmale.

 

Dit proefdi met so scoenre tale,

 

Dat nieman wedersecgen mochte,

41950

Ende hen allen redene dochte;

 

Want en mochte geen man mede

 

Bat geproeft hebben dan hi dede.

 

Dus keerden si alle saen

 

Ende daden dit vonnesse verstaen.

41955

Si seiden daer alle over een

[p. 281]

 

Dat Walewein soude vechten jegen hen tween

 

Ja, al warre vive oft sesse.

 

Den coninc was wel dit vonnesse

 

Tsinen wille gewiest na dat

41960

Ende den genen vander stat.

 

Nu es Gymgambrisijl comen

 

Daer hi sine wapine heeft vernomen:

 

Hi dede hem wapinen metter vard,

 

Ende sat te hant daer op sijn part,

41965

Dat scone was ende valiant.

 

Enen spere nam hi in die hant,

 

Ende sinen scilt metten luparde,

 

Ende alrehande wapine die hi begarde

 

Haddemen hem gegeven daer.

41970

Sonder sorge ende sonder vaer

 

En mochte Walewein niet wesen,

 

Die jegen Dyandrase ende jegen desen,

 

Die beide waren ridderen goet,

 

Tenen male vechten moet.

41975

Nu gingen vrowen ende joncfrouwen,

 

Die gerne den camp souden scouwen,

 

Sitten optie hoge castele

 

Vore die vensteren, ten cantele,

 

Daer men vechten soude int dal.

41980

Een seriant die hoerde dit al,

 

Die mins heren Waleweins maech was,

 

Hi was tongemake das,

 

Ende reet omden coninc Arture.

 

Hine was niet verre te dire ure:

41985

Hi wiste daer bi den groten here:

 

Hi sloech sijn part met sporen sere,

 

Ende soe sere, dat hi quam

 

Daer hi den coninc Arture vernam,

 

Die hem gereide ter selver uren

41990

Te vaerne int lant van aventuren.

 

Die knape ginc saen toten coninc

 

Ende seide hem algader dese dinc,

 

Dat Walewein sonder twivel geen

 

Den camp soude vechten jegen hen tween,

41995

"Te Scaveloen, wet wel, noch heden,

 

Here; ende hi hevet u gebeden

 

Dat gi te sinen campe sult comen."

 

Als min her Ywein dit heeft vernomen

 

Dede hi sadelen saen sijn part,

42000

Ende reet vaste derward,

 

Soe dat hi te Scaveloen inder steden

 

Vore den middach quam gereden.

 

Daer vant hi vrowen ende joncfrouwen,

 

Die den camp wilden scouwen.

42005

Hi sach derward riden ende gaen;

 

Ende menegen man daer bi staen.

 

Nu es Ywain haestelijc comen

 

Daer hi den coninc heeft vernomen,

 

Ende groettene ende seide: "Here,

42010

U bid Artur die coninc sere

 

Dat gi desen camp doet lingen;

 

Hi sal hier comen ende bringen

 

Sire ridders een getal,

 

Daer her Walewein vechten sal."

42015

Hi seide dat hijt gerne dade.

 

Doe riep hi die ridders te rade

 

Ende seide hen dese niemare daer.

 

Si antwerden beide daer naer

 

Dat si naden coninc Arture

42020

Niet ne beitden nu ter ure.

 

Die coninc seide: "Beraet u bat,"

 

Ende ginc tote Walewein na dat,

 

Ende seide hem daer van sinen oem,

 

Ende leitdene met hem, ende naems goem,

42025

Ende dede den camp versten na desen

 

Dan sal Artur comen wesen.

 

Ende Ginganbrisiel ende Dyandras

 

Voren in die stat na das.

 

Si seiden dat hen die coninc

42030

Onrecht dade met derre dinc.

 

Ende saen daerna es weder comen

 

Heren Waleweins bode, hebbic vernomen,

 

Die omden coninc Artur reet.

 

Hi quam tot Waleweine gereet

42035

Ende seide hem saen oec na dat,

 

Dat sijn oem ware vore di stat.

 

Doen bat min her Walewein tien tiden

 

Den coninc oft hi moechte riden

 

Jegen sinen oem. Doe seide

42040

Die coninc: "Ic vare met u gereide."

 

Doe geboet hi hen allen ter ure

 

Te vaerne met hem jegen coninc Arture,

 

Dien si vonden met vele lieden.

 

In mochte u die ere niet bedieden

42045

Dien si den coninc Artur daden.

 

Si voren te gadere met groten scaden

 

Tot dat si ter herbergen sijn comen.

 

Die coninc Artur heeft genomen

 

Den coninc van Scaveloen om die saken

42050

Om dat hi wilde enen pais maken.

 

Men ontboet die ridders saen nu,

 

Ende leide hen ane, dat secgic u,

 

Van desen campe ene soene.

 

Doen antwerden die ridders coene

42055

Dat sijt en daden om gene dinc.

 

Doe seide van Scaveloen die coninc

 

Dat sijt daden dor sinen wille.

 

Si seiden: "Here, swiget des stille,

 

Wine dadens niet om alt goet

42060

Dat den coninc Arture bestoet;

 

Wine latens niet en geensijns quite,

 

Wi seelne doden inden crite."

 

Dit hadde den coninc Arture onward,

 

Ende sciet doe henen metter vard

42065

Ter zalen ward, ende men ginc eten.

 

Die hoge liede sijn geseten

 

Ten hogen taflen in die zale.

 

Daer was gedient utermaten wale

 

Den genen di daer waren geseten.

42070

Men ginc daer slapen na dat eten.

 

Des ander dages alst dach was

 

Ginganbrisijl ende Dyandras

 

Sijn gewapent harde saen,

 

Ende sijn ten crite ward gegaen.

42075

Mijn her Walewein banderside

 

Was al gereet te genen stride.

 

Het wapenden hen te dien tiden

 

Twee .c. ridders in beiden siden:

 

Om dat si den camp bevreden souden

42080

Dadense die coninge bi hen houden.

 

Die vrowen ende die joncfrouwen,

 

Die den camp wilden scouwen,

 

Lagen daer ten hogen tinnen.

 

Nu sijn comen hierenbinnen

42085

Ginganbrisijl ende Dyandras,

 

Ende Walewein oec mede na das,

 

Inden crite, te doene den camp.

 

Walewein hoede hem jegen scamp,

 

Want hi wale behovede das.

42090

Ginganbrisil ende Dyandras

 

Noepten dorsse metten sporen,

 

Ende her Walewein heeft vercoren

 

Dyandrase, dien hi geraecte

 

Vor therte dat hem di rucge craecte.

42095

Hi geraecten wel te sinen wille.

 

Ginganbrisijl en hilt niet stille,

 

Die sinen geselle wilde wreken:

 

Sijn spere heeft hi ontwee gesteken

 

Op Waleweine, dine weder

42100

Metten orsse stac ter neder,

 

Dat hi vallen moeste op deerde;

 

Ende Dyandraes vinc ten swerde

 

Ende voer te Waleweine ward.

 

Ginganbrisil sat op sijn part

42105

Ten alre irsten dat hi mach.

[p. 282]

 

Walewein outfinc menegen slach

 

Van hen .ij. eer si verscieden.

 

In mochte u lichte niet bedieden

 

Dat grote wonder dat si daden.

42110

Elc galt anderen wel te staden

 

Metten swerden, so datmen seide

 

Dat her Walewein jegen beide

 

Die ridders niet mochte volstaen

 

Noch oec metten live ontgaen:

42115

Des waren sine vrient onblide.

 

Gine horet nie in uwen tide

 

Dat wonder secgen van hen drien,

 

Dat men daer doe sach gescien.

 

Si gingen houwen ende kerven:

42120

Walewein was nu te deser werven

 

Sere verladen van hen tween,

 

Want si drogen over een

 

Dat sine doden wilden daer.

 

Ende min her Walewein ginc daer naer

42125

Ende maecte Dyandrase so mat,

 

Dat hi niet mochte vander stat,

 

Maer bleef daer stille ene wile.

 

Doen sloech [hi] mede Ginganbrisile,

 

Ende heeften oec wel sere verladen;

42130

Maer hen quam saen te staden

 

Dyandraes, dine bescudde daer:

 

Hi ware daer bleven, wet vor waer,

 

En had sine hulpe gedaen.

 

Walewein moeste nu achter gaen.

42135

Dies was drove Artur, twaren,

 

Ende alle die met hem waren.

 

Walewein scaemdem derre saken,

 

Dat sine daden dus achter braken:

 

Hi ginc steken ende oec slaen,

42140

Soe dat hise weder brachte saen

 

Ter stede daer si tirst waren.

 

Mettien quamer toe gevaren

 

Die coninc Artur, ende seide

 

Oft si versonen wilden beide

42145

Ende werden daer sine man?

 

Hi seide dat hi nine can

 

Gemerken dat hen clein of groet

 

Iet gelage ane Waleweins doet

 

Dat hen comen mochte teren;

42150

Maer wilden sijt nu beide keren

 

Ane sconincs secgen van Scaveloen,

 

Hi wilder oec soe vele toe doen

 

Dat sijs souden hebben ere

 

Ende haer geslechte embermere.

42155

Doe seide die coninc van Scaveloen:

 

"Ic wille dat sijt beide doen,

 

Ende si werden sconincs Arturs man.

 

Waer hi mach ende waer hi can

 

Sal hi ons doen ere groet;

42160

Maer bleve her Walewein nu doet,

 

So souden hebben onse mage

 

Orloge strijt alle dage.

 

Ic wille u den coninc nu geven:

 

Soe behoudi alle .iij. u leven."

42165

Doe antwerde Ginganbrisijl ende seide:

 

"Soe warewi gelachtert alle beide

 

In allen landen, des seker sijt;

 

Ende Walewein begonste irst den strijt,

 

Doen hi doet sloech minen here,

42170

Daer ic om ben in groten sere,

 

Die des conincs broder was;

 

Ende oec tijt hem an Dyandras

 

Dat hi sinen vader doet sloech:

 

Hi hevet in onse geslechte gnoech

42175

Mesdaen dicke, dats oppenbare;

 

Waerd dat Artur nine ware

 

Sijn oem, men souden lettel sparen,

 

Ende wildi achter lande dus varen."

 

Die coninc wederseide dese tale

42180

Ende sprac: "Gi heren, daedi wale,

 

Gi sout ontberen derre daet;

 

En dodijs niet, het es u quaet

 

Motic leven ene wile."

 

Dit seide hi tot Gynganbrisile

42185

Ente Dyandrase terre tijt.

 

Doe begonste van irst die strijt.

 

Dus sijn si weder te gadere comen,

 

Ende elc heeft sijn ward genomen,

 

Ende gingen slaen slach in slach.

42190

Het was comen opten middach,

 

Dat Waleweine sine cracht wies;

 

Ende Walewein, die hem dies

 

Wel bedachte, was harde blide,

 

Ende hi sloech met groten nide

42195

Welken so hi conde geraken.

 

Men mochte di scilde horen craken,

 

Ende die halsberge sien scoren.

 

Si gingen achter ende voren

 

Op hem houwen ende slaen,

42200

Hine ware hen levende niet ontgaen,

 

Maer dat hem sulke aventure gevel,

 

Dat hi Gyngambrisile so wel

 

Metten swerde sloech opt hoeft,

 

Hi had hem toten tanden gecloeft

42205

En ware hi niet gevallen neder.

 

Ende eer hi op conde comen weder

 

Maecti Dyandrase so mat,

 

Hine ware niet comen vander stat

 

Al mocht hem harde sere vromen

42210

Ende Gynganbrisijl heeft genomen

 

Sijn Swaerd weder ende sinen scilt,

 

Dien hi te poente vor hem hilt,

 

Ende ginc op Waleweine steken.

 

Ende Dyandraes, dien waende breken

42215

Therte, es weder op gestaen

 

Ende theren Waleweine werd gegaen,

 

Dine met groten slagen groette.

 

Oec secgic u, dattene ontmoette

 

Gyngambrisijl ten selven tiden,

42220

Ende gingen beide op hen striden

 

Soe utermaten ende soe sere,

 

Dat her Walewein, die here,

 

Die raste herde sere begeerde,

 

Ende liet dat ort van sinen sweerde

42225

Vore hem in die eerde gaen,

 

Ende ginc daer ene wile staen

 

Ende lagere metter herten op.

 

Doen hilden sire mede haer scop,

 

Ende liten die swaerd gedichte gaen

42230

Op heren Waleweine, daer sine sagen staen:

 

Sine spardene no min no mere.

 

Ende alse gerest hadde die here

 

Ende becomen was ter wile,

 

Onthaeldi so Gingambrisile

42235

Metten swarde, dat was goet....

 

Al daer hi doe vor heme stoet

 

Dedine vallen doe ter eerde

 

Dor noet, niet dore hoverde.

 

Hi lager langer dan hem lief was.

42240

Mijn her Walewein ende Dyandras

 

Vochten onderlinge beide

 

Soe lange dattie moetheide

 

Dyandrase niet vechten liet,

 

Ende hi van Waleweine sciet,

42245

Die hem volgede utermaten.

 

Hi hadde sijn leven daer gelaten,

 

En hadde Gynganbrisijl gedaen,

 

Die Waleweine daer heeft wederstaen

 

Soe sere, dats hem hadde wonder;

42250

Want hi te voren was so onder.

 

Dus liet elc daer anderen rusten

 

Van hen tween. Het mochte lusten

 

Waleweine dat hire quite ware;

 

Want men seide daer oppenbare

42255

Dat Walewein te vele hadde te done.

[p. 283]

 

Het was gegaen achter none,

 

Soe dat quam ter vespertijt:

 

Doe hadde Walewein, dus lesewijt,

 

Dobbel cracht in al di lede.

42260

Nu mogedi horen wat hi dede.

 

Hi speelde om een quite maken:

 

Welken dat hi conste genaken

 

Sloech hi dore al toter huut;

 

Men mochter sien comen uut

42265

Dat rode bloet ter meneger stede.

 

Hi maecte hen menege wonde mede.

 

Walewein hief op doe sijn sward

 

Ende sloech Dyadrase ter vard

 

Dat hi neder viel int gras:

42270

In weet niet wel oft hijs genas

 

Van den slage die hi hem gaf.

 

Hi sloech met groten sticken af

 

Den helm, die hi hadde opt hoeft.

 

Hi hadden toten tanden gecloeft

42275

En ware hi niet gevallen neder.

 

Her Walewein die keerde weder

 

Ende litene licgen over doet:

 

Daer an dedi sine ere groet,

 

Dat hi hem nemmeer en dede.

42280

Daer bleef hi licgende optie stede

 

Toter wilen dat hi bequam.

 

Alsi becomen was hi nam

 

In sine hant sijn goede sward

 

Ende ginc te Waleweine ward,

42285

Dien hi haet ende nine mint.

 

Ende alse her Walewein dat bekint,

 

Dat hi weder op heme quam

 

Ward hi tornech ende gram

 

Ende keerde op hem ende waenden slaen;

42290

Ende Gymganbrisijl bescudden saen.

 

Dat hine niet en sloech te doet

 

Dat was wonder harde groet,

 

Want hi ginc slaen slach in slach.

 

Ic wane nie man ne sach,

42295

Noch nembermer ne sal sien

 

Sulken camp van hen drien.

 

Si onderslogen hen met nide.

 

Gingambrisijl was inden stride

 

Driewerf optie knien ter neder

42300

Eer Dyandras bequam weder

 

Ende hi hem halp al dat hi mochte.

 

Waleweine ward te mode onsochte

 

Dat sine bestonden in beiden siden.

 

Hine werd noit in sinen tiden

42305

Van gevechte also moede:

 

Daer omme moesti op sine hoede

 

Wesen nu, oft bliven doet.

 

Daer was rouwe harde groet

 

Overal nu te desen male:

42310

Daer was tale ende wedertale

 

Om mins heren Waleweins wille.

 

Sine liten nigeren staen stille

 

Soe lange datmen geseide

 

Enen pater noster, sine slogen beide

42315

Op hem met groter overmoede.

 

Ende alse min her Walewein, die goede,

 

Gevoelde dat hi becomen was

 

Van sire moetheit, Dyandras

 

Keerde hem omme ende ward vervard.

42320

Ende Walewein, die niet en spard,

 

Nam dat swerd met beiden handen

 

Ende waende Dyandrase toten tanden

 

Tenen slege hebben geslegen;

 

Maer hi droech den scilt daer jegen,

42325

Daer hi in sloech metten sweerde

 

Dat Dyandras daer optie eerde

 

Vor Waleweins vote quam gevallen.

 

Vore die heren ende vor hen allen

 

Boet hi di hande ende bat genade.

42330

Her Walewein seide: "Het ware scade

 

Soudemen verraderen sparen

 

Ende latense achter lande varen

 

Om goeden lieden te doene lachter.

 

Mir herten ware te mode sachter

42335

Dat hi bi sirer kele hinge

 

Dan hi mi van hier ontginge."

 

Ende alse dat horde Dyandras,

 

Ende Walewein sach dat avont was,

 

Ne spardi sine cracht nemmeer.

42340

Hi dede mengen corten keer

 

Om die .ij. te bringene onder.

 

Her Walewein, die menech wonder

 

Heeft gewracht in corter wile,

 

Velde doe neder Gijnganbrisile

42345

Ende litene licgen over doet.

 

Dyandras was in groter noet

 

Alse hem sine hulpe gebrac.

 

Her Walewein sloech ende stac

 

Op Dyandrase met groter cracht.

42350

Gynganbrisijl, dien was gesacht

 

Die slage die hi hadde ontfaen.

 

Hi sach Dyandrase staen

 

Alse den genen di was verwonnen;

 

Ende mettien quam hi geronnen

42355

Op Waleweine daer hine sach.

 

Doe gaf hi Dyandrase .i. slach

 

Dat hi vor hem viel int gras;

 

Ic wane hijs nembermer genas.

 

Dus ward hi quite vanden enen.

42360

Her Walewein ginc daer slage lenen

 

Soe utermaten ende so vele,

 

Dat doe ginc al uten spele

 

Gingambrisile, hine wiste wat doen,

 

Hi hadde gerne wech gevloen,

42365

Haddi wel geweten waer;

 

Want hi hadde groten vaer

 

Om sijn lijf ende om sine ere.

 

Ende alst van Scaveloen sach di here

 

Dat hi ward te barenteert

42370

Ende van gedane te falgeert,

 

Ende ment seide al oppenbare,

 

Ens die grietwaerders worden geware,

 

Voren sire tuscen ende seiden:

 

"Gi heren, gi moet allettel beiden,

42375

Dat wi den coninc Artur mogen

 

Gespreken." Doe worden in hogen

 

Die Gyngambriesiels vrient waren.

 

Mettien quamer toe gevaren

 

Die coninc Artur ende menech man,

42380

Dien ic genomen niet en can.

 

Die coninc Van Scaveloen entie sine

 

Quamer toe ende daden pine

 

Om te makene die soene

 

Tuschen die drie ridders coene.

42385

Soe lange spraken die barone,

 

Dat gemaect ward die soene,

 

Ende in dire maniren, dat Ban

 

Die coninc Van Scaveloen werd Arturs man,

 

Ende wel .c. ridders te hant,

42390

Die beste diemen vant int lant,

 

Die worden sconincs man met ede.

 

Dus versoendemen daer die vede,

 

Die menegen dach hadde gestaen.

 

Oec heeft men in di vede bevaen

42395

Dyandraes geslechte algader;

 

Ende die doet van sinen vader

 

Ward versoent ten selven tide:

 

Dies was daer menech herde blide.

 

Dus vorde die coninc Scaveloen

42400

Artur den coninc ende menegen baroen

 

Met hem ten etene in sine zale,

 

Daer grote bliscap was ten male.

 

Coninge, graven ende hertogen

 

Waren blide ende wel in hogen.

42405

Die coninc van Scaveloen was herde blide.

[p. 284]

 

Doe bat Artur ten selven tide

 

Allen den heren die daer waren,

 

Dat si met hem souden varen

 

Te Kardeloen: hi wilde daer hof

42410

Houden. Si dadens hem gelof:

 

Alle die daer aten in die zale,

 

Dire was .ccc. bi getale,

 

Die seiden dat sijt gerne doen.

 

Entie coninc selve van Scaveloen

42415

Gelovet heme blidelike saen.

 

Doe waren die taflen opgedaen:

 

Men ginc daer pogen om een slapen.

 

Beide die heren ende die knapen

 

Si waren gebet harde wale,

42420

Beide in cameren ende in zale,

 

Daer si met gemake lagen.

 

Smargens alsi den dach sagen

 

Sijn si weder opgestaen

 

Ende daden die somers laden saen

42425

Met groten gode, ende voren danen,

 

Soe dat si savons bider manen

 

Te Tyntavel quamen binnen.

 

Si namen daer in allen sinnen

 

Heberge jegen die coninge beide,

42430

Die daer met enen sconen geleide

 

Comen waren vore die stat.

 

Tybaut heeft vernomen dat

 

Daer comen dese twe coninge

 

Met ere groter sameninge.

42435

Hi ontboet sine ridders mede

 

Ende die porters vander stede,

 

Ende wilde daer met groten eren

 

Riden jegen die stoute heren

 

Ende oec hoveschelike ontfaen.

42440

Doe hise ontmoette groettise saen

 

Ende hietse willecome wesen.

 

Ter herbergen voren si mettesen,

 

Daer si met gemake waren.

 

Ende her Walewein es gevaren

42445

Ter herbergen theren Garijns,

 

Daermen wale plach doe sijns.

 

Sijn ward ontfingen harde wale,

 

Ende die vrowe met soeter tale,

 

Ende des wards dochtere mede,

42450

Hadden met hem al daer ter stede

 

Grote bliscap ende feeste.

 

Oec telt ons mede die jeeste

 

Dattie joncfrouwen metten cleinen mouwen

 

Heren Waleweine daer quam scouwen,

42455

Ende dede hem feeste herde groet,

 

Ende haren dienst si hem boet,

 

Ende dancte hem daer harde sere

 

Vanden dienste ende der groter ere

 

Die hi hare daer vore hadde gedaen.

42460

Si liet daer heren Waleweine verstaen,

 

Ware enege dinc in haer macht,

 

Diese conde gedoen dach oft nacht,

 

Die soutsi dor hem aventuren

 

Alse lange alsi mochte geduren.

42465

Her Walewein seide doe: "Scone joncfrouwe,

 

Also mote mi hulpen onse vrowe,

 

Wistic u in node bevaen,

 

Ic soude u ember in staden staen

 

Met al mire macht, dat verstaet."

42470

Dus gedroech harre beider raet

 

Over een van hovescher tale.

 

Men plach daer heren Waleweine wale:

 

Men heeft hem grote ere gedaen;

 

Vrowen ende joncfrouwen, sonder waen,

42475

Ende her Garijn deden hem grote ere

 

Hi dede dinen vore den here

 

Van alle dies dat deerde droech,

 

Dies hadde Walewein sijn gevoech.

 

Tybaut diende oec getrowelike

42480

Arture den coninc rike

 

Enten coninc van Scaveloen.

 

Hi dede in sine herberge doen

 

Groten cost van meneger sake

 

Si waren blide ente gemake,

42485

Ende naden etene gingen slapen

 

Vrowen, heren ende knapen:

 

Si slipen dattie dach op ginc.

 

Doe porde echt die coninc.

 

Met alden hogesten die hi vant

42490

Reet hi danen alte hant,

 

Soe dat hi quam te vespertide

 

Te Carlioen, des was hi blide

 

Ende alle die met hem quamen.

 

Ic weet wel, dattie heren namen

42495

Hare herberge in die port.

 

Nu salic u corten mine wort

 

Ende hier af die tale nederlecgen,

 

Ende sal u vanden coninc secgen,

 

Die nu es te hove comen

42500

Met starken ridders ende met vromen,

 

Dier hi heeft bracht meer

 

Dan hi dede noit eer,

 

Die nu worden sijn sine man.

 

Ende mijn here Waleweine was nochtan

42505

Daer nu meer eren gedaen:

 

Hi waes wel weert, sonder waen

 

Hi dede den coninc met hem tien tiden

 

Van Scaveloen gaen bi sire siden:

 

Soe dedi oec mede ter selver wile

42510

Sinen neve Ginganbrisile.

 

Overal soe waer hi ginc

 

En was keyser noch coninc

 

Soe wel ontfaen, horic bedieden,

 

Als hi was van alden lieden.

42515

Artur dede die coninge ontbiden

 

Met algader harre maisnieden,

 

Ende beide vrowen ende joncfrouwen,

 

Die hen daer dienden met trouwen

 

Altoes alsijs hadden te doene.

42520

Het waren kinder der barone

 

Die daer dienden tallen stonden

 

Den heren vander tavelronden.

 

Men at daer ende dranc tien tide:

 

Daer was menech man nu blide.

42525

Die coninc Artur dede gebieden

 

Gnoech te gevene alden lieden.

 

Die coninc en hilt in langen feeste,

 

Also vertelt ons hier die jeeste,

 

Die soe groet was alse dese,

42530

Daer ic nu ter stede af lese.

 

Dese feeste duerde seven dage.

 

Daer binnen quam daer menege clage

 

Van ondade weder ende vord,

 

Die alle moesten sijn gehort;

42535

Want wat clagen dat daer quam,

 

Daermen die waerheit af vernam,

 

Daer voren die heren vander tavelronden

 

Ende dadent beteren in allen stonden.

 

Ende nu oec in dese feeste

42540

Suldi horen vele oreeste,

 

Die een riddere maecte omtrent,

 

Die Perchevale te hove nu sent,

 

Ende van hem sal vort sijn die tale

 

Ende oec mede van Perchevale:

42545

[Van da]t sine soeken varen

 

[Sal ic] u hier al oppenbaren.