In den beginne
‘Er was eens een roodharige man die geen ogen en geen oren had. Hij had ook geen haren, zodat men hem maar bij wijze van spreken roodharig noemde. Spreken kon hij niet, want hij had geen mond. Een neus had hij ook niet. Hij had zelfs geen armen en benen. Hij had ook geen buik, hij had ook geen rug, hij had geen ruggengraat, hij had helemaal geen ingewanden. Hij had niets! Zodat het niet uit te maken is over wie het gaat. Laten we het liever niet over hem hebben.’ Aldus Daniil Charms, de Russische absurdist die 100 jaar geleden geboren werd en in 1942 stierf, hoogstwaarschijnlijk van de honger, in een psychiatrisch ziekenhuis in Leningrad (het huidige Sint-Petersburg). Dit jaar is het Charmsjaar. Charms is een cultschrijver, maar tijdens zijn leven publiceerde hij bijna niets. De noodzaak om toch door te gaan, te blijven schrijven zonder waardering, erkenning, een drukker of een podium is de drijfveer van de ware kunstenaar zegt men.
Schrijver/dichter Tom Lanoye zegt in het coverinterview dat kunst altijd geëngageerd is, ontstaat in een context. Werkelijk autonome kunst bestaat niet. Passionate voegt daar vaak nog aan toe dat kunst zonder noodzaak geen kunst is, slap geouwehoer, nutteloze designfrutsels of tijdverspillende voordrachten vol betekenisloze woorden. Zo bezien is alle kunst geëngageerd en komt de echte werkelijkheid terug in de gemaakte, de fictie. Zoals Jeroen de Leijer aangeeft in zijn interview is het logisch dat de werkelijkheid beschreven, getekend en uitgevoerd wordt: de werkelijkheid is zo vaak absurder dan fictie dat het moeilijk is de twee uit elkaar te houden en bovendien wekt dit de lachlust op.
Jeroen de Leijer is niet de enige die de woorden van Charms heeft omgezet in beelden. Beeld speelt sowieso een steeds grotere rol. Over de vraag of beeld het wint van het woord, zoals Lanoye beweert in zijn Van der Leeuw-lezing, of dat het beeld tenslotte toch ten onder zal gaan door zoiets werkelijks als falende techniek, zoals we allemaal meemaken bij te ambitieuze audiovisuele multimediale voorstellingen, is het laatste woord nog niet gezegd. Het zichtbaar maken van de actualiteit is in ieder geval van groot belang om de aandacht vast te houden. Dat hebben we gemerkt bij de amateuristische bomaanslagen in Londen: bijna geen beelden, geringe impact op het dagelijks leven - een schril contrast met de kunstzinnige aanslagen in New York, de elkaar snijdende treinen in Madrid. Op GDMW Festival strijden woord, beeld, vorm, performance en actualiteit in ieder geval niet tegen elkaar maar zij aan zij. De Rotterdamse dichter en charmeur Frans Vogel verschijnt live maar ook verfilmd op het toneel, Sander Alt tekent ‘Nogmaals Cor T.’ en maakt dit gedicht van Henk Houthoff tot een animatiefilm, in de hal draait woord-bijt-beeld: gedichten bij beelden en beelden bij gedichten, door de jaren uitgegroeid tot een hele reeks. Tom Lanoye treedt op, net als Eefje Wentelteefje en dansgezelschap Coko voert de boksverhalen van Wilfried de Jong uit. Naast en omlijst door de dwarsdoorsnee van schrijvers en dichters van het moment op 30 september en 1 oktober in de Rotterdamse Schouwburg.
Iris van Erve
info@passionatemagazine.nl
www.gdmw.nl
Auteursrechtelijk beschermd