In den beginne
Toen God nog leefde kon iemand als Dostojevski nog louter hypothetisch stellen dat zonder Hem alles geoorloofd zou zijn. Inmiddels zijn we anderhalve eeuw verder en is God, al zou je er de afgelopen maanden bijna aan gaan twijfelen, met meerderheid van stemmen doodverklaard. Ruim tien jaar geleden constateerde Douglas Coupland in Life after God dat wij dertigers de eerste generatie waren die opgroeiden zonder een god. Voor Coupland was het de belangrijkste vraag hoe men de leegte die daardoor was ontstaan, ging invullen. Tien jaar later weten we dat een vrijblijvend ‘ietsisme’ en een ontworteld hedonisme de post-christen uiteindelijk geen heil bieden. Wanneer iedereen zijn eigen geluk centraal stelt, vervliegt de cohesie en zal een samenleving verkruimelen, zo simpel is het. Hij is niet de meest gelukkige keuze om het aan te sturen, en het helpt ook niet dat je aan alles kunt zien dat voor hem de uitkomst van het debat al vastligt, maar JPB heeft wel gelijk met zijn waarden- & normendiscussie. Sociale ethiek is niet vast te leggen in een wettekst. Het moet worden aangeleerd en een ieder die een voorbeeldfunctie vervult, in politiek, zakenleven, onderwijs, sport en cultuur, zou zich daar 24/7 bewust van moeten zijn.
Is Nederland, zoals je nu veel hoort, in verval? In ieder geval niet vanwege de walgelijke moord op een pathologische kwetser. Hoe gruwelijk ook, het is maar een incident. Ook dat Hofstadgroepje van stoere moslimweirdo's brengt een land niet in verval. Maar de reacties op deze incidenten zijn wel als afbladderend pleisterwerk, een aankondiging van een lekkage; als het echt tegenzit komt straks het hele plafond naar beneden zetten. Wanneer ik de beleidskwakkers op tv hun met woorden als ‘dialoog’ en ‘integratie’ in elkaar geflanste zinnetjes hoor uitspreken zou ik hen wel willen toeschreeuwen: wanneer Corry uit Rotterdam-Zuid zegt dat ‘buitenlanders zich moeten aanpassen of anders oprotten’, bedoelt ze dat ze moeten oprotten. Het is miljoenen Corry's te snel gegaan. Zij zijn er nog niet aan toe te accepteren dat al die Turken en Marokkanen in hun wijk hier thuishoren. De Corry's dromen nog heimelijk van een blank Nederland. Ja, het wordt tijd dat de Corry's wakker worden. Dat gaat met boosheid en onmacht gepaard, dat maakt hen vatbaar voor het slaapzand van de politieke populisten. Begeleid Corry daarom bij het ontwaken.
Het zal de winterkou zijn. Maar ik lees dit nummer als een ode aan mislukking, slijtage en verval. De outcasts in de verhalen van Paul Stekelenburg en Khalid Boudou; de zogeheten ‘weg van alle vlees’ in het werk van Willem Melchior; de pijnlijk kale poëzie van G.G.M. Utermark; de uitgebeende dichtregels van Hans Sleutelaar alsof er eeuwenlang een ijzige wind doorheen gejaagd is tot alleen de kern, een vierregelige ribbenkast, overgebleven is.
Hoeveel jaar nog voordat een schrijver de moslimvariant van Life after God geschreven heeft? En als we dan behalve van God ook van Allah bevrijd zijn, weten we dan tegen die tijd het antwoord op Couplands vraag?
Richard Dekker
tijdschrift@passionate.nl
Auteursrechtelijk beschermd