Passionate. Jaargang 10

[p. 30]

Ik raï, dus ik besta
Said el Haji

Hij heeft vermoeide ogen, maar als hij spreekt dan schieten ze vuur. Het ongenoegen, de motor van iedere zichzelf respecterende Raï-artiest, druipt uit zijn woorden. Hij schippert tussen verbittering en berusting. Leadzanger Ridwan Boedroessie van het in ongenade geraakte Legendary Raï is een oprecht geëngageerd man. ‘Iedereen roept maar dat je jezelf moet blijven. Tazz! Wat als je van jezelf een onuitstaanbare eikel bent, zoals die schreeuwerige gastjes van tegenwoordig? Nee, je moet in alle opzichten groots zijn, zoals ik. Helaas, de jaren van heerschappij zijn voor Legendary Raï voorbij.’ Ridwan Boedroessie blikt terug op die roemruchte jaren negentig.

‘Ik denk Raï, droom Raï, ben Raï. Toen ik ter wereld kwam, huilde ik: “Raï, raï, raï!” Raï is mijn brood, mijn lucht, mijn universum. Zonder Raï ben ik niks. Wallah zonder Raï ben ik niks.

Raï is meer dan muziek alleen, meer dan een visie of een filosofie. Raï is het leven zelf. Intellectuelen zeggen dat de moderne mens is doorgeslagen in zijn

[p. 31]

scepticisme, te lang heeft zitten wrikken aan hemel en hel, met als gevolg dat hij geen zekerheden meer heeft. Tsss! Wallah dat gaat voor mij niet op. Raï is mijn zekerheid en meer zekerheid heb ik niet nodig, je weet toch.

Toen mensen nog aan mij vroegen wat mijn mening was ten aanzien van dit of dat, zei ik: ‘All we need is Raï, weet je.’ Ik zei dat omdat ik alles wat ik te melden had in mijn muziek tot uiting bracht. Raï moet relevant zijn. Die mening is mij nog steeds toegedaan, weet je, zo principieel ben ik. Die gastjes van tegenwoordig weten niets van principes af en razen maar wat. Ze doen gewichtig en zo, maar eigenlijk hebben ze niets te melden. Wallah het zijn allemaal schreeuwlelijkerds! Vooral Cheb Lala Baraka, de vleesgeworden smakeloosheid als je het mij vraagt, slaat de plank volledig mis. Ze afficheren zich als maatschappijkritisch, maar alleen omdat ze zien dat het vooral commercieel erg handig is. Oprecht zijn ze bij lange na niet. Noem mij ouderwets, maar wat heeft het bijvoorbeeld voor zin om in je blote reet op te treden? Wat heeft het voor zin om op de foto van een ayatollah of grootmoefti te schijten? De stem is het enige wapen van de zanger, niet zijn aars. Dat is louter vorm zonder noodzaak, weet je. Wallah van binnen zijn ze even hol als de generatie waartegen wij hebben geageerd. Met hun opgeblazen ego's ter grootte van een heteluchtballon. Tazz! Een ballon mag hoog klimmen, weet je, tot in de stratosfeer van mijn part, maar één verdwaalde vogel met een scherpe snavel prikt de zaak zo door. En dan val je diep, hoor, dat kan ik je verzekeren. Dan val je heel diep. Het wachten is op zo'n vogel met een scherpe snavel. Want in de handen van die huichelachtige ezels van nu is het alleen maar izzan wat de klok slaat. Tfoe!

Na een optreden in de Amsterdamse Raï kwam eens een journalist naar me toe. Hij wilde weten waarom ik in mijn teksten geen enkel onderwerp schuwde, of het nou politiek, seks, drugs of religie was. Ik balkte: “Tazz, wallah I will raï you, motherfucker.” Ja, ik was een heethoofd, maar een oprechte heethoofd. De journalist begreep het niet, voelde zich zelfs geïntimideerd. Ik legde hem toen uit dat Raï niet alleen maar feelgood-muziek maar vooral geëngageerde muziek is. Waarna ik overging tot een uiteenzetting van de ontstaansgeschiedenis.

Ja, ik was een groot Raï-artiest. Wie kende mij niet? Ik zweer dat iedereen mij kende. Ik was de man, weet je. Ik kon iedereen krijgen die ik wilde. Niet dat ik mezelf stroop om de mond wil smeren, maar met mijn Raï raakte ik wel de harten en zielen van miljoenen mensen over de hele wereld, ik zweer het je. Wallah ik lieg niet, je weet toch. Op straat werd ik herkend en nagewezen, gingen mensen spontaan voor mij uit de weg. “Ho, daar heb je Ridwan Boedroessie!” zeiden ze. Izzan! Natuurlijk, ze voelden zich te gering. Maar het liet me Siberisch, weet je.

Heel vroeger dacht ik dat ik bang was voor mijn fans en had ik me geen houding weten te geven. Maar ik ben niet dom, weet je, wallah ik ben slim. Ik kwam er achter dat ik helemaal niet voor hen bang was maar voor mijn eigen roem. Die angst projecteerde ik op hen, zie je. Ik wist niet hoe ermee om te gaan. Ach, hoe lang is dat alweer geleden? Het lijkt wel eeuwen. Ik kwam toen nog maar net kijken, weet je. Ukkepuk in da bizniz, je weet toch. Ha! Man, als ik erop terugkijk, kan ik er alleen maar om lachen. Ha! Haha! Maar ik moet toegeven, een beetje weemoedig stemt het me allemaal wel.

Uiteindelijk verzoende ik me met mijn succes. Ik had een talent, weet je (nog steeds trouwens), een talent dat ik wist aan te wenden. Ik kon zingen als geen ander. Wallah ik zweer je bij de zestig hisbs van de Koran dat ik de sterren van de hemel zong, zo waar je bij stond. Moest ik me dan daarvoor schuldig voelen?

[p. 32]

Sjoem! Het slaat toch nergens op om je schuldig te voelen voor je talent, of wel soms? Dat is de omgekeerde wereld, man. Ik was wie ik was, weet je, een genie. En voor velen een idool. Ik zweer bij Allah dat ik een idool was. Maar wie kent mij nog?

Er was een tijd, lang geleden, dat Raï niets voorstelde, helemaal niets. Het bevond zich in dezelfde impasse als de huidige rapmuziek met zijn champagneclips en teksten vol zelfverheerlijking. Commerciële figuren waren er als haaien mee aan de haal gegaan. Khaled, Mami, Taha, Kader... Zij waren leuk begonnen maar gingen binnen de kortste keren achter het grote geld aan. Allemaal trokken ze naar Parijs en Los Angeles om te gaan samenwerken met foute producers, die geen fuck verstand hadden van Raï. Sommigen waren ineens ook helemaal into duetten en zongen beschamende songs met verdachte poprock- en r&b-artiesten als Gloria Estefan, Duran Duran en Keith Sweat en zo. Tfoe! Ze scoorden wel hits, nou en of zij hits scoorden. Man, de hits rolden van de persmachine, stuk voor stuk. Maar met Raï had het evenveel te maken als Birgit met rock 'n' roll, weet je, of Bin Laden met islam. Tsss, zij verkochten hun ziel aan de gieren, die elk exotisch geluid remixten tot een egaal en veilig sausje dat voor iedere piechem lekker in het gehoor lag. Niet dat het me ook maar iets kon schelen dat die zogenaamde hoeren van de Raï hun ziel verkochten, hoor. Tsss! Tazz! Izzan! Als iemand zijn ziel wil verkopen, wallah hij gaat zijn gang maar. Het kan me aan mijn reet roesten, weet je. Ik hou ze niet tegen. Maar blijf met je gore poten van Raï af! Want dat deden deze verraders: ze verkochten niet alleen hún ziel, maar ook die van Raï, weet je. Ze hadden Raï buitenspel gezet, die sukkels. Geen enkele maatschappelijke relevantie bevatte het nog. Kijk, en dan ben je fout bezig. Dan verander je Raï in een holle pinda. Dan moet je uitkijken, jongen. Wallah dan maak je vijanden! Ja, ik kan me er nog altijd over opwinden.

De ziel van Raï slaakte een kreet en deed een beroep op mijn skills. Het kon niet lang duren of ik verscheen aan het firmament. Ik moest wel. Ik kon niet langer lijdelijk toezien hoe Raï werd uitgehold. Ik ging back to basic, helemaal terug naar de roots, weet je. Ik ging naar Algerije, naar handelsstad Oran, daar waar het dertig jaar eerder, in de zestiger jaren van de vorige eeuw, onder invloed van de verstedelijking allemaal was begonnen, je weet toch. Ja, ze hadden daar veel maatschappelijke problemen. Wat heet, ik kwam terecht in een fucking burgeroorlog, vrind! Extremisme, terrorisme, discriminatie van Berbers, je wil het niet weten. Nog steeds is het daar een grote puinhoop. Wat een ellende! Heel Algerije gaat naar de knoppen, ik zweer het je. De epidemie van Oran die Camus in De pest beschrijft, is overdrachtelijk en staat voor de nietsontziende corruptie. Camus kan het weten, die gozer is er opgegroeid. Weet je, nu we het er toch over hebben, die corruptie is de basis van alle hedendaagse problemen in de hele islamitische wereld. Niks achterlijke moslimcultuur, maar corruptie. Wallah zonder corruptie geen moslimextremisme. Weet je, de islam predikt sociale gelijkheid, solidariteit met de zwakkeren en rechtvaardigheid en zo, maar zo'n arts die zich moslim noemt ga je heel anders zien wanneer hij, zogenaamd vanwege tijdgebrek, weigert om een door galstenen geteisterde plattelandsvrouw te helpen, maar ineens zeeën van tijd heeft als de een of andere stinkerd met geld begint te zwaaien om zo snel mogelijk aan zijn oorpijn geholpen te worden. Frustraties als deze zijn er aan de orde van de dag en drijven de mensen tot rigoureuze maatregelen.

In Algerije zag ik veel, heel veel. Maar deze Berber was niet bang, hoor. Pfff!

[p. 33]

Wallah ik was niet bang. Voor mij was Algerije een enorme inspiratiebron. Ik trok op met hardcore Raïmuzikanten, allemaal geestverwanten die genoeg hadden van die commerciële shit. Binnen de kortste keren formeerde ik de band Legendary Raï. Gewapend met derboeka, drum, synthesizer, basgitaar en trompet, het ritme van de bedoeïenen in onze vingers, gingen we aan de slag in de meest ranzige studiootjes en achterafzaaltjes. Met onze muziek stelden we de maatschappelijke wantoestanden aan de kaak. Man, we kregen zelfs de kakkerlakken aan het nadenken. We maakten Raï zoals nog nooit ten gehore gebracht, ik zweer het je. Het begon met bescheiden quasi-nietszeggende songs als “Sierie ya soelahfatie sierie!” (“Gaat heen, schildpad, gaat heen!”) en “Tomatiesj walla batata” (“Tomaten of aardappelen”), maar doorbreken deden we met het inmiddels klassiek geworden “Ana kanghannie, ya habiebie” (“Ik zing, schattebout.”) De wereld lag aan onze voeten. We konden alles doen, alles bewerkstelligen, van revoluties tot vrede. Wie kende ons niet?

Helaas, het tij keerde. Niets is blijvend, weet je. De nieuwe garde klaagde dat Legendary Raï van haar principes was gevallen. Dat was gelogen, wij hebben altijd in onze principes geloofd. Maar dat onze toetsenist zich aansloot bij de Islamitische Jihad en onze drummer door de Algerijnse politie werd betrapt terwijl hij, stijf van de coke, een minderjarig kind verkrachtte, tja, dat was geen goede reclame, weet je. Ik word er droevig van als ik bedenk hoeveel meer we hadden kunnen bereiken. We zouden invloedrijk zijn geweest, macht die we ten goede zouden hebben aangewend en presidenten en pausen op het matje hebben geroepen zoals Bono van U2 dat doet. Shit, asahbie, shit!

Het heeft niet zo mogen zijn, weet je. Die twee sukkels moesten zonodig roet in het eten gooien. Wallah het zijn ezels, aghjoers! Sommige mensen zijn gewoon niet opgewassen tegen succes. Nee, zelf ben ik van alle verdachtmakingen vrijgesproken, je weet toch. Ik heb nooit mensen gesmokkeld, dat was mijn broer, ik zweer het je. Mijn broer deed dat soort dingen, hij was een crimineel. Hij was altijd al het zwarte schaap in de familie. Ik haat die gozer, wallah.

Ach, weet je, zoals in alles is het ook in de Raï een komen en gaan. Alles heeft zijn tijd. Als onze toetsenist weer bij zijn positieven is en onze drummer op vrije voeten, dan komt Legendary Raï misschien weer bij elkaar, als God het wil. Dan zullen we de wereld eens laten zien waartoe Raï in staat is, je weet toch.

Maar ik moet niet op de dingen vooruitlopen. De Egyptische schrijver Nazjieb Mahfoez schreef dat een mens alleen het moment bezit waarop hij leeft. Dat is waar, weet je. Wallah dat is een waarheid als een koe. Het verleden is voorbij, niets dan een herinnering, en de toekomst bestaat helemaal niet. Als artiest tel ik niet meer mee, maar door mijn aderen stroomt nog altijd pure Raï. Ik zeg het je, ik heb een hart van Raï. Ik raï, dus ik besta, je weet toch.’