Passionate. Jaargang 8

[p. 50]

Ten slotte -
Interview met Daniel Dee
Erik Brus

Tot en met de jaren zestig verschenen ze regelmatig: bloemlezingen waarin een nieuwe generatie Nederlandstalige dichters wordt voorgesteld. In de afgelopen decennia is dat gebruik nogal in het slop geraakt. Dit najaar verschijnt echter Vanuit de lucht, de eerste generatie dichters van de eenentwintigste eeuw. Programmatische doelstellingen heeft samensteller Daniël Dee niet met Vanuit de lucht. Hij wil vooral de traditie van poëzie-bloemlezingen nieuw leven helpen inblazen.

Daniël Dee (1975) was de eerste huisdichter van de Groninger universiteit, waar hij Nederlandse taal- en letterkunde studeert. Hij publiceerde zijn gedichten in diverse tijdschriften en treedt veelvuldig op. Daarnaast is hij redacteur van literair tijdschrift Krakatau. Door zijn activiteiten als dichter en redacteur signaleerde hij de opkomst van een nieuwe generatie dichters wier werk aandacht verdient.

Dee vatte het idee op een bloemlezing samen te stellen met de beste Nederlandstalige dichters geboren na 1970. Uitgeverij Passage te Groningen reageerde enthousiast op zijn voorstel, en hij kon aan het werk. Dee: ‘Ik heb alleen geselecteerd op literaire kwaliteit, waarbij ik er vooral naar gekeken heb of een dichter een eigen stem heeft ontwikkeld. Ik heb dichters gevraagd werk op te sturen, en tijdschriften en uitgevers om tips gevraagd. Op die manier kreeg ik veel materiaal binnen. Bij het selecteren heb ik advies gekregen van Hilde Meeus en Wiedeke Piël, die ook allebei Nederlandse letterkunde studeren in Groningen. Uiteindelijk zijn de meeste geselecteerden vertegenwoordigd met drie gedichten die min of meer typerend zijn voor hun werk.’

Papier en podium

Uitgeverij Passage schrijft in haar najaarsbrochure over Vanuit de lucht: ‘Er waait een jonge wind door de poëzie. Met name op podia, maar ook in verschillende tijdschriften en lokale bloemlezingen blijkt dat poëzie leeft onder de jonge generatie.’ De belangstelling van jongeren voor poëzie is inderdaad opmerkelijk, maar deze beperkt zich voornamelijk tot de voordracht van poëzie. Overal in het land worden literaire podia georganiseerd, die vaak druk bezocht worden. Poëzie op papier echter wordt nog altijd weinig verkocht; de oplage van de meeste dichtbundels overstijgt de enkele honderden niet.

Dee: ‘Poëzie heeft nog steeds het stempel moeilijk en zwaarmoedig te zijn. Ik beschouw het een beetje als een missie om duidelijk te maken dat poëzie heel vitaal en toegankelijk kan zijn. Veel mensen hebben een soort drempelvrees, men moet eraan geroken hebben. Als men een dichter heeft zien optreden is de stap toch wat makkelijker gezet om diens werk te gaan lezen. Ik hoop dat Vanuit de lucht ook een dergelijke nieuwsgierigheid kan opwekken.’

‘Het is sowieso goed dat er tegenwoordig zoveel dichters op het podium te zien zijn. Ik zie het als back to basic, teruggrijpen op de orale tradities van de

foto: Jeroen van Kooten

[p. 51]

poëzie. De tijd is voorbij dat de dichter louter vanuit zijn zolderkamer werkt. De maatschappij is veranderd en daar moet je in meegaan. Er zijn zoveel manieren om jezelf te presenteren, het voordragen van je werk hoort daarbij. Natuurlijk zal Vanuit de lucht ook het land ingaan. We hebben plannen om in de grote steden dichters uit de bloemlezing te laten voordragen, aangevuld met plaatselijke dichters.’

Ieder voor zich

Het is bijna onvermijdelijk dat Vanuit de lucht vergeleken zal worden met Ruben van Goghs Sprong naar de sterren (1999), de enige andere bloemlezing met jonge dichters die de laatste jaren is verschenen. Van Gogh bundelde de laatste generatie dichters van de twintigste eeuw en waagde zich aan een inhoudelijke definiëring van hun werk. Van Gogh sprak van ‘gebeurende’, snelle poëzie die beïnvloed is door de film- en clipcultuur.

In zijn inleiding stelt Dee uitdrukkelijk dat Vanuit de lucht, in tegenstelling tot Sprong naar de sterren, niet programmatisch van aard is. Doelstelling is slechts ‘de stand van zaken op poëtisch gebied weer te geven’. Dee: ‘Ik geloof niet dat er belangwekkende stromingen of programma's zijn in de huidige poëzie, maar er zijn wel degelijk groepjes dichters. Het is me opgevallen dat er in bepaalde gebieden, en niet alleen in grote steden als Amsterdam en Groningen, concentraties van dichters zijn. Blijkbaar zoekt men elkaar op en werkt het stimulerend om vakgenoten om je heen te hebben. Soms treden dichters uit een bepaalde regio ook samen op.’

‘Maar dat betekent nog niet dat er inhoudelijke overeenkomsten zijn. Alles kan tegenwoordig in de poëzie, en daardoor is het meer ieder voor zich. Allerlei subculturen lopen door elkaar heen. Er is niet meer één overheersend iets waartegen je je af kunt zetten, zoals indertijd de Vijftigers deden tegen het bedompte Nederland van na de oorlog. Natuurlijk worden er wel inhoudelijke discussies gevoerd, zoals onlangs nog gebeurde over de vermeende tegenstelling tussen podiumdichters en dichters op papier. Maar vaak komen die discussies voort uit egotripperij. Ze leiden ook meestal nergens toe.’

‘Ruben van Gogh heeft toch geprobeerd een gemeenschappelijk kenmerk te vinden bij een aantal nieuwe dichters, maar het is niet goed gelukt. Het was te geforceerd. Verschillende dichters in zijn bloemlezing hebben later ook afstand genomen van het programma waaronder ze geschaard waren. Ze wisten aanvankelijk niet eens dat Van Gogh dat doen zou. Ik denk dat zo'n programma gewoon niet erg in deze tijd past. Toch zie ik Vanuit de lucht wel als een opvolger van Sprong naar de sterren, de titel die ik heb gekozen verwijst er ook naar. Ruben van Gogh heeft een traditie, het bloemlezen van jonge dichters, weer opgepakt. Met Vanuit de lucht probeer ik die ontwikkeling voort te zetten.’