Parmentier. Jaargang 7

[p. 1]

[Nummer 3]

Robert Desnos
Gedichten
Vertaald door Jan H. Mysjkin

De stem van Robert Desnos

Zo gelijk aan de bloem en de luchtstroom
aan de waterloop de vluchtige schaduwen
aan de glimp van de glimlach die bewuste avond om middernacht
zo gelijk aan alles aan geluk en droefheid
daar steekt de vorige middernacht zijn naakte torso boven belforten en populieren uit
ik roep degenen tot mij die verloren liepen in de velden
de oude lijken de jonge eiken die werden geveld
de vodden die rotten op het land en de was die droogt in de omgeving van de boerderijen
ik roep de tornado's en de orkanen tot mij
de stormen de tyfoons de cyclonen
de springtijen
de aardbevingen
ik roep de rook van vulkanen en van sigaretten tot mij
de kringen en de rook van luxesigaren
ik roep de liefdes en verliefden tot mij
ik roep de levenden en doden tot mij
ik roep de grafdelvers ik roep de moordenaars
ik roep de beulen ik roep de stuurlui de metselaars en de architecten
de moordenaars
ik roep het vlees
ik roep de vrouw van wie ik houd
ik roep de vrouw van wie ik houd
ik roep de vrouw van wie ik houd
in triomf slaat middernacht zijn satijnen vleugels uit en strijkt neer op mijn bed
belforten en populieren geven toe aan mijn verlangens
de ene vallen in puin de andere zakken ineen
zij die verloren liepen in de velden vinden elkaar terug doordat ze mij vinden
de oude lijken verrijzen bij mijn stem
de jonge gevelde eiken worden met loof bedekt
de vodden die rotten in de aarde en over de aarde
klapperen bij mijn stem als de vaan van de opstand
de was die droogt in de omgeving van de boerderijen kleedt aanbiddelijke vrouwen die ik niet aanbid

[p. 2]

 

die naar mij toekomen

 

mijn stem gehoorzamen en mij aanbidden

 

de tornado's tollen in mijn mond

 

de orkanen kleuren zo mogelijk mijn lippen rood

 

de stormen grommelen aan mijn voeten

 

de tyfoons brengen zo mogelijk mijn haar in de war

 

ik krijg beroesde kussen van de cyclonen

 

de springtijen vloeien voor mijn voeten uit

 

de aardbevingen brengen mij niet aan het wankelen maar doen alles instorten op mijn bevel

 

de rook van vulkanen hult me in zijn nevels

 

en die van sigaretten verleent me zijn geur

 

en de kringen van sigaren kronen mij

 

de liefdes en de liefde die zo lang werden achtervolgd zoeken in mij een toevlucht

 

de verliefden luisteren naar mijn stem

 

levenden en doden onderwerpen zich en groeten mij

 

de eersten kil de laatsten vertrouwelijk

 

de grafdelvers laten de begonnen kuilen liggen en verklaren dat ik alleen hun nachtelijke taken kan leiden

 

de moordenaars groeten me

 

de beulen aanroepen de revolutie

 

aanroepen mijn stem

 

aanroepen mijn naam

 

de stuurlui richten zich naar mijn ogen

 

de metselaars worden duizelig wanneer ze naar mij luisteren

 

de architecten trekken de woestijn in

 

de moordenaars zijn me dankbaar

 

het vlees trilt wanneer ik roep

 

de vrouw van wie ik houd luistert niet

 

de vrouw van wie ik houd hoort me niet

 

de vrouw van wie ik houd antwoordt niet

 

 

 

14 december 1926

[p. 3]

Onder de wilgen

Vreemde vogel in de vlammenkooi
Ik verklaar dat ik de houthakker van het stalen bos ben dat marters en otters hier onbekend zijn
Vreemde vogel die met zijn vleugels draait en oplicht
Een onverwachts Bengaals vuur bekoorde je woorden
Wanneer ik je verlaat kleurt het mijn schouders en de liefde rood
Het wijnrode kwartier beter gekleed dan een decor in de verte rekt zijn krachteloze armen uit en laat zijn albasten vingers knakken
Te zijner tijd zal alles als doorzichtig gebeuren met meer pracht dan de volière waar de veren verspreid liggen
Een vermaarde boom verheft zich hoog boven de wereld met gehangenen tussen zijn wortels die diep in de aarde dringen
Dat is de dag die ik uitkies
Een gloeiende dolk doodde de vreemde vogel in de vlammenkooi en het stalen bos trilt heimelijk in het lichtende vuur van dode violieren
In het hakbos heb ik je verborgen in het hakbos dat zich uitroept tot koning der vlakten.

[p. 4]

Met het hart van de eik

Hoeveel hemelen, hoeveel oceanen kun je maken met het zachte en harde hout van die bomen, met het hart van de eik en de schors van de berk, hoeveel pantoffels voor de mooie voeten van Isabelle de vage?

Met het hart van de eik en de schors van de berk.

Hoeveel blikken kun je maken met de hemel, hoeveel schaduwen achter de muur, hoeveel hemden voor het lijf van Isabelle de vage?

Met het hart van de eik en de schors van de berk, met de hemel.

Hoeveel vlammen kun je maken met de oceanen, hoeveel weerspiegelingen aan de rand van paleizen, hoeveel regenbogen boven het hoofd van Isabelle de vage?

Met het hart van de eik en de schors van de berk, met de hemel, met de oceanen.

Hoeveel sterren kun je maken met de pantoffels, hoeveel wegen door de nacht, hoeveel sporen in de as, hoeveel trappen kun je ermee bestijgen op weg naar Isabelle de vage?

Met het hart van de eik en de schors van de berk, met de hemel, met de oceanen, met de pantoffels.

Maar moet je horen, Isabelle de vage is niet meer dan een beeld van de droom die door het verglaasde loof van de boom van dood en liefde heenschijnt.

Met het hart van de eik en de schors van de berk.

Zij mag naar mij toekomen en vergeefs het lot voorspellen dat ik in mijn gesloten vuist houd en niet wegvliegt wanneer ik mijn hand open en er volgens zonderlinge lijnen is ingegrift.

Met het hart van de eik en de schors van de berk, met de hemel.

Zij mag haar gezicht en haar haren spiegelen op de bodem en mijn mond kussen.

Met het hart van de eik en de schors van de berk, met de hemel, met de oceanen.

Zij mag zich onbloten, ik zal naast haar door de wereld lopen, door de nacht, tot schrik van de wachters. Zij mag me doden, me vertrappen of sterven aan mijn voeten.

[p. 5]

 

Want ik houd van een ander die aangrijpender is dan Isabelle de vage.

 

 

 

Met het hart van de eik en de schors van de berk, met de hemel, met de oceanen, met de pantoffels.

[p. 6]

Vertwijfelde zon

Welk raar geluid gleed langs de trapleuning waar onderaan de doorzichtige knop droomde.
De boomgaarden waren omheind en een heel eind daarvandaan luierde de sfinx in het van hitte knisterende zand in de nacht uit lichte stof.
Zou dat geluid voortduren tot de huurders wakker werden of vluchten in de schaduw van de ochtendschemering? Het geluid hield aan. De loerende sfinx hoorde het nu al eeuwen en wilde het doorgronden. Daarom hoef je niet op te kijken van het soepele silhouet van de sfinx in de duistere traphal. Het roofdier bekraste met zijn klauwen de geboende treden. De bellen voor elke deur wierpen een zwakke glans op de liftkooi en het aanhoudende geluid dat voelde hoe degene naderde waarop het al miljoenen duisternissen wachtte, klampte zich aan zijn manen vast en plotseling verbleekte de schaduw.
Hier is het gedicht van de morgen die begint terwijl in haar lauwe bed met losgemaakte haren hangend over haar gezicht en met lakens die nog meer verfrommeld zijn dan haar oogleden de zwerfster het moment afwacht waarop de nog voor golven van hemel en nacht gesloten deur zal opengaan op een landschap van hars en agaat.
Hier is het gedicht van de dag waarop de sfinx gaat slapen in het bed van de zwerfster en haar ondanks het aanhoudende geluid geloofwaardig eeuwige liefde zweert.
Hier is het gedicht van de dag die begint met de geurige damp van chocolade en het eentonige tak tak van de boender die verbaasd kijkt naar de sporen van de klauwen van de nachtelijke reiziger op de traptreden.
Hier is het gedicht van de dag die begint met vonken van lucifers tot verbijstering van de verraste en bedroefde piramiden nu hun majestueuze gezel niet langer voor hun voeten ligt.
Wat was dat toch voor een geluid? Zeg het terwijl het gedicht van de dag begint terwijl de zwerfster en de teerbeminde sfinx dromen bij de omwenteling van landschappen.
Het was niet het geluid van de slingerklok noch van voetstappen noch van de koffiemolen.
Wat was dat voor een geluid? Wat was het? Zal de trap almaar dieper wegzinken? Zal deze almaar hoger stijgen?
Laten we dromen laten we de droom aanvaarden hier is het gedicht van de dag die begint.

[p. 7]

In de ochtendschemering

Zal de leisteen de slapeloze nacht van kurk verlichten?
We zullen verdwalen in de middernachtsgang met de rustige ontzetting van een wegkwijnende snik
Hierheen aloud vermaarde hagedissen klimplanten vleesetende planten vingerplanten
Hierheen lianen
Fluit van oproer
Hierheen giraffen
Ik inviteer jullie op een groot feestmaal
Waarop het licht van glazen gelijk zal zijn aan het noorderlicht
De nagels van vrouwen aan gewurgde zwanen
Hier vlakbij het droge gras aan de rand van de weg.

[p. 8]

Nooit een ander dan jij

Geen ander dan jij ondanks de sterren en de eenzaamheid
Ondanks de verminkte bomen bij het vallen van de nacht
Geen ander dan jij zal haar weg vervolgen die mijn weg is
En hoe verder je weggaat hoe groter je schaduw
Geen ander dan jij zal bij het krieken van de dag de zee groeten wanneer ik dwalensmoe uit de duistere bossen en brandnetelstruiken op het schuim aanloop
Geen ander dan jij zal haar hand leggen op mijn voorhoofd en mijn ogen
Geen ander dan jij en ik ontkent leugen en ontrouw
Dit schip voor anker hak toch het touw door
Geen ander dan jij
Gevangen in een kooi knaagt de arend langzaam op de kopergroene tralies
Dat is pas een ontsnapping!
Het is zondag herkenbaar aan de zang van nachtegalen in de zachtgroene bossen de verveling van meisjes voor een kooi waarin heen en weer een kanarie hupt terwijl in de eenzame straat de zon langzaam haar dunne lijn verschuift over het warme trottoir
We zullen andere lijnen overschrijden
Nee nooit een ander dan jij
En ik alleen alleen alleen als de verwelkte klimop in de voorstadstuinen alleen als het glas
En jij geen ander dan jij.

[p. 9]

Van de roos van marmer naar de roos van ijzer

De roos van marmer reusachtig groot en wit stond alleen op het verlaten plein waar de schaduwen zich uitstrekten tot in het oneindige. En de marmeren roos alleen onder zon en sterren was koningin van de eenzaamheid. En reukloos droop de marmeren roos op haar onbuigzame stengel hoog op het granieten voetstuk onder de hemelvloed. De maan bleef staan mijmerend in haar ijzige hart en aan haar bloemblaadjes beproefden de tuingodinnen de marmeren godinnen hun kille borsten.

De roos van glas galmde onder de kustgeluiden. Elke snik van een gebroken golf bracht bracht haar aan het trillen. Rond haar breekbare stengel en haar doorzichtige hart draaiden regenbogen met de sterren. De regen gleed in tere bolletjes over haar blaadjes die al eens huilden onder de wind tot ontzetting van beken en glimwormen.

De roos van steenkool was een zwartbruine feniks door buskruit veranderd in een roos van vuur. Maar onophoudelijk voortkomend uit de duistere mijngangen waar mijnwerkers haar eerbiedig plukten om haar naar de oppervlakte te brengen in haar antracieten korst waakte de roos van steenkool aan de poorten van de woestijn.

De roos van vloeipapier bloedde al eens in de schemering wanneer de avond knielde aan haar voet. De roos van vloeipapier behoedster van alle geheimen en slechte raadgeefster vergoot een bloed dikker dan het schuim van de zee en dat niet eens haar eigen bloed was.

De roos van wolken verscheen over de vermaledijde steden ten tijde van vulkaanuitbarstingen ten tijde van branden ten tijde van rellen en boven Parijs toen de Commune er haar glinsterende olie-aderen doorheen mengde en de geur van buskruit. Ze was mooi op 21 januari mooi tijdens de maand oktober in de koude steppewind mooi in 1905 ten tijde van de wonderen ten tijde van de liefde.

De roos van hout regeerde de galgen. Ze bloeide heel hoog op de guillotine sliep daarna in het mos in de reusachtige schaduw van paddestoelen.

De roos van ijzer werd eeuwenlang gehamerd door de smeden van bliksems. Elk van haar bloemblaadjes was zo groot als een onbekende hemel. Bij de minste slag liet ze het rollen van de donder horen. Maar zacht was ze zo zacht voor de wanhopige minnaressen de roos van ijzer.

De roos van marmer de roos van glas de roos van steenkool de roos van vloeipapier de roos van wolken de roos van hout de roos van ijzer zullen altijd opnieuw opbloeien maar vandaag liggen hun blaadjes verspreid over je tapijt.

Wie ben jij? jij die onder je blote voeten de kortstondige resten vertrapt van de roos van marmer de roos van glas de roos van steenkool de roos van vloeipapier de roos van wolken de roos van hout de roos van ijzer.