Het Overzicht. Collection Complète 1921-1925

[p. 25]

[Nummer 3-4]

Amnestie

Het amnestie-vraagstuk is, in België, een zuiverpolitiek vraagstuk in den meest realistischen zin van het woord. Dat wil zeggen, dat het pas dàn zal opgelost worden, wanneer de politieke fraktiën van de radikale Flaminganten een overwegende machtfaktor in het staatkundige leven zullen geworden zijn.

Geen regeering heeft op meer schaamtelooze wijze de beginselen van een gewaarborgde rechtsproceduur met de voeten getreden dan de Belgische.

Het begon met de openlijke schending van de Grondwet in haar geest, door de uitvaardiging van besluit-wetten die elken schijn van rechtsgeldigheid moeten missen in de oogen van hen, die een zuiver rechtsbewustzijn bevorderen. Het bleek naderhand nog duidelijker bij de revolutionnaire toepassing van deze besluit-wetten. Zei niet Edmond Picard, dat de krijgsraden echte revolutionnaire tribunalen waren? En wanneer het na eenige maanden voor de machthebbers onmogelijk werd om op dien weg voort te gaan en de politieke processen aan de militaire juridicties werden onttrokken om naar de burgerlijke rechtbanken over te gaan, toen werden vonnissen uitgesproken, waarvan de strekking zuiver politiek was. Niet om de vergelding door een boetedoening voor politieke euveldaden was het den magistraten te doen, maar om de beschuldigden dubbel te treffen in hun maatschappelijk, stoffelijk en geestelijk vermogen. Waar bezit voorhanden was, werd het, ten spijt van alle constitutionneele beginselen, ontnomen, en men achtte den veroordeelde daardoor nog niet voldoende weerloos, men beroofde hem van zijn burgerrechten om toch vooral den intellectueelen invloed, die van deze mannen nog kon uitgaan, in de kiem te versmoren.

Dat dit alles mogelijk was, de Belgische regeering heeft het te danken aan de ongemeene lakschheid en kleinmoedigheid van vele vlaamschgezinde leiders. Er zijn er onder hen, die het openlijk hebben verklaard, dat zij er van overtuigd zijn, dat de groote meerderheid van de aktivisten uit zuiver idealistischen aandrang hebben gehandeld en er bij deze een verraderlijk inzicht ontbrak. Toch hebben zij laten begaan en een berechting en behandeling aan hun Vlaamsche broeders laten voltrekken, die op geen enkelen grondslag van recht, laat staan van moraal, te rechtvaardigen was.

Ook hierin kwam het zedelijk verval van Vlaanderen, dat veroorzaakt wordt door den geestelijken achterstand, en waaraan zijn intellectueele wachters zelf niet ontsnappen, tot uiting. Af en toe kwam er wel eene getuigenis voor de gekerkerden, die bewees dat er onder de lijdzame verduldigheid nog krachten van zedelijken moed sluimerden, die het opnamen tegen geweld en verdrukking, maar het bleef uitzondering; en deze en gene Pilatus waschte in onschuld zijn handen ...

Toch hebben zich de gekerkerden nooit vereenzaamd in hun cellen kunnen voelen. Er was een keur van durvers, die hun sympathie voor het lijden van de veroordeelden van de eerste dagen af openlijk betoonden. En den jongen intellectueelen die gevangen zaten werden de blijken van solidaire genegenheid van hun vrienden, die in de loopgrachten hadden geleden, niet onthouden.

De sympathie voor de slachtoffers van het Belgische schrikbewind is gegroeid. Wellicht gaat paraleel daarmede, een versterking van het besef in de Vlaamschgezinde politieke leiders, dat het hun plicht is te ijveren voor de algemeene amnestie.

Er worden krachten aan Vlaanderen onttrokken, door gevangenschap en verbanning, van hen die ons volk noodig heeft.

Wie die krachten verloren laat gaan, of er zich niet voor inspant ze terug te winnen, treft de schuld voor de verzwakking van ons nationaal weerstandsvermogen tegenover onze verdrukkers.

Twee jaren na den wapenstilstand - het is in den treure herhaald - wacht Vlaanderen nog steeds

[p. 26]

naar het beloofde recht. Zullen de Pharizeeërs nog voortgaan met hun eigen tekortkomingen af te wentelen op degenen die niet slaagden omdat de tegenstrevers hun overheersching konden bestendigen?

Alles in Vlaanderen drukt zich in de tegenstelling Vlaamschgezind en Franskiljon uit. Wij beseffen het meer en meer, de amnestie zal afhangen van onze eigen macht. Daarom is het zoo verkeerd steeds weer een beroep te doen op het mededoogen. Niet het mededoogen maar de politieke gerechtigheid moet worden ingeroepen.

De grondslagen zelf van de rechtszekerheid zijn aan het wankelen gebracht, door de vonnissen waarvan de willekeur en de onderlinge ongelijkmatigheid in het oog springen. Het is het tastbare bewijs, dat er in politieke aangelegenheden geen zuivere rechtsspraak mogelijk is. En om die reden alleen zou het als een beginsel moeten gelden, dat zoodra het gevaar voor een staat of regeering, dat in politieke handelingen besloten ligt, verdwenen is, er alle aanleiding toe bestaat om op te ruimen met vonnissen, die door geen enkele sociale noodzakelijkheid kunnen gewettigd worden.

Sinds de Minister van Justitie begonnen is met voorwaarden te stellen aan de in vrijheid te stellen activisten, weten wij, dat de regeering niet bereid is het politieke wapen, dat haar eigen revolutionnair optreden haar bezorgd heeft, uit de handen te geven.

Er staat in Vlaanderen iets te gebeuren, dat misschien in het korte verloop van enkele jaren den Vlaamschen politieken strijd volkomen van uitzicht kan doen veranderen. Het is misschien mogelijk dat de Regeering die voor het overgroote deel van haar leden bestaat uit de Belgische vijanden van het vrije Vlaanderen, geen ander middel kan gebruiken dan dat van de schromelooze vervolging, wanneer zij het eene en onverdeelbare België wil instandhouden tegen den eisch in van zelfbestuur.

Wij voor ons deel zullen de noodzakelijkheden van den tijd niet uit den weg gaan. Wij weten, dat eer aan het Vlaamsche streven naar zelfstandigheid zal zijn voldaan, wel harder en beslissender strijd zal moeten gevoerd worden, dan dien we nu achter den rug hebben.

Maar omdat wij elk zedelijk gezag van een Regeering, die bijna een eeuw lang Vlaanderen in zijn levenskracht heeft bedreigd en verdrukt, niet willen erkennen, zal het jonge bewuste Vlaanderen steeds luider en krachtiger den eisch van volledige amnestie voor de Vlaamsche politieke gevangenen doen gelden.

Niet zoozeer omdat het zoude verwachten dat een Regeering, die zelfs de vervlaamsching van de Gentsche Hoogeschool durft te onthouden aan ons volk, spoedig bereid zou gevonden worden om het Vlaamsche verzet te steunen, door aan Vlaanderen van zijn beste organisatorische en propagandistische krachten terug te schenken.

Maar omdat het degenen, die hun Vlaamsche gedachte als de hoogste waarde van hun leven beschouwden en er het lijden voor aanvaardden, als ideëele leiders blijft erkennen, die den Vlaamschen strijd als een waarachtig gemeenschappelijk doeleinde, buiten en boven de individueele persoonlijkheid hebben gesteld.

Herman VOS.