|
| |
| |
| |
XIV. Van eenen joncchelinghe ende van eenen ermite.
Een jonghelinc vul der werelt luste,
Zochte eens in wandelinghen ruste;
So verre hi hem te gane bewant
Dat hi eenen houden hermite vant.
Up eenen boom hine wonen zach
Ende hi omboot hem goeden dach;
Vriendelic werdi sinen hoet,
Dat dochte den houden hermite goet.
Dhermite bezach den jonghen man,
Ende mercter vele onmaten an,
Alzo hem dochte van sinen ghewaden;
Doch groetine weder bi Gods ghenaden.
De tale van hem beeden daer,
Die lezen wille, zoe volcht hier naer,
Verstaet der woorden zin, diet horen;
Aldus began thermite voren:
| |
| |
‘Zech, jonc man, wanen comstu?’ -
‘Heere, ic hebbe ghewandelt nu
Hier entaer in dit foreest
Omme te verblidene minen geest.’ -
‘Sech waer of es dijn gheest bedrouft
Datti te wandelne behouft,
Doet di dijn hooft van vastene zeer,
Of ne cuenstu niet ghelezen meer?’ -
‘Van vastene, heere, dan pleighic niet;
Ic pleghe ooc cume te lezene yet;
Maer waken, brasseeren, gheselscap goet,
Dat es dat mi nu wandelen doet.’ -
‘Wat hoor, kint, waer bi doestu dat?’ -
‘Vader, ic wone al binder stat,
Woondicker buten alzo ghi,
So zoudix ooc wel hoeden mi.’ -
‘Ja, kint, hebstu mi dat gheseit,
Kenstu doch dan zulc ondersceit
Dat men mach buten de zonden verwinnen;
Waer omme so blijftu dan daer binnen?’ -
‘Vader, God weet, dat mach niet zijn;
Want tjonghe, lusticghe leven mijn
Ne mach der weerelt niet derven noch;
Wilt Gode vor mi bidden doch!’ -
| |
| |
‘Ja, kint, of ic dan voor di bade,
Wies wilstu werden voort te rade,
Wat levene zultu voortan plien
Up datter wat goets of mochte ghescien.’ -
‘Vader, hoe zoudic dat gheweten:
Danzen, hoveren, drinken ende heten.
Valter yet anders, eist nacht of dach
Ic saels mi wachten, zo ic best mach.’ -
‘Helpe, kint, dat en mochte niet wesen;
Maer vasten, aelmoesen, ende bedinge lesen,
Ende dicwile te zermoene gaen,
Of anders waert al voor niet ghedaen.’ -
‘Vader, ghi noomt daer pointen viere,
Die qualike waren van minen bestiere.
Te vastene ne mochtic mi niet poghen,
Mijn hooft ne zouder niet jeghen moghen.’ -
‘Kint, des lieghens di verdraghe;
Want du zelve maecs dijn claghe.
Dat waken, gheselscap ende brasseeren
Di uutwaert doen gaen solaceeren.’ -
‘Vader, God weet, dats emmer waer,
Ic kenne mi daer of lughenaer.
Ic wilde ic ghisteren hadde ghevast,
Mijn hooft ware mi nu bet gherast.’
| |
| |
‘Kint, waer omme ne doestuut niet?’ -
‘Vader, als men tgheselscap ziet
Een meinsghe en caens niet wel ghedoen.’ -
‘Kint, dat en es gheen ocuzoen.
Hoor, kint, ic wil di vraghen wat,
Ende du moets mi berechten dat.’ -
‘Gherne, vader, up dattict weet.’ -
‘Ja du, du weitest al ghereet.’ -
‘Oftu di wandelen zaechs omtrent
Gheselschap, ende di dat ware bekent
Dat zi alle de voorders dine
Vergheven hadden met venine;
Soutstu mettem willen gaen eten?’ -
‘Wat, vader, dat muechdi zelve wel weiten;
Neenic, trauwen, in ware zot;
Ja nauwelic al bevaelt mi God.’ -
‘Kint, dijn woort heift di ghevaen;
Want zonden die hebbent al ghedaen
Dat Adam ende onse voorders al
Sijn doot, ende noch elc sterven zal.
Wat redene wiltu mi bewisen
Dattu om lieflicheit van spisen
Of van gheselsceipe di verslaes
So zeere, dattu nu trueren gaes.
| |
| |
Weitstu waer omme dattu truers?
Om dattu metter zonde becuers
Natuere, die du daer mede qwets,
Ende jaechs dijn ziele in sfiants lets.’ -
‘Seker, vader, het mach wel wesen;
Maer hoe zal ic hier of werden ghenesen!
In weeter toe ne gheenen raet.’ -
‘Kint, aestelic te biechten gaet.’ -
‘Te biechten, vader, wat zoude dat baten?
In mochte voort eewelic zonde laten,
Ende alzo ic mi selven weet,
Daer bem ic qwalike toe bereet.’ -
‘Kint, daer omme lates niet te doene;
Maer naer de biechte ganc te sermoene,
Ende hoor van Gode dat zalicghe woort,
Ende pijnter wat na de levene voort.’ -
‘Te levene, vader, dats mi onnaer.
De woorden zeicht men so fel, so zwaer
Hoordict ic zoude mi so vervaren,
In worde blide bin ·VII· jaren;
Ende daer bi, vader, wat mijns ghesciet,
Sermoen te hoorne dan dochte mi niet;
Tcastiement es alte fel.’ -
‘Neen, kint, hoort ende verstant mi wel:
| |
| |
Ic wil di vraghen een ruut parceel,
Oftu doot wonden hads een groot deel,
Daer de minste of stervelic ware,
Soutstu der doot yet zijn in vare?’ -
‘Ja ic zeker, vader, in allen tiden.’ -
‘Ja, kint, ende zoutstu dan moghen verbliden?’ -
‘Neenic, vader, door wijf no man.’ -
‘Kint, wat zoutstu meest minnen dan?’ -
‘Vader, eenen wisen meester vroet;
Want sterven en wildic om gheen goet;
Maer mochtic haestelic zijn ghenesen,
Wat trooste! dat zoude mi tbeste wesen!’ -
‘Kint, of hi di wilde te helpene poghen,
Ende du tbewaken niet en wildes ghedoghen,
Ende hi de wonden dan liete vervulen,
Ende lieter stervelicheide in sculen;
Soutstu gherust wel zijn daer in?’ -
‘Neenic, vader, om gheen ghewin;
Ic soude liever ghedoghen pine
Om leven ende ghenesen te zine.’ -
‘Kint, of di de mester hiete of bevale
In medicinen van dijnre quale,
Soutstu daer na niet willen horen.’ -
‘Ja ic, vader, ja, allen dingen te voren.’ -
| |
| |
‘Kint, noch zo hebstu di ghevaen;
So moetstu te sermoene dan gaen;
Twoort Gods ghehoort es medicine
Der ziele, als ment te belevene pine,
Ende zonder twoort Gods niement ne can
Wel gheleven, wat sechstu dan,
Want vul ghebrecs zo es natuere,
Contrarie der ziele in elker ure.’ -
‘In wister wat toe zecghen, vader,
Hu redene kennic al te gader;
Maer een dinc dincter mi letten an.’ -
‘Sech, kint, ic sal berechten dan.’ -
‘Vader, zijn de sermoenen waer
Twine lever de papen dan zelve naer?
Si dincker mi naer werken minst.’ -
‘Hoor, kint, eer du dies meer beghinst;
Noch vrach ic di, hoor mi bi besceide,
Of tu waers zo ic voorzeide
Ghewont ende du om sterven laechs,
Ende du dan dinen meester zaechs
Hem doden ende ghenesen di,
Soutstu dan secghen: Vlie van mi,
In wille van dinen rade niet,
Ende mettem sterven int verdriet?
| |
| |
Berecht mi tware.’ - ‘Vader, neenic,
Al wildi sterven, nochtan meenic
Selve te levene, jans mi God;
Die sterven wille die dinct mi zot.’
‘Kint, noch hebstu di ghevaen.’ -
‘Vader, ic kent, ic moet verstaen:
Ware joncheit uut, ic hope ic zal
Dat ic nu hoore beleven al.’ -
‘Neen, kint, daer waerstu in verdult.
Wanneer dijn tijt zal zijn vervult,
Dan weicstu twint; de tijt zal gaen,
Maer dijn neis niet een oghe upslaen.’
‘Wat, zone eis niement, vader, die leift
Ic hebbe alzo een ander heift;
Ic hope zal God eenen andren sparen
Hine zal mi, trauwen, niet laten varen.’
‘Ja, kint, ende of ghi waert ghespaert
Van Gode toot ghi zo ziec waert
Dat hu de doot dede roupen owi;
Wie zal dan weldoen over di?’
‘Wat, vader, ic hebbe wel secghen horen:
God ne laet gheene meinsghe verloren,
Die in zine laetste stonden
Berauwen hebben van haren zonden.’
| |
| |
‘Kint, wat God wille dat moet zijn;
Maer hoor wat seicht zint Augustijn:
Drierande volc, zeit hi, ic zie
Begherende dhemelsghe melodye.
De twee behopic zekerlic;
Maer van den derden twivelic.
Nu, kint, verstant dit ondersceit,
Dat Sint Augustijn van desen zeit.
Deerste, daer ic of zeker bem,
Dats die de weerelt verwint in hem,
Ende zoe hem niet zo doen sneven
Dat hi van Gode mach zijn verdreven.
Dandere daer ic toe hebbe verlaet,
Dats die bekent zier sonden staet;
Met rauwen penetencie ontfaet,
Ende hem vort wacht der quader daet.
De derde, die hier of doet verbeit
Tot hi te stervene leicht bereit,
De doot die doet hem dan zulc leit
Hi twivelt zijnre zalicheit.
Dan zeicht hi mee: God es ghenadich!
Hi mach doen dies hi es beradich.
Kint, zal di gracie dan ghescien,
Beit, maer laets mi dijn brieve zien.’ -
| |
| |
‘Vader, in hebbe der brieven gheene,
Sone hadde de goede Magdaleene,
Nochtan vergaf haer God haer zonden,
Ende andere zijn, trauwen, zalich vonden.’ -
‘Kint, dat hebstu wel ghetoocht;
Maer hadde zoe haer niet om eere ghepoocht
Den heere te zoukene, diet haer vergaf,
Sone waren haer niet de sonden af.
God riepse, ende strecs zoe cam toot hem;
Dit roupen in di zelven nem:
Als hi di roupt twine hoorster naer,
Ende ganc toot hem, ende ween met haer?’ -
‘Vader, God ne riep mi nye.’ -
‘Neen, kint, van dier onscult vertye,
Riep hise in harer herten gront;
Prouf, es di dan zijn roupen cont.
Soe ne peinsde nie dat zoe mesdede,
Voor hijt haerrer herten weten dede,
Ende alzo varinc als zoet bekende
Begherde zoe voort der zonden hende.
Peins of di ye zondelic werc ghenouchde,
Dat di dijn herte te latene wrouchde,
Ende daer conciencie di omme versprac
Om datter deewiche doot in stac.
| |
| |
Hebstu Gods roupen wel dan ghehoort,
So ganc met Magdalenen voort,
Beween dijn zondelike leven,
Ende wachts di voort, hets al vergheven.’ -
‘Vader, daertoe so bringhe mi God!
Al bem ic jonc ende daer toe zod,
Ic hope om tbeste alst God vorziet.’ -
‘Neen, kint, en stellet in vursten niet.
Hoor een exempel dat ic di telle:
Een helich man was mijn gheselle,
Het cam dat hi te stervene lach;
Elc van ons lieden diet aenzach
Dat hi hem zeere ter doot waert poochde,
Devotelike dat men hem toochde
Een crucifix, ende baden hem zeere
Sijn herte te ghevene tonsen heere.
Hi keerde zijn hooft ende zach na ons,
Ende gaf onslieden een cort respons:
Doet zelve, zeit hi, met fellen ziene;
Van vare begonsten wi te vliene,
Ende spraken in broederliker minne:
Ay lacen, hi dinct ons uuten zinne!
Hi mercte dat wijs hadden verdriet,
Ende zeide: In bem uuten zinne niet;
| |
| |
Maer ic andwoorde up uwen raet:
Mijn herte te Gode dan es niet quaet;
Maer, broeders, zoudic beghinnen nu?
Dat waer te spade! Dus biddic hu
Doet nu in tijts, want comt de tijt
Dat ghi dus na den stervene zijt,
De doot sal hu so duer cnauwen,
Tghepeins te Gode zal hu ontnauwen;
Hoor, kint, dit was mijns broeder woort.’ -
‘Vader, dit hebbic wel ghehoort;
Mijn herte ic Gode niet gheven can,
Want daers te vele belemmers an.’ -
‘In wat manieren, kint, zech mi dat.’ -
‘Wat, vader, ic minne toot eenre stat
Een wijf, die heift zo therte mijn,
In can el nieuwer met bezich zijn.’ -
‘Ach, kint, hets aergher nu dan te voren:
Es therte wech so es twerc verloren.’ -
‘Neent, vader, trauwen, ten es niet wech.’ -
‘Kint, wat hebstuus behouden, zech?’ -
‘Vader, zoudic hu lyen waer
Lettel of niet, dats openbaer;
Want waer ic bem, so hier, so daer,
In ruste niet ic en ware bi haer.’ -
| |
| |
‘Ach, kint, zo bestu zeere onweicht;
Verstant wat dewangelie zeicht:
Daer dijn scat es, daers therte dijn;
Dus zoude dijn lief dijn afgod zijn.’ -
‘Vader, in minne gheenen scat,
No afgod mede; maer zoudic wat
Kiesen te minnene up eerderijc:
Wats priseliker dan mijns ghelijc?
Ic zie den eenen zo vul hoverden,
Hine zoude mi nauwe te ziene ghewerden;
Den andren zie ic alzo ghierich,
Sijn herte es om al thebbene vierich.
Ic zie den derden zo overnidich,
In anders liden wert hi verblidich;
Ic zie den vierden zo vuul vertraecht,
Hem rouct cume hoe hi tlijf ontraecht.
Ic zie den vijfsten zo lichte verstoort,
Hi soude gaen vechten om een woort.
Ic sie den sessten zo gulzich sijn,
Hine mint gheen dinc dan spise ende wijn.
Ic zie den sevenden zo onreine,
Sine minne es elken wive ghemeine;
Vader, in bem doch gheen van desen.’ -
‘Kint, cuenstu dan gheen van desen wesen,
Du hebstier hier ·VII· uut ghelesen,
So wert dijn minne van mi ghepresen.’ -
| |
| |
‘Trauwen, vader, neenic niet;
In wilde ooc niet wat mi ghesciet
Dat ic van zulker minnen ware.’ -
‘Dat wert gheprouft, kint, hoorter nare:
Bestu niet ovaerdich?’ - ‘Vader, neenic.’ -
‘Seker du best!’ - ‘In bem, dat meenic!’ -
‘Kint, wiltu de wareide kennen mi
Dobbel hovaerdich prouvic di.’ -
‘Vader, hoe zoude dat wesen moghen!’ -
‘Kint, dat toochstu mi zelve voor oghen;
Waer omme cleetstu di zo moy,
Om wies wille maecstu den toy?’ -
‘Vader, om dat ic gheerne zaghe
Dat ic wat dade oft haer beaeghe;
Ooc waer ic gherne van haer ghemint.’ -
‘So bestu dan hovaerdich, kint.
Eerst zo verhoorstu Gods ghebod.
Merc wel, kint, wat bevelt di God:
Minne mi, seicht hi, boven al;
Hoor watti di daer na heessghen sal.
Hoor, sprecti, toten meinsghen zijn,
Kint, ghef mi alleene therte dijn,
Dan zo begher al dijn ghevouch;
Ic hebbe te dinen bouf ghenouch.
| |
| |
Nu heift di God dijn herte gheheest,
Ende du hebs dijnre herten keest
Met minnen ghegheven eenen wive,
Ende prijs daer boven dat alzo blive.
Kint, oftu dan eenen vremden gheifs
Daer hi om bidt, daer du bi leifs,
Ende du dan does dat hi verbiedt;
Bestu hoverdich? zo beziedt.’ -
‘Ja, vader, dan souckicker niet in.’ -
‘Dan doestu, kint, maer dinen zin
Doestu up hope sijn haer slave,
Dat zoe di zelven haer herte gave;
Dattu dijn herte Gode onthouts,
Dan es di niet ghenouch, dune zouts
Haer herte met dinen herte bevlecken;
Gheerne ende gheheel te di waert trecken.
Soutstu niet, kint, nu niet en veinze.’
‘Ja ic, vader, als ic mi wel bepeinse.’
‘Kint, dits een minne van groter scaden;
Nu hoor, kint, voort up dinc ghewaden:
De moyaerdie die du wils draghen,
Dit doestu gherne om haer beaghen;
Maer quame God naect in zinen bode
Voor di, du zoutstene cleeden node.
| |
| |
Du zouds di excuseeren ghereet;
Nochtan so haut daer an dijn cleet
Vele dincs, daer gheen profijt an cleift,
Ende dies de lechame gheen breke en heift.
Merc selve, bestu hovaerdich dan?’ -
‘Vader, niet ict gheloghenen can;
Ic hebbe doen maken hier entaer,
Het costte ghelt dat emmer waer.
Haddiker lakene mede ghecoocht,
Ende elc dan ware alzo bedoocht,
Het gaenre vele naect acter straten,
Si souden ghecleet zijn wel te maten.
Vader, dit waer emmer te doene goet;
Maer vander minne so maect mi vroet,
Waert alzo vreeslijc als ghi zecht,
So waert quaet zijn der minnen knecht.’ -
‘Dattic di secghe, kint, dats waer.’ -
‘Vader dat ware mi wel zwaer;
Want de complexie es zulc van mi,
In mach der minnen niet wesen vri.’ -
‘Kint, kenstu di hovaerdich dan?’ -
‘Ja ic, vader, maer een dinc esser an;
Leert mi doch minnen so eer ic ga
Dat ic hoverden zuver sta.’ -
| |
| |
‘Kint, ic zaels di doen bediet;
Maer bestu vanden ghierichen niet?’ -
‘Wat, neenic, vader, no cleen, no groot!’ -
‘Kint, du best, versta al bloot.
Nu zech, wat es der ghiericher aert?’ -
‘Vader, zi zijn altoos vervaert
Dat hem der erden ghebreken mach;
Dat doeze peinsen nacht ende dach.’ -
‘Kint, du maecs met deser tale
Di zelven ghierich al te male;
Al de costumen van den ghieren
Die heift dijn minne in hare manieren.
De ghieriche en can gherusten twint.
Om te ghecrighene dat hi mint;
Met pinen ghecrighen met zorghen bezit,
Hi latet met rauwen; zie, bestu dit?
Dattu beghers bepijnstuut yet,
Ende dattu mint bezorcstuut niet,
Ende sceetsture yet met rauwen van?’
‘Jaic, vader.’ - ‘So bestu ghierich dan.
Ja, alzo ghierich in de dine,
Als een ander es in de zine.’ -
‘Vader, ic kent naer hu bediet;
Doch en bem ic vanden nidichen niet.’ -
| |
| |
‘Kint, ne wildi niet excuseiren;
Ic mochte di nidich compareiren.’
‘Nidich, trauwen, dan mach niet zijn!’ -
‘Kint, hoort dan na de redene mijn:
Soutstu int herte moghen ghedoghen
Dattu mins anderen vrienscap toghen,
Of jonste, al waert ooc zonder quaet?’ -
‘Neenic, vader, om niemens raet.’ -
‘Kint, ofse yement minde nu
Die rikere ende betre ware dan du,
Soutstune minnen of zoutstuut laten.’ -
‘Witte God, vader, ic zoudene haten.’ -
Kint, wat eist dat ghi mi zecht,
Minstu haer, zo eist onrecht
Haetstuze die haer vrienscap toghen.’ -
‘Neen, vader, dan mocht ic niet ghedoghen.’ -
‘So bestu nidich in dijn ghedochte.’ -
‘Vader, Godweet, diet nauwe zochte:
Men vint der minners lettel zo fijn
Zi ne zouden om zulc dinc nidich zijn.
Emmer ne bem doch niet traghe;
In ruste bi nachte, no bi daghe.’ -
‘Neen, kint.’ - ‘Trauwen, neenic, vader.’ -
‘Wat es dan traecheit alte gader?’ -
| |
| |
Vader, de traghe es zulc van zeden,
Als hi vint ruste teenicher steden,
Al zaghe hi groot profijt vor oghen,
Hine zouder hem niet toe willen poghen.’ -
‘Kint, verstant mijn ondersceit;
Mijn redene hebstu zelve gheseit;
De ruste van dijnre ende zijnre minne
Sijn even zoete na elken zinne.
Oftu in rusten waers gheseten
Bi dattu mins, ende du souts weten
Elder profijt, soutstu daer bliven;
Of soutstu gaen dijn profijt bedriven?’ -
‘Wat, vader, daer nes gheen vraghen naer:
In ghinghe om gheen profijt van haer.’ -
‘Kint, alzo doet de traghe man;
Dats waer, so bestu traghe dan.’ -
‘Vader, ic kent in dier maniere;
Doch in bem niet zo putertiere
Als menich, die es zo lichte gram;
Die mint es zoetmoedich als een lam.’ -
‘Es, kint, zo willic proven di;
Zech, vul dazaert, hoor na mi:
Du mins een wijf, zone es gheen maecht.’
‘Wat weitti, heere!’ - ‘Dats wel ghevraecht;
| |
| |
Du hiets mi vader, nu zechstu heere.’ -
‘Trauwen, ghi maect mi zo buten keere,
Seit een ander het worde ghewroken.’ -
‘Kint, om prouven hebbict ghesproken:
Ne zech nemmee dune zouts wel zijn
Gram, horestu den onwille dijn.’ -
‘Neenic, vader, wat gheschiet;
Noch en es mijn bloet ghetempert niet.’ -
‘Kint, blijf te vreden dat radic wel,
De pais Gods zi in dijn bestel.’ -
‘Vader, noch moet ic leeren wat:
Bem ic ooc gulzich, berecht mi dat!’ -
‘Kint, ic zaelt di gherne bedieden;
Sech mi den aert van gulzichen lieden.’ -
‘Vader, dat zal ic, trauwen, doen:
Een gulzich, dats een recht glottoen,
Eiten, drincken recht als een beeste.
Hi en acht up minne, noch up feeste;
Die mint ne acht der spisen twint,
Al wari ooc bi die hi mint.’ -
‘Kint, hoor nu wel na mine wort;
Dese redene moet wel zijn ghehoort:
Wetti der gulzicheden aert,
Te rechte wel dat mi verclaert?’ -
| |
| |
‘Vader, den aert der gulsicheit
Naer mijn bevroeden werdt hu gheseit:
Te vele tontide, ende boven maten;
So wille de gulziche meinsghe vaten.
Nemmermee ne waent hi zijn versaedt,
Spise of dranc hi node laedt
Om de ghenouchte der smaken kele;
So laet hi alle maniere van spele.
Qwetst hi hem zelven ooc hier in,
Daer omme ne gheift hi meer no min;
Sanderdaechs zout hi vanden hare
Ten zelven oft medecine ware.
Van brasseerne ne rust hi niet
Alzo langhe als hi mach yet,
Ende als hi dies nemmeer en heift,
So rauwet hem zelven datti leift.
Hi mest hem zelven als een zwijn,
Ende dustane ghulziche lieden zijn;
Vader, ghi ghevroedet bet dan ic,
Doch hebbics hu gheseit een stic.’ -
‘Kint, es dit minne der gulzicheden?’ -
‘Jaet, vader.’ - Kint, nu zijts te vreden;
Naer dat der gulzicher minne behouft,
Dijn minne wert ghulzich gheprouft.
| |
| |
Tapetijt van dijnre minne
Heeft menicherande gulzicheit inne;
Int eerste du laets alle dingen staen,
Alleene zijstu haer onderdaen.
Sulc es de gulzichghe bider spisen;
Hine wilre gheen dinc voren prisen;
Int ander du housti so int lets
Dattu dijn selves natuere quets.
Int derde regierstu so dijn leven,
Du maghers ende ander lieden sneven
An dine ghenouchte dan achtstu niet;
Ghenoughet di dine rouct wiet ziet.
Al bestu nu stappans ghepait;
Begherte weder omme drait.
Dat leden es dan can niet voeden;
Maer vullic om nieuw verbliden spoeden.
Wedert di deert of wien dat noost;
Du zuls ghecrighen nieuwen troost,
Ende crijstuus niet, versta al bloot,
So wiltu stappans wesen doot.
Dus leifstu naer dat dijnre herten ghenoucht;
Maer natuere eiss ontvoucht.
Al es dese ghulzicheit contrarie,
Soe maect der andere eene duwarie.
| |
| |
Dus eist een huwelic onder hem beeden;
Maer, kint, eer wi van een sceeden,
Ic sal di leeren van al tal
Hoe men der zonder minnen zal.’ -
‘Vader, dat es dat mi behaecht;
Want zeker ic was te male verzaecht;
Maer al moet ic zijn amoreux,
Doch in bem niet luxurieux.
‘Kint, dan weetic.’ - ‘Vader, en zi;
Gheen wijf ter weirelt ne ghenoughen mi
So wel, als ic peinse om mine minne;
De lust en sterfter stappans inne.’ -
‘Ja, kint, zo berecht mi dan:
Hoe siestu andere wiven an;
Muechsture ghecrighen begherte toe?’ -
‘Ja ic zomtijts, maer alzo vro
Als ic peinze om mine vrauwe alleine,
So eist ghedaen.’ - ‘Du best onreine,
Kint, dat prouvic di voor waer.’ -
‘Waer omme, vader?’ - ‘Nu hoorter naer:
Of du zeker waers van dien
Met begherten al waert niet el;
Soutstu haer reinicheit prisen wel?’ -
| |
| |
‘Neenic, vader, dat ware mi leet.’ -
‘Kint, hoe mach haer dan bereet
Natuere ghemaken te begherne
Tghuent, dat reine minne pijnt te werne!
Hoor, noch willic di vraghen, kint;
Maer zech mi waer, ne liech mi twint?’
‘Gherne, vader, nu beghint.’ -
‘Ghi zecht dat ghi de vrauwe mint;
Minstu haer, du mins haer eere,
Of zoe di minde zo over zeere
Dat zoe haer bode in dijn beraden;
Soutstu haer willen des wercs ghestaden?’ -
‘Wat werke, vader, der minnen werc?’ -
‘Ja, kint, maer hoor, verstant en merc,
Ic spreke van reinre minne puere;
Wat smaect des in dijn natuere?’ -
‘Vader, waert datic dat bezieve,
Al zouder de werelt omme zijn in grieve,
Mi dincke in zoudts niet laten connen.’ -
‘Kint, daer bestu bi verwonnen!’ -
‘Waer bi?’ - ‘Daer bi, kint, ende bi rechte;
Want minne maect al haer dieners knechte.
Nature leicht onder haren voet;
Waer mede wiltu dan dat ment doet?
| |
| |
Minne es in haer zelven vri;
Niement haer bedwingher zi;
Biedt haer altoos ter scalkernie.
Soutstu dan willen of vermoghen
Naturen werc in minnen toghen?
Kint, versta de redene mijn,
Du best een onrein minnerkijn.’ -
‘De redene, vader, dinct mi goet;
Wat ic doen zoude in bems niet vroet;
Mi dincke ic bem zo ghi vermaent
Vele aergher dan ic hadde ghewaent.
Nu biddic hu, vader, noch een bede
In rechter onderhorichede,
Leert mi doch hoe ic zal beghinnen
Naer rechter redene met trauwen minnen;
Ende dat ic scuwen mach de zevene,
Daer ic ne meende niet in te znevene;
Ic waenmer lettel minnen ziet
Sine sijnre of bezmudert yet.’ -
‘Kint, wil dan horen ende verstaen;
Du muechter leeringhe bi ontfaen
Om te regierne dijn jonghe leven
Blide ende Gode de ziele gheven.
| |
| |
De meniche zeit int openbaer:
Wel te levene es pine zwaer;
Maer die de levene wel onder zochte,
Quaet leven es zwaer, maer tgoede es zochte.
Bi redenen daer die zin in cleift,
Twi God de zonden verboden heift,
Ende eerst verbood den vader Adam,
Dies hi uut weelden in pinen cam.
Noch pinet tvolc al cleen ende groot
Te doene dat God Adame verboot;
Want God hem orlof teiten gaf
Alles, zonder daer an claf
Onderkennen goet ende quaet.
God kende der naturen staet,
Broosch ende cranc van erdscher mine,
Dies haer bedurfte wel te zine.
In een stede vul der raste,
Ombecommert van allen laste,
Vander godlicheit verchiert,
Haer herte in glorien gheviert
In een eenparich onvergaen;
Alle dinc dat was onderdaen
| |
| |
Dat God zo wilde ende so gherive
Hadde vervult de zinnen vive
Van natueren met zijnre gave,
Ende al dinc was des meinsghen slave
Te zinen ghebode, dit mercte hi,
Mids dat hi stont, als coninc vri,
Dat natuere ontfinc van Gode,
Ende zoe en kende gheen dinc meer.
Doe cam die scalke Lucifeer,
Die mids der ovaerden zijn
Verloos dat godlike anscijn,
Ende leide naturen dat voor oghen
Dat zoe haer zoude te wetene poghen
Om tonder kennene quaet ende goet,
Alzo scrifturen weiten doet.
De cracht, die in naturen lach
Van Adame, dies liet hi gaen
Den man, ende sprac vrauw Yeven aen.
Als zoe den viant hadde ghehoort
Ghinc zoe den man tempteeren voort;
Adaem ne consts haer niet ontvlien,
Daer brochte hem toe der oghen zien;
| |
| |
Want om de lieflicheit van haer
So liet hi hem tempteeren daer,
Niet al om overhoricheit;
Want al hadt toot hem gheseit:
De viant hine hadde zijn tempteeren
Nemmermeer willen consenteeren,
Dat zach de viant te voren wel;
Dus minne van Yeven ende niet el
Deit dat zijn herte in luste ontstac;
Dus quaemt dat hi tghebod verbrac,
Dat zi becochten ende wi bezueren.
God, die zine lieve creatueren
Naer hem zelven ghescepen haet,
Hem ontfaermde der overdaet,
Ende die onredelike vochdie,
Die Lucifer ende zijn paertie
Over zijn handghewerc bedref;
Ende datter niement hem ontbleef,
Ten moeste al bliven hier beneden,
Hoorde bi zijnre ontfaermicheden
Tclaghen van zinen lieven vrienden,
Die hem hier in haer leven dienden,
Ende sand hem biden Helichen Gheest
Hope, daer zi bi hebben verheest
Dat een bloume uprizen zoude
Dat was, naer der propheten gloze,
Maria, die zoete zuvere rose,
Daer zach de zone omoet so groot,
| |
| |
Dat hi zijns euwichs vader scoot
Ruumde, ende cam in haer te hant,
Ende lietze rein zo hise vant,
Maecht ende moeder, ende maecht daer naer,
Dan was hem niet te doene zwaer;
Want God die al dinc over ziet,
Die maect al dinc hine brekes niet.
Doe hi zijn werc al over zach
Sprac hi, als diet wel spreken mach:
Alle dinghen zijn wel ghedaen!
Dat was den meinsghe een scoon ontfaen,
Dat hi dat leen van Gode ontfinc
Sijns wercs te zine de coninc.
Kint, hebstu verstaen den zin?’ -
‘Ja ic, vader, maer een lettelkin;
Berecht mi, eer ic meer zal horen,
Was Adam coninc van Gode ghecoren,
Ende drouch hi crone int paradijs?’ -
‘Jai, kint, maer verstant tavijs;
Coninc was hi, maer niet ghecroont,
Dat wart bi redenen di ghetoont.’
|
|
Auteursrechtvrij