Ontmoeting. Jaargang 15

[p. 64]

Kritieken

Mirjam Blits
Auschwitz 13917.
Amsterdam/Brussel - Elsevier, 1961.

Zesentwintig jaar was ‘Mirjam Blits’ toen ze in februari 1943 uit Amsterdam werd weggevoerd. In 1945 keerde ze terug, als enige van haar familie. Hoe ze de twee jaar Duitse concentratiekampen overleefde heeft ze toen dadelijk op papier gezet. Het manuscript heeft 15 jaar in de archieven van het Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie gelegen, maar het blijkt de publicatie alleszins waard. Mirjam Blits geeft zich niet voor schrijfster uit; zij heeft het verhaal van haar ontstellende belevenissen geen literaire vorm kunnen geven, maar dat was ook niet nodig. Wel heeft ze het stempel opgedrukt van haar zeer sterke, zeer gezonde persoonlijkheid. Daarom is wat zij vertelt niet zomaar een gruwelverhaal (al hangt het van gruwelijkheden aan elkaar); altijd blijft er optimisme, zelfs een zekere blijmoedigheid. Men kan zich voorstellen, dat voor mensen met zóveel moed en zóveel verantwoordelijkheidsgevoel-voor-de-naaste het mogelijk was in zó korte tijd de staat Israël op te bouwen.

J.M.Vr.

Pierre H. Dubois
Voor eigen rekening.
's-Gravenhage/Rotterdam - Nijgh en van Ditmar, 2e dr., 1961.

't Is zo bevreemdend niet dat van deze bundel essays een tweede druk verscheen. Ze zijn inderdaad de moeite waard. Dubois heeft veel gelezen (en onthouden), veel gezien, voelt fijn aan en merkt scherp op; toch hebben deze essays iets luchtigs, iets speels, zijn ze duidelijk, mooi door de eenvoud, waardoor ze ook innemen en overtuigen, niet pathetisch of gewaagd, bijna altijd evenwichtig maar nooit in volkomen équilibre want dat zou vervelend zijn, maar dat beetje dat de afwijking in de balans uitmaakt vormt juist het opmerkelijke en aantrekkelijke. Dubois zal misschien bij de scherpslijper kritiek uitlokken, maar dit werk is in zo brede kring zo aanvaardbaar dat het doorgaans tot instemming uitnodigt.

J.E.N.

R. Blijstra Dilemma.
Amsterdam - De Arbeiderspers.

Deze beide verhalen (Dilemma en Diagnose, het laatste reeds eerder gepubliceerd) vormen voortreffelijke specimina van wat in Nederland in het genre van de novelle wordt gepresteerd: interessante thema's, die intelligent en pakkend worden uitgewerkt in kundig gehanteerde taal. Een oplossing van de problemen, die hij zijn zo suggestief lezers opdringt, geeft de schrijver niet. Misschien onbedoeld, maar daarom niet minder aangrijpend, legt de de leegheid bloot van het twintigste-eeuwse leven buiten het eeuwigheidsperspectief.

J.M.Vr.