Ontmoeting. Jaargang 10

[p. 330]

Het leven
M. Monsinga

Er is geen uitweg mogelijk. Nergens is iemand te zien. Nooit is iemand te zien. Waarom loop ik in deze straat? Ik zie geen eind en geen begin. Heb ik hier soms altijd al gelopen? Dat kan niet mogelijk zijn, want ik herinner me gezichten van mensen en van kinderen die een bloemenperk vernielden. Wanneer heb ik voor het laatst een gezicht gezien? Hoe lang is het geleden, dat ik een bloem zag?

De huizen in de straat zijn hoog. Uit de grote ramen vallen brede bundels hel licht naar buiten. In alle huizen branden alle lampen en alle gordijnen zijn wijd opengeschoven. Maar in deze straat woont niemand. Nog nooit heb ik hier een kinderstem gehoord of de overslaande stem van een man die ruzie heeft met zijn vrouw.

Alle huizen zijn precies gelijk: oud en hoog, zonder bewoners, en badend in licht. Deze huizen zijn als prostitué's: onbeschaamd dringen ze zich op. Ze kennen geen geheimen. Ze hebben niets te verbergen. Naakt staan ze naast elkaar in een onafzienbare rij.

Uit de verte waaien nu en dan vleugen geluid naar mij over. Als ik mijn adem inhoud, kan ik ze gedeeltelijk ontleden: de claxon van een auto, het schuren van een tram over de rails en - als ik heel scherp luister - ook het geschreeuw van een bloemenventer of een voddenman. Het leven kan niet ver weg zijn: het ligt binnen het bereik van mijn oor. Maar er komt nooit een eind aan deze straat en nergens is een zijstraat naar het leven.

Lang geleden is het al, dat ik de huizen binnenliep om te zien of ergens een achterdeur was waarlangs ik het leven weer zou kunnen bereiken. Maar overal stootte ik op een hoge blinde muur. Daarom heb ik deze pogingen opgegeven. Ik hoopte toen nog eens het einde van de straat te bereiken of een zijstraat te ontdekken, al was het slechts een steeg zo nauw, dat ik me er doorheen zou moeten wringen. Ik was optimistisch: ergens zou toch een plek moeten zijn waar slechts één stap nodig is om het leven binnen te gaan. Maar mijn hoop is langzaamaan weggezakt en alleen een taaie koppigheid, een niet willen toegeven, drijft me nog voort de eindeloze straat door. Nu en dan slaat de hoop nog omhoog: een dovend vuur dat door een windvlaag kort en fel oplaait. Maar diep in mijn hart weet ik nooit het eind te zullen bereiken, omdat er geen eind is.

Plotseling dringt zich de gedachte aan me op, dat ik hier dus eens zal moeten sterven. Op een gegeven ogenblik zal ik niet meer verder kunnen lopen. Dan zal ik hier liggen in het onbarmhartige, koude licht van electrische lampen. Er zal niemand zijn die het ziet, niemand die het weet. Ik zal sterven zonder het leven te hebben bereikt.

Een wild verzet breekt in mij los. Ik wil hier niet sterven. Niet hier in de straat. Ik wil het leven bereiken en daar, in het leven, mag de dood mij grijpen.

[p. 331]

Ik begin te hollen. Weg, hiervandaan. Maar onmiddellijk besef ik de waanzin van mijn doen: er is immers geen eind aan de straat. Het is beter weer te zoeken naar een achterdeur.

Ik storm het dichtstbijzijnde huis binnen en kom in een lange gang. Aan het eind ervan moet een kleine plaats zijn met een hoge muur er omheen, weet ik. Alle huizen zijn immers gelijk.

Deze gedachte slaat mijn verzet stuk. Waarom zoek ik eigenlijk? Ik weet immers dat er ook geen uitweg is. Nergens is een mogelijkheid om te ontkomen. Mijn koppigheid weerhoudt me ervan dadelijk naar de straat terug te keren. Ik wil toch eerst kijken.

Als ik op de plaats aangekomen ben, is één blik voldoende om de situatie op te nemen: een hoge, ongenaakbare muur zonder een deur. Ik had het verwacht. Het doet me niets meer. Ik wil me omdraaien en teruggaan naar de straat. Maar dan valt mijn oog op een onregelmatigheid. Met een paar stappen heb ik de muur bereikt. Mijn hart begint sneller te kloppen. Ongeveer op borsthoogte schijnen enkele stenen los te zitten. De specie is weggebrokkeld en één steen hangt ternauwernood nog in het verband. Ik begin er aan te trekken. De steen geeft mee. Ik gooi hem op de grond en begin gejaagd aan andere stenen te rukken. Binnen enkele ogenblikken heb ik een gat waar ik mijn hoofd doorheen kan steken. Achter de muur blijkt zich een nauwe, donkere steeg te bevinden.

Het wordt nu moeilijker het gat groter te maken. Met mijn handen kan ik niets meer beginnen. Ik heb een zwaar ijzeren voorwerp nodig. Ik ga het huis binnen om iets te zoeken. In een gangkast ontdek ik een zware hamer en een beitel. Het moet mogelijk zijn hiermee de specie tussen de stenen weg te breken.

Ik heb me niet vergist. Het gat wordt snel groter. Ik denk dat ik er nu wel door kan kruipen. Ik gooi de hamer en de beitel op de grond en probeer me door het gat te wringen. Het gaat niet gemakkelijk, maar ik gun me geen tijd het eerst nog groter te maken. Mijn kleren scheuren op verschillende plaatsen en de stenen schaven mijn handen stuk. Plotseling schiet ik met een ruk voorover. Nauwelijks kan ik me in evenwicht houden. Dan sta ik in de steeg.

Het is er donker en ik kan bijna niets zien. Op goed geluk loop ik naar links. De grond is zeer oneffen en ik struikel meer dan eens. Maar ik merk het bijna niet. Mijn hart is één jubel. Ik ben de straat ontvlucht: een nieuw leven wacht mij.

Ik heb naar schatting ongeveer tien minuten gelopen, wanneer ik een aftakking naar rechts ontdek. Zonder aarzelen sla ik deze zijsteeg in: nu komt het leven dichterbij. Ik zal nu gauw mensen zien, met hen praten. Ik stel me voor hoe het straks zal zijn: mijn huis zal altijd vol mensen zijn en vol kinderen. We zullen praten en spelen met elkaar. We zullen alles tegen elkaar kunnen zeggen en van elkaar houden. En nooit zal ik weer alleen zijn, alleen in een dode straat.

Het begint lichter te worden in de steeg. Dat moet het licht van het leven zijn. Onverwacht maakt de steeg een scherpe bocht en dan zie ik

[p. 332]

ineens het eind: een grote lichte opening. Ontroering breekt zich in mij los. Ik begin te beven over heel mijn lichaam. Ik moet steun zoeken tegen een muur. Daar, aan het eind van de steeg, is het leven. Nog slechts enkele meters, dan heb ik het bereikt.

Na enkele ogenblikken ben ik mezelf meester. Ik hol naar de opening en dan sta ik middenin het licht van de zon. Hoe lang is het geleden dat ik de zon gezien heb? Het maakt me dronken. En zie, daar lopen mensen: mannen, vrouwen en ook een kind, vlak bij me. Het speelt met een kat. Heel langzaam beweegt het een touwtje over de grond en als de kat toespringt trekt het het touwtje met een ruk weg. Hoor, het lacht om de kat die nu dwaas om zich heen staat te kijken. En plotseling welt ook in mij de lach op, de lach om het spel van het kind, om de lach van het kind, om het leven waarin ik weer ben opgenomen. Ik lach en een onnoemelijke zwaarte glijdt van me af.

Het kind hoort me en keert zijn gezicht naar me toe. Ik zie het plotseling verstarren en in zijn ogen groeit een vreemde angst. Het touwtje valt uit zijn handen. De kat springt er boven op, maar keert zich verveeld af, als het stil blijft liggen. Het kind staat mij als versteend aan te staren. Ik doe een stap vooruit en zeg:

Wees maar niet bang, geef me eens een hand.

Maar mijn nadering doet het kind terugdeinzen, een paar stappen eerst, dan keert het zich om en begint weg te lopen, terwijl het iets roept dat ik niet kan verstaan. Ik zie dat de mensen een voor een blijven staan en om zich heen beginnen te kijken. Dan schijnt iemand aan de overkant van de straat mij opgemerkt te hebben. Hij wijst met zijn vinger naar mij en roept dezelfde onverstaanbare klanken als het kind. Iedereen kijkt nu naar mij en in een oogwenk schreeuwen allen door elkaar. De man die mij het eerst ontdekte draait zich om en zet het al schreeuwend op een lopen. De anderen volgen zijn voorbeeld. Er worden deuren van huizen opengegooid. Mensen komen naar buiten rennen en kinderen, steeds meer, en allen vluchten weg, hals over kop, als voor een vijand.

Verbijsterd sta ik te kijken. Wat betekent dit? Waarom loopt iedereen weg? De kat is naar me toegekomen en, schuurt zijn kop langs mijn benen. Het dringt slechts half tot me door. Verwezen staar ik naar al die mensen en kinderen die daar in een razend tempo voorthollen. Ze zijn al ver weg nu.

Dan besef ik in een flits wat zich hier afspeelt. Ruw duw ik de kat opzij. Ik begin te hollen, de vluchtende massa achterna. Ik wil het leven niet verliezen, nu ik het juist heb weergevonden. Nog nooit heb ik zo hard gelopen. Ik moet wel: het leven staat op het spel. Maar de afstand tussen mij en de massa wordt steeds groter. Nog steeds komen ginds uit de huizen mensen die zich bij de anderen aansluiten. Ik begrijp niet hoe een zo grote menigte zich zo snel kan verplaatsen.

Een angstdroom van vroeger doemt in me op: ik bevind me plotseling temidden van een troep ratten. Er zijn er zoveel, dat ik ze niet kan overzien. Ze zijn bijna zo groot als een kind. Hun haar is lang en zwart en

[p. 333]

ze lopen op hun achterpoten. Ik ben bang voor ze want ze dringen steeds dichter naar me toe. Dan rukt een van hen iets uit mijn handen - ik weet niet meer wat - en zet het op een lopen. De anderen beginnen te gillen en rennen achter hem aan. In een fabelachtig tempo gaan ze er vandoor. Huilend wil ik ze achterna, maar bij elke stap moeten mijn voeten zich losmaken van een kleverige massa. Slechts even kan ik dit volhouden. Als ik het moet opgeven, is ginds aan de horizon geen rat meer te zien. Alleen hun snerpend gegil klinkt nog in mijn oren.

De herinnering aan deze droom verhevigt mijn angst en verlamt tegelijkertijd mijn benen. Ik zak door mijn knieën en val neer. Moeizaam kruip ik overeind, maar hard lopen kan ik niet meer.

De wanhoop snijdt door me heen. Ik begin te roepen, te schreeuwen: een onmenselijk, rauw brullen, dat weerkaatst tegen de muren van de huizen. Maar er is niemand die me hoort. Wat zou mijn stem kunnen bereiken? Ze zijn immers veel te ver weg? Ik kan geen mensen meer onderscheiden. Er is alleen nog een grauwe vlek, ver weg.

Ik ben oneindig moe. Languit ga ik op de straat liggen. Ik kan niet meer denken. Ik weet alleen dat het leven mij ontglipte, toen ik het greep. Het is een weten dat mijn hele lichaam, doortrekt. Ik besta slechts uit dit vreselijke weten.

Ik ga weer staan, want het is alsof mijn hoofd bij elke hartslag tegen de stenen gebeukt wordt. Langzaam begin ik te lopen. Er is niemand meer te zien en de straat is oneindig lang. Het valt me op, dat de huizen aan weerszijden oud zijn en hoog en allemaal precies gelijk. Mijn bloed brandt als gloeiend lood. Werktuigelijk en monotoon prevelen mijn lippen almaar dezelfde woorden in de leegte van de straat:

Er is geen uitweg mogelijk. Er is geen uitweg mogelijk.