Ontmoeting. Jaargang 10

[p. 262]

De droom
B. Rijdes

Een man stond in de menigte en droomde dat hij groeide. Geleidelijk, maar veel sneller dan ooit een kind groeit of een plant, hij zag zijn voeten groter worden en steeds verder van hem afraken, zijn armen werden langer, zijn lichaam rekte uit, maar werd niet zoveel dikker. Eerst schrok hij en daarna werd hij nieuwsgierig naar wat er met hem plaatsgreep. Hij keek op en zag vogels vlak bij zijn hoofd vliegen, daarna kwam hij nog hoger. Omlaag waren de mensen al belachelijk klein geworden, hij kreeg niet de indruk dat zij merkten wat er aan de hand was, zij gingen gewoon hun gang terwijl hij toch veel meer ruimte moest innemen. Hij reikte nu al boven bergen uit, die hij in de verte als korsten op de aarde zag liggen, het werd kouder en stiller. En hij werd wat stijf, zodat hij graag zijn voeten had verzet om beweging te krijgen: maar hij bedacht met schrik dat hij dan met zijn enorme laarzen de mensen zou verpletteren waartussen hij zich bevonden had. En hij bleef staan waar hij stond.

Hij keek bij het licht van de zon, die daalde, op zijn horloge. De wijzers ervan waren langer geworden met de doorsnee van de plaat, maar bovendien liepen zij met veel groter snelheid rond, een uur was zo om, terwijl hij keek liep al een tweede uur vol, daarop een derde. Hij maakte daaruit op dat de tijd naarmate hij hoger kwam minder te beduiden had, en op een gegeven moment - ook dat woord had dan geen betekenis meer - niet langer gebruikt kon worden om te meten: wat te meten? Nog steeds rees hij hoger, maar hij verloor de aarde met zijn voeten erop niet uit het oog, en zag nu dat de zon met ongekende vaart onderdook en haast op hetzelfde ogenblik aan zijn andere kant weer begon de aarde te verlichten. Er is geen nacht hier, dacht hij, wat vreemd, ik zal dus niet meer kunnen slapen. Tegelijkertijd merkte hij op dat hij door de verhoogde omwentelingssnelheid van de bol de blik vrij had op de gehele bovenhelft van de aarde, de tijd waarin zij aan zijn gezicht was onttrokken kon verwaarloosd worden. Dit ontstelde hem meer dan het andere - hij zag dingen tezamen gebeuren waarvan hij wist dat ze nà elkaar moesten plaatshebben, donker en licht waren duidelijk te onderscheiden en toch beide zichtbaar zonder overgang in elkaar. Hij zag dat de mensen hun huizen ingingen, aten, sliepen, met elkaar spraken en weer naar hun werk gingen, maar het was zo dat het een tevens het ander was, en dat niets voor hem verborgen bleef, hij wist alles omdat er geen voor en geen na, geen vroeger of later meer gold.

Het duizelde de man in zijn droom. Want hij zag dat hij een macht bezat als nooit een mens vóór hem had bezeten: als hij zich bukte en met zijn nu vreeswekkende handen over de aarde ging, of zelfs maar één stap deed, kon hij een einde maken aan alle kwaad dat zich voor zijn ogen afspeelde. De bedrieger kon hij voor zijn, de moordenaar beletten zijn daad te volvoeren, oorlogen verhoeden en watersnood stuiten. Hij kon alles. Alles - hij haalde diep adem, en lachte en voelde dat blijdschap zijn hele

[p. 263]

lichaam doorstroomde. Wat een geluk dat hij zo groot geworden was, zo machtig!

Op dat ogenblik - wij moeten van ogenblikken blijven spreken omdat wij niet zo groot zijn als de man die droomde - zag hij op de aarde een jager zijn geweer richten op een vogel. Zijn hand schoot uit om de vogel weg te vangen voor het schot, maar hij zweefde te laag; met moeite bukte hij zich dieper en wilde het diertje grijpen. Maar zijn hand was zo reusachtig dat hij jager èn vogel omving, nee, de hele aarde. En hij dacht: als ik de vogel vang, vang ik de jager, ik dood twee in plaats van één, ik dood millioenen en de vogel blijft niet leven. De jager schoot de fazant - het was een fazant - neer, en het deed de man pijn dat hij het beest niet had kunnen beschermen.

Hetzelfde overkwam hem toen hij de duizend ongelukken zag gebeuren die dagelijks op aarde plaatsvinden. Hij kon zijn voeten niet bewegen en zijn handen niet gebruiken. Een trein stortte van een brug, vliegtuigen vlogen tegen gebergten te pletter, auto's reden op mensen in; er was ergens brand, de mensen stonden voor het raam van de hoogste verdieping te jammeren; moeders zaten met de handen voor ogen terwijl hun zoons onder een bommenregen omkwamen, en mensen die afscheid namen waren wanhopig. En hij, die ontelbare malen groter geworden was dan zij allen, kon niets doen. Hij kon het kwaad niet wreken zonder de goeden te treffen, hij kon een ramp niet keren zonder een grotere te veroorzaken, hij moest machteloos toezien hoe de mensen elkaar ombrachten en andere weer stierven zonder dat hij zich daarbij ook maar kon bewegen. De blik op hun ellende ontroerde hem bovenmate, een onuitsprekelijk medelijden welde in hem op. En het lukte hem niet zijn ogen van dit alles af te wenden.

Op één plek van de aarde, waar de bergen geweldig waren, ontdekte hij hoogvlakten van grote omvang, kaal, onbebouwd en onbewoond, er graasden zelfs geen wilde dieren en de vogels kwamen er niet. Als ik daar, dacht hij, mijn handen neerleg, raak ik geen leven aan en de natuur is tegen mijn druk bestand. Ik zal mijn handen tegen elkaar zetten, zodat er een tent door wordt gevormd, en wie die tent binnen zal vluchten is veilig wanneer ik mijn handen sluit. Als ik mij buk zal ook de hele aarde mij zien, de mensen zullen weten dat ik er ben en dat mijn handen ergens zijn, en dan komen ze allemaal die nu in vrees leven en geen schuilplaats hebben. Moe zal ik niet worden, want mijn kracht is onvergelijkbaar groot naast de hunne, en de liefde voor mijn medemensen zal mij niet laten verslappen. Mijn voeten kan ik niet verroeren en mijn handen niet bewegen, maar dit zal voldoende zijn.

In zijn droom bukte zich de man en hij vouwde zijn handen op de hoge bergen tot een dak samen. Zo stond hij, de ganse aarde beschaduwend - zonder schaduw - lange tijd, en toen er eindelijk enkele mensen hem hadden ontdekt, een paar oude maar ook een kind, werd hij van blijdschap wakker. Op de plek waar hij gestaan had, hij kon dus niet langer dan één of twee seconden hebben gedroomd, maar dat betekent niets.

De moraal? Daar mag je van denken wat je wil: Het grootste is machteloos tegenover het kleinste, behalve in de liefde.