Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 9

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 513]

Lode Baekelmans.

Nous sommes tous condamnés à mort dès notre naissance; et mourir comme mon vieil ami pour les idées les plus nobles et les plus élevées, c'est conjurer la mort, parce que c'est entrer dans l'immortalité. Qui connaîtrait Jean Huss, Giordano Bruno, Etienne Dolet, s'ils n'avaient succombé pour avoir défendu les droits imprescriptibles de la pensée.
Ferrer vivra éternellement dans la conscience des hommes, et sa mort marquera l'une des étapes de la disparition du catholicisme oppresseur.

A. Naquet.

Waarom nog woorden nu alles volbracht is?... Ferrer is vermoord, en de tijd heeft reeds een vonnis geveld over zijn rechters en over de schuldige regeering.

En toch! - Een oogenblik nog staan wij samen, schouder aan schouder, met één rilling in de zielen, één verlangen in de harten, vereenigd door rechtvaardigheidszin en edel opstandsgevoel!... Straks staat elk weer in eigen kamp, rechts of links, bij angstvallige behoudsgezinden, bij besloten vooruitstrevers of bij vurige hunkeraars... Vooraleer de betoovering wijkt, vrienden, laat ons nogmaals herproeven de schoonheid van ons gezamenlijk verzet, om de herinnering in later dagen te bewaren, en om telkens weer elkaar de hand te kunnen reiken in den schoonen strijd tegen fanatisme en reactiegeest.

Viel Ferrer als een onschuldig slachtoffer van het hatelijk gezag der clericalen in Spanje, ook elders, overal immers, worden wettige en onwettige moorden gepleegd in naam van God, beschaving, veiligheid en gezag. En tel-

[p. 514]

kens en telkens weer moeten wij de waarheid verkondigen en het geweten der menigte wakker roepen.

Ferrer!... De martelaren der vrijheid van denken en zeggen gaan in hun droom de menschheid vooruit op de nieuwe wegen naar een beteren tijd, waarin verdraagzaamheid grondslag zal zijn van het leven der gemeenschap, waar ‘elk zijn eigen koning, zijn eigen paus zal zijn!’

En zoo'n martelaar was immers Ferrer? Overeenkomstig met zijn overtuiging handelde hij, een vrij en zelfstandig denkend mensch, een goed vrijmetselaar. Hij erkende slechts de naakte waarheid en de stem van zijn geweten, streed tegen de vijanden van licht en vooruitgang, tegen kerk en dwingelandij. Moedig als een rechtvaardige ging hij den dood te gemoet. Trouwens de slachtoffers der Spaansche inquisitie in Vlaanderen, in Spanje en elders, betoonden immer zielenadel tot beschaming hunner beulen!..

Zoo peins ik vooraleer wij tijdelijk scheiden, mijne vrienden, wij zijn bedroefd omdat een mensch werd vermoord maar zijn tevens vol weeldegevoel, én om het opgewonden, geweldig protest van het volk; én om het heerlijk besef dat men ook in onzen tijd, meer dan ooit zelfs, menschen aantreft met karakter en overtuiging, die voor hun gedacht weten te leven, en zoo noodig, als held, weten te sterven.

Laat ons nu maar elk naar eigen kamp weerkeeren, we zijn iets rijker geworden....