Ons Erfdeel. Jaargang 7

[p. 2]

[Nummer 1]

Vier overwegingen
door Jozef Deleu
Hoofdredakteur

Toen in augustus 1957 het heel bescheiden en amper twintig bladzijden tellende eerste nummer van ‘Ons Erfdeel’ verscheen, hadden wij maar een vaag vermoeden van wat het tijdschrift zou kunnen worden.

Bezield met een sterk romantisch beleefd idealisme - eigen aan de prille jeugd - hadden wij vanaf het eerste nummer toch vrij duidelijke doelstellingen voor ogen: de Nederlandssprekenden uit Noord-Frankrijk moeten weer bewust deel uitmaken van onze kultuurgemeenschap, ofschoon ze sedert eeuwen een normaal kultureel verkeer via de moedertaal moeten ontberen. De Nederlandssprekenden in België en Nederland, die gelukkig steeds in gunstiger omstandigheden hun kulturele eigenheid kunnen beleven, hebben de vanzelfsprekende verplichting de Vlamingen in Frankrijk te steunen in hun ontwikkeling naar een normaal en eigen kultureel leven in het kader van een zo nauw mogelijke kulturele samenwerking van alle stamverwanten.

Het hoeft nauwelijks te worden gezegd dat deze doelstellingen aanvankelijk bijna uitsluitend vanuit de Vlaamse gezichtshoek werden gezien, om de eenvoudige reden dat aan de voorbereiding van de uitgave van dit tijdschrift geen enkele Noord-Nederlander zijn medewerking verleende. Maar vanaf het tweede, in december 1957 verschenen nummer, was de medewerking uit het Noorden aktief. Tegen het begin van de IVe jaargang, in september 1960,

[p. 3]

telde dit tijdschrift praktisch in alle belangrijke gebiedsdelen medewerkers en sympatisanten.

Toen dit groeiproces eenmaal voltrokken was, werd de eigenlijke taak van dit tijdschrift steeds moeilijker en groter. Het kontakt met voor onze taal en kultuur geïnteresseerde buitenlanders werd veelvuldiger en had een gelukkig te noemen verruimende uitwerking. De zaken werden al eens van buitenaf bekeken. Deze verruiming betekende uiteindelijk niets anders dan een versteviging van de basis waarop dit tijdschrift was gebouwd en gaf voortdurend aanleiding tot ernstige bezinning. Uit de talrijke kontakten en ervaringen groeiden een viertal overwegingen die de verdere werking van dit tijdschrift zullen helpen bepalen, al betekenen ze geen omkeer. Ze zijn veeleer een gelukkige aanvulling, het gevolg van een verruimd en beter inzicht in veel dingen.

Allereerst moet eens en voor goed het belang worden onderstreept van een uniforme terminologie voor onze taal en kultuur. In een aan de Benelux gewijd deeltje in de reeks ‘Que sais-je?’, uitgegeven door de ‘Presses universitaires de France’, verklaren de schrijvers François Gay en Paul Wagret, dat ‘le flamand se veut maintenant langue de culture’ en dat de nabijheid van Nederland dat ‘Vlaams dialekt’ verstevigt. Gay en Wagret verkondigen ten slotte niets anders dan dat Vlaanderen geen kultuurtaal bezit en dus als onderontwikkeld beschouwd dient te worden. Dat in deze over het algemeen betrouwbare en wetenschappelijk verantwoorde uitgaven o.m. een dergelijke enormiteit mogelijk is, is diep betreurenswaardig en een duidelijk teken dat ernstige misvattingen in verband met onze taal en kultuur nog een welige voedingsbodem vinden.

De vraag is echter of wij, Nederlandssprekenden, niet in meerdere of mindere mate schuld hebben aan deze babylonische spraakverwarring. Een gewetensonderzoek is niet prettig maar in deze zeker verhelderend. In talrijke uitgaven, tijdschriften en kranten wordt voortdurend - vaak volkomen onbewust en daarom juist zo gevaarlijk - een partikularistisch Vlaams of Hollands standpunt ingenomen of verdedigd. Hier en daar wordt gelukkig systematisch en hardnekkig geijverd voor de erkenning en de eenheid van de Nederlandse taal - het A.B.N. -; voor het eendrachtig samengaan van alle Nederlandssprekenden op kultureel gebied. Er is maar één

[p. 4]

Nederlandse taal en kultuur, waartoe ieder gewest zijn autentieke bijdrage levert. Een ‘Vlaming’ zal nooit een ‘Hollander’ worden en in het omgekeerde zit evenmin perspektief. Beiden echter zijn Nederlanders omdat ze éénzelfde taal spreken en één gemeenschappelijke kultuur hebben. Iedere andere voorstelling geeft aanleiding tot misvattingen die uiteindelijk leiden tot een onderschatting van wat we zijn. Hiervoor moeten wij onverbiddelijk zijn want de verwarring die aldus in het buitenland wordt gesticht is vaak slechts na eindeloze moeite goed te maken.

□

Een tweede overweging, voortgesproten uit de ervaring van velen die praktisch werk verrichten voor de instandhouding en de verspreiding van onze kultuur, betreft de noodzaak van de volstrekte eerbiediging van iedere ideologische opvatting. Het is verkeerd als de gezonde Nederlandse gezindheid a.h.w. als een privilege wordt beschouwd van een of andere ideologie. De geschiedenis is er om aan de hand van onomstootbare gegevens het bewijs te leveren dat ons gemeenschappelijk erfgoed, door de eeuwen heen, de vrucht is van de kennis en de kunde, de bezieling en de onbaatzuchtigheid van onze voorouders, welke politieke of godsdienstige overtuiging zij ook hadden.

In deze tijd, waarin de hoogste religieuze en wereldlijke gezagsdragers ijveren voor eerbied en goede verstandhouding onder de mensen, spreekt het vanzelf dat de vriendschap en de samenwerking tussen stamverwanten inniger moet worden dan die ooit tevoren is geweest. Iedere uiting van onverdraagzaamheid, wat eigenlijk niets anders is dan onvolwassenheid, moeten wij eerst en vooral binnen onze natuurlijke gemeenschap van taalverwanten bestrijden. Dit tijdschrift wil niets ongedaan laten om een voorbeeld te zijn van trouw en vriendschappelijk samengaan in het werk voor een ideaal dat geheel de gemeenschap dient.

□

De demokratische gezindheid als noodzakelijk element voor een vruchtbare taal- en kultuuraktie, verdient als derde overweging biezonder de aandacht. Langzaam maar zeker rijst het gebouw van de Nederlandse kulturele integratie in de hoogte. Volkomen onrealistische aktiviteiten voor een zogenaamde staatkundige

[p. 5]

eenheid van alle Nederlandstaligen liggen niet in de lijn van dit tijdschrift. Ze belemmeren o.i. de groeiende integratie, waartoe verenigingen als de Kultuurraad voor Vlaanderen, het Algemeen Nederlands Verbond, de Stichting Lodewijk de Raet, de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal e.a. zo'n schitterende bijdrage leveren.

Door ondemokratische aktiviteiten komt ons zo moeizaam veroverd prestige in het buitenland bloot te staan aan de scherpste kritiek. Zij die onze kulturele opbloei misgunnen zouden daardoor zegevieren en het verlies van alle buitenlandse vrienden en werkers voor onze taal en kultuur zou tot definitieve ontnuchtering en teleurstelling leiden. De opbouwende krachten blijken echter sterk en gezond genoeg te zijn om daaraan het hoofd te bieden.

Het openhartige, eerlijke en met alle regels van de demokratie rekening houdende werk voor de instandhouding van onze taal, voornamelijk in Frans-Vlaanderen, dat voortdurend praktische resultaten afwerpt, biedt de enige kans op sukses. Telkens opnieuw blijkt dat de af te leggen weg lang en moeilijk is en dat vaak steeds opnieuw moet worden begonnen. Daartegenover staat dat de medewerking overal groter en spontaner en vooral veel bewuster wordt. Het is dus een kwestie van stug volhouden, gebruikmakend van alle wettelijke middelen. En wie van ons is niet trouw?

Een vierde en laatste overweging - ingegeven door de talrijke reakties in het buitenland - vloeit logischerwijze voort uit wat wij hierboven hebben betoogd: de mogelijkheden van onze taal en kultuur, eerst en vooral in de bedreigde gebieden, maar ook over de wereld hangen ten nauwste samen met het prestige dat onze taal en kultuur er geniet. Al te lang en al te vaak hebben wij ons eenzelvig en afzijdig getoond. We moeten ons erfdeel doen schitteren, zodat de andere, grotere kulturen, met achting en bewondering opzien naar het waardevol erfgoed dat wij bezitten en dat door onze kunstenaars tot op vandaag de dag wordt bijgewerkt en uitgebreid. Daarom streven wij met dit tijdschrift - in de hierboven geschetste geest van verdraagzaamheid en samenwerking - naar een betere kennis van ons kultureel erfgoed, voortdurend indachtig dat kwaliteit het prestige altijd - ook in kulturele zaken - het beste dient.