|
| |
| |
| |
| |
Johanna en Alonzo.
I.
Het was op dit heilvol oogenblik, welk zich als eene verzachtende tusschenpozing by den dag en het avonduer stelt. De laetste roodgele zonnestralen spreidden nog een beschaduwd licht over de Antwerpsche stad en spiegelden zich verrukkend op de kleine vensterruiten der trotsche gebouwen. De zachte schaduw kleurde statig de overhellende houten voorgevels der huizen en leverde een waerlyk schilderachtig vertoog op. De lucht was zacht en warm en geen de minste wind liet zich gevoelen. In een woord het was een dier aengename stonden welke den mensch wien een weinig dichtgevoel ten deel gevallen is, zoo goddelyk voorkomen; dan, wanneer men in streelende gedachten verzonken en door dezelve als geliefkoosd, op niets zyne aendacht vestigt en slechts de voorwerpen als in schemering voor zich ziet zweven.
In dusdanige geestgesteltenis wandelde een twintig- | |
| |
jarige jongeling door de Antwerpsche straten. Zyne kostbare kleederen en de zwartfluweelen mantel welke hem de schouderen bedekte, duidden in hem een welbemiddeld jonker aen. Een breede spaensche hoed bedekte zyn zwierig hoofd; zwarte hairlokken rolden hem golvend om den hals en een jonge baerd gaf aen zyn aengezigt eenen reeds mannelyken toon. Hy wandelde zachtjes door de straten zonder op het krielend, rondzwevende volk acht te geven. Nu en dan sloeg hy zyne zwart-bruine oogen driftig op de voorwerpen welke hem omringden, dan weder trok hy dezelve af, en dan kon men aen de zwierende houding zyns hoofds ligt bemerken dat hy in zichzelven vergenoegd was. Doch die vergenoegdheid scheen edel en had niets gemeins met die gemaekte houding welke slechts hoogmoed en laetdunkenheid aenduidt.
Hy was reeds tot aen de Lieve Vrouwe kerk genaderd. Daer draeide hy naest de muren des kerkhofs en vervolgde langzaem zynen weg. Op de Meir gekomen, bleef hy eensklaps by het metalen Kristibeeld staen, trok zyn zakuerwerk uit: ‘by zeven ure,’ zegde hy in zichzelven, ‘welhaest zal ik myne lieve Johanna zien;’ en de jongeling voelde reeds als een balsemende voorsmaek van het aenstaende geluk in het hart. Den ganschen dag had hy reeds in afwachting geweest, en had het zich tot eene feest gemaekt zyne liefste eens te kunnen zien en spreken. De uren hadden hem als eene eeuwigheid geschenen; schoon hy zich den ganschen dag door met het koesterend gedacht zyner beminde had bezig gehouden. Met eene vermoeyende ongerustheid had hy naer het gewenschte uer verlangd, en nu het- | |
| |
zelve aenstaende was, had hy byna gewild het nog een wyl te kunnen verschuiven, om nog langer er den voorsmaek van te proeven. Nu klopte hem de boezem hevig. Eene gloeyende kleur verwde nu zyn zacht, bleek aengezigt, en een angstig vreugdegevoel deed zich in zyn hart gevoelen. Eene menigte gedachten overvielen hem en lieten hem zelfs niet bemerken dat aen menige voorbyganger zyne buitengewoone houding en uitdrukking tot nieuwsgierigheid verstrekten. Eensklaps deed zich het ueraenkondigend klokkenspel hooren, en Alonzo schoot uit zyne mymering. ‘Zeven ure, zuchtte hy, waer blyft Johanna?’ en hy stuerde zyne blikken in de breede Huidevetters straet, want het was langs daer dat Johanna met hare moeye naer huis moest keeren. Meermalen wandelde de jongeling voorby de aengewezene straet en iederwerf drongen zyne blikken tot in het diepste derzelve. Doch hy merkte zyne lieve Johanna niet. Zoo liep er een kwartier uers voorby. Alonzo begon een angstig voorgevoelen gewaer te worden en te vreezen dat hy zyne liefste niet zoude gezien hebben. Wanneer hy dit gedacht als waerheid aenzag, beliep eene koude vrees zyne lidmaten; zyn hart sloot zich als toe, en op
een oogenblik beschouwde hy zich als den ongelukkigsten der stervelingen. De blyde blik welken hy eenen stond vroeger op alles wat hem omringde, liet nederdalen, werd nu in eens koud en verduisterd; zyn hoofd bukte op zyne borst en twee tranen waren bereid zyner oogen te ontspringen. Hy weende in zyn hart, de gevoelige jongeling, want in eens zag hy nu het luchtig en aengenaem gebouw dat hy zich voorgesteld had, verbryzeld. Het feest dat hy
| |
| |
zich in zyne verbeelding gevormd had, was voor hem in druk veranderd, en zwarte gepeinzen waren op de verrukkendste gedachten gevolgd. Na eenige oogenblikken beurde hy het hoofd weder op en rigte zyne oogslagen in de lengde der Meire-plaets. ‘Kom! sprak hy tot zichzelven, mogelyk zie ik haer..........’ En hy stapte haestig naest de huizen. Toen hy op het einde der Meir kwam, vertraegde hy zyne stappen en wierp eenen scherpzienden oogslag door de yzeren traliën welke de vensterramen eener trotsche wooning beschermden. Eene strael van vergenoegen bescheen nu het aenschyn des jongelings; want hy had zyne beminde in het vertrek gezien. Hy had haer gezien, hunne blikken hadden zich ontmoet, en met dit eenigermate zalvend gedacht stapte Alonzo huiswaerts.
| |
II.
De blik welken Alonzo op zyne beminde geworpen had, was niet slechts door haer alleen bemerkt geweest. Twee andere persoonen bevonden zich nog met Johanna in het kostelyk vertrek: een oude heer, en eene vrouw welke een vyftigtal jaren scheen te hebben. Deze laetste had eene allerzachtste uitdrukking en de goedheid stond als op haer gelaet te lezen. Eene zwarte kuif bedekte haer hoofd en een witte halsdoek, welke voor op de borst geknoopt was, stak alleen op hare
| |
| |
zwarte kleederen uit. Johanna was een zeventienjarig meisje. Hare bruine oogen wier zachte blik tot in het diepste der ziel drong, hare zwarte hairlokken, de bruine tint welke haer aenzigt bekleurde; dit alles gaf aen haer voorkomen iets dat den zuidervolken eigen is. Er was iets in haer englen wezen dat den eerbied en aenbidding als gebood en bekwaem was de vurigste liefde in de harten te wekken. Het was een dier vrouwen welkers aenzien in ons of eene zekere soort van bedwelmdheid en ontzetting brengt, of wel in ons hart eene onuitblusbare en alverslindende liefde aensteekt. Ook voelde de minnaer van Johanna de hevigste hartspynen; zyne liefde was hem of de grootste en zaligste wellust of wel eene verschrikkelyke en knagende foltering: koelheid kon met haer niet gepaerd gaen.
Er heerschte eene byzondere stilte in het eenzaem vertrek. De oude vrouw hield hare oogen naer den grond gevestigd en sloeg dezelve niet op dan om eenen blik op haren broeder en op Johanna te werpen. De oude heer scheen in diepe gepeinzen verzonken en hield zyne oogen gestadig naer het venster gerigt. Johanna bemerkte met angstigen schrik de aenhoudende blikken haers ooms, want zy vreesde, en niet zonder rede, dat hy haer minnaer, zoude bemerkt hebben, daer zy voorzag dat deze alle middelen zou aengewend hebben om haer te zien. ô Dit gedacht bragt eene onverdragelyke ontroering in het hart van Johanna, en welke genegenheid zy ook had haren Alonzo te zien, wenschte zy echter dat hy zich niet zoude vertoond hebben.
Op dit oogenblik stapte Alonzo voorby het venster. Het oog des ouden heers wendde zich nu op het meisje
| |
| |
die met het schaemrood op de wangen en geheel onthutst, hare zacht bruine oogen naer den grond stuerde.
‘Wel nu Johanna, had ik niet wel gedacht? zouden myne voorgevoelens niet bewaerheid geweest zyn?.... Daerom wildet gy eene wandeling gaen doen..... Om uwen beminden te zien en te spreken, niet waer?.... Om myn gebod te overtreden?....’
Johanna antwoorde niet, noch durfde hare oogen niet opslaen.
‘Wat zegt gy er van, Martha, ging de oude heer voort, zich tot haer wendende, was myne voorziening niet redelyk?’
Martha bleef eenige oogenblikken zonder te antwoorden, doch eindelyk regtte zy het hoofd op en sprak:
‘Mynheer broeder wanneer zal toch uwe haet tegen den ongelukkigen Alonzo een einde nemen?....’
‘Wanneer Martha, borst in eens de oude heer uit, wanneer?... Als ik my op zyn vader, die my veraden heeft, zal gewroken hebben. Wanneer de beledigingen welke hy my toegebragt heeft in zyn bloed zullen uitgewischt zyn!.. Gy gevoelt dan niet, Martha, welk leed hy my gedaen heeft, aen my die hem als een vriend beschouwde?.. Gedenkt het u dan niet meer, Martha, hoe ons de Spanjaerden geplunderd hebben, om dat hun myne staetkundige gevoelens aen den dag gelegd waren? En door wie? Door den vader van Alonzo. Hy, die, belg geboren, den vyand des vaderlands voorgestaen heeft, zyne broederen verdrukt en my, zynen vriend, aen de woede der soldaten heeft trachten overteleveren! Wat zou er van my geworden zyn, zoo ik hen niet ontvlugt hadde en zoo de omwenteling zich
| |
| |
niet spoedig algemeen hadde gemaekt? Ah, de prooi der Spaenjaerden zoude ik geworden zyn. Dan hadden zy my ook naer het Steen gesleept, en daer wachtte my de pynbank; daer stonden, op het bevel des bloedraeds, de beulen gereed om myne ledenen uit een te rekken; myn vleesch te verscheuren, myne beenderen te kraken en my eindelyk als eene weldaed den dood overteleveren!.........’
‘Oom lief!’ schreeuwde Johanna, en viel weenend in de armen van den ouden heer neder. Hare warme tranen besproeiden het aengezigt haers ooms die zich nu door's meisjes liefde inniglyk ontroerd voelde ‘zwyg toch oom lief!’ ging zy stikkende voort, ‘en breng ons nimmer zulke schrikverwekkende tafreelen voor oogen. Gy doet my beven.’
‘Dit stond my nogtans te wachten Johanna,’ ging de oude heer voort, haer zoetjes van zich wendende; ‘dusdanig lot hing my over het hoofd, en een vriend had het my bereid, een vriend Johanna! de vader van dien welken gy bemint, dien ik als mynen eigen zoon heb opgevoed, en die nu den haet zyns vaders volbrengt met u, mynen eenigsten schat, my nog te willen ontrooven. Eilaes! ik wist niet dat ik eene slang in mynen schoot koesterde........’
Nu liet Johanna haren oom los en nieuwe tranen biggelden op hare wangen. Zy wierp zich in de armen van Martha en weende overvloedig. Het waren nu geene tranen van medelyden meer; want zy voelde zich inniglyk gehoond. De laetste woorden haers ooms hadden haer te zeer het hart getroffen. Zy beminde te zeer haren Alonzo en kende zyne zuivere inborst te wel om
| |
| |
hem dus te hooren beledigen. Martha voelde zich ook nu al te hevig getroffen, en eenen fieren blik op haren broeder werpende, riep zy hem toe: ‘Mynheer! hoe kunt gy toch zoo wreed zyn en dit arme kind zoo doen lyden. Heeft de haet dan ook alle medoogenheid in uw hart uitgedoofd?..........’
De oom van Johanna had geene kwade inborst. Buiten den onverbiddelyken haet welken hy den vader van Alonzo en den Spanjaerden toedroeg, was hy met de beste gevoelens bezield. Zyne haet en de liefde voor Johanna verwekten in hem eenen gedurigen tweestryd. Ook werd zyn medoogend hart bitter getroffen toen hy het meisje dat hy zoo teder beminde tusschen de armen van Martha in tranen zag verslonden liggen: ‘ô myne lieve Johanna’ riep hy uit, ‘ô ween niet ik dacht niet u zoo te bedroeven. Vergeef my myne harde woorden; gy weet immers dat ik u vurig bemin en niets dan uw geluk wil. Kom in myne armen, dat ik u den vredekus geve!.......’ De gevoelige Johanna scheen door deze zoete woorden als opgebeurd, een zachte gloed deed zich in eens in haer bevochtigd oog op, en zy wierp zich minzaem om den hals haers ooms en drukte eenen warmen kus op zyne bleeke wangen.
Zoo bleven zy eenige oogenblikken in verrukking. Nu blikte Johanna haren oom met minzaemheid in het aenzigt. Deze aenzag haer een oogenblik en haer met teerhartigheid aen zyne borst knellende, drukte hy nogmaels een warme zoen op hare roode wangen. ‘Ga myn kind, sprak hy, laet my alleen; want eene altegroote ontroering bevangt my. Ga, myne lieve Johanna........ en spreek my nimmer van Alonzo........
| |
| |
Gy, Martha, heb zorg voor haer en troost haer.......’
Eene zigtbare moedeloosheid, door deze laetste woorden veroorzaekt, greep het meisje nu weder aen, en door Martha gevolgd, trad zy droefgeestig de zael uit.
| |
III.
‘Ach! myne lieve moeye, ik kan niet bidden,’ zuchtte Johanna zich weenend in de armen van Martha werpende, ‘wanneer ik myne gedachten tot God onzen Heere wil stieren, komt de beeldtenis van Alonzo my aenstonds voor de oogen zweven. Ik zie hem moedeloos voor my staen en het schynt of hy my tot hem wenkt en zyne armen openspreidt, om my als te omvangen: ach! Martha, Martha, ik lyde geweldig.’
‘Ween niet, myne lieve Johanna, ween niet, hef liever uwe gedachten tot God en zyne lieve moeder: doet uw best om te bidden. De zoetheid des gebeds wordt niet dan aen verlatene schepselen geweigerd.’
‘ô Ja! gy zegt het Martha, ik ben een verlaten schepsel. Van allen ben ik verlaten.’
‘Myn kind, laster niet, God heeft u nog niet verlaten; hy zal u versterken en uwen moed opbeuren, zoo gy hem hartelyk bidt. Ik heb er eene proef van gehad, myn lief kind; want ik heb ook geleden en het gedacht myns lydens is my tot nu toe nog bygebleven. Ik versta uwe smarten Johanna; want ik heb ook eens be- | |
| |
mind, en myne liefde was ook niet gelukkig. De folteringen, welke gy nu lydt, hebben my ook eens den boezem doorsneden. Ik heb zoo als gy gevoeld wat beminnen is, en in het hevigste van myn lyden heb ik Gode aengeroepen en hy alleen heeft my eenigen troost kunnen bezorgen. Hy heeft my ondersteund en myn lot met verduldigheid doen verdragen. Ach Johanna! myne lieve Johanna! hoe dikwyls, wen ik in de hartscheurendste gedachten verzonken was; heb ik my niet voor den gekruisten Kristus neêrgeworpen en hem om verligting in myn lyden gesmeekt. En dan, Johanna, dan voelde ik als eenen zachten balsem op myn hart dalen, en my den moed als weder in de ziel storten. Dan voelde ik my verligt, Johanna, en bekwaem om nieuwen stryd te onderstaen.’
‘Maer ik, Martha, ik kan niet bidden, ben ik dan van God verlaten? Kan ik dan onder de bedrukten niet geteld worden, waervan gy my zegt dat de H. Moeder Gods de troostersse is? Ik ben dan een verstooteling? Ik ben dan gedoemd Martha?.......’
‘Wat zegt gy Johanna? Welke woorden ontglippen uwen mond. Zwyg, onbezonne dochter, dat zulk gedacht uwe ziel nooit besmette; de wanhoop moet nooit uw deel worden. Alles is immers nog niet verloren. Er is slechts een oogenblik noodig, om uwen oom van gevoelen te doen veranderen! Hoop myne lieve Johanna, ligt verandert hy!.....’
‘Neen, Martha, nooit!.. Ach! zoo myne ouders leefden, zou ik zoo ongelukkig niet zyn. Ja Martha, ik zou hun een kind, eene dochter zyn, en eene laffe haet zou geene hinderpalen aen myn geluk brengen.... ô My
| |
| |
rampzalig weeskind.... Neen, Martha, troost my niet; alles is verloren!......’
Martha weende overvloedig. Met liefde drukte zy het meisje nogmaels aen haer hart en sprak na eene korte poozing. ‘Ga, myne lieve Johanna, begeef u ter rust; gy hebt noodig uwen geest te herstellen. Ik zal voor u bidden, en morgen nogmaels eene pooging doen. Zy moge denkelyk beter gelukken. Goede rust, myn lief kind. Ga! ik zal u tot moeder verstrekken; in my zult gy uwe ouders wedervinden: heb moed Johanna......’
‘Vaerwel myne goede moeye, sprak het meisje met nadruk en plaetste nog eenen vurigen zoen op de bekretene wangen der oude vrouw.’
Martha stapte weenend het vertrek uit.
| |
IV.
Er zyn oogenblikken in 's menschen leven dat de ziel, als om zoo te zeggen vermaek schept ons het ongeluk in eene wanstaltige gedaente afteschilderen en ons den alsemkelk in eenmael tot op den grond te doen ledigen. Zoo de rede alsdan hare stem kon doen hooren, zou men ongetwyffeld zyn leed verduldig verdragen en zoo niet met gerustheid, ten minste met langmoedigheid betere oogenblikken afwachten. Doch neen! wy baden ons als in het ongeluk; wy storten ons er dieper en
| |
| |
dieper in en onze inbeelding brengt hetzelve tot op den hoogsten graed. Dan klemt de wanhoop ons vast, dan slaet zy hare gloeyende klauwen in ons verbryzeld hart, en ontsteekt in ons een vuer dat nimmer uittedooven is.
Dusdanig moest de geestgesteltenis van Johanna wezen. Zeker waren hare hartspynen hevig, zeker leed zy veel; maer echter bleef haer de toekomst, en nooit had de ongelukkige aen dezelve gedacht. Ook had de wanhoop zich teenemael van het meisje meester gemaekt, de stem der rede in haer hart uitgedoofd en haer tot het gruwlykste voornemen doen overgaen.
‘Vaerwel myne goede Martha.........’ zuchtte zy nogmaels toen de oude vrouw reeds vertrokken was. ‘Vaerwel myne goede moeye; want ik zal uniet meer zien. Gy alleen gy zyt goed voor my, ja; maer gy zyt onmagtig. Gy kunt uwe tranen wel met de myne mengen, maer myn leed kunt gy niet verzachten. Ik, ik doen u nog lyden, en nutteloos. Neen, Martha, ik kan myn lot niet langer meer verdragen, myn lyden moet een einde nemen.’ Johanna was op het hevigste ontroerd. Hare oogen flikkerden als glinsterende sprankels in haer hoofd, haer blik was dwaes en ontzettend, haer tred wankelend en onregelmatig. Met haest stapte zy de kamer rond, en aenzag met strakke blikken de voorwerpen welke zich voor haer opdeden. Eensklaps bleef zy voor eene kostbare kas staen, opende een koffertjen en haelde er een klein flesjen uit. Met haest bragt zy hetzelve aen hare lippen en ledigde het teenemael. Zoodra zy het slaepzap had ingezwolgen, beliep eene koude huivering geheel haer lichaem, eene bleeke kleur
| |
| |
verspreidde zich in eens op haer aenzigt en alle hare lidmaten begonnen vreeslyk te beven. Het scheen dat haer de rede als weder ingestort werd; want zy dacht nu in eens aen den gruwel welken zy bedreef, en zag er alle de afgryslykheid van. ‘ô God, riep zy uit; ô wees my arme zondaresse genadig. H. Maget help my! ach!..... neen..... ik wil niet sterven!.... de dood..... ô afschuwelyk gedacht!.... ô God! heb medelyden met uw schepsel!.... ô vergeef my!.... verlos my van den dood!..... God!......’
Nu werd zy eensklaps door een sterke stuiptrekking bevangen en viel magteloos op den grond neder. Zoo bleef zy eenige oogenblikken onberoerlyk. Eindelyk kreeg haer wezen eene minzame uitdrukking, een zachte lach zweefde lieflyk op hare gelaetstrekken en zoete woorden ontglipten haren mond: ‘ô Ja, myn Alonzo, ja! zie!.... Ons ongeluk heeft een einde genomen en het lachendste vooruitzigt streelt ons nu.... kom, Alonzo, ik ben bereid. De priester wacht ons om onzen langgewenschten huwlyksband vasttesnoeren........... Zyn myne kleederen niet fraei, Alonzo?.... Wat zegt gy van die witte rozen die my het hoofd kroonen? dit wit kleed, dat my de lendenen zoo zwierig omgeeft?.. Die witte strikken en die witte gordel die my den middel omsluit?... ô! 't Is alles wit, Alonzo, wit en zuiver zoo als onze liefde... kom... Alonzo... laten wy gaen... men mogt ons..... ons geluk...... Alonzo, mynen welbeminden Alonzo.... myn........’ Verder kon zy niet meer spreken: hare zoete stem smolt zachtjes weg. Zy reikte nogmaels hare tengere armen tastende omhoog; doch deze vielen roerloos neder. Hare oogen sloten zich
| |
| |
digt toe en een doodelyke slaep greep de ongelukkige Johanna aen................................................... Toen men des morgends in 's meisjes vertrek kwam, vond men haer dood uitgestrekt ter aerde liggen.
Vyf dagen later vond men een dood lichaem voor Johannas wooning: het was het lyk van den rampzaligen Alonzo Zyn dolk had een einde aen zyn ongelukkig leven gemaekt.
Johannas oom bezweek niet onderden slag. Hy sleet nog lange jaren in weedom en naberouw en moest zelfs Martha zyne goedhartige zuster nog overleven.
a.z.
|
|
Auteursrechtvrij
