Nieuwe Wegen. Jaargang 4

[p. 121]

Naar den Akker

‘Mie!... mag Staafke de boterhammen meedragen voor Sander?’....

Lijk 'n bel, kletterde Stiene heur geroep door het korte gangske naar binnen.

In de doezelig warme keuken stond Mie, en maaide met heur blinkend mes dikke sneden van het krakende versch-riekende brood.

Brokkelingskes spetterden op de tafel en Staafke scheerde ze effen-aan weg met 't holle van zijn vuile hand en duwde ze, kopachter-over en wijd gapend, in zijnen gulzigen mond. Lijk een spertelaar danste hij rond moeder, gejaagd, ongeduldig wachtend naar de korst die nog moest gesmeerd worden en die zoo smakelijk, met haren geel-bruinen kant van onder de andere zacht witte sneden lag uit te lonken.

Goede reuk van koffie-maken walmde warm genoeglijk door het keukentje.

Stiene werd het gewaar van als ze nog aan de buitendeur was, 't woei haar zacht om den kop en kriebelde en streelde heur behaaglijk in den neus en in heel heur wezen.

Ze was haastig eens binnen gekomen en lijk ze Mie heur zwart hoornen snuifdoos toestak: ‘Weet ge 't al van Sofietje van 't hoekske! Sooi is weg!... Al twee dagen!...’

‘Wel mensch!’ begon Mie...

Maar in 't deurgat schetterde Rozeke: ‘Moeier! de kleine is uit heuren stoel gevallen!

“Verdomd toch! Die jongeren!” vloekte Stiene, en haastig liep ze weg... “Zal hij dan komen?” riep ze nog. “Ja!” tierde Staafke tegen, met zijnen mond vol. De smakelijke korst stak er al de helft in: hij schreepte er 't smout af met den vuilen nagel van zijnen wijsvinger, tsoesde 't op door zijn saamgenepen lippen en propte den mond vol met groote brokken, die hij met breed gekauw verslond.

“Hier zie! De korf!” zei moeder; uwen boterham zit er ook bij; en voorzichtig dragen, dat ge de koffie niet stort!’

Staafke pakte 't mandeken aan den arm en ging de achterdeur uit, tot bij Stiene en vandaar voort naar den akker waar vader en oomke Sander aan 't patatten-steken waren, elk op hun lapke grond dat ze er al lange jaren in pacht hadden. Staafke stapte er goed van door, geladen met zijn dubbele vracht... Daar lag 't dorp al vlak vóór hem open, en aan de roe van den eersten lantaarnstaak zag hij Gustje

[p. 122]

Fliebe hangen bijzen: zijn vuistjes omklemden het ijzer en aan z'n uitgerokken armkes - die lijk pijpstelen uit de korte mouwkes staken schommelde z'n mager lijveke lijk 'n droge witvisch aan 'n touw.

Hij en had Staafke niet gezien en eer hij hem gewaar werd, had deze al zijn korvekes neergezet en pitste fijntjes met z'n nagels in Gustjes vuile beenen, die zoo lang en dun uit z'n slodderbroeksken hingen.

‘Ooi!’ trekbeende Gustje en Staafke moest achteruit springen of hij kreeg 'n koppel zwarte hielen in zijn gezicht.

‘Ga je mee boterhammen dragen?’ zei hij.

Gustje liet zich vallen op de teenen en zijn tenger lijveke plooide dubbel thoop.

Dan kwam hij voor Staafke staan: ‘Ha! Gij zijt het sloeber! riep hij dreigvingerend, ‘Ja, 'k ga mee!’ En hij had al een korf aan den arm. ‘Voorzichtig Gust! De koffie niet storten!’ verwittigde Staafke.

Ze gingen nu getweën 't lange smalle dorpke langs.

‘Gaan we vuur maken?’ vroeg Fliebe met 'n schitterend verlangen in z'n blauwe kijkers.

‘Als er groes genoeg is’ zei de andere gewichtig. Maar hij wist wel dat er genoeg was, want ze zouden ze thoop halen: die van hun land en die van oomke Sanders plekske.

‘En patatten braden!’ schaterde Gustje; en hij sprong haast omhoog lijk zijn beenen jukten van ongeduldige pret, en 't water kwam hem in den mond, als hij 't bepeinsde en vertelde tegen Staafke, hoe ze de heete zwarte bollen uit den gloei-hoop zouden scharrelen en open breken en 't dampend witte moes er uit zouden knagen en de korstjes, de zwarte verpulverde korstjes, opknuivelen, die zoo goed smaakten naar den rook en naar 't vuur.

Ze keken nu vlak vóór hen en onder hun bloote voeten zagen ze de kasseisteenen altijd, altijd maar wegschuiven. Gustje telde hoeveel hij er in eens kon overstappen; eerst, voetje-voor-voetje één, dan twee, nu drij en dan met wijd gebeen vier. 't Had 's noens 'n bijske geregend en Staafke vond er 'n danig plezier in de dretsige hoopkes modder open en de kleine blekkerende plasselkes de oogen uit te terden, dat 't tsiepte tusschen z'n teenen en uitspatte van onder zijn voet.

Vóór hen stoven de pikkende, wroetelende musschen uit-een, met ronkend gevlerk van vleugelen, om een eindje verder weer op de kassei neer te vallen in zwerm.

In de Leemstraat - ze waren daar al buiten de huizen, sleepte 't land in zachte deining opwaarts, weerskanten van hen. Ze gingen in

[p. 123]

de zware wagenslagen, voetje-voor-voetje, en sukkelden haast omver van de danige moeite die ze hun gaven om recht- en in de diepe voor te blijven.

De straat klom zachtjes en hunne beenen bogen geleidelijk met het gestuip van hunne kleine werkende lijven.

Hooger en tenden de straat stond 't gedoetje van boerke Mulders, heel alleen in de winderige vlakte, met zijn splinternieuw rood pannedak, blij vonkelend door de late groenigheid van óm-troppelende boomen.

Ze konden het schelle gekef van den onverdragelijken hond reeds hooren en 't gerobbel en gerots van z'n keten tegen den rand van z'n ton, die bezijden den mesthoop lag, onder den vlierstruik.

‘De smeerlap is weer bezig!’ gromde Gustje.

Staafke raapte, al gaande, hier en daar een steen op en stak hem in den zak: ‘Voor zijn koeken zorgen!’ lei hij uit, pinkoogend tegen z'n kameraad.

Als ze aan den boomgaard kwamen, waar ze haast iederen boom kenden, vooral die, welke langs de haag reekten, keken ze nog langend naar de leeggeplunderde appelaars, en ze schodderden nog en waterbekten van deugd als ze dachten op de zure, sappige appels die ze er vóór drie weken nog hadden uitgehaald.

Aan 't hekken bleef Staafke staan, en z'n onrustige oogen loerden gauw eens binnen. ‘Niemand op 't hof!’ en hij gaf den korf rap aan Gustje, die er lusteloos mee voort trantelde, want hij moest het doen nu, om wille van den achternoen en 't vuur en de patatten ginder op 't land.

Op den mesthoop stond Thom te springen en te trekken aan z'n keten, langs om kwader, huilende en blaffende. Nu sprong hij op zijn kot, dan weer er af, dan er in, dan weer er op, en rammelend rotste de keten mee: 't was 'n lawijt van alle duivels.

‘Wacht, leelijkaard!’ dacht Staafke luidop. Hij had z'n steenen gereed in z'n handen en... klets! daar vloog er een op de ton... nog een in den vlierstruik en de derde, hol bonkend, op Thom z'n harig lijf. Kajietend en schuiflend glipte de hond z'n ton in en lag er te janken en schuw te bassen, eventjes van achter den rand uitkijkend.

Maar 't was Staafke gelijk hoe Thom zijn koeken vond: hij liep de haag langs en den hoek om waar Gustje stond te wachten en te trippelen van ingehouden lust om mee te doen. ‘'k Heb 't hem daar gedraaid!’ giechelde Staafke, op z'n billen kletsend van plezier.

Ze waren nu op den Helleweg en stapten ras door.

[p. 124]

Vóór hen wentelde 't land naar beneden in zachte glooiing, lijk 'n onmeetbaar bruine lap met groen doorvlamd, hier en daar. Ze zagen kleine menschen in de verte, op hunne stukken aan 't mooschen, maar zóó onbeduidend op 't wijdstrekkende land dat ze kleine bedrij vige poppen schenen.

Hoe meer ze vooruitgingen, hoe dieper de weg neerwaarts schoot en hoe hooger de kanten aan weerszijden oprezen. Ze konden er op den duur niet meer bovenkijken en ware 't niet dat ze 't plekske kenden waar ze vader doende wisten, ze zouden hem niet gevonden hebben zonder den barm op te klauteren.

Maar plotseling kwam een zacht windeke hun koeltjes in 't gezicht wabberen. De hooge barm schoot in eens af, en daar, rechts, onder hen rolde het land open en bloot, maar frisscher en groener nu, vooral beneden aan de klaarzilveren volle gracht, waarover het zacht wemelend wissenboschke open-vlekte en de rondstammige schitterende blekkers jeugdig en rilde oprezen en hunne zachtwuivende kruinen lijk reuzachtige pluimentrossen in de ijle lucht roeren lieten.

Alles was hier veel klaarder en prettiger, om die groente en het dicht-bij-zijn van de dingen.

Een twintig stappen vóór hen, zagen ze waarachtig vader al staan diep gebogen, met den riek werkende en het bruine mul, dan vóór hem uitgooiende met moeilijken zwaai de gouden aardappelen en de reuzelende groes, al dooreen met de openspattende aarde, daar waar Wies, Staafke's broer, te kruipen lag en te scharrelen over den grond.

Blij liepen ze 't mennegat op bij vader.

‘Wies, haalt den kruiwagen, jongen!’ en vader rechtte moeilijk kreunend zijn gebogen rug.

Wies kwam op een loopken, met 't bodderende, piepende gerij aangedonderd. De korf werd er op uitgeijld en ze flokten er rond.

Oomke Sander kwam ook afgepikkeld en liet zich op de knieën vallen bij de anderen.

Nu waren ze allemaal aan 't malen en 't knabbelen en slurpten koffie met gerig-lodderende lippen en niemand en had tijd van spreken.

Gustje alleen stond daar te dubben: hij bezag en telde de witte knoppen van oomke Sanders' rood baaien lijfrok of keek naar de bolle blozende kaken der eters die in regelmatig gezwel op en neer gingen en naar Wies die luid slurpend koffie dronk uit het groen steenen kanneken, dat z'n rood gezicht er heel achter verdween.

‘Moet ge altijd met jongens afkomen!’ grommelde vader in z'n vollen mond, terwijl hij met den rug van z'n hand de koffie openwreef die langs z'n baardige kin, in bruine beekskes neerdroppelde. ‘Geef hem 'n stuk van úwen boterham!’

[p. 125]

Staafke deed het en Gustje zette er gulzig de tanden in.

Na eten moesten de twee rakkers oomke Sander gaan helpen, want de sukkelaar en zou alleen niet gedaan krijgen, zei vader.

Ze gingen dan mee en raapten patatten voor oomke.

Hun bedrijvige handen zochten en scharrelden in de mulle donkerbruine aarde en oogstten de gele aardappelen in de mand tusschen hen. Wanneer ze vol was, rechtten ze hunne gebogen ruggen en riepen oomke Sander die ze in de baal kwam gieten. Ze moesten die wijdgespannen open houden en robbelend stroomde de gouden vloed in den donkeren zak.

Maar als ze dat zoo 'n spanne tijd hadden gedaan en herdaan, begon het hun in eens geweldig tegen te steken. Dat kruipen en scharten in den grond en 't rechten van hun stramme ruggen, het werd hun zoo vervelend en zoo moeilijk. Hunne armen werden moe, hun rug werd moe, hun leden zochten naar rust in andere bedrijvigheid.

‘Oomke Sander is 't haast gedaan?’ hadden ze al drie - vier maal gevraagd, met op den duur iets vervelends en erg ongemakkelijk in hun stemmekes.

‘Ja, binnen vijf minuten mogen we er allemaal uitscheiden’, was oomkes altijd-eender antwoord.

Maar de vijf minuutjes bleven duren, en oomke werkte maar altijd voort, zonder opzien, en de aardappelen rolden altijd-aan vóór hen en leverden aldoor nieuwe bezigheid.

Eene groote triestigheid kwam over hen als ze keken naar het duisterende geluchte boven hunne hoofden en ze verschoten geweldig wanneer ze dan weer hunne oogen richtten op de zwarter wordende aarde onder hunne handen en lijven. Vóór hen konden ze de helle groenigheid van 't wissen boschken al niet meer beletten en vader en Wies waren twee zwarte ventjes geworden die ze niet meer te kennen vermochten.

In-eens pletste een dikke regendrup op Staafkes hand. Hij keek in de lucht en op z'n wezen werd hij 't weer gewaar.

‘t Begint te regenen, Gust’, zei hij dof, stond op en liet het werk staan.

Vader had het ook gevoeld. Hij hielp Wies de laatste patatten oprapen, schrobbelde alles bijeen in haastigheid, legde de volle klutsen op den kruiwagen en wierp er de leege over. Wies pakte met 'n tink van den riek de mand op en zwierde ze over den schouder; dan greep hij de koord, die aan den kop van den kruiwagen was vastgemaakt en ze zetten aan naar huis.

De jongens liepen mee, knorrig.

[p. 126]

Moeilijk boorde vader 't schreeuwende ding door de zachte aarde; Wies trok uit al zijn macht en ze geraakten over 't mennegat. Maar nu was 't 'n klimmen tot aan boerke Mulders, en Wies en mocht niet afgeven, en vader kuchte en zuchte en had geen tijd 'n woord te spreken.

Onderwijl vielen de droppelen dikker en tikkelden in hunne warme nekken en op hun dun-bekleedde schouders.

Ze zetten niet af vóór ze boven waren. Als ze daar al wat gerust hadden, zagen ze oomke Sander in de diepte komen afgestoken, pijnend en werkend om z'n getrek voort en boven te krijgen. ‘Hij heeft hem nog gehaast!’ zei vader.

Ze reden nu verder, den hoek om en berg af. Nu ging 't veel gemakkelijker: Wies moest niet meer trekken en stapte, rechtop, met riek en mand over den schouder lijk 'n groote.

Staafke en Gustje Fliebe, elk met 'n omgevouwen baalzak op den kop, liepen daar nevens, lijk twee vastenavond-zotjes, maar zonder lawijt en onbewust deftig, met hun bittere gedachtekes alleen onder hun kap, en als vader hun beloofde dat ze morgen mochten vuur maken, kwam er een krop in hun keel en ze vielen haast aan 't huilen. Koppig liepen ze voorop naar huis...

... En 's nachts droomde Staafke van heele bergen aardappel-groes die ze in brand staken en die traag rook-opkuilden en dan opflakkerden in geweldig groote schitterende vuurtongen, die heel den akker verlichtten lijk 'n hel. En al de kinderen van 't dorp zaten er rond met roode gezichten, lijk duivelkes en ze bliezen in de stuivende laaigensters en haalden zwarte verpulverde aardappelen uit de gloeiende asch met lange bloote vingeren.

En hij gevoelde zoo waar de hitte op z'n voorhoofd gloeien en den schitter in z'n oogen priemen, en de rook walmde hem in keel en neus en deed hem stikken, en Gustje die er ook zat, bekeek hem met glariënde bloedoogen, sprakeloos en strak, lijk 'n kleine moordenaar... Hij kreeg danigen schrik... Hij wilde er van wegloopen maar hij kon zelfs niet omkeeren: zijn lijf bleef lijk 'n onwillig doode blok op de plaats; en nochtans wilde hij weg... In zijn angst ging hij op ‘moeder!’ roepen, maar z'n mond vermocht niet het moeilijke ‘moeder’ er uit te werpen, en een flauwe ongesproken gil glipte uit z'n stijven mond.

Moeilijk ademend en met hamerenden kop schoot Staafke wakker. ... Angstig keek hij in 't stille kamerken...

... Tegen de ruiten trommelde de regen in gestadige droppeling en heel den nacht bleef het zabberen en plassen.

B. LEONARD.