Nieuwe Wegen. Jaargang 4

[p. 88]

Huurkoetsiers.

Ik schrijf hier niet over den blinkenden livreikoetsier, die pralend uit zijn hoogte, neerziet op de menigte onder hem die te voet loopt. Ik heb het over den huurkoetsier. Dit is een wezen dat vergroeid is met zijn bok en de straten, waarvan het allengerhand de kleur heeft aangenomen; een wezen dat leeft als amphibiën zoowel in de lucht als op den grond en liefst nog in het water, want een regenachtig weertje is hem zoo welkom als een extra-portie het zijn zou voor zijn paard. De huurkoetsier: een levend iets dat in zich besloten draagt de verschillende jaargetijden en er de uitwerkselen van uitstraalt zoohaast de gepaste tijd daar is. Want niet zoodra heeft de zomer maar een heel klein puntje getoond van het roze neusje, dat een blozend gezichtje laat verraden, of de koetsier voelt het warme bloed weer in hem opkomen, voelt zijn voeten ontdooien en zijn neus ontvriezen, voelt de tinteling verdwijnen uit zijn immer teugelvoerende vingeren, wat voor gevolg heeft, dat hij de eerste is om den weerkomenden wonnetijd te begroeten door het opzetten van een strooien hoed, zij het nog een ingedeukte of overjaarsche, waarvan de vorm te loor gaat in de verste geschiedenis der modebladen, toch een strooie die misschien nog lang zal dienst doen en de edele trekken, van den zoo noodzakelijken huurkoetsier, zal beschutten tegen de te milde stralen der zon. Maar riet zoodra heeft de laatste vreemdeling zijn matten opgerold, met een kop vol middeneeuwsche vizioenen, een handzak vol postkaarten en een koffer vol koper-en aardewerk van de prondelmarkt; niet zoohaast zijn de laatste genotzieke badgasten vertrokken met een trein over Parijs naar Nice, of de huurkoetsier herneemt zijn taak van tijdwijzer en barometer, gaat weer te leer bij de metamorphosen van Ovidius en neemt de gedaante aan van het jaargetijde dat ingaat. De strooie hoed verdwijnt als bij tooverslag en maakt plaats voor een er-niet-min-oud-uitziende vilt van alle uitdenkbare kleur, een bol- of hooge hoed die betere tijden gekend heeft en maar op zijn hoofd is terechtgekomen na een reis rond de wereld, alle slag van ongelukken en tegenkomsten welke hem eene wijsheid en ervarenheid hebben doen opdoen die, hoe wonder het ook moge schijnen, niet overgaan in den kop van den man met de zweep, hoewel hij er hard word opgedrukt en hem zelfs soms tot over de ooren zakt. Dit kan u doen overwegen en philosopheeren over het egoïsm van een hoed. De dikke jas wordt aangeschoten; ik zeg het toch goed, want dit kleedingstuk is meest altijd letterlijk aan hun lichaam geschoten: veel te wijd, te lang en rost geworden van den langen dienst; een stuk dat afstamt uit de tijden toen hun hoed het licht zag, en dat zal gedragen worden tot het van hun lijf zal vallen, waarna de brokken en stukken ervan misschien zullen tentoongesteld

[p. 89]

worden op de prondelmarkt, aan het kraam van Mietje-Mietje, om gebruikt te worden als stoofvodden en het potlood van Jantje van dien naam te doen glanzen. O ijdelheid der ijdelheden; O vergankelijkheid der wereldsche zaken; O koetsiersjas; O koetsiershoed!

Zoo zal hij nu den heelen winter doorleven, al hoed en jas wat men aan hem gewaar wordt, geplakt op zijn bok, in regen en sneeuw, verlangend naar een rit en weer den warmen zomer tegemoetziende.

Hebt gij ze nooit zien staan aan de statie of op de markt, in eene lange reeks als soldaten in het gelid; een reeks paarden, koetsen, zwepen, mannen, hoeden. Hebt gij nooit het geklap gehoord van die heele rei zwepen, het trekken gezien aan een heele rei teugels door een heele rei mannen en zijn ze nooit op u komen afgestormd, met hun eentoonig geroep ‘Voiture Monsieur’ omdat gij het ongeluk hadt er uit te zien als een vreemdeling. En hebt gij ze dan nooit traag zien wegrijden,omdat gij hun diensten niet noodig hadt, vloekend wegrijden en weer plaats nemen in hun rei? En zoo staan zij er den heelen dag tot laat in den avond voor hun frank daags, 's zomers gekookt onder de stovende zon, 's winters vervrozen door den ijzigen wind.

En hebben zij soms schoone dagen, komen dan ook niet dagen van luie lanterfanterij, dagen dat zij als verstooten blijven, uitsteken buiten al de anderen door hun slechte kans. Dagen dat zij niemand krijgen, zelfs niet een mensch dat kwalijk valt of iemand die verongelukt en naar 't gasthuis gevoerd moet worden. Dagen dat er zelfs niet een dief gesnapt wordt en zij zouden kunnen opgeroepen worden om hem tusschen twee agenten naar ‘'t bero’ te brengen, iets waarvan zij niet zouden afschrikken, hoewel deze plaats hun zoo bekend is als hun eigen huis. Dit is ten anderen niet te verwonderen, daar zij gedurig moeten verschijnen ‘om hun gespan zonder geleide op den openbaren weg te hebben laten staan’ ‘voor slagen en verwondingen’ ‘voor dronkenschap’ en andere diergelijken, waarvan hun groote liefde voor het schuimend brugsche nat en het ongelukkig gebrek, een glas noch vol noch ledig te kunnen aanzien, de grootsche oorzaken zijn.

Dagen komen er dat zelfs niet een diender uit een hotel geloopen komt en roept voor een rit met een klient. Dit zijn hun hondsdagen. En dan komen weer dagen zoo vol als een ei, weken dat zij hun eigen zelven met hun koets zouden moeten in twee kappen. Kermisweken, wanneer de vrouwen uit de achterbuurtjes, uit de Carmerstraat en het Hoogstuk, den Meersch en de Magdelena dienen gaan naar Varssenaere voor de Tandpijn, en naar Assebroucke voor de Hoofdpijn, heele koetsen vol in langen stoet, char-à -bancs vol witte gepijpte mutsen en geruitte voorschoten, satijnen kleederen en goudewerk, platte knollen of olieachtig blinkende hoofden, vrouwen die zingen met zwaaiende armen en wiegende hoofden, stampend en duiveljagend op

[p. 90]

den vloer van het voertuig, dat gansch het getrek schokt en davert, schreeuwend op het muziek van een trekorgel of clairon. Zoo gaan zij dienen voor de hoofdpijn, hun keel heesch schreeuwend tot hun kop staat om te bersten van het oorverdoovend geluid. Zij zullen koekebrood en hesp eten aan een halven frank per persoon, er voor een frank van binnenspelen, hun zakken en regenschermen op den hoop toe ermede volsteken, dit alles verder besproeien met menig glas bier en even schreeuwend en zingend weer terugkeeren, naar huis gevoerd met pijn in den kop en een zieke maag. Dan ook geniet de koetsier van de eendaagsche vrijgevigheid der volksvrouwen, wordt volgegoten met alles wat zijn hartje lust, zal volgestampt worden met eten tot zij hem zullen moeten op zijn bok tillen, waar hij blijven plakken zal als een klomp deeg. En allen zullen nog iets geven voor drinkgeld, hetgeen hij zal meepakken met het gedacht, indien hij nog denken kan, op de vlaamsche spreuk ‘Vele kleintjes maken een groot’. En zoo bestaan veel kermissen, zoo moet hij de vrouwtjes rijden naar St-Kruis en St-Andries, naar Assebroucke en naar Blankenberghe, zal meegenieten van het plezier en volgeladen tehuiskomen, en nog lang kunnen teeren op den goeden smaak van het bier en den geur van het koekebrood, evenals op de gewichtigheid van het drinkgeld. O vrouwtjes! moest gij weten hoe de koetsier misschien verlangt naar uwe feestjes, hoe hij de dagen aftelt waarop hij uwe gebenedijde persoontjes zal mogen vervoeren en hoe hij voorop reeds in den geest vele vele dingen gekocht heeft met uw drinkgeld, alsof uwe franken de broodjes waren die zich vermenigvuldigd zagen na het sermoen op den berg.

Laat ik u nu den koetsier voorstellen als onzen getrouwsten vriend, onzen besten makker die ons nooit zal verlaten, ons heele leven, of ten minste de groote en plechtige oogenblikken er van, medemaakt en misschien nog de beste er mede vaart, daar hij maar een oppervlakkig toeschouwer is, een baantje dat altijd voor hem uitloopt op een fooi en een snaps. Is het niet de koetsier die ons ter kerke voerde, wanneer wij, kleine wezentjes, gebunseld en gevest lagen in het witte doopkleed met zijden franjen, als een klein bundeltje mensch op den schoot der min werden gesust, tot de koets ons aflaadde voor de groote gothische kerkdeur om gedoopt te worden. En weer later voor de eerste communie en weer verder zal hij velen van ons ten huwelijk voeren en zal zijn hoed versieren met het witte tuiltje oranjebloesems dat later plaats zal maken voor den rouwband, wanneer wij in ons laatste kleed zullen weggevoerd worden in den zwarten lijkwagen naar het kerkhof. En iedere maal zal hij met een diepe buiging de fooi aannemen, die zal in zijn witten handschoen glijden en den drank binnengieten, die hem zal aangeboden worden uit blijdschap of om de droefheid weg te spoelen.

[p. 91]

In al deze omstandigheden is in hem toch niet te bespeuren den huurkoetsier die binnen een paar uur weer zal postvatten op de markt of aan de statie. Hier niet het onafscheidbaar plunje, maar de lange lakenen jas met groote koperen knoopen, de zijden haut-de-forme, gladgestreken, en de witte handschoenen; alles tot op den naad versleten en dooduitgeborsteld.

('t Vervolgt)

Brugge

Alb. MAENE.