Nieuwe Wegen. Jaargang 4

[p. 26]

Uit het Leven der Planten.
Twaalf schadelijke planten

II.
De Dokke^(*).

De dokke die meest in de vlaamsche velden te zuigen staat, is de smalle dokke.

Smalle-dokke is een der vuilste planten uit; zij is, met de peem, de luis der akkergronden.

Deze plant is gemakkelijk uit te roeien, als ze nog klein is - dat wordt gedaan in de Maarte-maand, aleer de vruchten opschieten - dan staat ze heur hertje te ontplooien, op een pijlhout, proper, goudgeel worteltje, meestal vingerlengte en-dikte; dat worteltje is zóó schoon en zóó lief en zóó aantrekkeliijk, dat ge er uw lippen zoudt aanleggen, als aan een suikerstok, maar wacht! uw zieltje zou het gedachtig blijven! geen suiker zoudt ge smaken, maar wel de bitterste peerdendrank, dien ooit een geneesheer kon uitvinden, om truntezieken te genezen.

En inderdaad, sommige dokters-met-rokken, - die hun studies deden in 't ende van 't geitenkot, - drogen dokkewortels en maken er tizane van, mits bijvoeging van suiker om... de nieren te zuiveren.

Bruischaard is beter, te peizen!

De dokke moet dus jong aangevallen worden en glad en geheel, met lijf en ziel uitgestekt worden, want hoe klein ziertje er in den grond blijft steken, zal het weer uitschieten, is het niet aanstonds, dan zal het een jaar later zijn, want de wortel bederft niet. Neen, kwaâ-kruid bederft niet.

Is de jonge-dokke schoon en rekkelijk geworteld in haar jeugd, ze blijft het niet in verderen leeftijd; dan sprietelt de wortel langs alle kanten uit en de scheute die opgaat wordt kinder-arme-dikte en groeit hoog-op met de hoogste vruchten.

De stam ook sprietelt en takt, zoodat hij soms een armvol wordt, bezet met lange smalle bladeren, - die meer dan twintig centimeters lang en tien centimeters breed kunnen worden - en heel behangen met platte beursjes. Ieder beursje bevat een zaad - en als de pikke door de ritselende korenstalen wordt geslegen, springt de dokkestaal op, gruisdikke van rijpzaad - en reuzelen al de beursjes af, op een stoelzate-oppervlakte, waar ze ter jare een schoon murwenestje van jonge, levenlustige dokjes uitmaken.

Dokke, surkel, zevenjaarspenagie, rhubarbe en nog meer, dat moet ten tijde van Adam al één en hetzelfde geweest zijn, want even

(*) Latijn: Rumex.

[p. 27]

als de bladeren veel gelijkenis hebben, zoo hebben de wortels die ook en het zaad-voortbrengen is al eens en 's eens. Nu, veronderstellen we, dat ze alle één-moeres-jong zijn, met dit verschil, dat het een jong fijner uitgroeide dan het ander en... weet het iemand beter, ook wel.

Ge kunt denken hoe de akkers van zorgelooze boeren er uit zien; heel hun boerderij houdt-aan-één van zwaar-getakte zaadstruiken.

't Is vooral in de jonge klaver, dat het venijn bloot zit, - immers na den oogst worden de stoppelvelden gebroken en de onkruiden en slechte wortels liggen gedoken tusschen de turven - maar in jonge klaver staan de dokkeplantjes gruis- hekeltanddichte, zoo dicht-bij-één, dat boer Lemmen er geen doen aan ziet en Boergonje laat waaien, en de dokke laat opgaan met de klaver.

't Is schandalig om te zien, hoe die groene bladeren er gulzig wassen in den uitkomen, hoe de stammen hoog-op al boven de klaver heffen en hoe ze den grond uit en hard zuigen.

De leeuwerken, grasmusschen en hagerutjes zijn er niet kwaad om, want de twee eerste soorten, maken hun polk dicht tegen den stam, onder de veie bladeren en huizenieren er als visschen in het water. De hagerutjes bouwen hun nest in de sprieteling der dokkestalen en hangen, heel den zomer door, boven klaverijen te sneteren en te swijselen - en God en geheel de wereld en den dokkestaal te danken en te zegenen.

Vooral in de meerschen doen de dokkestalen leelijk; men vindt er bejaarde, met wortels 'lijk van 'n tronkwilge en hun stam - met de lange, scherpe bladeren en de ontelbare gele zaadbeursjes, met 'n rond, rood tikkeltje in het midden, - staat er boven het maaigers te kroonhalzen en groot te doen.

En dan komt de maaier en botst hij met de zeis op die stakestijve, stokkedikte stalen en... zijn tabakpruime heeft te lijden... en zijn strijkstok moet over de zeissnede... en hij dondert.

Niet dat pijnlijker is om aan te zien dan gevallene vruchten, doch dubbel pijnlijk is het, wanneer, al over gerolde terwe, haver, vlas, maaigers en klaver, de dokkestalen 'lijk donderschermen te pijlen staan en schijnen te spotten met de onmacht der vruchten.

Eene gaaf hebben ze: ze wijzen van ver de vuile en zorgelooze boeren aan en... punctum.

't Doet, ze hebben nog een deugd; de koeiewachter trekt de dokkestalen uit de klaverbondels, Mele of Barbetje of Mietje uit de kortwoonste komen die zanten, ze drogen ze in kappelletjes en dan maken ze er vier mede, onder hun geitenpot.

Warden OOM.