Nieuwe Wegen. Jaargang 2

Boekbespreking:

Het kerstekind, oorspronkelijk verhaal door Stijn Streuvels, uitgever: L.J. Veen, Amsterdam. Gedrukt bij J. Houdmont-Carbonez, Filips de Goede laan, Brugge, bij wien het boek verkrijgbaar is aan 2 fr. ingenaaid. (2,50 fr. gebonden in linnen.)

Weêrom een rijk geschenk van Streuvels aan het Vlaamsche volk.

Onder oogpunt van beschrijving, modeleering en zielkunde, mag het boek een meesterwerk genoemd worden.

Met het begin af, grijpt de schrijver, met zijn machtige grepe en smijt hij, met zijn zekere smete, heel de winter voor u. Ge zit er midden in, tot over de knoezels in de sneeuw; 't is al hemel en wit, onder en boven; heel de wereld is een witte warboel, met leelijke bonte oneffenheden, van besneeuwde huizen en koten en de boomen staan er, als aardige, leelijke toortels uit een tooverwereld. 'S avonds bijt de lucht, de sterren dansen en pinkelen en zottebollen in de scherp blauwe lucht en ze flikkeren in de glinsterende sneeuw. Sneeuw! ge staat er in.

Maar die bliksem vertelt maar altijd voort; 't hangt aan malkâar lijk een eegdeketen en, met zijn wroede penne toovert hij, al over en in die sneeuw, een heel levend wereldje: Meetje Moeie. Ha! dat Meetje speelt er zijn ware, altijd-oud een altijd-nieuwe rol. Wie herkent er in dat vrouwtje geen wezen uit zijn eigene kinderjaren?

't Is waarachtig een levend, roeiend ding, dat wij gekend hebben en dat ook voor ons was - zooals de schrijver zoo wel zegt: - ‘de tastelijke gedaante, waaraan al de kostelijke heimelijkheden van onze verbeelding vast waren.’

Vevatje nogtans, als model en zielkunde, spant de kroone en mag stout nevens Stijn's Horieneke en het kwezelke uit ‘Wit Leven’ staan, al is 't dat men onder psychologisch opzicht - he ja, het oordeelen is afhankelijk en vrij ook - al is 't, dat men zijn kwezelke en Smetje meteen, als zijn pronkjuweeltjes mag beschouwen; ja, dat is juist als goud, daar mag niets af, noch niets bij.

Vevatje is wel een buitengewoon kind, een droomertje, dat op een oogenblik zijne oogen van de wereld afwendt en in zijn zieltje boort en dompelt, in zijn eigen, aardig, inwendig wereldje en tot

[p. 36]

mysticisme overslaat. 't Is volmaakt en men vindt aleens zulke Vevatjes, die later heilige nonnetjes, of gloeiend-verliefde zottinnetjes worden.

Wonderschoon doet de schrijver uitschijnen, hoe, door Meetje's herhaalde Kerstdagvertellingen, de jongens er duidelijken vorm aan gaven, door de overeenkomst van 't vertelde met 't geen ze beleefden en hoe ze de zaken begonnen te vermengelen en 't verledene vermenschelijkten en er den vorm aan gaven van't geen ze kenden en toen ze door Meetje weggezonden werden, omdat het op het nippen was met moeder: toen Meetje zei: ‘Jongens, teur en speel een beetje in de sneeuw,’ waren ze vast overtuigd dat het kindeke Jesus bij hen in zijn kribbetje zou liggen, als ze t'huis kwamen en ze zetten werkelijk hun overtuiging over aan Veva, die van dan af niet meer houdelijk was en noch van Kerstboom, noch van de drie Koningen wilde weten, te meer daar die koningen te veel en te geerne genever uitlapten en te gruwelijk leelijk deden al eten, om echte koningen te zijn. Neen, dat voldeed haar allemaal niet en ze werd nijdig over 't geluk der schamele jongens uit het kouterhuisje, waar Jesus, 't Kindeke Jesus, zelf dien nacht zou toekomen. Ze wilde, ze moest er zijn, ze moest dat Kerstekind zien en toen ze later, door den nacht, naar 't huizekotje mocht gaan, was ze zoo overdaan van geluk en eerbied dat ze zou gedacht hebben te droomen, zonder de tastbare zekerheid, van tusschen moeder en Treze voort te stappen.

Heel het verhaal door, zijn de personen echt en levend; ze spelen volmaakt hun rol on de zielkunde en is er geen fabricatie. - helaas! hoeveel vindt men er niet hedendaags - 't is Streuvels van ends end-ends en dat is zeker genoeg gezeid.

Voor twee beschrijvingen nogtans staan we wat in ons beetje haar te scharten: die jongens, die in den terteput slapen, indien ze erin kunnen, moeten toch vroeg op 's morgens, zoohaast vader aan 't weven valt, anders smeert hij er overhands een met iederen tert, dat ze zoo plat zijn als een zesken.

Wat den Kerstboom betreft, nooit zagen wij er een te lande.

Nu, 't en is ook maar om entwat te zeggen en ons besluit blijft: ieder oorspronkelijk werk van Streuvels, is eene nieuwe weldaad voor al dat Vlaming is en al zijn werken zijn ‘extratjes’ voor den geest.

Warden Oom.

Taaloefeningen vook de lagere klassen van het middelbaar onderwijs, verzameld door A.E. De Boeck, pr. Tweede druk. Verkrijgbaar bij den schrijver, 24, Nieuwe Graanmarkt, Brussel. Prijs: 0,20 fr.

Zoo iemand de dankbare hulde der vlamingen zal verdienen - wanneer binnen eenige jaren de prietpraat van Walen en Franschgezinden zal uitgewoed zijn over le Flamand, c'est un patois - dan is het wel E.H. De Boeck, door zijn werken over Nederlandsch taaleigen. Met zijn pas verschenen Taaloefeningen, stelt hij de leeraars der lagere klassen van het middelbaar onderwijs een krachtig middel aan de hand om onverbasterd taalgevoel aan hun leerlingen in te prenten, dan zullen deze studenten praktisch onderlegd zijn om met veel vrucht de leergangen der toekomstige Vlaamsche Hoogescholen te volgen, alsmede die ten andere hooger onderwijs, inrichtingen, Seminarie's enzv. waar ook de stichting naar verbetering van het taalgevoel duidelijk op te mer ken is.

Misschien zijn deze taaloefeningen wat te dor voor oud studenten: handelaars, bedienden, advocaten, notarissen, dokters, enz. hebben toch ook op den dag van heden vlaamsche brieven, soms een dag- of weekblad artikeltje te schrijven, een voordracht over vakaangelegenheden, Vlaamsche belangen te bereiden. Dan zal hun veeleer het Nederlandsch taaleigen van priester De Boeck van pas komen dat onvoorwaardelijk te loven valt. (Zie Nieuwe Wegen Juli-aflevering 1910) en om zijn geringen prijs (één frank J. Van In, drukker-uitgever, Lier) in eenieders bereik valt.

Joseph Verhelst.