Nieuw Leven. Jaargang 1

[p. 120]

Kronieken

Literatuur
Nico van Suchtelen - Quia Absurdum - (Maas en van Suchtelen, Amsterdam).

Wanneer je tot hier gekomen zijt, dan blik je de wereld aan bezield door een geest van wiens waarheen? je niets begrijpt. Je las de stelsels van alle denkers en je erkende ze alle, op dat ogenblik, als de waarheid inhoudende. Soms was het alsof je jezelf een doel toekende. Het scheen toen dat je onsterfelik waart, ewig. Maar je ómkerend zag je niets dan het niet, het doelloze.

De wereld begreep niets van je, gijzelf ook niet. Je veranderde van mening lijk van handschoenen - de dag van morgen vond je totaal omgekeerd.

Dat is het denkersleven en daarom is de teorie een leugen. Het opbouwen van stelsels kan baten tot het vinden van het licht, maar die stelsels bevatten de waarheid niet en, hoe overtuigend ook opgesteld, bedekken ze slechts gazig-doorzichtig de schim van de twijfelaar die ze neerschreef.

Want de gedachte ontstaat in de eenzaamheid waar de gevoelige huist, overgelaten aan het onbewuste. Hij reageert niet, doch alles werkt op hem in. Uit het donkere onbewuste komen allerlei herinneringen opdrangen, in het werkeloze lichaam gisten de geheimzinnige samenstellingen van ataviese bouwen, in de lucht die hij inademt, woelen vreemde werkingen. Uit alles stijgen vreemde drangen waardoor hij beïnvloed wordt.

Maar een verholene aandrift houdt geen rekening met dat alles, stuwt hem voort naar iets anders, het onbekende. Hij ontwaart met verwondering die drang en begrijpt niet. Hij voelt die andere drangen en begrijpt evenmin. Begunstigd door het ogenblik, zal dan iedere stonde zijn mening veranderen; het één ogenblik zal hij overtuigd zijn dat hij zijn hartstochten moet laten uitwoeden, een volgend ogenblik dat

[p. 121]

hij er integendeel moet tegen vechten, om iets later de mening te opperen dat hij er eigenlik geen heeft en alle inkartaden te wijten zijn aan een vreemde-op-hem-inwerkende kracht.

Subjektief geworden is hij niet meester meer over zich-zelf, hij wordt voortgestuwd. Er woelen in hem hartstochten en verlangens wier voldoening hij wenst, maar hij bevredigt ze niet en weet niet waarom. Hij wenst naar het hogere, het volmaaktere, en dan dwarsboomt hem plots de hartstocht die hij laat uitwoeden, om daarna te schreien over zijn zwakheid en over de verloren grond, want hij bemerkt met verwondering dat deze hartstocht geen nooddruft voor hem was. Hij gelooft iemand te beminnen boven alles... het is maar een schim, het is een schijn, want het is slechts een antwoord op zijn gevoelstrilling. Doch de stralen van zijn gevoel boren door alles heen, en vinden in alles hun trillen beantwoord, hoe verschillend ook. Slechts zijn mens-zijn bedriegt zich, begochelt door omstandigheden, bewerkt door vreemde machten. Ontwaakt uit zijn sluimer begrijpt hij weer niet en blijft met de last van zijn nooddruft als mens waarover hij jammert en die hem weer doet tasten naar de bedriegelike schijn. Volgens zijn aard en het toeval zal hij zich dan met die schijn paaien of zich ten gronde richten indien hij ook dàt niet bereikt omdat hem dit dan noodzakelik toeschijnt en hij daarin de schuld legt van zijn hele mislukken.

Dit is het psiekologies stadium van Odo, de voornaamste held uit dit boek. Zijn ‘maja’ heet Minka. Hij verloor zich om maja.

Daarom vond ik zoveel genot in 't lezen van dit boek omdat dit alles zo doorvoeld is, in een treffende stijl weergegeven en in een omgeving en omstandigheden geplaatst waarin het zo voordelig uitkomt.

En misschien was toch dit niét het doel maar wel de sosiologiese studie? ook de ervaringen door deze studie opgedaan weven zich in dezelfde gedachtegang zodat het een de vollediging is van het andere. Ook de stijl, zooals ik zei, is

[p. 122]

ernaar verwerkt, geeft de juiste gevoelsrietmus aan, samen met het mooie, het tedere, het hartstochtelike, het estetiese waarvan ze drager is. Om die eenheid zal men het genieten en weer genieten en voelen dat de persoonlikheid zich door dat genieten zuivert.

Gustaaf Vermeersch.