Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 22

Onbreekbare burgerharten

Tweehonderd jaar geleden, in november 1804, overleden kort na elkaar de schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken. Op de begraafplaats Ter Navolging werden zij ter aarde besteld, maar vergeten werden zij niet. Een stoet van vrienden, schrijfsters, uitgevers, vrijdenkers, volksopvoeders, feministen, verzamelaars, geleerden en leden van straatnamencommissies hield de liefde warm en de herinnering levend. De liefde voor Wolff en Deken kreeg gestalte in onderzoek en verbeelding, in gedenkstenen, tentoonstellingen, beelden en prenten, in een museum

[p. 57]

en in de talloze heruitgaven van De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart. En nog afgelopen jaar verscheen de roman Ter Navolging van Kees 't Hart, waarin een hoofdrol is weggelegd voor Wolff en Deken.

Onbreekbare burgerharten legt de geschiedenis van de herinnering aan Wolff en Deken vast. Maar het boek biedt ook een sprankelende doorstart van de bestudering van leven en werk van de beide dames. Over de canonisering van Wolff en Deken en over de vele losse eindjes in het Wolff-en-Dekenonderzoek, over onbelichte en onderbelichte kanten van hun schrijverschap, over politiek en vriendschap gaat Onbreekbare burgerharten. Een boek dat vele kanten uitwaaiert: van Wolff en Deken in het Damesleesmuseum, in ballingschap en in het Nederlands paspoort, via vasthoudende geleerden, enthousiaste feministen en een (gewezen) sodomiet, naar de toverwoorden ‘to bliktri’ en de herschrijving van een gedicht.

Peter Altena en Myriam Everard (red.), Onbreekbare burgerharten. De historie van Betje Wolff en Aagje Deken. [Nijmegen 2004]. 224 pagina's. ISBN 90 77503 17 X. € 17,50.