Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 10

[p. 20]

Her Wapen van Amsterdam, naar een tekening van Hendrik Tave(r)nier (1734-1807)

[p. 21]

Camera Obscura annotata III

‘Des Zondags legt hij het af in het Haagsche bosch of voor Stoffels deur in den Haarlemmerhout’, schrijft Klikspaan in het opstel ‘De aflegger’ op blz. 153 in zijn Studenten-typen uit 1841 (ik citeer uit de facsimile-uitgave van de eerste druk, bezorgd door Marijke Stapert-Eggen, Utrecht/Antwerpen, 1982). Voor Stoffels deur in de Haarlemmerhout was het in de jaren dertig van de negentiende eeuw kennelijk goed toeven, want ook Hildebrand gaat in het verhaal ‘Een onaangenaam mensch in den Haarlemmerhout’ in gezelschap van de medisch student Boerhave en zijn onuitstaanbare neef Robertus Nurks (‘De onbeleefdheden, die tot nog toe alleen aan ons beiden verkwist waren, werden nu ook algemeen verkrijgbaar gesteld’, noteert hij op blz. 39 van de Camera Obscura, Een-en-Twintigste, met zorg herziene druk, 1901) bij Stoffels zitten. Een bekende persoonlijkheid, die Stoffels, van wie we graag wat meer zouden willen weten.

Op 18 november 1837 kopen Xavier de Severin Stoffels en Maria Charlotte Freude voor ƒ 5000,- de herberg Het Wapen van Amsterdam die ze op 13 april 1861 voor ƒ 4210,- weer van de hand doen.¹ Het Wapen van Amsterdam was een zeer oude, gerenommeerde gelegenheid. Zij stond op de hoek van de Meesterlottelaan, op de plek waar sedert 30 september 1963 een bankfiliaal van Pierson, Heldring & Pierson gevestigd is. Reeds in 1653 wordt zij in een akte genoemd, dan nog Napels geheten. Vanaf 1686 heet zij Het Vergulde Vlies (later: Gulden Vlies) tot in 1779 voor het eerst de naam Het Wapen van Amsterdam of Het Gulde Vlies wordt gebezigd. In 1908 werd het drie eeuwen oude gebouw gesloopt; de toenmalige eigenaar, het Haarlemse gemeenteraadslid W.P.J.Th. van Linden Tol (1867-1948)² liet er door de te Haarlem geboren architect Jack London (1872-1953)³ een kapitale villa bouwen, Hildebrand geheten en met een afbeelding van het wapen van Amsterdam in de gevel gemetseld. Lang heeft het pand niet dienst gedaan als woonhuis: spoedig werd de oude bestemming aan de plaats teruggegeven, dit keer in de gedaante van het voorname café-restaurant Hildebrand. Sedert november 1837 was Xavier de Severin Stoffels dus (mede-)eigenaar van deze historische uitspanning, Maar naar blijkt uit enkele akten van de Burgerlijke Stand⁴ zwaaide hij er al enkele jaren eerder de scepter. Bij de geboorte van zijn zoon François George op 14 juni 1830 te Heemstede vermeldt de akte als beroep van de vader logementhouder, leeftijd 26 jaar. De naam van de moeder is Marie Charlotte Freude. Op 29 oktober 1831 wordt, wederom te Heemstede, een dochter geboren die luistert naar de namen Engelina Maria Dorothea; beroep van de vader is dan logementhouder, zijn leeftijd 27 jaar. En ook wanneer bijna vier jaar later, op 7 juli 1835 te Heemstede zijn laatste kind - Maria Louise Charlotte - het levenslicht aanschouwt, is vader logementhouder en zijn leeftijd 31 jaar. In oktober 1831 was hij dus al werkzaam in de horeca, om eens een anachronistische term te gebruiken. Het blijkt echter mogelijk nog iets verder terug te gaan: bij het overlijden van zijn zoon François Xavier (geboren op 12 mei 1829 te Zandvoort, beroep van de vader Directeur aan het Badhuis te Zandvoort, leeftijd 26 jaar) op 2 april 1830 te Heemstede vermeldt de akte als beroep logementhouder en als leeftijd 26 jaar. Op een datum tussen 12 mei 1829 en 2 april 1830 heeft Xavier de Severin Stoffels derhalve de betrekking van herbergier te Heemstede aanvaard.

Eenmaal zo ver gevorderd, moet het mogelijk zijn nog meer omtrent deze man met zijn Fransklinkende voornaam en Hollandse achternaam te weten te komen. De geboorte-akte van zijn zoon Hendrik (geboren op 20 februari 1828 te Haarlem) maakt ons niet veel wijzer: vader is zonder beroep, 25 jaar oud en woont aan het Plein (het huidige Houtplein), maar die van zijn dochter Maria Josephina die op 6 oktober 1825 te Nieuwer-Amstel ter wereld komt, biedt iets meer informatie: de vader heet nu Xavier de Severin Stoffel (zonder slot-s), zijn beroep is fabrikant en zijn leeftijd 23 jaar. Op 10 januari 1825 blijkt hij in Houtrijk en Polanen te zijn getrouwd met Marie Charlotte Freude, afkomstig uit Einbeck in het koninkrijk Hannover; de Huwelijkse bijlagen verstrekken met betrekking tot de bruidegom onder meer de volgende gegevens: Franciscus Xavier de Severin Stoffel, geboren op 22 april 1802 te Arbon, Zwitserland, van beroep zijdefabrikeur.

Op 2 september 1861 wordt het echtpaar Stoffels-Freude uitgeschreven uit het Bevolkingsregister der gemeente Heemstede. Wanneer hun oudste dochter Maria Josephina op 22 december van dat jaar te Houtrijk en Polanen overlijdt, vermeldt de akte droogweg: beroep en woonplaats van de ouders onbekend.

Dick Welsink

1 Haarlemmerhout 400 jaar, ‘mooier is de wereld nergens’, Haarlem, 1984, p. 75 (Lijst van eigenaars); nadere bijzonderheden, waarvan in dit artikel dankbaar gebruik is gemaakt, op p. 74 en 76.

2 Nederland's Patriciaat 39 (1953), p. 287.

3 Pieter A. Scheen, Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars 1750-1880. Herz. door P. Scheen. 's-Gravenhage, 1981, p. 321.

4 Voor wat betreft de gemeenten Heemstede, Houtrijk en Polanen (in 1863 opgegaan in de in 1857 door samenvoeging ontstane gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude), Nieuwer-Amstel en Zandvoort berustend in het Rijksarchief in Noord-Holland te Haarlem, voor Haarlem in het Gemeente-archief ter stede.