Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jaargang 30

[p. 442]

Willy Spillebeen:
Tien gedichten

Vragen

In deze kooi van glas en beton
vol doden en ongeborenen
zeult een levende zoon
een doodzware vrouw.

Haar gezicht is een landkaart
van gisteren verkende plekken.

Wat moet hij doen?
Moet hij haar weggooien
in de kuil van dit huis vol vuil
dat in kranten verpakt
de ruimte vult tot de nok?
Moet hij de razende klok
die tikt als een dolle waterkraan
stikken in haar eigen
panta rhei?

Soms smeekt hij: laat het water
mij overstromen maar gelaten
gorgelt het heen door de groezelige gootsteen.

Water is zand in de zandloper hand.

Hij knarsetandt binnen zijn kooi terwijl
de zomer op hoge poten
uitdagend staat in het graan.

[p. 443]

 

Moet hij verzoenen? Zoenoffers brengen

 

van dode vliegen na veldslagen

 

tussen de rottende resten van vuil?

 

 

 

Of moet hij de grote moeder

 

vetmesten totdat ze barst naar buiten

 

doorheen de muren van glas en beton:

 

het eigen geheugen dat stokt de klok

 

die stukspat het huis dat overstag gaat

 

als een schip een luchtbel een spiegeling.

 

 

 

En hij de metafysische

 

zelfmoordenaar van zijn moeder

 

geeuwend in de leegte?

 

 

 

Er zijn vele vragen en wie

 

weet een antwoord en waar is

 

de architect de maker van

 

binnen en buiten en

 

heeft hij een naam en

 

heeft hij de tijd?

[p. 444]

Bijna

Soms verwonderd meestal doodgewoon
zijn wij gebaren - naar wie?
handen die tasten naar tederheid
ergens halfweg tussen baren en bergen:
de zee van het vruchtwater voorbij
onherroepelijk roepen wij
echo's los uit verborgen verten.

Eenmaal aan deze kant van het gebergte
vallende doorheen een gat in de tijd
worden wij zelf geborgen
voorgoed in de schoot van moeder de dood.

Dit weten wij en het lijkt weinig
maar het is bijna genoeg.

Wij zijn die bijna zijn
bijna gebaren en bijna pijn
bijna geboren
bijna schijn.

[p. 445]

Meeuw

Eén meeuw. Enkelvoudig.
En hemel. En aarde.
Hij kiest niet.
Hij vliegt niet.
Tussen hangen en wurgen:
levenslang.
Alleen-zijn.
Verveling.
De afgrond gaapt.
Voor de vrije val
weigeren de niet meer
gebruikte vleugels.

En hoenders. Een menigte.
Gekakel beneden.
Vliegen noch kiezen.
Scharrelen:
levenslang.
Alleen-zijn.
Verveling.
De hemel geeuwt.
Voor de vrije vlucht
weigeren de nooit nog
gebruikte vleugels.

De hemel geeuwt.
De afgrond gaapt.

Ach mensen.

Stuwdam

Vreemd
in dit wingewest
ons woongebied
staan wij elkaar
al eeuwen
naar het leven.

[p. 446]

 

Kinderen

 

van dezelfde moeder.

 

Haar lichaam - liefde -

 

een stuwdam tegen

 

de vloeden van oorlog

 

honger en dood.

 

 

 

En wij

 

die hem kraakten

 

waarom eeuwenlang.

 

 

 

O mijn kinderen

 

ook vandaag

 

staan wij als vroeger

 

vreemd

 

in dit wingewest

 

ons woongebied

 

zonder lippen

 

zonder handen

 

radeloos

 

met onze te kleine liefde

 

in de vloeden van oorlog

 

honger en dood.

 

 

 

Moeder je lichaam

 

gekraakte stuwdam.

 

 

 

En staan er nu al

 

de arbeiders klaar?

[p. 447]

Droom of werkelijkheid

Ik zag het laatste paard op aarde.
Het stond nabij een grensstation
met lorries en wagons te roesten
op sporen die verloren voerden
door boerenwormkruid naar de stroom.
Machteloos sloeg het met zijn hoeven
en zijn bedaarde paardekop
naar zijn onzichtbare belagers
en zijn ogen violet en
veel te zijig voor zijn leeftijd
spiegelden verdriet en heimwee.

Droef te moede ontwakend kijk ik
door het raam. De dag is grijs
en stinkt naar brandlucht van de belt
vermengd met morgenmist.
Ik moet me haasten als altijd.

Ineens werktuigelijk te midden
van het stadsverkeer begrijp ik:
het paard dat sloeg naar zijn belagers
sloeg ook naar mij. Ik hoor bij hen.

Ik sta plots aan een grensstation.
Geen trein loopt naar een ander land
voorbij de stroom. Er is geen brug.

[p. 448]

Berichten

De grachten gorgelen vol water.
Eendekroos en prilgroen gras
reikhalst naar het licht.
Hier is de grond gezond.

Maar op een weideput omzoomd
door uitbottende wilgen
drijft een witte dode eend.
Ook hier wordt er gestorven.

Kraaien vliegen telkens
tien meter met me mee
en krassen naar elkaar:
't is maar een dwaze mens.
Ik protesteer en schreeuw.

Patrijzen in labeurland krijsen
in hun korte vlucht:
gevaar hij is een jager.
Dit verdien ik evenmin.
Maar stok ineens van schrik.

De ronde plots onveilige einder
ratelt en op twee poten hoog
staat daar mijn soortgenoot.

Ik mag niet als de vogels
wegvliegen voor de mens.

[p. 449]

Stier

Weer werd het oeverriet
gekortwiekt en zijn geur van hooi
zoet als gekoer van tortels
maakt melancholiek
ziek van de zomer
die graast als een stier
op vier hoge poten
nabij het water.

Mijn kind en ik hollen
als jonge honden
achter de oranje
bol van de zon
spieren gespannen
om hem te vangen
ik hijg dat het kan
hem tot vlieger veranderen
ik geef het touw
in twee kleine handen.

Nog vier ik mijn liefde
maar soms kijk ik om
naar de loensende stier
in de weide bij het water.

Mijn kind vraagt waarom.
Hij is nog niet bang.

[p. 450]

Vivaldi

Dwars door de herfst van Vivaldi
roept een vertrekkende boot.
En ik voel hoe ik die boot word.
Mijn handen gooien de trossen los.

Maar als de boot andermaal roept
vangt al Vivaldi's winter aan.
En ik verzink in de melancholie.
Dan schuift de boot voor mijn venster voorbij.

Voor op de plecht staat een meisje.
Boegbeeld. Sirene.
En zonder handen
wuif ik haar na.

[p. 451]

De dagelijkse zelfmoord moet, (Jos de Haes)

Opgestaan om de eerste vogels te horen
loop ik langs de Leie en vertrappel
de dauwnatte dag met mijn plompe voet.

Verbijsterend vullen de lijsters de ruimte
en ik ben bang van vreugde en verwondering
omdat ik geloof: vandaag wordt het goed.

Totdat op een teken door wie gegeven
de vogels verstommen; op de rivier
stampt een boot door iemand ‘De Toekomst’ genoemd.

Terwijl nu de zon met haar oranje vlammen
sprongsgewijze de grijsheid verdrijft
stap ik mijn dagtaak tegemoet.

[p. 452]

De schreeuw

Soms uit de diepte van de eeuwen
stijgt een schreeuw op tot mij.
Ik begrijp hem niet maar ik weet
dat niet één mens zo schreeuwt.

En in de avond gewarig en vreemd
voorbij de kamer de stad en mezelf
probeer ik die schreeuw te schrijven.
Maar altijd is hij voorbij.

Ik schrijf alleen een vreemd gezicht
tegen het raam: ogen van vuur
en lippen getuit tot een woordeloos kom.
En ik kan niet. Het licht sluit me in.

Ik kan niet komen al weet ik:
die schreeuw is een schreeuw om hulp.
Nog wil ik opspringen naar het venster.
Maar mijn benen willen niet mee.

En doodsbang kruip ik weg in het licht
waarmee ik de nachtdieren afschrik.
Ik word een schietschijf voor het schot.
Ik schreeuw.

En buiten de lichtcirkel van de lamp
dringen de nachtdieren op.
Klauwen en muilen tegen het glas.
Ik ben verwonderd en bang
schreeuwend met mijn enkele stem.

Die schreeuw uit mijn ingewanden
rijst uit de grond van de nacht
uit het karnende water
de waakzame stad.

[p. 453]

 

Weerloos achter ramen gevangen

 

weet ik dat niet één mens

 

zo schreeuwt.

 

 

 

En mijn wanhoop en angst

 

mijn vreugde om het licht

 

mijn geloof in een wereld

 

gezien in de droom

 

en zekerheid die mij altijd ontbrak

 

en eenheid mijn diepst visioen

 

en eeuwen van deernis en droom

 

eeuwen van droefheden staan

 

als een stem in mijn stem

 

ze stapelen zich op tot de lichtzuil

 

waarbinnen ik schrijvende ben.

 

 

 

Gewarig en vreemd

 

en verwonderd en bang

 

een weerloze schietschijf

 

schrijf ik de schreeuw.

 

De levensschreeuw van een mens.