Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jaargang 27

[p. 831]

Blah

Hoe weinig er in feite verandert wanneer een rechts kabinet vervangen wordt door een sociaal-democratisch [d.w.z. een sociaal-democratische ministersmeerderheid die echter door de rechtse, confessionele minderheid aardig gecontroleerd wordt], blijkt weer eens als je zo'n interview met onze minister Pronk van ‘Ontwikkelingssamenwerking’ leest, dat enkele maanden geleden in De Groene verscheen.

Ontwikkelingssamenwerking is zo'n gebied waarop een ‘linkse’ regering haar progressiviteit kan tonen: door een paar fooien aan een enkel socialistisch land of bevrijdingsbeweging, het uittrekken van een hoop geld voor binnenlandse organisaties die op zich genomen hebben ‘de mentaliteit van de mensen hier te veranderen’ - en door een hoop mooie woorden. Wat wel veranderd is is die typisch bestuurlijke zelfvoldaanheid, die al zo onuitstaanbaar is bij rechtse regeerders, maar die onder sociaal-democraten nog groter is, en des te hinderlijker omdat het alleen betekent dat de schijnprogressieve verpakking van exact hetzelfde artikel er wat dikker door geworden is, en de uitdragers van die waar zó in hun rol opgaan dat ze er soms inderdaad in lijken te geloven. Als je zo'n mannetje als Pronk ziet zwellen in zelfvoldaanheid, in het peperdure modejargon dat hij gebruikt, lopen de rillingen over je rug.

Pronk heeft de gelegenheid om zijn beleid te verdedigen in een discussie met enkele leden van de werkgroep die vorig jaar in het uitstekende nummer van TAS [Tijdschrift voor Anti-imperialistische Scholing] het imperialistische karakter van onze ‘ontwikkelingshulp’ aan de kaak stelde. Wie De Waarheid leest wist dat al jaren, maar enfin, het is altijd goed als bepaalde zaken nog eens breedvoerig en gedocumenteerd uit de doeken gedaan worden. Pronk kreeg bij die discussie trouwens behoorlijk op zijn broek. Het is echter wel interessant om eens wat uitspraken van Pronk op een rijtje te zetten.

Hoe geweldig hij zichzelf vindt [en toegegeven moet worden: daar komt hij rond voor uit!] blijkt al helemaal aan het begin van het verhaal: ‘Ik acht mezelf dan ook de voornaamste, belangrijkste en meest effektieve beleidskritikus van het beleid dat [ ]’ enz. [belangrijkste jargon-meter: sinds Drees sr. gebruikt iedere politicus die niets te vertellen heeft het woord ‘acht’ i.p.v. ‘vind’].

Iets verderop: ‘Een aantal elementen van het ontwikkelingsbeleid zijn nog steeds niet fundamenteel anders dan zij waren onder vorige kabinetten.’ Wat dan wèl fundamenteel veranderd is wordt helaas in het hele stuk niet duidelijk.

Pronk: ‘U kunt zeggen: “Zolang U daarin [= NAVO en EEG] zit voert u een imperialistische politiek”. Ik acht dat een statische momentopname en niet een dynamische analyse van veranderingen in beleid’. En: ‘Ik heb gekozen voor het van binnenuit geleidelijk aan wijzigen van strukturen’. Als Pronk één ontwikkelingsland kan aanwijzen waarvan, dank zij Pronks hulp, de ‘structuur van binnenuit gewijzigd’ is, is-ie knap, tenzij het natuurlijk zó geleidelijk gaat dat het alleen voor ‘effektieve beleidskritici’ merkbaar is. Maar misschien vindt Pronk wel dat de structuur van bv. Indonesië gewijzigd is, of schrijft hij de successen van de Afrikaanse en Z.O. Aziatische bevrijdingsfronten aan zijn [dynamisch te analyseren] ‘veranderingen in beleid’ toe.

Verderop: ‘Wat is mij het afgelopen jaar gelukt en wat heb ik gedaan?’. Niets kennelijk, want Pronk vermeldt nu alleen nog waar hij naar streeft en waarin hij geïnteresseerd is: ‘In de eerste plaats streef ik naar het integraal maken van het beleid. Het totale Nederlandse beleid en niet alleen een stuk

[p. 832]

ontwikkelingshulp richten op “self-reliance” en meer rechtvaardige verdeling [ ]. Ik ben niet zozeer geïnteresseerd in het bevorderen van groei als wel aan het bijdragen tot, katalyserend wellicht, aan een iets grotere mate van self-reliance, een betere verdeling, emancipatie, mobilisatie, participatie van mensen in ontwikkelingsprocessen.’ Je zou eens aan de Indonesische bevolking moeten vragen hoe ze denken over Pronk [die niet geïnteresseerd is in groei!] en zijn ontwikkelingshulp; je zou eens aan de Indonesische bevolking moeten vragen hoe het, sinds Pronks hulp [of liever: sinds zijn streven en interesse], gaat met hun ‘self-reliance, verdeling, emancipatie, mobilisatie en participatie’! Gezegd moet worden dat Pronk hieraan toevoegt: ‘Ik accepteer dat dit een ideologische stellingname is die nog steeds een stuk werkelijkheid niet volledig dekt’. Nee, het dekt de werkelijkheid [een ‘stuk’; even betrouwbare jargon-meter als ‘acht’] inderdaad niet!

Na deze koddige progressieve ministeriële volzin volgt de volgende voltreffer: ‘De grote ondernemingen hebben geen invloed op ons buitenlands beleid’. Hier acht ik een stuk commentaar overbodig. Pronk: ‘Het beleid is gericht op die landen waarin elites - ontwikkelingsprocessen zijn elitaire processen - [!] elites regeren die bereid zijn middels struktuurveranderingen iets te doen dat ten goede komt aan de hele samenleving’. Bedoelt Pronk hier werkelijk Indonesië?

Maar ook in Nederland heeft het beleid, ongetwijfeld geïnspireerd door Pronks effectieve stuk inbreng, alleen maar voordelen opgeleverd: ‘We hebben een bevriezing van prijsstijgingen non-diskriminatoir afgekondigd, op grond van de machtigingswet’. Als Pronk één prijs kan noemen die niet gestegen is, of éen prijsstijging die bevroren is, is-ie wederom erg knap.

Kostelijk is ook, vooral na de opmerking over het geen invloed hebben van de grote ondernemingen, Pronks volgende treffer: ‘En u kunt zeggen, en ik geef u daar volkomen gelijk in, dat de beslissingen die zijn genomen in het kader van de afgelopen maanden [3e jargon-meter: “in het kader van” i.p.v. “tijdens”] over distributie en produktiepatronen van olie, beslissingen geweest zijn die totaal in handen hebben gelegen van de grote internationale oliemaatschappijen’. Commentaar acht ik hier wederom overbodig. Pronk: ‘Het [is] bij uitstek mogelijk geweest om desondanks toch aan lagere inkomensgroepen welvaartsverhoging te bieden in 1974’. Wie kan Pronk hier bedoelen met ‘lagere inkomensgroepen’? De enigen nl. die welvaartsverhoging in 1974 hebben meegemaakt zijn de aandeelhouders van de Shell & Co.

Enfin, deze prietpraat over structuren, patronen, stukken beleid, vult nog vele kolommen. Eén werkelijk ongelooflijke grofheid moet nog vermeld worden [beklemtoning v. mij, W.]: Ik ga niet zo ver dat ik verzetsbewegingen in ontwikkelingslanden steun tegen regeringen aldaar, wettig of niet [!]. Waarom niet? Ik heb te maken met een internationale orde die door sommigen als een internationale rechtsorde wordt beschouwd en die een internationale machtsorde is, die het mij niet mogelijk maakt.

Deed ik dat wel dan had ik geen enkel moreel motief meer om de Amerikanen te verwijten dat zij de oppositie in Chili steunden tegen de Unidad Popular.’ M.a.w.: het optreden van de ‘oppositie’ [bedoeld wordt het fascistische staatsgreepregiem] in Chili is principieel van dezelfde orde als dat van de bevrijdingsbewegingen in Afrika en Azië! Zelfs in het kader van een dynamsche ministers-‘ploeg’ acht ik die Pronk een fijn stuk mens.

J.J. WESSELO