Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 19

Van Dale en het Zuidnederlands

In haar voorrede tot de zoveelste uitgave van dit woordenboek zegt de redactie dat zij ‘in dit in Noord-Nederland verschijnende woordenboek niet anders kon doen dan zich op Noordnederlands standpunt stellen’, maar dat het voor haar vanzelf spreekt ‘dat een ruime plaats werd ingeruimd aan de grote groep van Zuidnederlandse woorden, die als zodanig afzonderlijk werden aangeduid’. Deze aanduiding houdt volgens de redactie geen discriminatie, geen brandmerk in. ‘Zij behelst niets anders dan de eenvoudige constatering dat een bepaald woord of een bepaalde betekenis van een woord niet algemeen gangbaar, maar tot het Nederlandse spraakgebruik in een groter of kleiner deel van België beperkt is. Zij houdt dus een waarschuwing in voor de Vlaamse taalgebruiker: bedenk dat dit woord, of deze bijzondere betekenis van dit woord in Noord-Nederland niet begrepen of anders opgevat wordt’.

De B.R.T. vroeg aan tien ‘Zuidnederlandse’ schrijvers ‘hoe zij staan tegenover het gebruik, in roman, novelle of essay, van woorden die in Van Dale staan aangeduid als ‘Zuidnederlands’.

Verba volant, scripta manent, ik bied de redactie van N.V.T. mijn antwoord ter opname aan.

‘Eerst en vóór alles wil ik met alle nadruk zeggen dat ik tegen elk Westvlaams of ander taalparticularisme ben en vóór een grootnederlandse taaleenheid.

Daar laat ik echter onmiddellijk op volgen, dat ik mij voortdurend erger aan een Vlaams minderwaardigheidscomplex, waardoor sommige Vlamingen bereid gevonden worden alleen het Noordnederlands als goed Nederlands te erkennen en alle woorden, wendingen en uitdrukkingen die in Holland niet worden gebruikt, te laten vallen. Dat leidt tot verarming van de Nederlandse taal, dat krenkt het recht van een derde van het Nederlands sprekende volk om mede taalvormend op te treden en dat berust op de krankzinnige, in geen enkel groot taalgebied geldende stelling, dat woorden en vormen, die slechts door een derde der bevolking worden gebruikt, niet tot een taal kunnen behoren, hoe-

[p. 837]

zeer ze ook geijkt zijn door de geest van die taal en door haar traditie.

Als de redactie van Van Dales groot woordenboek in haar voorrede schrijft dat zij zich op Noordnederlands standpunt stelde omdat haar woordenboek in Noord-Nederland verscheen, vraag ik haar waarom zij zich op het standpunt stelde van de plaats van verschijnen en niet op het standpunt van het taalgebied waarvoor het woordenboek is bestemd.

Als zij zich op het standpunt van de plaats van verschijnen stelde, waarom dan niet op het standpunt van de stad of provincie waar het woordenboek verscheen en waarom dan niet met initialen de woorden aangeduid die in Hollands Brabant, Hollands Limburg en Groningen worden gebruikt? Immers, niet alle goed-Nederlandse woorden worden gelijkelijk in alle Noordnederlandse gewesten gebezigd en als de goed-Nederlandse van de Vlamingen moeten aangeduid worden, dan moeten ook de in Noord-Nederland wel algemeen geldende, maar slechts plaatselijk gebruikte, worden gemerktekend, zeker als dit geen discriminatie behelst

Waarom waarschuwt de redactie met de aanduiding ‘Zuidnederlands’ de Vlamingen dat een bepaald woord in Noord-Nederland niet wordt verstaan en waarom laat zij die aanduiding niet weg om de Noordnederlanders te waarschuwen dat zij die woorden moeten leren verstaan als zij hun taal goed willen kennen?

Wij, Vlamingen, moeten nog een lange, taaie strijd voeren voor het A.B.N., maar als wij die strijd moeten aanvangen met de vooropgezette bedoeling alleen het Noordnederlands te erkennen, hebben wij, Vlamingen, en heeft de Nederlandse taal er meer bij te verliezen dan te winnen’.

G.W.