Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 18

[p. 636]

Vatum Irritabile Genus (wat dit voor de drommel moge betekenen)

Zeer geachte Heer Vándeloo,

Heidens is een van die bijvoeglijke naamwoorden waaraan u, als modern en jong schrijver, naar eigen zeggen zulk een hekel hebt. Ik vermoed dat u, zoals nagenoeg elk Vlaming, op de met zoveel zelfironie door u vernoemde dorpsschool ook willens nillens de Mechelse jeugdbijbel werd ingedreven en dat u derhalve bij benadering weet wat het woord betekent.

Ik zeg niet dat ik een goed lezer ben en ik ben het erover eens dat goed luisteren nog moeilijker is, want woorden vliegen, behalve wanneer ze geschreven zijn (waarover achteraan meer). Ik verontschuldig me derhalve omdat ik gehoord heb wat ik meen gehoord te hebben.

Ik schreef: ‘niet erg veel volk’ omdat er, zoals gevoeglijk bij literaire lezingen tenzij Ernest Claes of Bomans komen praten, inderdaad niet erg veel volk was; en ik vergeleek de opkomst met die van een vorige door mij bijgewoonde lezing, toen het kleine zaaltje dreigde te barsten. U bent blijkbaar gevoelig op het punt van opkomst, net zoals op dat van verkoopcijfers (ik niet: het geviel me, en het gevalt me zeker nog, dat ik voor een gehoor van een half dozijn proleten praat, waarvan er één halfweg in slaap valt, maar die heeft dan doorgaans, hoop ik, een vermoeiende dag achter de rug) doch de enige lui die ik tijdens uw lezing zag rechtstaan waren geïntrigeerde beursbezoekers die even in het deurgat kwamen kijken of er soms ook lichtbeelden werden vertoond (dat dacht ik althans, maar ik denk vaak verkeerd). Naast me bleven al de tijd drie stoelen leeg, doch ik kan licht begrijpen dat zitgrage bezoekers afgeschrikt werden door mijn van vakjaloersheid vertrokken gezicht.

Ik schreef: ‘een schrijver bij wie de vlijt me lijkt voor te zitten’ als een ernstig compliment, geachte Heer Vandeloo. Als u me ooit over ons vak zal bezig horen (hopelijk zonder stotteren), dan zal u merken dat ik iets heb tegen de mythe van de kunstenaar-bij-genade-gods, maar dat ik integendeel meen dat schrijven in de eerste plaats op werken neerkomt en dat je bij werken best een weinig vlijt kan gebruiken. Dit compliment is u dan, helaas, ontgaan. In elk geval mag u dat ook van me zeggen, en zeker dat uw boeken naast de mijne mogen liggen (hopelijk zelfs in uw eigen zaak). U mag zelfs zonder tegenspraak van mijnentwege zeggen dat uw boeken

[p. 637]

beter zijn dan de mijne, vooral wanneer u lauwering als maatstaf neemt. Trouwens, geachte Heer Vandeloo, heb ik nergens uw schrijverschap in het geding gebracht. Ik waardeer u met mate en naar verdienste als literaat, wat blijkt uit de zinsneden die u uitgerekend als beledigend beschouwt: zie hoger die over de ‘vlijt’ en zie ook die over de ‘valse schroom voor het déjà lu’. Wij zijn nu zo ver van het stenen tijdperk vandaan, geachte Heer, dat elk werk enigermate du déjà lu is; maar niet alle literaten zijn zich daar zonder valse schroom van bewust. Ik dissocieerde u daar, zoals nu blijkt ten onrechte, van zekere lui die menen de pest te moeten hebben aan al wat reeds gezegd en gevoeld is. Ook dat compliment is u, helaas, ontgaan.

Ik waardeer u echter niet als voordrachtgever en daarover ging het dan. Als voordrachtgever bouwde u, meen ik, niet zozeer aan de Mythe Van De Schrijver dan wel aan de mythe Vandeloo; een kanjer van een mythe, om u zelf te parafraseren (zie achteraan). Zelfironie ontdekte ik niet, wel zelfbewondering; zelfsport ontdekte ik niet, wel sneers aan confraters die nog meer succes hebben dan u. Nu zit het met me zo, geachte Heer Vandeloo, dat ik u als schrijver kan waarderen (met mate en naar verdiensten) doch dat mijn huid bobbels kreeg toen ik u over uw eigen werk bezig hoorde, m.a.w. uw werk lijkt me heel wat meer bescheiden dan wat u erover wist te vertellen.

Waarom ik de laatste tijd te pas en te onpas over jan en alleman schrijf, geachte Heer Vandeloo? Om kennelijk een andere reden dan waarom u zo graag (met naam en toenaam van firma, oplagecijfers en prijsvermelding) over uzelf spreekt doch over jan en alleman zwijgt wanneer u denkt dat u er van de weeromstuit een morele deuk zou bij krijgen, of waarom u, zoals tijdens uw lezing, geen namen noemt wanneer u insinueert dat andere auteurs hun vermeend succes in hoofdzaak aan stipendia te danken hebben. Over het geval Van Aken, geachte Heer Vandeloo, schrijf ik nu al maanden in mijn agenda, zelfs in het door u gewraakte stukje. Maar dat is u dan, helaas, ontgaan.

Het kan gebeuren dat ik ooit een lezing geef, zelfs over eigen werk (indien het honoraar me hoog genoeg lijkt te liggen en uur en dag me schikken), maar dan had ik net zo graag dat u niet kwam luisteren. Vijf jaar geleden hield Libera Carlier te Antwerpen een lezing over eigen werk; hij deed dat werkelijk met zelfironie en zelfspot en hij zei daar o.a. drie zaken: 1^o dat hij kaal is doch niet noodzakelijk

[p. 638]

van het boekenschrijven; 2^o dat hij zijn engagement probeert uit te schrijven; 3^o dat op een voetballer rapper sleet komt dan op een schrijver.

U kwam daar ook luisteren.

Ik gaf, geachte Heer Vandeloo, hoger toe dat ik allicht een slecht luisteraar ben. Maar ik lees, in de folder van de Culturele Week Leopoldsburg, in welker voege u uzelf en uw werk bij uw luisteraars aanmeldt. Daaruit licht ik o.a.:

‘Ik ben blij dat zoveel jonge mensen mijn werk graag lezen en het goed vinden. Dat merk ik vaak aan de reacties, aan de brieven, en... aan de verkoop van mijn boeken. Dit jaar komen er nog drie nieuwe titels bij. Denk nu niet, dat ik die allemaal in een paar maanden geschreven heb. Zo eenvoudig en zo gemakkelijk gaat dat niet. Schrijven is moeilijk. Een goed schrijver zijn is biezonder moeilijk. Als ik voetbaltalent zou gehad hebben, was ik misschien Rode Duivel geworden. Aan een van de drie boeken die dit jaar nog verschijnen, heb ik twee jaar gewerkt. Een kanjer van een boek. Het wordt een prismapocket van 25 F. Voor die prijs kun je het zelf niet eens schrijven. Het tweede boek heeft een eigenaardige titel: DADELS VOOR EEN VIZIER. Het wordt een grote en mooie Marnixpocket (65 F) van de uitgeverij Manteau in Brussel en in Den Haag. Ook DE VIJAND zal als Marnixpocket verschijnen. Het verhaal was eerst opgenomen in de gelijknamige bundel, die heel gauw uitverkocht was. DE VIJAND wordt nu een afzonderlijke pocket (35 F) zodat hij een nog groter publiek zal hunnen bereiken’.

De cursivering is van mij, geachte Heer, doch commentaar, zelfs wat zelfspot en ironie betreft, moet u niet van me verwachten: ik weet dat uw gevoeligheid u licht naar de sterke arm van de wet toedrijft. En ik heb, zoals elders gezegd, de pest aan die lui.

P.v.A.