Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 13

[p. 1021]

Een nieuwe taak

Vanop de steiger stond hij naar het zeilschip te kijken dat traag tussen de bleke bergen door voer en dan met al zijn zeilen de zon op de einder binnenstevende. Naar huis wilde hij nog niet, alhoewel in de stilgevallen straat achter hem, reeds één voor één de houten rolgordijnen neergelaten werden, met hetzelfde ratelende geluid dat het machinegeweer nu maakte. Even was er het abrupte, zijdeachtige scheuren van een reactievliegtuig, heel laag. De lucht bleef vol geritsel. Er waren geen bomen. Dan werd het ratelen weer hoorbaar, maar plots veel harder, zodat het hem aan niets meer herinnerde. De aarde schokte. De zilverachtige flitsen van de bomexplosies waren feller dan het zonlicht.

De pijn in zijn borst maakte hem misselijk. Als hij wilde kijken moest hij zijn ogen draaien en dat deed hem duizelen. Het bloed liep tussen zijn vingers over de rug van zijn hand tot in zijn hemdsmouw. Ik bloed leeg, dacht hij en liet zich weer voorover zakken in het gras. Hij begon onmiddellijk te vallen door het donker achter zijn gesloten oogleden. Het bleef duren, zonder dat hij ooit de bodem raakte. Hij was duizelig. Af en toe werd alles wit, dan dreunde de aarde. Nee, zei hij zwak. Nee.

[p. 1022]

Het hielp niet als hij zijn ogen nog harder dichtkneep. Ik moet hier wegkomen, dacht hij. Hier vinden ze me nooit. Anders bloed ik leeg. Hij greep een bosje grasstengels en trachtte zich daaraan vooruit te trekken, maar zijn handen trilden machteloos. Hij bleef hijgend liggen. De lucht rimpelde glanzend toen opnieuw een bom explodeerde.

Overal zijn bomtrechters, maar van op die hoogte lijkt het of iemand met zijn vinger ondiepe putjes heeft geduwd in de grond. Waaraan toch, denkt hij, waaraan hebben ze hier toch al hun bommen verspild? Mogelijk een getroffen vliegtuig dat zich van die last heeft willen bevrijden. Of misschien heeft er daar vroeger ergens een huis gestaan. Misschien.

Over de korte, stompe neus van zijn vliegtuig wordt nu de stroom zichtbaar, een glinsterend slijmspoor dat ver weg verdwijnt in een onduidelijk, kleurig gestreept land. Daarachter beginnen de lome, muzikaal glooiende lijnen van vage bergen. Hij hoeft alleen maar tegen de stuurknuppel te tikken om de onmetelijke aarde te doen schommelen. En de wolkenflarden erboven. Kijk, denkt hij, de zon verschuift ook. En dat bos daar, dat naarmate ik dichterbij kom, aarzelend de vorm aanneemt van een paard, met littekens in het dichte haar, kale plekken. Wie op aarde heeft het ooit zo gezien als ik?

Er glijdt even een schaduw zijn stuurhut binnen als de luitenant naast hem komt vliegen. De trots klopt in zijn keel terwijl hij toekijkt hoe rondom hem de andere toestellen in formatie glijden. Eigenlijk zijn wij onoverwinnelijk. Er kan ons niets gebeuren wat wij zelf niet willen. Hij zweet. In het gebogen perspexglas boven zijn hoofd zit een

[p. 1023]

kleine, vormeloze zon, die af en toe stralen schiet.

Ze vliegen lager nu, nog lager. De bergen aan de horizon zijn verdwenen achter een rij bomen en de stroom onder hem wordt steeds breder. Het water is ongelijk van kleur zoals op een zeekaart waar de verschillende dieptes door steeds andere schakeringen van blauw weergegeven worden. Daar waar de wind rimpeltjes maakt in het water zijn er leikleurige vlekken. Het duurt niet lang meer. Nog een paar minuten. Zijn nekspieren zijn stijf geworden. Daarom, denkt hij. Omdat ze me alles afgenomen hebben door de oorlog die ze voeren. Al de dingen waaraan ik geloofde en misschien nog geloof, ik weet het niet meer. Is dat geen reden misschien? Geen excuus? Ja, daarom is het nodig. Daarom.

Dan zijn ze er. Een groep opeengedrongen daken, die snel uit elkaar schuiven, terwijl ze erop toevliegen, wijken voor straten, die eerst verscholen, nu zichtbaar worden, zich openplooien, witgekalkte gevels vrijlaten, vrachtwagens, omhoogkijkende mensen. Het dorp brokkelt uiteen, ligt weerloos en ontredderd open, zonder schaduwen.

Nu een bocht. De aarde kantelt, helt steiler als hij met handen en voeten nog meer roeruitslag geeft. Over zijn schouder komt een straat omhoog met rennende, platgedrukte figuurtjes, niet groter dan de nagel van zijn duim. Maar het is alsof ze achteruit en opzij gaan met de weg, die naar hem toedraait. De stuurknuppel weer in het midden brengen en ze drijven als vanzelf naar de plaats waar hij ze hebben wil, recht voor hem uit. Vanzelf.

Het is gemakkelijk. De luitenant schiet. Ergens in de straat wordt een stofwolk opgejaagd met losgerukte brokken steen, versplinterde planken. Een dak begint te branden en er valt een traan van vuur af op iemand die daaronder neergehurkt zat. Hij

[p. 1024]

begint weer te lopen, rolt dan over de grond, met de vlam die aan zijn hoofd blijft hangen als een wapperend vlaggetje. Het is zijn beurt. Als de wind de rook een andere kant opdrijft kan hij een man geknield tussen de tramsporen zien zitten. Er ligt ergens een omgekantelde kinderwagen, waaruit het blauwe beddegoed is weggezakt Verderop verdringen zich mensen in de gevleugelde schaduw van een hoge booglamp. Hun omhoog gekeerde gezichten zijn witte vlekjes. Ze zijn niet groter dan zijn vingernagels. Niet groter dan dat. Het is gemakkelijk.

Weer een bocht. De sleepboot op de stroom groeit snel in zijn richtkijker. Hij drukt op de afvuurknop en de feestelijk flikkerende lichtkogels doen beneden het water opspatten als een hond die de zee inrent, raken dan hij weet niet wie. Daarom, denkt hij. Omdat ze al mijn hoop beschaamd hebben. Zodat ik alleen nog durf te leven van herinneringen. Wat is er overgebleven van die tijd met Maria, toen we 's ochtends in bed afspraken wat wij die dag gingen doen en morgen en al de dagen van de volgende week. We durfden zelfs plannen maken voor een maand ver, geloof ik. Wat heb ik er van overgehouden? Tussen de vettige vingerafdrukken op het perspex kan hij nu het marktplein zien opduiken. Ook daar hebben ze zich achter de lantaarnpalen verscholen en draaiden met de rondcirkelende vliegtuigen mee als de schaduw van een zonnewijzer. Belachelijk, denkt hij. Struisvogelpolitiek. Er flikkert iets in zijn ogen en de schok rukt de stuurknuppel uit zijn handen. Het glas van de boordinstrumenten is versplinterd. Hij krimpt ineen van pijn, moet dan naar adem happen.

De aanval was voorbij. De rook, daareven nog een donkere mist, trok nu vlug op, werd bijna onzicht-

[p. 1025]

baar tegen de witte hemel. Alleen de snelle schaduwpatronen, die over het zonbelichte gras gleden en de ziek makende stank van brandende rubber herinnerden eraan dat er iets gebeurd was. Er schreeuwden geen gewonden.

Hij lag luid ademend tegen de berm van de weg. Zijn hand met al die grillige bloedstraaltjes zag eruit als die van een pleisteren Christus, beschilderd door iemand die geen maat kende. Hij was uitgeput. Nee, dacht hij. Ik moet terugkeren, me ergens verschuilen. Als ze me vinden schieten ze me neer. Hoe heb ik me ooit aan iets anders kunnen verwachten? Alhoewel ik soldaat ben. Wat ik gedaan heb betekent niets. Ik heb een bevel uitgevoerd, niets anders. Of telt dat ook niet meer, nu?

Hij begon weer weg te kruipen. Een paar gedeukte kogelhulzen rolden onder zijn borst, drukten hard tegen zijn ribben. Dat deed hem eraan denken dat hij een pistool droeg en hij maakte de revolvertas open. Op de weg hoorde hij praten. Ze zoeken me, dacht hij angstig. Waarschijnlijk hebben ze het wrak van mijn vliegtuig gevonden. Hij lag schuin tegen de helling, de arm met het pistool gestrekt voor zich.

Hij was wanhopig. Het helpt niet, dacht hij. Het helpt niet als ik zeg: daarom... of dit voor al de keren dat... Ik weet niet meer waarom het nodig is dat wij ze neerschieten als konijnen. Al herhaal ik al de argumenten die mij ingeprent werden, het helpt niet. Ik weet niet meer wat het betekent voor de vrede te strijden.

Boven de rand van de weg verscheen het gezicht van een soldaat. Het blauwe staal van zijn helm glansde helder. Hij huiverde. Nu mag ik het bewustzijn niet verliezen, dacht hij. Nu zeker niet. Als ik me overgeef is de dood van al die mensen op het marktplein zinloos geweest. Het hangt van mij af of ze

[p. 1026]

gestorven zijn voor een gril of voor een komende vrede. Ik moet doen alsof ik nog aan de zaak geloof, alsof het waard is ervoor te sterven. Zij en ik. Dat is mijn plicht. Daar hebben ze recht op. Anders... De soldaat was nu helemaal zichtbaar geworden en keek naar beneden. Hij gleed op zijn rug de helling af toen de kogels hem raakten.

De zweetdruppels liepen in zijn ogen, maar hij veegde ze niet weg. Daar had hij geen tijd voor. Zijn vingers rond de kolf waren gevoelloos. Natuurlijk, dacht hij. Ik heb nooit iemand van zo dichtbij neergeschoten. Hij wachtte nu op de andere.

NORBERT VANTHOMME