Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 13

[p. 460]

zoek de mens
Jan van Beers als gastheer

Voor zover mij bekend is, bestaat er geen uitvoerige levensbeschrijving van de schilder der elegante dames, Jan van Beers (1852-1927). Wel zeggen de biografische woordenboeken dat hij door Parijs werd opgeslorpt en dat hij zijn ‘Vlaamse aard’ verloor, maar het protret dat hij van Peter Benoit schilderde en dat een ieder kent bewijst toch dat hij op zijn beste momenten méér was dan een oppervlakkige, modieuse kunstenaar.

Uit een geheel onverwachte hoek werd dezer dagen plots licht geworpen op deze vrijwel vergeten figuur. Te New York verschenen in juli de posthume gedenkschriften van Isabel Graham, die later bekend stond onder haar nom de guerre Belle Livingstone. Zij stierf in 1957, 82 jaar oud, na een ophefmakende carrière die even kleurrijk als afgewisseld was.

‘Zoals Moses ben ik niet geboren; ik ben gevonden’, schrijft zij.

Inderdaad, in de zomer van 1875 vond J. Graham, de uitgever van een klein dagblad in Emporia, een nest in Kansas dat toen nog echt frontiergebied was, een meisje van zes maanden oud tussen de zonnebloemen in zijn tuin. Hij adopteerde het kind. Enkele jaren later werd het door Indianen gestolen, maar na dagen teruggevonden.

Toen Belle Livingstone 17 jaar oud was, liep ze van huis weg om aan toneel te doen, maar toen ze vernam dat haar pleegvader haar achterna kwam om haar terug naar Emporia te brengen, sprak zij een onbekende man aan in een hotel en vroeg hem stante pede met haar te huwen om haar aldus aan het ouderlijk gezag te onttrekken. Mr. Wherry, die naar mijn oordeel een standbeeld verdient als de meest inschikkelijke echtgenoot in de wereldgeschiedenis, stemde dadelijk toe, nam afscheid na de ceremonie zonder in het minst op zijn rechten te insisteren, en verdween.

Belle Livingstone begon haar carrière als show girl, en een journalist ontdekte dat ze ‘poetic legs’ bezat, haar enig kapitaal, want van dansen en zingen had ze heel weinig benul. Na enkele jaren was de heer Wherry zo beleefd te sterven en aan zijn weduwe $150.000 (een half millioen goudfrank) na te laten, hetgeen op dat moment een aanzienlijk fortuin was. Daarmee uitgerust, vertrok Belle Livingstone naar Londen en Parijs, waar ze dadelijk in het oog viel, onmiddellijk in de beste society opgenomen werd, en een drietal malen huwde - meestal vrij winstgevende operaties. Haar memoires: Belle

[p. 461]

Out of Order, geven te verstaan dat ze zich min of meer tot het genre der grote courtisanes rekende, een genre dat even dood is als de Amerikaanse bison, zegt ze in haar boek. Ze verklaarde ook dat ze nooit verliefd was geweest, maar dat ze heel veel ‘glorieuze vriendschappen’ had gekend. Ze keerde naar New York weer toen ze 52 jaar oud was en uiterst omvangrijk. Daar opende ze een aantal clandestiene bars tijdens de prohibitie, maar de politie liet haar niet met rust en was zelfs zo onheus haar tot op het dak van een harer etablissementen te achtervolgen, toen haar soliede vormen enkel in een rood satijnen pyjama gehuld waren. Ze gaf zich tenslotte gewonnen, trok zich terug en besteedde de laatste jaren van haar leven aan dit boek dat een interessante bijdrage is voor de kennis van de maatschappij in Europa van 1900 tot 1925.

Het meest sensationele kapittel van Belle Out of Order is gewijd aan een diner gegeven door Jan van Beers ter ere van vier koningen. Belle Livingstone was er blijkbaar zeer van onder de indruk dat een vondeling uit Emporia, die behalve haar ‘poetic legs’ en haar fortuin geen bijzondere gaven bezat, aan tafel kon zitten met vier gekroonde hoofden. Van Beers, zegt Belle Livingstone, werd beschouwd als de moderne Van Dijck. Hij droeg trouwens een snor en een puntbaard en was een dandy. Hij was beroemd om zijn naakten, en zijn doek De Zoen was gewoon in de hele wereld bekend. ‘Zoals de meeste Vlamingen had hij een nogal grove humor, op de rand van het vulgaire af’. (Men vraagt zich af welke andere Vlaamse humoristen Belle Livingstone gekend heeft.) Van Beers was met een mooie vrouw gehuwd, een model, maar die verscheen nooit op zijn partijen. Deze partijen waren geheim, en de genodigden mochten er zich niet over uitlaten, maar het diner dat Belle Livingstone bijwoonde was zo ingewikkeld dat onvermijdbaar een aantal mensen uit de biecht zouden praten.

De gastheer ontving de gasten in een rotonde met rood satijn behangen waar in het midden, op een reusachtige pouf, een Sèvres vaas stond waaruit harten als bloemen neerhingen. In de eetzaal was een lage, lange tafel aangebracht, van onderen belicht door het opake glas heen. Langs de tafel stonden enorme met satijn bedekte rustbedden met veel kussens en de muren waren met bloemen behangen. Aan het einde van de eetzaal was een klein toneel. In het centrum van de tafel stonden drie reusachtige bloemstukken die, toen de gasten gaan zitten waren, uit mekaar gingen en drie jonge meisjes (‘nude of course’ zegt Belle L.) klommen er uit en boden bloemen aan de dames. Kushandjes gevend, verzonken de nimfen in het niet, daarna steeg het middenstuk weer omhoog, beladen met al het nodige zodat de heren de dames en zich zelf konden bedienen. Uit de rotonde klonk muziek. Bij het einde van het diner verschenen een compère en een commère die een revue aankondigden die ‘risqué was maar heel amusant’ en waarin de aanwezigen over de hekel gehaald werden. Daarna deden de gasten zich gelden: Yvette Guilbert droeg voor, Réjane weigerde iets te doen en Cécile Sorel declameerde van op haar menigvuldige kussens.

De vier koningen, aanwezig op het diner, waren Koning Georges van Griekenland met een Amerikaanse actrice Marian Winchester, Koning Edward VII van Engeland met een Franse actrice, de Koning van Portugal met Gaby de Lys en Koning Alfonso van Spanje die nog

[p. 462]

minderjarig was. Zijn leraar was van oordeel dat een avond bij Jan van Beers een opvoedkundige waarde had, indien het niet al te laat werd. Trouwens Belle L. maakte de opmerking dat dergelijke feesten de enige perfecte gelegenheden waren voor regerende hoofden om zich te amuseren, vermits zij zo goed gekend waren dat hun incognito nergens geëerbiedigd werd.

Toen het gevonden kind uit Emporia, samen met vier koningen dineerde bij de ietwat grove Vlaming, was het de eerste maal dat zij hem ontmoette. Hij schilderde later het portret van haar dochtertje Solange en er ontstond tussen Belle L. en van Beers ‘een vriendschap die lange jaren duurde. Hij werd nooit oud en verloor nooit zijn verve en tot het einde bleef zijn humor even rabelaisiaans als steeds’.

De auteur zegt niet altijd precies wanneer de gebeurtenissen plaats grijpen maar het feest waarover zij met gusto schrijft, dateert waarschijnlijk van 1907.

Wie zich voor fonetiek interesseert, zal ook graag vernemen dat Belle L. in Brussel een beeldje heeft gezien dat door de bevolking Manikopis wordt genoemd.

M. Gij.