De Nieuwe Gids. Jaargang 54

[p. 559]

Lodewijk van Deyssel vijf-en-zeventig jaar door Clifford Kocq van Breugel.

Den jubilaris in bewonderende genegenheid gewijd.

Binnenkort wordt Lodewijk van Deyssel 75 jaar! Voor wien het voorrecht heeft den jubilaris persoonlijk te kennen, komt deze mededeeling even onverwacht als onvermoed. Is het al weer vijf jaren geleden, dat wij den zeventigjarige mochten huldigen? En heeft die levendige, stoere, rechtopgaande man reeds 75 jaren geleden het levenslicht aanschouwd? Het schijnt ongeloofelijk, maar elk schoolkind zal U vertellen, dat hij een van de mannen van '80 is, dus een kleine 60 jaar geleden reeds een ster was aan het Nederlandsche letterkundige firmament.

Dat hij in al die jaren zijn meesterschap over de Nederlandsche taal heeft behouden, ja verdiept, is niet verwonderlijk, maar welk een ontzaggelijk sterke begin-impuls moet hem hebben bewogen, dat hij tot op dezen dag die sierlijke bewegelijkheid van geest, die onverflauwde en rake opmerkingsgave en die fijne psychologische ontleedkunst heeft weten te bewaren, die reeds zijn eerste werken kenmerkten.

Elk individu is op lateren leeftijd het uitvloeisel van zijn jeugd, maar hoe overvloeiend van kracht en inspiratie moet de jeugd geweest zijn van hen, waarvan de levensuitingen op hoogen leeftijd nog immer blijven vloeien en stroomen in dezelfde opwaartsche richting, die hun jeugd zoo schoon maakte. Geen terugvloeien naar reeds doorstroomde landouwen van den geest, geen stilstaan en zich spiegelen in den poel der zelfgenoegzaamheid valt in Van Deyssel te bespeuren, noch in hem noch in zijn werk.

Dit laatste is vanzelfsprekend voor een groot kunstenaar, want bij hem zijn zoowel zijn werk als zijne andere levensuitingen allen

[p. 560]

de ware en zuivere verwezenlijking van zijne één en ondeelbare persoonlijkheid.

Meer bevoegden zullen schrijven en hebben geschreven over het werk van Van Deyssel, ik vind in de hierboven aangeduide overweging voldoende verontschuldiging om enkele woorden te mogen wijden aan Dr. K. Alberdingk Thym als tafelpraeses bij een vriendenmaal.

Het tafelen is voor den jubilaris lang geen onverschillige bezigheid, ook hierin weet hij zijn eigen-aardige persoonlijkheid te leggen. Een generaal zal een gouden kraag verkiezen boven strepen op de mouw, niet omdat hij die kraag zooveel mooier of doelmatiger acht dan die strepen, maar, omdat bij zijne waardigheid zulk een kraag past. Zoo verlangt de heer Thym een menu van uitgelezen spijzen en dranken, niet zoozeer wegens hunne ongetwijfeld streelende eigenschappen voor het verhemelte, maar, omdat hij juist zulk een menu passend vindt bij de waardigheid van zijne persoonlijkheid.

De praerogatieven van een voorzitter zijn hem wel bekend en worden door hem zeer gewaardeerd, zoodat het voor de dischgenooten reeds een verkwikkenden aanblik oplevert hem den voorzitterszetel aan tafel met eenige plechtigheid te zien innemen. Zij voelen daarin een waarborg voor het welslagen van hun festijn.

Met een van geest tintelend oog blikt de praeses den kring zijner tijdelijke onderdanen rond en gééft het woord aan wien het hem goeddunkt, zonder daarom gevraagd te zijn. En dit is het bijzondere daarvan: Het kennelijk genot, dat deze uitoefening van souvereine daden den voorzitter verschaft, draagt ongemeen bij tot verhooging van de feeststemming aan den disch.

Naarmate de maaltijd vordert weet de heer Thym, in zijne inleidende woorden bij elke verleening van het woord aan een der aanzittenden, op bijna wetenschappelijke wijze de doseeringen van speelsch vernuft en fonkelende geest dusdanig op te voeren, dat een door hem geleid samenzijn aan den disch tot een volslagen éénige verbinding van geestelijke en materieele geneuchten wordt.

Ik schrijf ‘wordt’, want het is over nu en vandaag, dat ik bericht. En deze man is welhaast 75 jaren! Al het heden wordt verleden, maar moge nog jarenlang de tegenwoordige tijd bij eene beschrijving als de bovenstaande blijven passen!