Neerlandia. Jaargang 98
(1994)– [tijdschrift] Neerlandia–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 22]
| |
Forum
| |
De rechtse gelederen worden geslotenTot '91 gold de VVB als een pressiegroep met historische verdiensten (o.a. voor ‘Leuven Vlaams’) en als steun voor Brusselse Vlamingen tegen Franstalige arrogantie. Men hoorde wel geruchten over verrechtsing, maar de bom barstte pas medio '92: de voorzitter van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) stapte op omdat er met dR c.s. niet te praten viel, en gematigde verenigingen volgden de linkse, die al verdwenen waren uit die krabbemand. Nu stelt het OVV niets meer voor. Zoals de wijze Gaston Durnez onlangs bevestigde is ‘sinds 1990 onder druk van rechts de polarisatie toegenomen en de flamingantische eensgezindheid verder af dan ooit...’.Ga naar eind4 Dit groeiende fanatisme leidde tot samenwerking van Taal Aktie Komitee (TAK) en VVB: bij wijze van ‘agressieve aandachtopwekking’ moeiden ze zich vanaf '92 met zaken waarvan ze geen verstand hebben, b.v. internationale congressen. In Gent werden pamfletten verspreid op een geschiedkundig congres dat in het Engels verliep, wat zg. misprijzen voor het Nederlands betekende. Zo'n congres wijdt wel aandacht aan onze cultuur, maar met Nederlands als congrestaal trekt men geen buitenlands publiek (en simultaanvertaling is onbetaalbaar in de geesteswetenschappen). De eminente flamingant achter dit congres, Walter Prevenier, was in betere tijden erespreker voor de VVB. Dat weten jonge militanten (en hun jonge voorzitter) blijkbaar niet; zij beseffen evenmin dat de Vlaamse universiteiten al lang initiatieven ten bate van het Nederlands nemen, want zij komen zelden of nooit uit de filologie. Daar doorzien studenten demagogisch taalgebruik, en ze gaan liever creatief met taal om in tijdschriften met een niveau dat een generatie terug ondenkbaar was; zij zijn dus de hoop op de toekomst, niet de ambrasmakers met korpspetjes die Norman Stone, hoogleraar geschiedenis te Oxford, na een bezoek aan Leuven als ‘crypto-nazi’ bestempelde.Ga naar eind5 | |
Wie lijdt er aan een lijderscomplex?Waar blijft de geloofwaardigheid van taalactivisten met gillers als ‘aan een minderwaardigheidscomplex leiden’? Dit staat in het VVB-blad Doorbraak van 6.5.92, waar dR triomfantelijk z'n slordige brief afdrukt aan een congres over kunst en literatuur te Antwerpen, opgevat als bekroning van de loopbaan van Walter Gobbers, die zich steeds voor onze cultuur heeft ingezet. Om te beginnen leerde hij de jeugd correct schrijven, wat dR op z'n 30 kennelijk nog niet kon maar hem niet belette om hoog van de toren te blazen over ‘gebrek aan taaltrots’. Conform de traditie van de Internationale beroepsvereniging waren Engels en Frans de werktalen; toen zo'n congres in Innsbruck plaatsvond, was het Duits geen werktaal en toch maakte niemand kabaal. Correspondentie baatte niet: bij de opening (21.5.92) deelde een mobiele petjesbrigade pamfletten uit, rukte een affiche af en beschadigde wegwijzers. Absurd om zo respect voor het Nederlands af te dwingen, maar overcompensatie speelt verblinde flaminganten wel meer parten. De Oostenrijkse gast Ulrich Weisstein betreurde deze ‘Exzesse’.Ga naar eind6 Vlaamse dorpspolitiek veroordeelt overigens zichzelf: net toen dR in een artikel tegen de multiculturele samenleving van leer trok tegen ‘woordblinde etikettenklevers’Ga naar eind7, ontsierden z'n eigen kunstblinde etikettenklevers het schilderij van Matisse op onze affiche met een schreeuwlelijke sticker ‘Geen gezwans... Nederlands!’. Dat zo'n congres twee jaar werk vraagt, met bedeltochten naar sponsors, zal een tijdrover als dR een zorg wezen, zolang hij zich maar als sterke leider kan profileren. | |
De normale refleksIn zijn autoritair wereldbeeld snapt dR beter ‘de essentie van de zaak’ dan deskundigen, die niet altijd ‘de normale refleks’ vertonen. Een reflex is volgens Van Dale een onwillekeurige reactie op een zenuwprikkel, dus buiten het denkvermogen om. In z'n laatste brief aan de organisatoren dreigt dR: ‘Wij zullen op deze nagel blijven kloppen tot onze Vlaamse academici de normale refleks ontwikkelen om bij gelegenheden als deze ook het Nederlands volwaardig aan bod te laten komen. Indien wij zelf die eerbied voor onze taal niet opbrengen, waarom zouden wij dan durven verwachten dat buitenlanders of anderstaligen dat wel doen?’ Deskundigen zullen dus door psychoterreur murw gemaakt worden tot ze doen wat de VVB decreteert bij monde van | |
[pagina 23]
| |
iemand die het Nederlands als festisj vereert, maar het niet beheerst! Ik ken volkse, bejaarde mensen die alleen lager onderwijs konden genieten, maar niet zo blunderen als dR (zelfs de dt-regel respecteert hij niet). Alle Vlaamse congresdeelnemers verwerpen deze bazige bemoeizucht, die de academische vrijheid aantast. | |
Misdadig?Onmiddellijk informeerde ik me over andere potentiële narigheid uit die hoek. Het laatste congresverslag van de VVB bleek een handige mengeling van min of meer aanvaardbare standpunten met een slotrede waarin dR alle perken te buiten gaat. Wie nog enige ‘terughoudendheid’ geraden acht in ‘de definitieve strijd voor ons voortbestaan’ wordt als ‘misdadig’ gebrandmerkt (p. 75). Voor de apotheose wordt Elsschots Bormsgedicht misbruikt. Zoals ik onlangs stelde zouden linksen beter ophouden met Elsschot krampachtig op te eisen, maar wie zijn testament, Het dwaallicht, negeert heeft nog veel minder recht op hem.Ga naar eind8 Deze meester van de ironie had gekreund bij bombast als ‘Wij gaan vandaag als apostelen naar huis... Wij hebben de opdracht de blijde boodschap uit te dragen; de boodschap van een zelfbesturend en zelfbewust Vlaanderen dat hand-in-hand met andere volkeren, maar er niet mee vermengd, de poort van de 21e eeuw openbeukt’ (p. 81). Gelukkig ontbreekt bij de meeste Vlamingen deze ‘inzetbereidheid’, maar zo'n buitensporige retoriek leidt wel tot onbehagen. Ook wordt een Nederlandse hoogleraar voor schut gezet met z'n waarschuwing tegen ‘bemoeienissen van zwarte of bruine marginalen’: de voorzitter van de sectie die hij commentarieert was buiten zijn medeweten een lid van Voorpost! Zo worden extremisten respectabel gemaakt. | |
De pest of de cholera?Binnen de toegemeten ruimte kan ik nauwelijks ingaan tegen het fraai ogende, maar onbenullige boekje De stomme van Berlaymont (1992), waarin dR flaters als ‘zich aanvleien bij’ (p. 14) en ‘uitwijding’ (p. 54) liet zetten in de eeuwigdurende letter Perpetua. Om van cultuurhistorische misslagen maar te zwijgen. Zoals Deleu al zei: ‘De Vlaamse Beweging is voor een deel leeggebloed en ingenomen door figuren met onvoldoende intellectuele bagage.’Ga naar eind9 Zelfs redactioneel verzorgde teksten bevestigen dit. In de bundel Naar de multiculturele samenleving?Ga naar eind10 klopt dR apocalyptisch het scenario op, waarbij we dreigen ‘te moeten kiezen tussen enerzijds conflicten en anderzijds de smeltkroes, de pest of de cholera dus’ (p. 60). In '41 pasten onze bisschoppen deze termen toe op het nazisme en het communisme, tegen de ronselaars voor het Oostfront. Wat een idee om nu de smeltkroes als ‘de cholera’ voor te stellen! Zulke krachttermen maken een ernstig debat onmogelijk. Waar blijft zo'n star denkkader met eminente choleralijders als Mark Strand? Dankzij z'n Roemeens-Russisch-Tsjechische grootouders én dankzij de smeltkroes nu een van de authentiekste Amerikaanse dichters (‘Poet Laureate’ in '90). Dus niet de ‘grijze kosmopoliet’ die dR vaak als zondebok gebruikt, ook om het Erasmusprogramma af te kraken als iets om de ‘kosmoindex’ te verhogen; alsof Vlaamse studenten niet leden onder inteelt.Ga naar eind11 | |
VersmeltkroesingMet deze woordschepping bereikte dR zopas een dieptepunt in de bundel Tussen taal en staat (Davidsfonds '93). Samensteller Sooi Daems bevordert dR zonder meer tot ‘voorzitter van de Vlaamse Beweging’, en die allure heeft hij inderdaad al. Dat zijn lang, maar banaal stuk als nummer één geplaatst is, vóór betere bijdragen heeft wellicht te maken met een geheime agenda bij de rechtervleugel van het Davidsfonds. Deze heb ik ook kunnen observeren door veldwerk, of ‘het afdalen in de diepere krochten van het ravijn tussen Essen en Roosendaal’.Ga naar eind12 Oudere collega's onttrekken zich wijselijk daaraan, en ik zal voortaan hun voorbeeld volgen; men ergert zich te veel aan de nefaste bedrijvigheid van goed vertakte netwerken, en men kan z'n tijd beter besteden aan kunstenaars die onvoldoende gesteund worden, want hun ‘Vlaamse beweging’ is de enige die nog de moeite waard is, ook wereldwijd. Welk land valt er daarentegen nog te bezeilen met beschouwingen als ‘Jan-Frans Willems had geen nood aan Erasmusprojecten’ (p. 22)? De filosoof Max Wildiers, door dR op p. 26 voor z'n kar gespannen naast vele anderen, was het op 17.10.93 met mij eens dat het Erasmusproject een prachtig initiatief is om de horizon van onze jeugd te verruimen, vooral nu het uitgebreid wordt tot de V.S. Idealiter kan men z'n blikveld ook verruimen via lectuur, maar dat dR op p. 45 Steinbeck mobiliseert om te verduidelijken wat hem ‘als man uit de Vlaamse Beweging drijft’, is nogal vergezocht; bovendien is er met De druiven der gramschap al genoeg gesold, met name als anti-Amerikaanse oorlogspropaganda (dR gebruikt argeloos de vertaling van '43!). Relevanter voor een alweer ontsporende rechtervleugel van de Vlaamse beweging dan Steinbecks protest tegen de verloedering van zijn Amerikaanse droom, is allicht de even treffende manier waarop iemand van eigen bodem als Claus in '62 zwakke plekken van onze mythologie blootlegde in De Verwondering: blinde heldenverering, brandmerking van zondebokken, | |
[pagina 24]
| |
afkeer van vreemdelingen, opgeblazen stijl... Daar dR als gewiekste demagoog zulke zwakheden intuïtief of opzettelijk uitbuit, verdiende hij m'n veeg uit de pan. Hij had ze beter geïncasseerd en zijn retoriek bijgestuurd in plaats van me uit te dagen tot deze confrontatie.
Joris DUYTSCHAEVER Discussie gesloten (red.) |
|
