Neerlandia. Jaargang 87

[p. 227]

spiegel van de nederlanden
Algemeen-Nederlandse Kroniek

Cultuur

Tentoonstelling over Paul Snoek

Het Commissariaat-Generaal voor de Internationale Culturele Samenwerking organiseert tot en met 4 november in het Vlaams Cultureel Centrum ‘De Brakke Grond’ in Amsterdam, een tentoonstelling rond de twee jaar geleden verongelukte Vlaamse schilder-dichter Paul Snoek (Edmond Schietekat). De bedoeling is deze tentoonstelling over te brengen naar verschillende plaatsen in België. Eerst komt Snoeks geboortestad Sint-Niklaas in aanmerking (van 10 november tot en met 4 december in het Ex-Libris Centrum).

Vanaf 7 januari wordt ze dan overgebracht naar de stedelijke bibliotheek van Hasselt onder de titel ‘Paul Snoek: ik ben steeds op doorreis’.

Naast 22 schilderijen en tekeningen die aanleunen bij Cobra en de Middeneuropese fantastiek worden vier assemblageobjecten met surrealistische inslag tentoongesteld. De expositie geeft ook een overzicht van publicaties, brieven, handschriften en foto's uit het leven van Paul Snoek. Daaronder bevindt zich ook het handschrift van een onuitgegeven roman van Snoek, die in het najaar van 1984 zal worden uitgegeven door Manteau.

Een dezer dagen verschijnt een collageboek over Snoeks handel en wandel, samengesteld door Herwig Leus: ‘Ik ben steeds op doorreis. De wonderlijke avonturen van Paul Snoek in Vlaanderen, in Rusland en overal elders ter wereld’ (uitgeverij Manteau).

Stichting ‘Sponsors voor kunst’

Op 24 september werd in Den Haag de Stichting ‘Sponsors voor Kunst’ aan het publiek gepresenteerd. De stichting is opgericht om in de eerste plaats als een advies- en documentatiecentrum te fungeren voor bedrijven die kunst willen sponsoren.

Voorzitter van de nieuwe stichting is voormalig CRM-minister Van der Louw. In het bestuur werd ook zijn voorgangster Mevrouw Gardeniers opgenomen. WVC-minister Brinkman, directeur Levie van het Rijksmuseum en oud-Shell-topman Wagner vormen het comité van aanbeveling.

Alleen bedrijven kunnen toetreden tot de stichting (jaarlijkse bijdrage 2.500 gulden). Wel zal er een raad van advies worden opgericht waarin vertegenwoordigers van Kunstinstellingen zullen zetelen.

De stichting legt er de nadruk op dat hun taak aanvullend is en dat het geld naar projecten moet gaan die anders niet zouden gerealiseerd worden.

Daar gevreesd wordt dat sponsoring in de plaats zou komen van subsidiëring heeft WVC toegezegd dat de sponsoring niet zal worden aangegrepen om te bezuinigen op de overheidssubsidies aan de gesponsorde instellingen. De stichting en WVC zijn het erover eens dat de sponsor geen invloed mag uitoefenen op het artistieke beleid van de gesponsorde instelling en dat de gesponsorde activiteiten algemeen toegankelijk moeten zijn.

Honderdste verjaardag van Consciences overlijden

De honderdste verjaardag van Consciences dood is aanleiding geweest tot verschillende gebeurtenissen.

Eind september werd in de Gotische zaal van het stadhuis te Brussel een academische zitting gehouden.

Vóór de zitting had in de Tinne Pot aan de Grote Markt een plechtigheid plaats waarop de Vlaamse Vereniging voor familiekunde de kwartierstaat van Conscience overhandigde aan het Archief en Museum van het Vlaamse leven in Brussel.

Na de zitting werd de tentoonstelling ‘Hendrik Conscience in Brussel’ geopend, die liep tot 16 oktober. Op de sluitingsdag werd een ‘Dokument-uitgave’ van de ‘Leeuw van Vlaanderen’ voorgesteld. Ze werd verwezenlijkt door het Davidsfonds en is een getrouwe, volledige weergave van het boek dat in 1838 verscheen. Enkel de spelling werd aangepast. De stuwende figuur achter de uitgave is professor M. Janssens van de KUL, na de vaststelling dat van de oorspronkelijke uitgave van dit werk geen enkele herdruk beschikbaar was.

‘Nieuw wereldtijdschrift’

De uitgeverij Manteau stopt met de publicatie van het vrijzinnig ‘Nieuw Vlaams Tijdschrift’, dat na de tweede Wereldoorlog o.l.v. Herman Teirlinck is gegroeid uit een idee van August Vermeylen. Ze wil het la-

[p. 228]

ten opvolgen door een cultureel magazine dat wellicht ‘Nieuw Wereldtijdschrift’ zal getiteld worden.

Het nieuwe blad krijgt als redacteur de dichter en journalist Herman de Coninck. Het eerste nummer is voor 1 maart 1984 voorzien.

Het blad wil het begrip ‘artistiek tijdschrift’ verbreden en o.m. meer aandacht aan het buitenland besteden.

Redacteur De Coninck denkt aan één Nederlands en één buitenlands verhaal per aflevering, plus werk van één dichter. Kronieken over het culturele leven zullen afwisselen met essayistiek en polemiek. Ook reportages over algemene onderwerpen komen in aanmerking, als ze literair verantwoord zijn.

Er is een oplage voorzien van 6000 exemplaren.

De Coninck zal in de kernredactie worden bijgestaan dor de Vlaamse journalist Piet Piryns, die overigens redacteur blijft van het Amsterdamse weekblad ‘Vrij Nederland’. Ook Hugo Claus heeft advies en medewerking toegezegd.

Dreigende opheffing van de Linschoten-vereeniging

Op het ogenblik worden door bezuinigingen ook van particulieren uiteenlopende culturele activiteiten ernstig bedreigd. In NRC-Handelsblad van 9 september jl. werd terecht alarm geslagen omdat de bijzonder waardevolle Linschoten-Vereeniging misschien wordt geliquideerd. Deze vereniging bestaat nu precies 75 jaar en verwierf een bijzondere faam door de uitgave van ruim tachtig boeken over historische land- en zeereizen. De vereniging werd in 1908 opgericht en genoemd naar de bekende Enkhuizer zeeman Jan Huygen van Linschoten, die jaren in dienst van de Portugezen naar Indië gevaren had. Zijn ‘Itinerario Voyage ofte Schipvaart van Jan Huygen van Linschoten naar Oost ofte Portugaels Indien (1579-1592)’ was het eerste gedrukte Nederlandse reisjournaal. In de loop der jaren gaf de Linschoten-Vereeniging vele reisverslagen uit, waarvan een aantal voor het eerst in druk verschenen.

Men komt in de serie de namen van gerenommeerde ontdekkingsreizigers tegen als Van Linschoten zelf, Cornelis de Houtman, Willem Barents, Olivier van Noort, Abel Tasman en Jacob Roggeveen, maar ook minder bekende namen als Dirck Gerritsz. Pomp, de eerste Nederlander die China en Japan heeft bezocht. Men leest over gezantschapstochten naar Aziatische hoven, zoals dat van de Groot-Mogol Aurangzeb in 1662, over verkenningen van de Afrikaanse binnenlanden en over de ‘eerste Nederlandsche Trans-atlantische Stoomvaart’ in 1827.

Het fort Nieuw Amsterdam, de basis voor de moderne wereldstad New York.

Het laatste deel had tot titel ‘De Vierde Schipvaart naar Oost-Indië onder Jacob Wilkens en Jacob van Neck (1599-1604)’. De steeds hoger wordende kosten van de uitgaven en een te geringe afzet van de publikaties nopen de uitgever Nijhoff per 1 januari 1984 de banden met de Linschoten-Vereeniging te verbreken hetgeen in feite een stopzetting van de publikaties van de oude reisjournalen zou betekenen. Dit zou een zeer betreurenswaardige ontwikkeling zijn.

Terecht merkt NRC-Handelsblad op: ‘De uitgave van een deel kost f 50 - 60.000,-. Toch is er een algemeen en een wetenschappelijk belang mee gediend dat de reeks gecontinueerd kan worden. Er is belangstelling; 500 leden lijkt niet veel, maar als men bedenkt dat de Engelse zustervereniging de Hakluyt Society, met een veel ruimer taalgebied, 2 200 leden heeft, dan komt de Linschoten-Vereeniging er niet slecht af. Een groeiende belangstelling voor de Nederlandse maritieme en koloniale geschiedenis is ook waar te nemen in wetenschappelijke kringen, vooral aan de Universiteit van Leiden. Het gaat daarbij al lang niet meer om zeehelden en koene ontdekkingsreizigers, maar om de economische problemen van de buiteneuropese handelscontacten, om de culturele confrontaties in de 17de en 18de eeuw en om de levensomstandigheden aan boord van de Oost- en West-Indiëvaarders. Ook buiten Nederland, in Japan, Thailand en Brazilië is een sterke belangstelling voor de Nederlandse expansie waar te nemen.

Die interesse bestaat ook buiten de universiteiten. Van Australië tot Engeland en van het Caraïbisch gebied tot Vlissingen wordt gegraven en gedoken naar Nederlandse scheepswrakken. Er zijn onlangs tentoonstellingen geweest over de Nederlanders in Brazilië, in Nieuw Nederland en op Spitsbergen, over de vondsten in Scheepswrakken, over de VOC in Amsterdam en over de ongelukkige reis van de Oost-Indiëvaarder ‘Nieu Delf’ in 1646-'47. Het zou te betreuren zijn wanneer, gezien deze ruime historische belangstelling voor Nederlanders overzee, er op korte termijn geen constructie gevonden kan worden om de reeks werken van de Linschoten-Vereeniging op de een of andere wijze voort te zetten. Het secretariaat van de Linschoten-Vereeniging is nog gevestigd bij uitgeverij Nijhoff, Morssingel 9-13, 2312 AZ Leiden.

Het lidmaatschap van de vereniging bedraagt slechts f 15,- per jaar.

P.K.

[p. 229]

Stichting schone kunsten rond 1900

Ongeveer twintig jaar geleden werd de ‘Stichting Schone Kunsten rond 1900’ opgericht door nazaten van een aantal kunstenaars die rond en na de eeuwwisseling werkzaam waren. Hun doel was het werk van hun familieleden voor vergetelheid te behoeden en er een passende museale bestemming voor te vinden. Sedert tien jaar heeft de stichting onderdak gevonden in het Provinciaal Museum van Drenthe (Brink 1 en 5, Postbus 134, Assen; tel. [phone]). In dit museum is permanent een keuze uit de verkregen aanwinsten te zien (o.a. een stijlkamer). Er worden regelmatig tentoonstellingen aan kunstenaars gewijd. Vanaf 26 november tot begin februari 1984 zal er een grote tentoonstelling over het bezit van de stichting te zien zijn. Komend voorjaar komt er een overzichtstentoonstelling van het werk van de schilder Chris Lebeau (1878-1945). Het initiatief van de stichting verdient alle aandacht omdat hierdoor veel moderne Nederlandse kunst een goede museale bestemming krijgt.

P. Krug

Karel van Isacker bekroond

Na de monografie ‘J.B. Verlooy’ van Jan Van den Broeck (1981) en het essay ‘Terugkeer naar innerlijkheid’ van Louis Dupré en Edith Cardoen (1982), werd de derde Prijs De Standaard toegekend aan Prof. em. Karel Van Isacker s.j. voor zijn geschiedkundig werk ‘Mijn land in de kering’ (uitgegeven door de Nederlandse Boekhandel).

De Prijs De Standaard (100.000 F) is een initiatief van de gelijknamige krant en wordt toegekend aan een Nederlandstalig werk van een Vlaamse auteur. Karel Van Isacker (70) was professor aan de Universitaire faculteiten Sint-Ignatius te Antwerpen. Daarvoor was hij hoofdredacteur van ‘De Vlaamse Linie’. Van zijn hand zijn een historisch werk over de Antwerpse dokwerkers, een werk over het Daensisme en meer pamflettaire essays over de repressiezaak Irma Laplasse en de problematiek van onze leefomgeving.

De bekroonde studie ‘Mijn land in de kering’, bestaat uit twee delen: I Een ouderwetse wereld 1830-1914, vijf jaar geleden verschenen en het pas uitgekomen deel II De enge ruimten 1914-1980.

Volgens de jury, bestaande uit redacteurs van de krant, werd in het werk een literaire, leesbare en bevattelijke stijl gehanteerd. Geschiedenis wordt in het boek opnieuw omgeschapen tot een beeld, mede dankzij de hoge kwaliteit van de illustraties.

De prijs wordt uitgereikt op de Boekenbeurs te Antwerpen op 30 oktober.

Peter van Straaten bekroond

Op 17 september werd in het Turfschip in Breda de Stripschappenprijs 1983 toegekend aan de tekenaar en illustrator Peter Van Straaten (48).

Hij werd geboren in Arnhem en studeerde aan de Kunstnijverheidsschool in Amsterdam, die nu Rietveldacademie heet. Hij werkte eerst als kunstschilder en illustrator.

In 1968 begon hij in het dagblad ‘Het Parool’ met een strip die eerst wekelijks, daarna dagelijks verscheen: ‘Vader en Zoon’. Voor het weekblad ‘Vrij Nederland’ levert hij elke week een politieke prent en verder illustreert hij o.m. verzamelbundels met cursiefjes van Simon Carmiggelt.

Verder belangrijk zijn de strips ‘Bij ons in het dorp’ en ‘De Kruistocht van Dries Betonne’.

Staatsprijs voor vertalingen

Dit jaar wordt voor het eerst een staatsprijs voor vertaling van Nederlandse letterkunde toegekend door de Vlaamse regering.

Deze zal om de drie jaar uitgereikt worden voor de beste vertaling van literair werk van een Belgische auteur in de Nederlandse taal dat buiten het Nederlands taalgebied wordt verspreid. De vertaler mag zowel van buitenlandse als van Belgische nationaliteit zijn. Het bedrag van de prijs bedraagt tweehonderdduizend frank. De prijs is ondeelbaar en kan slechts aan één persoon worden toegekend, ze mag geen twee opeenvolgende malen aan dezelfde vertaler worden uitgereikt.

Dossier cultuurbeleid in vlaanderen

Het maandblad ‘Kultuurleven’ (maandblad voor kultuur en samenleving), besteedt in haar oktobernummer alle aandacht aan het cultuurbeleid in Vlaanderen.

Volgens het persbericht wil dit dossier een kritische doorlichting zijn van het cultuurbeleid zoals dit in Vlaanderen ingang heeft gevonden. Het staat dus los van eventuele contingente situaties, eigen aan specifieke regeringswisselingen en partijpolitiek getinte oplossingen van de wacht, al kan een en ander natuurlijk niet los gezien worden van de recente ontwikkelingen, aldus de initiatiefnemers.

Gehoopt wordt dat dit boeiend dossier (63 pp.) een aangrijpingspunt zou zijn voor vele beleidsmensen om hun posities voor zichzelf en hun omgeving zoveel mogelijk uit te karen.

Volgende bijdragen werden opgenomen: Kris van Leuven: ‘Het grote Vlaamse verdriet’, vervlakkend management in een cultuurwereld zonder schittering en met te weinig verbeelding.

Johan Fleerackers: De normatieve grenzen van het cultuurbeleid.

Filip Reyntjens: Tien jaar Cultuurpactwet. Joris Dedeurwaerder: Internationale culturele samenwerking: doelstellingen en instrumenten.

Frank Delmartino: Vormingswerk en overheidsbeleid.

Wim Van Gansbeke: Het theater in Vlaanderen of de gevolgen van een kinderziekte. Johan Op de Beeck en Jan Servaes: Naar een Vlaams mediabeleid?

Het themanummer van Kultuurleven is te verkrijgen aan 100 BF bij: Kultuurleven - Ravenstraat 112 - 3000 Leuven - Tel. [phone].

33ste conferentie Nederlandse letteren

Op 6, 7 en 8 oktober jl. vond te Brussel de 33ste Conferentie der Nederlandse Letteren plaats.

Het was de laatste in deze vorm georganiseerde jaarlijkse bijeenkomst van vertegenwoordigers uit de bibliotheekwereld, de auteurskringen, radio en T.V., toneel en boekbedrijf uit Nederland en Vlaanderen. Voortaan zal dit Noord-Zuid-contact zich

[p. 230]

afspelen binnen het Taalunieverdrag. De nieuwe Algemene Conferentie van de Nederlandse Taal en Letteren zal haar taak vinden binnen de adviserende bevoegdheid van de ‘Raad van de Nederlandse Taal en Letteren’. In deze Raad hebben deskundigen (45 in totaal) zitting in 13 met name genoemde gebieden, gaande van taalwetenschap tot radio en televisie. De taak van de Conferentie zal er in bestaan gedachten, suggesties en voorstellen aan te dragen waarvan de Raad zich kan bedienen bij het vervullen van zijn opdracht. Men voorziet hiertoe de oprichting van commissies samengesteld uit vertegenwoordigers van organisaties uit de respectievelijke ‘velden’.