Neerlandia. Jaargang 86

Taal en letteren

Studie van het Nederlands in Noord-Amerika

In nr. 50 (september-oktober 1982) van het tweemaandelijks tijdschrift ‘V.i.W.-Nieuws’ konden we onderstaand artikel lezen.

Van 11 tot en met 13 juni 1982 had aan de universiteit van Maryland - enkele km. buiten Washington - een conferentie plaats over de studie van het Nederlands (Interdisciplinary Conference en Netherlands Studies - ICNS).

De bijeenkomst werd bijgewoond door een honderdtal personen, voornamelijk professoren en docenten Nederlands aan Amerikaanse universiteiten. Belangstelling was er ook vanuit Australië, Canada, Nederland en Vlaanderen. Vanuit Vlaanderen kwamen de professoren M. Janssens (KUL), C. Tops (UFSIA) en de docente F. Steurs (KUL). Ook de heer De Hoog, secretaris-generaal van de Belgisch-Nederlandse Taalunie, was aanwezig. De Gazette van Detroit was vertegenwoordigd door hoofdredacteur Frans Dergent, die tevens VlW-Vertegenwoordiger is.

De 52 lezingen die gehouden werden beperkten zich niet alleen tot de Nederlandse taal- en letterkunde; ook kunsthistorische, muzikale en sociologische onderwerpen kwamen aan bod.

Volgens dr. Fletcher was het de bedoeling van de conferentie om lesgevers uit verschillende disciplines met elkaar in contact te brengen met het oog op een nauwere samenwerking in de toekomst. Het Nederlands wordt als taal namelijk slechts aan een viertal Amerikaanse universiteiten gedoceerd. Maar aan 36 andere universiteiten komt onze taal aan bod als onderdeel in een totaalpakket ‘Algemene Nederlandse cultuur’, dat o.a. ook kunstgeschiedenis, sociologie, geschiedenis... der Lage Landen omvat.

De Amerikaanse studenten die Nederlands als vak kiezen, hebben een uiteenlopende motivatie. De eerste groep omvat diegenen die de taal moeten kennen als hulp bij een andere studie (bv. kunstgeschiedenis of geschiedenis der Lage Landen). Een tweede groep bestaat uit mensen die Nederland en/of Vlaanderen bezochten en door een en ander zo geboeid raakten dat ze ook de taal van dat stukje Europa willen leren kennen. Tenslotte zijn er de afstammelingen van de Nederlandstalige emigranten. Op zoek naar hun ‘roots’ willen zij de taal van hun voorouders opnieuw ontdekken.

De motivering bij de studie van het Nederlands is alleszins vrij hoog. Slechts weinig studenten mislukken. Dat valt volgens dr. Fletcher makkelijk te verklaren: een Amerikaan die Nederlands studeert, doet dat uit pure interesse. Anders was hij beter af met een wereldtaal als Spaans of Frans.

Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met dr. William Fletcher, Department of Germanic and Slavic Studies, University of Maryland, College Park, MD 20742, U.S.A.

Staatsprijs toneel voor Walter van den Broeck

De Driejaarlijkse Staatsprijs voor Toneel (voor de jaren 1980-'81-'82) werd toegekend aan de auteur Walter Van den Broeck. De 41-jarige auteur kreeg de onderscheiding, waaraan een bedrag is verbonden van 250.000 B.Fr., voor zijn gezamenlijk oeuvre. Eerder dit jaar werd de auteur reeds bekroond met de Sabamprijs. Daarna volgde de Dirk Martensprijs van de stad Aalst en de Henriette Roland Holstprijs 1982 voor zijn roman ‘Brief aan Boudewijn’.

Brochure ‘Verzorgd Nederlands’

Door het ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur werd onlangs de brochure ‘Verzorgd Nederlands’ uitgegeven. Auteur van het werk is A. Van Loey. In deze brochure pleit de auteur om in de geschreven en gesproken taal alle gallicismen te weren:

1.	Alle ‘Zuid-Nederlandse’ woorden die in Vlaanderen niet algemeen verspreid zijn, alsmede ook die woorden die tengevolge van misleidende verschillen met het Noorden de onderlinge verstaanbaarheid hinderen of onmogelijk maken.
2.	Alle gallicismen, vooral de onherkenbare gallicismen, die ten slotte erger zijn dan Franse woordvormen zelf.

In zijn besluit wijst de auteur erop dat men beveiliging tegen misstanden kan zoeken in het aanleggen van lijsten met taalfouten. Wie zin heeft voor duidelijke, zuivere en verzorgde taal moet over ruime en vaste kennis beschikken, moet scherp taalgevoel kunnen hanteren. Oefening, vlijt, opletten: dat is de beste lerares, aldus Van Loey.

Prof. P. Paardekooper: ‘Nederlander slordig in zijn taalgebruik’

Tijdens een symposium te Utrecht van de Dienst Wetenschapsvoorlichting over tekort aan taal verklaarde prof. P. Paardekooper, hoogleraar K.U. Leuven, dat vooral in het Nederlandse taalgebied extra zorg nodig is voor een goede zinsbouw en voor sociaal woordgebruik. Met sociaal woordgebruik bedoelt hij het logisch ordenen van de gedachten voor het uitspreken, het gebruiken van korte, goed gebouwde zinnen, het kiezen van begrijpelijke woorden en het vermijden van onnodige herhalingen.

Naar zijn oordeel maakt de Nederlander te veel gebruik van boekentaal waardoor de zinsbouw buitengewoon slecht is.

Politici, journalisten en leraren ontkomen niet aan de kritiek van de taalkundige. Ambtenaren en juristen verwijt hij een vaak ingewikkelde zinsbouw bij het opstellen van wetten en officiële stukken.

Om dit alles te verbeteren zal volgens prof. Paardekooper o.m. het sociaal taalgebruik bevorderd dienen te worden en een hechte taaleenheid tussen de twintig miljoen Nederlandstaligen tot stand gebracht moeten worden. Dit vereist een actieve taal- en cultuurpolitiek waarmee Frankrijk, Duitsland en Engeland heel wat verder zijn dan wij, aldus de spreker.

Toneelprijs voor Paul Koeck en Mies Bouhuys

De Henric Van Veldekeprijzen van elk 1.500 gulden voor het oeuvre van toneelschrijvers zijn toegekend aan Mies Bouhuys (Amsterdam) en Paul Koeck (Mortsel).

[p. 185]

De Henric Van Veldekeprijs is de schrijversprijs van het toneel der lage landen en de voortzetting van de Edmond Hustinxprijs. Hij wordt eens in de twee jaar toegekend voor het oeuvre van zowel een noord- als zuidnederlands schrijver.

Toneeluitwisseling

In de eerste helft van het seizoen 1982-1983 vindt in Nederland weer een groot aantal voorstellingen plaats door Belgische theatergroepen. Een aantal hiervan kon in het kader van de toneeluitwisseling tussen beide landen worden gesubsidieerd. Het betreft hier 44 voorstellingen verspreid over heel Nederland, waarvan bijvoorbeeld kunnen worden genoemd:

‘Moeder Courage’ door de Internationale Nieuwe Scene op 1 en 2 oktober te Groningen;

‘De Tijger en andere verhalen’ door Jan Decleir op 17 november te Leeuwaarden; ‘Het gebroken uur’ door de Zwarte Komedie op 8 oktober te Vlaardingen;

‘Romeo en Juliette’ door het Gezelschap van de Witte Kraai op 5 november te Zwolle;

‘De Hamletmachine’ door het Trojaanse Paard op 29 September te Eindhoven;

‘Vogels’ door Radeis op 18 oktober te Emmen;

‘Ik wist niet dat Engeland zo mooi was’ door Radeis op 28 oktober te Almere.

Het Nederlandstalige boek in Vlaanderen

Naar aanleiding van de ‘Boekenbeurs voor Vlaanderen’, van 30 oktober tot 11 november 1982 in Antwerpen, werden de volgende resultaten van een onderzoek naar de boekenmarkt in Vlaanderen gepubliceerd.

Ca. 90% van de boekenmarkt in Vlaanderen bestaat uit boeken in de Nederlandse taal. Het overige is herkomstig uit Franstalig België en Frankrijk (ca. 6%) en uit anderstalige gebieden (vooral uit Engeland, de VS en Duitsland).

Van de Nederlandstalige uitgaven is 60% herkomstig uit Nederland (Nederland is één van de 10 tot 12 grootste uitgeverslanden ter wereld met ca. 13.000 nieuwe uitgaven en herdrukken per jaar, het heeft een uitgeverstraditie die ouder is dan de Vlaamse en de leesbereidheid van de bevolking is er ook groter dan in ons land).

Die verhoudingen Vlaanderen-Nederland komen tot uiting in de samenstelling van de voorraad in de boekhandel en ook op de Boekenbeurs.

In totaal zijn méér dan 50.000 titels uit Nederland en Vlaanderen op de markt direkt beschikbaar. Tussen 25.000 en 30.000 titels zijn in Vlaanderen bovendien op bestelling leverbaar. Het totaal aantal uitgegeven en nog beschikbare titels bedraagt dus ca. 75.000.

Van de 51.000 direkt beschikbare uitgaven verschenen er 23.000 in Vlaanderen; 28.000 worden uit Nederland geïmporteerd. (Te noteren dat de verhouding op de Franstalige Belgische markt 75% aangeeft als herkomstig uit Frankrijk en 25% is in België uitgegeven).

Vlaamse boeken in de Nederlandse pers

Op initiatief van de Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren wordt een onderzoek ingesteld naar de wijze waarop in de Nederlandse persmedia informatie wordt gegeven over Nederlandstalig literair werk, met bijzondere aandacht voor Vlaamse boeken in de Nederlandse pers. Zowel Belgische als Nederlandse deskundigen namen deel aan het onderzoek. Naar verwachting zal voor het eind van het jaar een rapport kunnen worden uitgebracht.

Uitwisseling

De Stichting Kunstzinnige Vorming te Eindhoven organiseerde het Nederlandse deel van een uitwisselingsproject voor Belgische en Nederlandse werkloze jongeren. De ontmoeting, die in Eindhoven plaatsvond, werd georganiseerd in samenwerking met de Stedelijke Jeugddienst te Hasselt. In november vond een tegenbezoek aan Hasselt plaats.

In november zal een afvaardiging van het FENECC, Federatie van Nederlandstalige Culturele Centra, uit Vlaanderen een studiereis maken naar Amsterdam. Zij zullen daar in diverse wijken de sociaal-culturele accomodaties bezoeken.