Neerlandia. Jaargang 82

Op de leestafel

J.M. Gantois
Hoe ik mijn volk en mijn taal terugvond
Uitg. ‘Werkgroep De Nederlanden’, Brugge, 1977, 59 blz. Geïll. 15 × 22 cm. Prijs, genaaid, 150 fr. + 20 fr. port, op bankrekening 470-0205961-54 van Werkgroep De Nederlanden, Ezelstraat 39, 8000 Brugge.

Zowel door voor- als door tegenstanders wordt nog altijd over Jean-Marie Gantois geschreven. Tien jaar na zijn te vroegtijdige en ploste dood blijkt hij nog altijd springlevend. Vermelden we enkel dat voor enkele maanden een jonge Duinkerkse journalist, Marc Castre, uitvoerig over zijn werk en aktiviteiten, ook tijdens de oorlogsjaren, geschreven heeft in zijn boekje ‘La Flandre au Lion’. Een werkje dat in Frans-Vlaanderen heel wat weerklank vond. Nu heeft de Werkgroep De Nederlanden een van zijn meest bekende werkjes, nl. ‘Hoe ik mijn Volk en mijn Taal terugvond’, opnieuw uitgegeven. De eerste uitgave dateert van 1942 en werd ons dan bezorgd door ‘Wiek op’ uit Brugge. Het was de tekst van een lezing, zoals die door de E.H. J.M. Gantois in Vlaanderen gehouden werd op uitnodiging van de ‘Zannekin’-arbeidsgemeenschap voor Zuid-Vlaanderen, en de V.T.B.

Ik herinner mij hoe ik dat bewogen verhaal een kwarteeuw geleden gelezen en opnieuw gelezen heb. Ik had de man voor het eerst ontmoet in 1952, nadat hij onze werking voor Frans-Vlaanderen op een meer dan kritische wijze had benaderd. Zijn persoonlijkheid en zijn werk bleef me uitermate boeien en groeide uit tot bewondering, die na samenwerking en meningsverschillen, tot op heden onverminderd is gebleven.

Thans heb ik zijn boekje in zijn nieuw en toch vertrouwd kleedje nog maar eens gelezen. Beknopt wil ik de inhoud ervan weergeven. De eerste bladzijden besteedt de auteur aan een poëtische beschrijving van zijn geboortedorp en van de streek waar hij zijn kindertijd heeft doorgebracht. Spoedig wordt hij getroffen door allerlei historische littekens, die hem brengen tot de geschiedenis van heem en regio en weldra tot de geschiedenis van Vlaanderen en de hele Nederlanden. Zijn inzichten werden verdiept en verruimd door lektuur, studie, leermeesters en tal van ontmoetingen. Hij toont aan hoe Walen en eigenlijk het hele Frans-Vlaamse gebied een voorpost was in de militaire strijd tegen Frankrijk en na

[p. 159]

de aanhechting ook in de strijd voor taal en kultuur. Hij beschrijft zijn eigen bewustwording en de heroische inspanningen die hij als zoon van een verfranst doktersgezin, samen met enkele vrienden, heeft moeten leveren om de taal van zijn volk opnieuw te veroveren, ondanks tegenkanting, verbod en spot en tekort aan gelegenheid tot dagelijks aktief gebruik. Ook zijn priesterroeping en zijn eerste stappen als auteur en als leider van het Vlaams Verbond van Frankrijk worden beschreven. Verder kunnen we lezen over zijn vriendschap met Marcel Janssen, over zijn bewondering voor kan. Kamiel Looten en over zijn betrekkingen met V. Celen, V. Bresle, G. Blachon, de Blanckaerts e.a.

We kunnen alleen maar hopen dat het boekje in de hele Nederlanden een ruime verspreiding vindt en dat vooral heel wat Frans-Vlamingen het in handen zullen krijgen om het boeiende voetspoor van iemand die ‘zijn volk en zijn taal terugvond’ te volgen.

LUC VERBEKE

Karel Buls en de Vlaamse Schouwburg te Brussel

Ter gelegenheid van het eeuwfeest van de Vlaamse Schouwburg, aan de Lakensestraat te Brussel, heeft de Vlaamse Toeristenbond een brochure uitgegeven. De titel luidt ‘Karel Buls en de Vlaamse Schouwburg te Brussel’. De schrijver is de jonge historicus drs. Yvo Peeters. De schrijver is er in een kort bestek volkomen in geslaagd Karel Buls, de liberale burgemeester van Brussel (1881-1899) te schetsen. Karel Buls werd in 1837 geboren en overleed in 1914. Reeds voor hij burgemeester was, ijverde Buls als schepen voor het geven van onderwijs in het Nederlands. Voorts was hij een voorvechter van de vernederlandsing van het hoger onderwijs. Gedurende zijn burgemeestersperiode kwam, mede onder zijn aandringen de Vlaamse Schouwburg tot stand. Een bijzonderheid is dat Koning Leopold II bij de opening, op verzoek van Karel Buls, zijn eerste officiële Nederlandse toespraak hield. Het was in 1887. Drs. Yvo Peeters heeft de brochure in een vlotte stijl geschreven en somt tal van bijzonderheden op, zoals het belanden van de schouwburg in het arsenaal van het Belgisch leger. Voorts wijst de auteur op de vrijgevigheid van de Vlamingen voor hun cultureel bolwerk. De brochure is bij de VTB, St.-Jakobsmarkt in Antwerpen te verkrijgen.

P. Carson
Vlaanderen fraai gelaat
Story-Scientia, 1978, genaaid 640 fr., gebonden 820 fr.

Zelden is een boek op zoveel enthousiasme onthaald als het werk van de Engelse historica Patricia Carson over de geschiedenis van Vlaanderen, over de aard en het karakter van het volk tot op onze dagen, t.w. The fair face of Flanders

Zelden heeft een werk zulk 'n blijvende belangstelling genoten met een groeiende waardering. Bewijs daarvan: de opeenvolgende edities in het Engels, het merkwaardige succes van de Franse uitgave en de bekroning met de Eugène Baieprijs door de Provincie Antwerpen in 1977.

De Engelse uitgave is geschreven met de opzet, een objectief relaas te geven van de geschiedenis en een nuchter portret van het volk voor de Engelssprekende lezers. In eigen land werd onmiddellijk de functie van ambassadeur erkend van dit boek, zowel in de kringen van openbaar bestuur als in de bedrijven met internationale relaties. Betrekkingen met professoren hebben het werk veel en wijd verspreid en daarmee ook de goodwill teweeggebracht in tal van landen.

De Franse vertaling is in diezelfde kringen bovendien een middel geweest om scheefgetrokken opvattingen recht te zetten en de waarheid te laten lezen omtrent de Vlaamse beweging, haar oorsprong en haar relatie tot de francofonie.

Vaak is de spijt geopperd dat de boodschap van dit stralende boek tot nu toe de Vlaming alleen kon bereiken langs een vreemde taal om. De vraag naar een Nederlandstalige versie is langsom prangender geworden.

Zopas is nu de Nederlandse vertaling door Jan Deloof verschenen, met dezelfde illustraties - gewassen tekeningen - van kunstschilder Herman Verbaere.

In ‘The Fair Face of Flanders’ heeft Patricia Carson, in vijf hoofdstukken, van Vlaanderen een portret gegeven. Een fijn portret. Zij beschrijft de gelaatstrekken van Vlaanderen zoals zij die in haar observatie zonder vooroordeel heeft ontdekt sedert haar huwelijk met een Vlaams hoogleraar. Zij legt de wortels bloot van de geschiedenis, van de negende eeuw af tot de laatveertiende. Geboeid blijkbaar door de ontzaglijke rijkdom van leven en geest onder de Bourgondiërs tot Keizer Karel, ontvouwt ze de groei en de bloei van Vlaanderens geniale kunst- en geestesleven. In een verder hoofdstuk overziet ze de rampzalige gevolgen van het bestuur door vreemde monarchen en van de daarmee gepaard gaande oorlogen en bezettingen gedurende nagenoeg 250 jaar. En opnieuw graaft ze naar de wortels van de hedendaagse bloei om vast te stellen waarom en hoe Vlaanderen zichzelf moet zijn in vrijheid en onafhankelijkheid.

Dit boek heeft in zijn oorspronkelijke Engelse, later Franse, uitgave enorm bijgedragen tot een beter bekendheid van Vlaanderen in het buitenland. Deze Nederlandse uitgave, en hopelijk ook de binnenkort te verschijnen Duitse editie mag beslist eenzelfde lot toegewenst worden.

YVO J.D. PEETERS