Neerlandia. Jaargang 74

[p. 17]

Van alles wat

Noord

De ‘Boekenmarkt RAI 70’ zal van 23 oktober tot en met zondag 1 november 1970 worden gehouden in het RAI-gebouw te Amsterdam.

In talrijke stands van uitgeverijen en in een modelboekhandel zal onder het motto ‘Er is een boek voor iedereen’, een grote sortering op velerlei gebied aan het publiek gelegenheid worden gegeven te kijken en te kopen.

In een theaterruimte zullen manifestaties plaatsvinden die in relatie staan tot het lezen.

In 1968 trok de toen voor de tweede maal in de RAI gehouden Boekenbeurs 60.000 bezoekers.

Het Nederlands Koorfestival, te houden op 22, 23, 30 mei en 6 juni 1970 in de grote zaal van de A.V.R.O.-studio te Hilversum, georganiseerd door de Koninklijke Bond van Zang- en Oratoriumverenigingen in Nederland, in samenwerking met de A.V.R.O., heeft ons een inschrijfformulier toegezonden, dat door belanghebbenden tijdig dient te worden ingezonden, nl. vóór 1 februari 1970.

Adres: Nederlands Koorfestival 1970 - de heer J. Adrichem, Postbus 18 te Heemstede.

De Friese literatuur kan voor 1968 op een goed jaar terugzien. Voor meer dan f 120.000 werden Friese uitgaven, vnl. romans op de markt gebracht. Aan een nieuwe Friese vertaling van het Nieuwe Testament wordt hard gewerkt.

De eerste prijs van de jaarlijks door de Kristlik Fryske Folks Bibleteek uitgeschreven Friese romanprijsvraag (f 2500) werd toegekend voor de tweeledige roman van de ex-veehouder D.H. Kiestra uit Rauwerd, die ‘De Buorskip’ (de buurtschap) en ‘De Toartels’ (de tortelduiven) schreef. Een tweede prijs van f 2300 ging naar J. de Roest uit Alkmaar met zijn romandebuut ‘Hwa moat ik leafha’ (Wie moet ik liefhebben).

Zuid

Gouverneur Kinsbergen van Antwerpen reikte vrijdag, 5 december, te Mechelen, culturele prijzen uit, o.a. de jaarlijkse prijs van de Stichting Eugene Baie (100.000 fr.) aan beeldhouwer Reinhout D'Haese, prijzen voor letterkunde aan Gaston Durnez, Emiel van Hemeldonck, Jos Vandeloo, Linda Bruylants, Piet van Aken en Yvonne de Maes voor haar gezamenlijke werk.

De tweede prijs voor kamermuziek-compositie ging naar Louis Marishal en de derde prijs naar Karel De Schrijver.

De provinciale premie voor geschiedenis en volkskunde werd toegewezen aan Herman Faes voor zijn verhandeling over ‘Aspecten van het sociaal-economische leven te Hoogstraten tijdens de eerste helft van de tachtigjarige oorlog (1568-1609)’.

[p. 18]

Het koninklijk paleis te Antwerpen werd onder de naam van ‘Koninklijk Paleis Antwerpen-Internationaal Kultureel Centrum’ op vrijdag 19 december jl., tijdens een plechtige zitting overgedragen aan het ministerie van Nederlandse Kultuur. De vermoedelijke directeur is Ludo Bekkers van de Vlaamse Televisie.

Het Davidsfonds deelt ons mede, dat tot nu toe een winst van 1100 nieuwe leden is geboekt over 1969. Verwacht wordt dat eind december een ledenaanwas van 1300 zal aangeven.

Nog belangrijker is, dat onder die nieuwe leden zoveel jongeren zijn, die dan toch maar door het Davidsfonds worden aangesproken. Een zeer heugelijk feit voor het Davidsfonds, dat volgend jaar zijn 95ste verjaardag vieren zal.

Een federatie van Nederlandstalige cultuurcentra wordt voorbereid door een groep van vertegenwoordigers van gemeenten, die door minister Van Mechelen, minister van Nederlandse kultuur zijn ontvangen.

De minister zegde de gemeentebesturen een toelage toe, die 50 t.h. van de werkingskosten van de federatie zal bedragen. De taak van deze federatie zal bestaan in de coördinatie van activiteiten der cultuurcentra.

Voorzitter van de werkgroep is de heer Paul Rock, directeur-generaal op het ministerie.

Een bibliografie van de Vlaamse letterkundigen, door de heer René Nauwelaerts, bibliothecaris van de Openbare bibliotheek te Duffel, is verkrijgbaar bij de Openbare Bibliotheek te Duffel, Kapelstraat 14 en de boekhandel De Vlijt, Sint-Andriesstraat 11 te Antwerpen.

Vlaamse schrijvers geboren sinds 1800 vonden in dit werk een onderdak en als enige uitzondering Jan Frans Willems, de vader van de Vlaamse Beweging, geboren 1793.

Per besproken auteur zijn mede opgenomen de critici. Over iedere auteur zijn de nodige inlichtingen gegeven.

Verder geeft dit werk bibliografische gegegevens, aangevuld met een objectief inhoudsoverzicht van monografieën en afzonderlijke studies over één bepaalde auteur.

Felix Timmermans kreeg niet minder dan zeven bladzijden. Voor de velen uit het onderwijs en de bibliotheekwereld betekent deze Bibliografie een besparing van uren bij hun naspeuren van gegevens over bepaalde auteurs.

Benelux

Verlichting der grens-remmingen staan voor de deur, daar de nog resterende inen uitvoervergunningen op 1 januari 1970 voor een belangrijk deel worden afgeschaft.

In januari zullen de ministers van financiën het overleg afsluiten ter zake van de unificatie van het douanegebied. In maart zal het ministerscomité zich beraden over de coördinatie van de economische en sociale politiek ten aanzien van het conjunctuurbeleid, de planning op middellange termijn, enz..

Het verslag over de culturele samenwerking in Beneluxverband maakte tijdens de eerste vergadering van het winterseizoen van de raadgevende interparlementaire Beneluxraad de hoofdschotel uit bij de besprekingen.

Voorgesteld werd een bestendige gemengde commissie met leden van de Beneluxraad en vertegenwoordigers van de drie regeringen, om de culturele samenwerking op de voet te volgen, en ook om een zekere programmatie voor de toekomst te ontwerpen.

Dit zijn inderdaad de bezwaren die vooral worden aangevoerd tegen de huidige werking. Thans moest de raadgevende interparlementaire raad een bespreking houden over de rapporten die lopen over de jaren 1967 en 1968, en over drie weken zitten we al in 1970... Anderdeels werd de regeringen verweten geen toekomstvisie te hebben op de ontwikkeling van de Benelux-culturele samenwerking.

De Nederlander Raets leverde vooral kritiek op de inhoud van de huidige culturele uitwisselingsprogramma's. Hij vond ze vrij pover en stelde vast dat er meer culturele uitwisseling bestond tussen België en Nederland vóór de oorlog dan sedert het Beneluxverdrag werd ondertekend.

Dezelfde Nederlandse vertegenwoordiger heeft ook de wens uitgesproken, dat met durf en verbeelding de kwestie van de gelijkwaardigheid der diploma's in Beneluxverband door de regeringen zou worden aangepakt. Deze aangelegenheid is urgent geworden op het Europees niveau, betoogde hij, en we zouden als Benelux beslist veel meer gewicht in de schaal kunnen werpen, wanneer op E.E.G.-bijeenkomsten een gemeenschappelijk Beneluxstandpunt kon worden voorgestaan.

De Belgische senator Van Haegendoren was van oordeel, dat de hele zaak van de gelijkwaardigheid van de diploma's verkeerd wordt aangepakt. Nu doet men de dingen fragmentair - en minister Parisis zou tijdens het debat dat fragmen-

[p. 19]

taire behandelen van de dingen nog verder verdedigen - maar zo kan het jaren blijven aanslepen. De heer Van Haegendoren stond erop, dat veeleer een inspanning zou worden gedaan om naar een globaal naar mekaar toegroeien van het onderwijs in België en Nederland te streven.

De jaarlijkse Benelux-journalistenprijs is dit jaar toegekend aan de Luxemburger Ernest Mühlen voor een serie artikelen over de ‘Douane-unie in de economische theorie’, verschenen in het dagblad ‘Letzeburger Land’.

De prijs, dit jaar - vanwege het zilveren feest van Benelux - verhoogd tot fr. 50.000 (f 3.750) ging in 1967 naar de Belgische journalist Jos de Man en in 1968 naar de Nederlandse correspondent van ‘De Telegraaf’ in Brussel, Jan Heyn.

Suriname en de Nederlandse Antillen

De gegevens van de volkstelling-1964 in Suriname zijn pas onlangs, op 27 november, aan de pers vrijgegeven.

Volgens die gegevens is bijna de helft van de Surinaamse bevolking (46,6 t.h.) beneden de leeftijd van 15 jaar. De economische groep (15-59 jaar) maakt 47,2 t.h. uit van de bevolking, de rest (6,2 t.h.) is ouder dan 60 jaar.

In 1964 telde de bevolking van Suriname 324.211 zielen, 161.855 mannen en 162.356 vrouwen, waarvan in Paramaribo alleen al 110.867, of ruim een-derde van de totale bevolking.

De grote groep jeugdigen geeft de Surinaamse bevolking een laag gemiddeld leeftijdscijfer, nl. 22,3 voor het hele land, 22,1 voor de mannen en 22,6 voor de vrouwen.

Het derde lustrum van het Statuut voor het Koninkrijk (15 december 1969), dat in Nederland nauwelijks enige belangstelling oproept, gaf de Surinaamse minister-president, dr. J. Sedney, aanleiding een rede uit te spreken, waaraan wij het volgende ontlenen:

Ons land - zo merkte de heer Sedney op - zal gaarne medewerken aan een gedachtenwisseling op regeringsniveau over de toekomstige inhoud van het Statuut.

Hij noemde het een verheugend feit, dat drie in aard zo verschillende volkeren (Suriname, Ned. Antillen en Nederland) erin slagen met zoveel wederzijds begrip voor elkaar hun onderlinge verhouding zo doelbewust inhoud te geven.

Tegenover de jongeren in Suriname, bij wie de drang naar vernieuwing wel heel sterk spreekt, wilde hij toch wel wijzen op de noodzaak het tempo van verwezenlijking dier idealen te begrenzen, een begrenzing te vinden in de aanwezigheid van de basisvoorwaarden op geestelijk en materieel terrein, waarop de verworven staatkundige vrijheden het best kunnen gedijen.

Voor de Wereldomroep heeft de Nederlandse minister-president o.a. opgemerkt dat, mochten de drie landen tot het inzicht komen, dat hun rechtsverhouding moet worden gemoderniseerd, niet moet worden geschroomd het Statuut te wijzigen of desgewenst te vervangen door iets geheel anders.

T.g.v. het derde lustrum is een statuutzegel van 25 cent uitgegeven.

Een folkloristische groep (zang en dans) van de vereniging NAKS uit Paramaribo heeft tussen 5 en 19 januari in 13 Nederlandse steden uitvoeringen gegeven. Deze tournee vond plaats onder de auspiciën van de Sticusa.

De afdelingen Aruba en Curaçao van het Algemeen Nederlands Verbond zijn, overeenkomstig de wens van de Staten der Nederlandse Antillen, afgevoerd van de lijst van instellingen, welke participeren in de opbrengsten van de landsloterij.

Tientallen jaren hebben deze afdelingen haar aandeel uit genoemde loterijen mogen ontvangen.

Deze afvoering van de lijst betekent wel óverduidelijk, dat de overheid de afdelingen van het A.N.V. van geen belang meer acht voor de eilanden, waar het A.N.V. in vroeger tijden zoveel goed werk heeft verricht en afdelingen telde met honderden leden.

Dit is dan wel de doodsklok, die geluid werd over het A.N.V. op de Antillen, die ook met het hoofdbestuur geen contacten meer onderhield.

De Indonesische regering heeft tot cultureel attaché in Nederland benoemd brigade-generaal Setiadi Kartohadikoesoemo, tot nu toe directeur-generaal voor het lager onderwijs in Indonesië.

Andere landen

Over ‘Europa en Frans-Vlaanderen’ werd begin december een tweedaagse conferentie gehouden, georganiseerd door het

[p. 20]

Dosfelinstituut, in samenwerking met de dr. Vital Celenkring, die ter gelegenheid van zijn stichting een dr. Vital Celenhulde op touw had gezet.

De twee inleiders, dr. Henk Waltmans uit Ned. Limburg en Jozef Deleu uit West-Vlaanderen, hoofdredacteur van ‘Ons Erfdeel’, hadden, ondanks het barre weer, de verre reis naar Heist-op-den-Berg toch ondernomen.

Waltmans hield een indringend betoog over ‘Het Europa der volken’. Hij gaf o.a. de basis aan waarop een modern nationalisme aansluiting kan krijgen òp en geïntegreerd kan worden ìn het huidige wereldbeeld. Hij gaf ook een schets van zijn opvattingen over een pluriforme methode van organisatie van een Europese Federatie of Bondsstaat.

De heer Deleu zette zijn inzichten over Frans-Vlaanderen (ons uiteraard bekend) en over de Nederlandse integratie uiteen. Na hem sprak de secretaris van het Comité voor Frans-Vlaanderen, de heer Luc Verbeke over in Frans-Vlaanderen ingericht privé- en officieel onderwijs en constateerde met voldoening dat de vrije cursussen-Nederlands belangstelling blijven trekken.

De eerste dag werd besloten met een Mechelse troubadourgroep.

Op de tweede dag behandelde de Vlaamse schrijver Emiel van Hemeldonck het leven en werk van dr. Vital Celen (bekend Frans-Vlaamse literator). Een tweede spreker, lic. J. Anthonissen, hield zich bezig met het werkgebied en de werkmethode van de dr. Vital Celenkring.

De Prix Descartes, die elk jaar door de vereniging Frankrijk-Nederland wordt toegekend voor het best geschreven of verfilmde werk, dat de Fransen in staat stelt Nederland beter te leren kennen, is voor 1969 toegewezen aan prof. Maurice Braure, hoogleraar aan de faculteit voor letteren en humaniora te Bordeaux. De prijs is een beloning voor historische werken van Braure over Nederland.

De Zuidafrikaanse regering heeft besloten mogelijke invoering van televisie te doen onderzoeken door een commissie van onderzoek, onder voorzitterschap van de voorzitter van de raad van beheer van de Zuidafrikaanse radio. De TV, indien ingevoerd, wordt twéétalig, voor de Bantoes mèèrtalig.

De bekende uit Vlaanderen afkomstige toneelspeelster Tine Balder heeft een contract afgesloten met het dramatisch gezelschap van Transvaal (TRUK) en zal, te beginnen in maart 1970, te Johannesburg optreden. Tine Balder is de weduwe van de in 1967 veel te vroeg overleden Fred Engelen, in leven hoogleraar in toneelkunst aan de universiteit te Stellenbosch. Tine Balder ontving haar toneelopleiding te Antwerpen en was verbonden aan het Nationaal Toneel van België en aan de Kon. Ned. Schouwburg.

Een colloquium Neerlandistiek en Germanistiek werd door de Karl Marx-universiteit te Leipzig gehouden van 27 tot 29 oktober II. t.g.v. het vijftigjarig bestaan van de Nederlandse afdeling aan genoemde universiteit. Een programma werd ons toegezonden door prof. dr. G. Worgt te Leipzig.

Uit Nederland was maar één spreker aanwezig, prof. dr. A. Weijnen uit Nijmegen, die een inleiding hield over ‘Woordgeschiedkundige beschouwing over letterkunde’.

België was heel wat beter vertegenwoordigd: prof. dr. H. Draye uit Leuven, met een inleiding over: ‘De tweeledigheid in Vlaanderen als sociologisch probleem’.

Prof. dr. J. Goossens (Leuven), prof. dr. J. Moors uit Luik, drs. J.P. Willems uit Luik, prof. dr. W. Pée (Gent), drs. Esch-Pelgroms (Luik), prof. dr. O. Leys (Leuven) en docent dr. G. Geerts (Leuven) spraken resp. over: ‘Nederlandse dialekten vanuit een Duits standpunt’, ‘Schrijnens isoglossen van Ramisch in Nederland, gecontroleerd en doorgetrokken’, ‘Het N.O. van de provincie Luik als overgangsgebied tussen Limburgse en Rijnlandse dialekten: “Moeilijkheden en prespectieven van het onderzoek”, “De bouc van de ambachten” en het “Gespraechbuechlein”, “Over de rechtsterminologie in Grotius” Inleiding tot de Hollandse Rechtsgeleerdheid’, Infinitiv-Konstruktionen im Deutschen. Eine Konfrontation mit dem Niederländischen auf transformationeller Basis’, en ‘Het genus van Engelse leenwoorden in het Duits en Nederlands’.

De deelnemers brachten een bezoek aan de afdeling Nederlandse Schilderkunst in het museum voor Beeldende Kunsten, waar o.a. een speciale tentoonstelling van Nederlandse meesterwerken uit de tijd van Rembrandt kon worden bezichtigd. Voorts maakten zij een tocht door de stad Leipzig en woonden in de Leipziger Opera de opvoering van ‘Fürst Igor’ bij.

Woensdag, 29 oktober vond nog een bezichtiging plaats van schilderijen-galerijen in Worlitz en Dessau-Mosigkau, alsook de moderne stad Halle-Neustadt.