Neerlandia. Jaargang 73

[p. 85]

Van alles wat

Noord

Het Nationale Vioolconcours, twee jaar geleden voor het eerst gehouden en in het leven geroepen door de Stichting Studiefonds Oskar Back, werd voor de tweede maal gehouden en dit jaar met aanmerkelijk meer belangstelling, in het Concertgebouw te Amsterdam.

De jury bestond uit: Etiennette Alvares Correa, Jo Juda, Anton Kersjes, Nap de Klijn, Herman Krebbers, Carlo van Neste, Theo Olof, Maurice Raskin en Everard van Royen, voorzitter.

Minister Klompé reikte in de aula van het Stedelijk Museum de prijzen uit. Eerste prijs (f 16.000) was voor Vera Beths, de 22-jarige leerlinge van Herman Krebbers, de Donemusprijs ging naar Christiaan Bor. Nog twee prijzen werden toegekend en wel aan Mieke Biesta en John Helstone. Prins Claus wenste Vera Beths geluk met de mooie onderscheiding.

Over de op 8 april 1967 in Den Haag te vroeg ontslapen toonkunstenaar Hans Schouwman verscheen in het meinummer van ons maandblad een kort ‘In memoriam’, dat aldus luidde:

‘Op 8 april is in Den Haag op 64-jarige leeftijd overleden Hans Schouwman.

In de jaren 1956-1960 was hij lid van de muziekcommissie tot toekenning van Visser-Neerlandiaprijzen. Hij was een bekend en gezien musicus en muziekpedagoog, een van onze eerste clavecinisten, pianist-begeleider, o.a. van mevrouw A. Noordewier, componist van kamermuziek. Verder was hij een consciëntieus vorser naar 17e en 18e eeuwse composities en de schrijver van een monografie over Sibelius.’

Thans hebben leerlingen en vrienden van hem het initiatief genomen die door hem verzamelde, onbekende muziek algemeen toegankelijk te maken. Hans Schouwman had die werken in partituur gebracht en honderden van de cantates, motetten enz. heeft hij voor het eerst tot uitvoering gebracht.

De door bovengenoemde personen opgerichte Hans Schouwman-stichting heeft - aldus ‘Het Vaderland’ - tot doel deze vergeten werken in druk te laten verschijnen. Daarnaast hoopt de stichting oude, o.a. Nederlandse speelmuziek, geschikt voor opvoering in de huiskamer, uit te geven. Het Anjerfonds en het Prins Bernhardfonds hebben met een subsidie de start van de voorgenomen activiteiten mogelijk gemaakt.

Verdere steun ondervindt de Schouwmanstichting van de Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis. Deze zal in

[p. 86]

samenwerking met de Stichting een serie wetenschappelijke uitgaven verzorgen. Het materiaal hiervoor zal eveneens uit de nalatenschap van Hans Schouwman komen. In het bestuur van de Hans Schouwman-stichting hebben o.a. zitting Willem Noske, Meta Bourgonjen, Carel van Leeuwen Boomkamp, Piet Nijland en Paul Niessing. Het secretariaat is gevestigd Akeleistraat 166, Den Haag.

Over de Stichting ‘Nederlands Muziektheater’ in december 1968, door de heer Cornelis Schell opgericht, schrijft de heer Hendrik Diels in de ‘Standaard’ van 8 februari.

De heer Schell is in Vlaanderen geen onbekende daar hij als voortreffelijke basbariton lange tijd deel uitmaakte van het gezelschap van de Koninklijke Vlaamse Opera te Antwerpen.

De heer Shell wil de opbouw van het Nederlandse operaleven van de grond af weer aanvatten.

Bij zijn ontvangst van de pers in de stedelijke schouwburg van Sittard wijdde hij uitvoerig uit over de vijf groepen van operawerken, die hij nl. onderscheidt.

Hij wil eigen zangers, uit eigen land dus, een betere scholing geven. Voorlopig doet hij dat uit eigen middelen. Hij wil eerst bewijzen wat hij presteert om dan pas een beroep te doen op officiële subsidiëring.

De heer Schell mikt op een reis-opera die door pedagogisch verantwoorde voorstellingen een jong publiek van studenten en arbeiders zal weten te trekken.

Ook pedagogische concerten zullen door hem worden verzorgd.

Het Radio Nederland - Opleidingscentrum in Hilversum heeft Z.K.H. Prins Bernhard op dinsdag 18 februari geopend.

Radio- en televisiemedewerkers uit jonge landen zullen hier in cursussen van telkens vier maanden een ruimere grondslag voor hun toekomstig werk ontvangen.

Nadat de vice-voorzitter van de stichting Radio Nederland Wereldomroep drs. H.A. Korthals het woord had gevoerd legde de minister zonder portefeuille drs. B.J. Udink de nadruk op de voorlichtende taak van de massa-communicatiemiddelen, die hij uiterst belangrijk noemde in het ontwikkelingsproces.

Hij meende dat het belangrijk is te bedenken, dat het niet gaat om voorlichting als zodanig, maar om de dienst, die deze voorlichting moet verlenen om een ontwikkelingsdoel te bereiken. Evenals in Nederland bij inzamelingsacties het geval is geweest, staan de radio en televisie in de ontwikkelingslanden in dienst van het activeren van de bevolking, tot het bereiken van een door de overheid gesteld doel.

Drs. Udink releveerde vervolgens dat het opleidingscentrum tot stand is gekomen door samenwerking van Radio Nederland Wereldomroep, het Philipsconcern en de Nederlandse regering. Hij merkte op, dat de kleiner geworden afstanden, de verveelvoudige contacten tussen de meest uiteenlopende volken en exploratie van de laatste vergeten uithoeken der aarde slechts kan leiden tot groter wederzijds begrip. Een belangrijk aspect van die verantwoordelijkheden vormt de strijd tegen armoede en onwetendheid, aldus minister Udink.

Tevens werd het woord gevoerd door ir. F.J. Philips, president van de raad van bestuur van de N.V. Philips en de directeur van de Wereldomroep, drs. L.F. Tijmstra.

Zuid

Over het Vlaams Wetenschappelijk Potentieel werd in ‘Neerlandia’ herhaaldelijk geschreven, vooral over het feit dat de credieten voor wetenschappelijk onderzoek voor de Vlamingen láger lagen dan voor de Franstaligen. Maar wij wezen er ook op, dat onder de Vlaamse jeugd veel minder animo bestond voor academisch onderwijs en in het bijzonder een geringe belangstelling voor researchwerk, vanwege de minder gunstige financiële aspecten (zie o.a. jan.nr. 1967, blz. 16).

Op 21 december 1966 had de toenmalige premier Vanden Boeynants in de Senaat medegedeeld, dat het Vlaams wetenschappelijk potentieel flink zou worden opgedreven. Op 14 juni daaraanvoorafgaande had dezelfde bewindsman in de Vaste Commissie voor Wetenschappelijk Onderzoek medegedeeld dat hij aan de Nationale Raad voor Wetenschappelijk Onderzoek de opdracht had gegeven de verdeling van de fondsen voor wetenschappelijk onderzoek per taalstelsel te bestuderen.

De huidige minister voor Wetenschapsbeleid, Lefèvre, heeft op 1 oktober 1968 aan senator Bascour (P.V.V.) medegedeeld dat bij het ingestelde onderzoek onvoldoende juiste gegevens naar boven waren

[p. 87]

gekomen om tot gemotiveerde conclusies te komen.

Senator dr. M. Haegendoren, klaarblijkelijk moe van al dit getreuzel, heeft een Zwartboek doen verschijnen over de Vlaamse achterstand in het wetenschappelijk onderzoek.

Volgens de heer Van Haegendoren is de achterstand van België op wetenschappelijk gebied een schijnprobleem. Het is alleen maar de achterstand van de Vlamingen; het wetenschappelijk onderzoek voor de Franstaligen is op Europees niveau. Van een begroting van 12 miljard voor 1969 gaat 70 t.h. naar Franstalige vorsers en slechts 30 t.h. naar Vlamingen. Op 10.000 vorsers zijn er zowat 7.000 Walen en slechts 3.000 Vlamingen.

Om de Vlaamse achterstand in te lopen worden in het Zwartboek een aantal maatregelen voorgesteld en met name:

- een eigen pedagogisch beleid;

- Splitsing van de adviesorganen, ‘dekreterende organen’ en beleidsorganen (formules mogelijk voor de noodzakelijk centrale instellingen);

- splitsing van de begroting volgens demografische normen, zonder vermindering evenwel van wat reeds bestaat aan frankofone zijde;

- transfer van kredieten, zó dat aan de basis wordt aangewend wat men van Vlaamse zijde voorlopig niet op hoger vlak kan gebruiken.

Volgens de heer Van Haegendoren zou een vooruitstrevend demokratisch en kultureel-autonoom 15-jarenplan als gevolg hebben dat de Vlamingen omstreeks 1985 weliswaar hun achterstand niet volledig zullen opgehaald hebben, maar dat zij zich toch in een curve zullen bevinden waarbij het ophalen van de achterstand ‘onafwendbaar’ verzekerd is.

Het 32e Vlaams Nationaal Zangfeest zal zondag 1 juni a.s. in het Sportpaleis te Antwerpen plaatsvinden, onder het motto: ‘Brussel’

De voorbereidende werkzaamheden vorderen al behoorlijk.

Kaartenverkoop van 1 maart af op het Nationaal ANZ-secretariaat Oudaan 22-24 Antwerpen.

Storting op girorekening: 963.36 van ANZ-Antwerpen, uiterlijk tot en met 15 mei e.k. is ook toegestaan.

Gereserveerde zitplaaten: 75-125 Bfr., niet gereserveerde zitplaatsen: 50 fr. en staanplaatsen: 25 fr., met 3 fr. voor portikosten (toezending van de kaarten).

Er zijn meer Nederlandstalige dan Franstalige lezers in België deelde de minister van P.T.T. mede tijdens de commissiebespreking van zijn begroting.

Op kranten heeft de postdienst 402.656 Franstalige abonnees, tegen 308.117 Nederlandstalige. Vermoedelijk kópen de Vlamingen veel kranten bij de dagbladverkoop. Deze gegevens vallen buiten de cijfers van de P.T.T.. Voor de weekbladen zijn de cijfers: 1.628.351 Franstalige postabonnementen tegen 2.528.561 Nederlandstalige.

Maandbladen: 1.270.147 Frans- tegen 1.261 Nederlandstalige.

En voor de kwartaalbladen namen de Nederlandstaligen 59.797 abonnementen tegen maar 6.481 abonnementen van Franstaligen.

In Brussel is sedert kort gevestigd het ‘Nederlands Onderwijs Toneel’, dat zich gaat toeleggen op het in contact brengen van de jeugd met toneel, o.a. door het geven van voorstellingen op de scholen.

Via culturele autonomie naar cultuurfederalisme was het thema van minister Van Mechelen, die te St. Niklaas voor een geselecteerd publiek, bestaande uit vertegenwoordigers van culturele-, sport- en jeugdverenigingen een uiteenzetting gaf over zijn cultuurbeleid.

De minister stipte aan dat we op dit ogenblik reeds ‘in feite’ de kulturele autonomie beleven op het vlak van de uitvoerende macht. Elke minister van Kultuur beschikt over zijn eigen begroting om een eigen kleur te geven aan zijn kultuurbeleid. Over weinige weken wellicht zal ook de splitsing in het departement voor Nationale Opvoeding tot de top worden doorgevoerd.

Niet alleen de uitvoerende macht moet worden gesplitst, ook op het wetgevend gebied moeten afzonderlijke normatieve ‘dekreten’ kunnen gerealiseerd worden, langs eventueel de ‘raden van senatoren’. Door een persoonlijke stemming zullen de vertegenwoordigers van het volk zich moeten uitspreken over deze kultuurautonomie en deze vorm van kultuurfederalisme. Wie zich aan deze stemming onttrekt, pleegt vluchtmisdrijf tegenover de Vlaamse beweging, aldus de minister.

Voor de begroting 1969 bestaat de afspraak 70 miljoen meer te besteden aan de Nederlandse dan aan de Franse kultuur. Voor 1970 zouden dan nog meer objectieve normen kunnen vastgelegd

[p. 88]

worden. Voor de sportsektor bestaat voorlopig een dubbel criterium; de regionale inkomsten blijven regionaal, de nationale inkomsten uit het sportfonds worden voor 60 t.h. verdeeld volgens objektieve criteria en de overige 40 t.h. blijven fifty-fifty (voor belangen die nog niet te splitsen zijn) zodat het totaal neerkomt op een verdeling van 57 t.h. tegen 42,5 t.h..

Minister Van Mechelen besloot zijn rede met het voornemen een overkoepelende kulturele raad op te richten waarin alle domeinen zouden vertegenwoordigd zijn: de verworvenheden en de Vlaamse tradities moeten daarin gekoppeld worden aan hetgeen de kulturele evolutie morgen zal manifesteren. Het departement wil geld besteden wanneer de goede wil van de regionale besturen voorhanden is.

‘De Bond der Vlamingen van Oost-België (B.V.O.B.) vraagt bij monde van zijn voorzitter, de heer J. Gouverneur, om meer belangstelling en vooral meer steun voor hun werk in de Voerstreek (Overmaas), waarover het drietalig Overmaasblad ‘Grenzen Open’ ons geregeld inlicht.

Langs Aubel en Platdietse streek, waar administratie, kerk en school nog ééntalig zijn, kruipt de verfransing, ook nadat in 1963 de Voerstreek bij Limburg was getrokken, binnen. Via het onderwijs - de school dus - probeert men de jeugd te verfransen.

Met hun blad ‘Grenzen Open’ wordt getracht een dam daartegen op te werpen, maar het is voor een orgaan zonder financiële sterke basis moeilijk op te roeien tegen de praktijken van hen die als het moet over miljoenen beschikken.

De heer Gouverneur betreurt het dat Vlaanderen en Nederland voor deze taalgenoten in de Oost-gebieden niets of nauwelijks iets doen om o.a. het orgaan ‘Grenzen Open’ te steunen en ook op andere wijzen de Bond in zijn moeilijke strijd te steunen.

Op postrekening 53.38.48 van B.V.O.B. te Tongeren (Hasseltsestraat 41) is elke storting welkom.

Wij worden uitgenodigd een bezoek aan die streken te brengen. Daarvoor kan een gids worden aangevraagd op bovenstaand adres.

Vlaamse en Zuidvlaamse verbroedering vond plaats op zondag 23 februari, toen 150 meisjes en jongens van weerszijde van de ‘Schreve’ op de eerste ‘jeugdfeestdag’ in Frans-Vlaanderen samenkwamen.

Eerst een kerkdienst in Borre met Nederlandse preek, 's middags een toeristische wandeling door Kassel en via Zermelle naar Ekelsbeke, waar kanunnik Lescroart sprak over het Vlaamse bewustzijn in Frans-Vlaanderen en pastoor Decalf over de volkstaal in zegswijzen en spreekwoorden.

Een 17-jarige Frans-Vlaming, die drie jaar geleden was begonnen met het leren van Nederlands en op deze bijeenkomst uitlegde waarom hij daartoe was gekomen, genoot algemene bijval voor de wijze waarop hij het Nederlands reeds beheerste.

Op de vraag, die gesteld werd aan drie generaties van hereboeren, grootvader, vader en kleinzoon, hoe het wel gesteld was met het Nederlands (of wat daar voor doorgaat) was het antwoord: een derde van de mensen spreekt het nog, een derde verstaat het en de rest vermoedt waarover het gaat bij het horen van die taal.

Er werd tussendoor veel gezongen en gedeclameerd.

De heer André Demedts, die van dit verbroederingsfeest een verslag maakte voor ‘De Standaard’, zag in Killem nog een opvoering van ‘Mannen rond Klara’ van Donald de Bruyne, opgevoerd door de Milacgroep uit Vlamertinge.

Uit het nauwelijks 900 inwoners tellende vlasdorpje waren niet minder dan 200 belangstellenden aanwezig, waaronder bijzonder veel jongeren. Opvallend was hoe dat publiek zo direct meeleefde met het vermakelijk blijspel, kleurig en levendig, zoals het volk het verlangt; een weergave van hun eigen zijn in hun eigen wereld.

De nieuwe koninklijke Kommissie voor Monumenten en Landschappen is onlangs door minister Van Mechelen geïnstaleerd. De heer Johan de Roey van ‘De Standaard’ had een vraaggesprek met voornoemde bewindsman.

De nieuwe commissie (de oude dateerde van 1935) geeft adviezen, die alleen via de departementale ambtenaren aan de betreffende ministers worden doorgegeven.

Naast adviezen dient de nieuwe commissie ook zelf initiatieven te nemen om te voorkomen dat de monumenten in gevaar komen. De minister acht een Dienst voor monumenten en landschappen nodig, zodat niet meer achter de feiten zal worden

[p. 89]

aangehold. De administratieve procedures moeten worden versneld, opdat de historische gebouwen niet te lang moeten wachten op de zo nodige restauratie.

Er dient een uitbouw van personeel te worden ondernomen, dat geregeld nagaat of een gebouw of natuurmonument niet te veel van de tand des tijds te lijden krijgt.

Tegen speculanten, die landschappen en historische objecten in gevaar zouden kunnen brengen, kan de nieuwe commissie onmiddellijk in actie treden.

Bij het restaureren van historische gebouwen dient wel van tevoren worden vastgesteld, dat straks aan het gerestaureerde gebouw een goede en nuttige bestemming kan en zal worden gegeven; anders bestaat het gevaar dat het gebouw maar al te spoedig weer in verval zal geraken.

Suriname

Een jeugduitwisseling Nederland-Suriname, onder het motto: ‘Leert elkander kennen’ wordt voor de komende zomer georganiseerd door de Young Men Christian Association (YMCA) Amsterdam - Paramaribo voor Nederlandse en Surinaamse jongeren van 17 tot en met 23 jaar.

De kosten worden gedragen gedeeltelijk door de deelnemers en gedeeltelijk door de YMCA. Daar die vereniging niet kapitaalkrachtig genoeg is wordt een beroep gedaan op sympathisanten om een bijdrage te storten bij de Algemene Bank Nederland te Amsterdam ten gunste van ‘Actie LYEK!’

Nadere inlichtingen verstrekken de heren: M. Claver (Van Eeghenlaan 15, telefoon 794599); T. Rienks (Meidoornweg 8, tel. 68527) en J. Slofstra (Meerpad 25 F, tel. 26771 (allen te Amsterdam).

De auteur Henk van Ulsen vertrekt mediojuni naar Suriname en de Nederlandse Antillen.

Met hem reizen voor een periode van zes weken de auteurs: Elsje de Wijn, Burny Avery, Wim van der Grijn en Ageeth Meulenbroek, oud-leerlingen van de Amsterdamse Toneelschool, waar zij o.a. les hebben gehad van Henk van Ulsen.

Gespeeld zullen worden: fragmenten van Molière's ‘School der Vrouwen’, ‘Het verhaal van de dierentuin’ van Albee, ‘De gelukkige reis’ van Thornton Wilder en éénakters van lonesco, Feydeau en Obaldia. De STICUSA maakt deze tournee ‘Happy Journey’ mogelijk.

Andere landen

Over de Vlamingen in Argentinië schrijft de heer Leo Poppe, uitgever van het verenigingsblad ‘De Schakel’, in ‘WIJ’, orgaan van de Vlaamse Volksunie van 8 februari jl..

De groep Vlamingen in Argentinië bestaat uit een klein aantal emigranten van vóór de oorlog, een veel grotere groep uitwijkelingen als gevolg van de repressie en een laatste groep van Vlaamse vissers, die zich aan de Argentijnse kust kwam vestigen.

Het gaat de Vlamingen aan de overzijde van de Atlantische Oceaan in het algemeen goed. Men heeft eigen huis, beschikt over gronden, kan zich auto's aanschaffen, die daar peperduur zijn.

Onder de emigranten telt men: electriciëns, drukkers, scheikundigen, hoofden van landbouwbedrijven, van fabrieken, textiel; anderen zijn ambtenaren of professor aan een der universiteiten. Er zijn boekhouders, boekhandelaren, hoteliers, bouwingenieurs, visserkapiteins en stuurlieden, schilders en letterkundigen.

Het verenigingsblad ‘De Schakel’ of ‘El Lazo’ heeft goede contacten met het moederland. In het afgelopen jaar werden lezingen gehouden door dr. Karel Engelbeen over ‘Argentinië, smeltkroes van rassen’, Lode Moens over ‘Wat gebeurt er in België?’, dr. Amaat Bockaert over zijn jongste bezoek aan België.

De vereniging vertoont films, ontvangen van de Belgische, Nederlandse en Zuidafrikaanse ambassades, o.a. over de Oostendse trawlers, een film over Nederland en een over Zuid-Afrika.

Tenslotte sprak de juist uit Vlaanderen teruggekeerde Kempenaar, Leonare Torfs, over zijn leven en werk in Paraguay, onder het vertonen van een 70-tal kleurendia's van zijn schilderijen.

Vervolgens wijdde de heer Leo Poppe uit over de Nederlandse cursussen, waarover ‘Neerlandia’ al verschillende malen schreef in de rubriek ‘Van alles wat’.

Het Uilenspiegeljaar-1968, dat in Vlaanderen algemeen werd gevierd, ging in Argentinië al evenmin geruisloos voorbij. Mevrouw Jeanne Sergeant-de Bruyn hield in augustus een voordracht over de ‘Eeuwige Uilenspiegel’.

In september konden de Vlamingen luisteren naar de Chileense dichteres senora A. de Canevari, die sprak over ‘De Nederlanden, gezien door een Zuidamerikaanse bril’. Zij maakte nl. een reis door Nederland en België.

In oktober een voordracht van prof. Herman Witjens over ‘De zonderlinge wereld van Pieter Bruegel’.

[p. 90]

Men ziet, de Vlamingen in Argentinië geven volle aandacht aan de culturele werking en scheppen activiteiten, die het onderlinge gemeenschapsgevoel bevorderen.

Over de Vlamingen en Nederlanders in Argentinië, schreef de heer N.L. Lahey, onze vertegenwoordiger in Argentinië, enige malen. Gebrek aan plaatsruimte verhinderde helaas tot nu toe daarover een en ander in ‘Neerlandia’ te publiceren.

Zeker dient vermeld, dat, dank zij de geste van de Vlaamse groot-industrieel Julius Steverlynck op zijn buitengoed tussen de 400 en 500 landgenoten uit Noord en Zuid, een openlucht feestmaaltijd hebben genoten, waar Vlamingen, Brabanders, Limburgers en Friezen, Hollanders en Zeeuwen broederlijk bijeen waren en kennelijk genoten van deze reunie, die er ongetwijfeld veel toe zal bijdragen om het gemeenschapsgevoelen te versterken, temeer daar de bedoeling is een dergelijk feest telken jare te houden.

Over de cursussen Nederlands, die in Argentinië worden gegeven, (zie ons nummer van september '68, blz. 301) bracht de heer Lahey het voldoening gevende bericht, dat bij de eind-1968 gehouden examens aan niet minder dan 43 candidaten het diploma kon worden uitgereikt. De lijst der geslaagde leerlingen werd bekend gemaakt op het hierboven genoemde feest, waarheen gasten waren gekomen, die er 500 km voor in een bus moesten afleggen.

Of dergelijke manifestaties ook worden op prijs gesteld!

Een Belgische week in Kopenhagen werd voor de periode 28 februari tot 9 maart georganiseerd door het ministerie van Buitenlandse Zaken, het ministerie van nationale opvoeding en cultuur, de Sabena, het Commissariaat-generaal voor Toerisme en het Belgisch Instituut voor Voorlichting en Documentatie.

Diverse tentoonstellingen, o.a. over de grafische kunst en het Boek, balletten, concerten, spreekbeurten over ‘Kultuurbeleid en vrijetijdsbesteding’ en ‘Een wereld die ziek is aan haar jeugd’, vertoning van Belgische films zal België nader brengen tot de Denen.

Een boekje: ‘Nederland, 'n Nasie in West-Europa’, samengesteld door het Nederlands ministerie van Buitenlandse Zaken en gedrukt op de Staatsdrukkerij, is verschenen. Dit 60 bladzijden tellende boekje, vervaardigd door de Rijksvoorlichtingsdienst, in het Afrikaans gesteld, geeft een beeld van wat er in Nederland omgaat. De bezoeker uit Zuid-Afrika, voor wie dit boekje bestemd is, vindt over talloze onderwerpen een menigte van gegevens, die aangevuld met fraaie foto's, gedeeltelijk in kleur, de lezers op gemakkelijke en aantrekkelijke manier over Nederland voorlichten.

Dit boekje, dat zijn weg behoort te vinden bij de Zuidafrikaanse bezoeker van Nederland, kan worden besteld bij de Staatsdrukkerij te 's-Gravenhage. De prijs is f 3,50, per post f 3,90.