Neerlandia. Jaargang 72

[p. 15]

Spiegel Vlaamse beweging

Kerstavond

Op kerstavond 1967 drukten koning Boudewijn en koningin Fabiola in een overigens wel aardige TV-dialoog de wens uit dat wij in 1968 zouden mogen leven ‘in een eendrachtig land waarin de verstandhouding, de eerbied voor elkander en de sociale rechtvaardigheid van dag tot dag mogen groeien’.

Na deze lieve woorden moesten heel wat Vlaamse kijkers toch even slikken: inderdaad, pas vierentwintig uur voordien hadden ze immers in hun krant gelezen dat luitenant-generaal Vivario tot chef van de algemene legerstaf was benoemd. Volgens de kranten bezit deze geboren Luikenaar weinig meer dan een passieve kennis van het Nederlands. Tegenkandidaat was een tweetalige generaal van de luchtmacht. Blijkens verschillende krantenberichten is deze benoeming het resultaat van allerlei intriges, waaruit eens te meer de onverschilligheid van het Belgisch establishment voor de verwachtingen en gevoeligheden van de Vlamingen is gebleken. De regeringsgezinde kranten vinden weliswaar een groot aantal argumenten om deze benoeming goed te praten. De talenkennis alleen mag volgens De Standaard geen recht geven op een kommando; ook algemene ontwikkeling, vinnigheid en soepelheid van geest zijn belangrijke eigenschappen. Men vraagt zich af hoe iemand die niet eens in staat is tot een vlot gesprek met de grote meerderheid van zijn soldaten, onderofficieren en officieren van de genoemde kwaliteiten zou kunnen blijk geven. Verder vindt De Standaard een verklaring in de jarenlange gebrekkige toepassing van de wetten op het taalgebruik in het leger. En de krant meent dat de zaak opgelost is als we maar beter de benoemingspolitiek in het oog houden, zodat latere ministers van defensie niet meer ‘gedwongen’ worden tot dergelijke keuze. Wij hebben de indruk dat deze zielige argumenten het echt niet meer zullen doen en dat deze benoeming uiteindelijk

[p. 16]

alleen maar de kloof tusen het leger en de natie, tussen de Brusselse salons en de Vlaamse opinie zal vergroten. En dat de Vlaamse reakties tegenover sommige beslissingen bijzonder heftig zijn, zal ook onze buitenlandse vrienden niet meer verwonderen, nu uit dit bericht eens te meer blijkt dat men hun taal echt niet hoeft te kennen om tot de hoogste funkties in België op te klimmen.

Een hoofdbrok in het decembernieuws vormden de moeilijkheden in het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (NFWO). In het debat over de universitaire expansie is dit fonds in het nieuws gekomen toen het bij monde van haar voorzitter, de heer Jean Willems, weigerde de Nederlandse en de Franse afdeling van de Leuvense universiteit elk door een eigen afgevaardigde in het fonds te laten vertegenwoordigen. Uit de herrie rond deze aangelegenheid onthouden wij dat er nog steeds voldoende juridische gronden zijn die de Franstaligen toelaten het argument van de éne katolieke universiteit tegen het rechtmatig belang van de Vlamingen uit te spelen. En dat belang komt in het gedrang: het is bekend geworden dat het N.F.W.O. van 1964 tot 1967 meer dan 369 miljoen frank heeft uitgekeerd (rijksgelden) en dat de Vlaamse wetenschappers daarvan niet eens een derde hebben gekregen. De Vlaamse rechterzijde heeft dan ook de strijd aangebonden voor een hervorming van het fonds op basis van autonomie voor de beide taalgemeenschappen. Verdacht is echter wel dat de Vlaamse CVP zo bijzonder laat het probleem heeft ontdekt, want enkele maanden voordien werden gelijkaardige voorstellen van de V.U.-parlementariërs hooghartig van de hand gewezen. Men heeft zelfs in deze plotselinge agressiviteit van de CVP een afleidingsmaneuver gezien nu de hoogste leiding van deze partij, gehuld in mysterie en dubbelzinnigheid, de universitaire expansie en de ontsluiting van heel Brabant voor de uitbreiding van de katolieke universiteit voorbereidt. De Vlamingen verzetten zich vrijwel unaniem tegen een verdere uitbreiding van de Franstalige invloed in het Brusselse, maar de heren blijven de Vlaamse argumentatie negeren en halen er zelfs de dooddoeners uit de onzalige schoolstrijdperiode voor uit de kast...

Men heeft ook gewezen op het verband tussen de voorstellen van de CVP-leiding inzake de vestiging van Leuven-Frans te Brussel en de plannen van dezelfde partijleiding tot reorganisatie van de Belgische staat op basis van de provincies. Vooreerst geloofde niemand in dit voorstel: de Vlaamse en de Waalse socialisten zijn er niet over te spreken, in de kringen van Vlaamse federalisten en Waalse nationalisten had men er alleen maar spot voor over. Maar tot veler verbazing is de CVP-leiding erin geslaagd, ondanks de bezwaren van overtuigde unitaristen als Lefèvre, Moyersoen en Gilson, ondanks de kritiek van een groot aantal Waalse mandatarissen en ondanks het voorbehoud van de federalistisch denkende CVP-jongeren, het voorstel door de partijraad te doen aanvaarden. Eerlang zal het aan het parlement voorgelegd worden. Bijzonder onduidelijk is wel de houding van de Vlaamse CVP. Wat deze - overigens vrij moeilijk te omschrijven groep - denkt over de hangende problemen, blijft voor de Vlaamse krantenlezers een vraagteken.

Einde november hebben de Waalse socialisten te Verviers een kongres gehouden. De pers en de unitaristische BSP-leiding hebben dit kongres als een

[p. 17]

mislukking bestempeld, maar Vlaamse socialistische kringen hebben vrij positief gereageerd. Zij wijzen erop dat er volstrekt geen onverenigbaarheid is tussen de resoluties van Klemskerke, waar de Vlaamse socialisten de herverdeling van het land in ten hoogste vijf streken voorstelden, en die van Verviers, waar men voorstelde het land in twee gemeenschappen te reorganiseren. Evenals de Vlaamse socialisten wensen de Waalse BSP'ers de oprichting van regionale organen, ekonomische, om de rekonversie te verwezenlijken en politieke, zoals een eigen vice-premier voor Wallonië en een assemblée consultative. Volgens het kongres zou de verwezenlijking hiervan geen herziening van de grondwet eisen. Men ziet het ook als een gelukkige ontwikkeling dat dit Waalse kongres, anders dan vele andere Waalse bijeenkomsten, zich van een uitspraak over het probleem-Brussel heeft onthouden. In socialistische kringen, zowel in Wallonië als in Vlaanderen, groeit de overtuiging dat grotere zeggenschap voor de Vlaamse en Waalse gemeenschap de macht van de unitaire, kapitalistische establishment gevoelig zou verzwakken.

Uit dit alles moge blijken hoe moeizaam de Vlaamse ontvoogdingsstrijd zijn eindstadium bereikt. Het wordt steeds duidelijker dat de Vlaamse beweging in de eerste plaats een strijd voor een demokratische ordening van de samenleving is. Indien de Vlamingen erin slagen de machthebbers te dwingen het politiek spel met open kaart te spelen, wordt 1968 een goed jaar voor ze.