Het Van Riebeeckhuis
‘Het Van Riebeeckhuis te Culemborg is een monument dat aan twee naties, het volk van Nederland en het volk van Zuid-Afrika behoort’, aldus rechter V.G. Hiemstra in een toespraak gehouden bij gelegenheid van de totstandkoming en het ondertekenen van de akte van oprichting van de ‘Stigting Jan van Riebeeck’ te Pretoria.
Bij deze plechtigheid was de ambassadeur der Nederlanden vertegenwoordigd door de culturele attaché, de heer Simons, en waren verschillende Zuidafrikaanse autoriteiten aanwezig. De voorzitter van de ‘Stigting’ beschreef de toestand waarin ‘De Fonteyn’ verkeert en verklaarde dat, wanneer dit geschiedkundige huis en de twee aangrenzende panden in hun vroegere glorie herrezen zullen zijn, het geheel een kostbaar symbool van onze banden met één van onze moederlanden zal zijn.
Rechter Hiemstra vervolgde:
‘Ons het in Holland die genl. De Wetstandbeeld op die Hoge Veluwe, ons het in dieselfde groot park die President Steynbank, ons het verskillende strate in Hollandse stede wat, na beroemde Afrikaners genoem is, maar ons het daar geen monument wat gesamentlik aan ons twee nasies behoort, wat spreek van ons gemeenskaplike geestesgoedere nie. Die Van Riebeeckhuis sal dit doen. Hij sal deur lange jare die boodskap oorhandig aan almal wat daar kom: Suid-Afrika, gebore uit Nederlandse stam, gegroei tot eie nasionale selfstandigheid, gedenk sy oorspronge en stel prys op sy verbondenheid met die ou moederland’.
Spreker schetste vervolgens de ontwikkelingsgang van de gedachte en de daarmee verbonden werkzaamheden in Nederland en in Zuid-Afrika om het Van Riebeeckhuis te redden en zwaaide lof toe aan wijlen burgemeester Van Koningsbruggen, de heer Ton Koot en in Zuid-Afrika dr. W.H.J. Punt en dr. F.C.L. Bosman. Hij richtte een bijzonder woord van dank aan de secretaris van het thans ontbonden comité in Zuid-Afrika, de heer W.L. Banting, thans besturend directeur van de ‘Stigting Jan van Riebeeck’ voor zijn ijver voor inzameling van gelden. In Zuid-Afrika is thans R. 19.000, ongeveer f 95.000, ingezameld. Waar in Nederland uiteindelijk twee-derde van de kosten gedragen zullen worden en in de Republiek van Zuid-Afrika één derde, blijft er voor de ‘Stigting’ nog een bedrag van R. 11.000, ongeveer f 55.000, over teneinde de gegeven belofte na te komen. Vervolgens hebben de aanwezige raadsleden der ‘Stigting’ de akte van oprichting ondertekend, waarop de besturende directeur, de heer W.L. Banting, een overzicht gaf over hetgeen in de afgelopen twee jaar door enkele plaatselijke comités in Zuid-Afrika werd verricht.
Er werd beseft dat de jeugd van Zuid-Afrika ten nauwste bij het project betrokken moest worden. Zuid-Afrika, aldus spreker, is het enige land ter wereld, dat het huis nog kan aanwijzen waaruit de stichter van zijn volksplanting is voortgekomen.
Dr. Willem H.J. Punt vertelde van de besprekingen die hij te Culemborg had gehouden en memoreerde het aandeel van de heer Ton Koot alsmede het feit dat een beroep werd gedaan op de ‘Stigting Simon van der Stel’, Pretoria, om geldelijke steun voor de beoogde restauratie te verlenen, een verzoek waaraan de ‘Stigting Simon van der Stel’ graag heeft willen voldoen. In Kaapstad werd het ‘Algemeen Nederlands Verbond’ verzocht om de inzameling van gelden te organiseren, terwijl in Pretoria de ‘Stigting Simon van der Stel’ deze taak eveneens vrijwillig op zich nam.
Tenslotte legde dr. F.C.L. Bosman, die verleden jaar aanwezig was bij de ondertekening van de akte van oprichting van de Nederlandse Stichting te Culemborg, de nadruk op de bestaande banden tussen Nederland en Zuid-Afrika. Hij sprak de hoop uit dat het verwezenlijken van de plannen ten opzichte van de huizen te Culemborg het ontstaan en de bestendiging van een nieuwe band bij de reeds bestaande zal betekenen.
De heer H.C. Sandrock uit Kaapstad beschreef de verrichte werkzaamheden aldaar, verklaarde ook dat het voor hem een eer was zich voor de verwezenlijking van het beoogde doel te kunnen beijveren, ook omdat zijn vader in het toenmalige Nederlands-Indië zich beijverd had om de grafsteen van Jan van Riebeeck in veiligheid te brengen en mede te helpen tot het overbrengen van deze waardevolle herinnering aan de stichter van Zuid-Afrika naar Kaapstad.
De Raad van de ‘Stichting Jan van Riebeeck’ is als volgt samengesteld: Rechter V.G. Hiemstra (voorzitter), prof. dr. F.E.J. Malherbe en dr. Willem H.J. Punt (vice-voorzitters), dr. F.C.L. Bosman, S.J. van Ewijck van de Bilt, prof. dr. G.S. Nienaber, comdt. dr. J. Ploeger, H.C. Sandrock, W.L. Banting (besturend directeur).
Auteursrechtelijk beschermd