Neerlandia. Jaargang 70

Lezers schrijven ons
Een Europees gewetensprobleem en een Nederlands gewetensprobleem

Van de hand van prof. Brugmans verscheen onder de eerste helft van deze titel in Neerlandia een pleidooi voor de Europese Commissie en het Hof voor de bescherming van de Rechten van de Mens.

Dit artikel was oorspronkelijk niet voor het bondsblad bestemd maar voor Nieuwe Wegen, een propagandablad van de Vereniging voor Europa. Het was volledig idealistisch gesteld en berekend op de vorming van een sentiment voor de Europese gedachte. Het steunt bovendien op een juridische opvatting van de wereld, die veel politieke gevaren inhoudt. Als men dit aan de leden van het A.N.V. voorhoudt als een houding die voor ideaal dienstig is en als een modelhouding tegenover de praktische problemen in het huidig Europa en in de wereld, is deze voorstelling verkeerd. Zij zou m.i. getuigen van een onvolwassenheid in de houding. Het zijn niet de gevoelens, die door prof. Brugmans gepropageerd worden, die verkeerd zijn. Maar het wordt verkeerd als men aan de A.N.V.-leden vraagt hun houding tegenover een nog niet bestaand model-Europa alleen op dergelijke gevoelens te steunen. Onze politieke houding kan niet op een wensdroom alleen gericht worden. Men mag ons niet vragen in een Europa dat nog ‘wordt’ te geloven zoals wij als christen in Gods Voorzienigheid geloven.

Uit de huidige Commissie en uit het Hof voor de Bescherming van de Rechten van de Mens, zoals die te Straatsburg werkt, kan m.i. geen volwaardig Europa van morgen groeien. Niet als we er alleen met een sentimentele houding zoals hier voorgehouden op afgaan. De idee, die zij belichamen en de voorafbeelding die zij weergeven moeten echter gevrijwaard blijven. Daarom mogen wij ze niet laten misbruiken.

Dat prof. Brugmans, toen hij dat artikel voor Nieuwe Wegen schreef, niet aan de praktische houding dacht, blijkt mijnsinziens uit de losse manier waarop hij over de bescherming van de minderheden in Europa schreef. En op de wijze waarop hij er beschouwingen voor de houdingen van de Vlamingen in België aan vastknoopte. In de protocollen van de huidige Conventie staat immers niets dat haar toelaat zich met de bescherming van de ‘minderheden’ te bemoeien. In verband met de Vlaamse cultuurstrijd heb ik een kleine studie van deze zaak gemaakt.

[p. 45]

Afgaand op de Engelse en Franse tekst van de Conventie, die ik in Straatsburg heb moeten aanvragen, omdat hij in België voor ons niet toegankelijk was, heb ik mijn bevindingen reeds in een kort artikel in ‘Het Pennoen’ van december ll. samengevat. Zij stemmen voor wat de bevoegdheid van het Hof en van de Commissie betreft overeen met wat minister Spaak tijdens een interpellatie in de Belgische Senaat heeft gezegd en met wat de oppositie moest toegeven. De Commissie en het Hof zijn alleen bevoegd voor klachten van enkelingen, die gekrenkt worden in algemeen geldende Rechten zoals voorzien in het protocol van de Conventie. Over rechten van ‘minderhe den’ met politieke gevolgen in de staten hebben de organen van de Conventie geen bevoegdheid. - Het is slechts door overdreven ijver vanwege de Commissiebeambten en leden, die zich te haastig willen naar voren schuiven, dat deze zaak naar het Hof is kunnen verwezen worden. Zij kon dit des te gemakkelijker doordat zij door haar samenstelling grotendeels onder de invloed van de francofonen in België staat.

Zo kon ik met reden in ‘Het Pennoen’ schrijven: Niet alleen zijn de francofonen in deze aangelegenheid rechter en partij, zij stellen onrechtstreeks ook de advokaat van de tegenpartij aan.

Het Hof zetelt immers in het Frans - gebeurlijk ook in het Engels - te Straatsburg. Om president De Gaulle, die hun bemoeizucht wantrouwt, te overtuigen willen zij bovendien bewijzen van francofone bruikbaarheid geven (eigen refleksie!).

Als partij klagen zij hun eigen francofone administratie aan waaraan de Vlaamse volkswil nog maar pas langs parlementaire weg rechten heeft moeten afdwingen. De advokaat wordt aangeduid door de hoge ambtenaren van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Justitie. Het zijn Buitenlandse Zaken, die het dossier opstellen. Nu is de hoge administratie van dit departement gekend als het laatste oninneembare bolwerk van de aftandse eentalig-Franse hoge ambtenaren.

Er is aan de zaak nog een speciaal aspect dat het A.N.V. aanbelangt. Het protocol voorziet dat een rechter of commissielid dat met de meerderheid niet akkoord gaat een minderheidsnota mag indienen. De aangewezen rechters zijn: voor België prof. senator Rolin, voor Nederland baron Van Asbeck. De zaak moet normaal binnen de twee jaar te Straatsburg voorkomen. Als het zover komt zou een van die twee aldaar de belangen van de Nederlandssprekenden in Europa moeten vertolken.

Het arrest kan moeilijk praktische gevolgen hebben, alleen de regeringen, niet de Parlementen zijn contracterende partijen. Minister Spaak betwist hun bevoegdheid in politieke aangelegenheden. De zaak kan wel een propagandistisch wapen in de Nederlands-Franse cultuurstrijd in Europa worden. Daar deze cultuurstrijd in België aldus ge-Europeaniseerd is, kunnen de Noord-Nederlanders hier eventueel mede hun verantwoordelijkheid opnemen.

Jan Roeges.

Professor Brugmans is van mening, dat de argumentatie van de heer Roeges niet slaat op die, welke hijzelf ontwikkeld heeft.

Red.