Neerlandia. Jaargang 69

[p. 30]

Kroniek

Noord-Zuid

Groot-Kempische cultuurdagen

De jaarlijkse Groot-Kempische Cultuurdagen te Hilvarenbeek worden dit jaar gehouden op zaterdag en zondag, 17 en 18 juli a.s. Thema: Taal en Cultuur.

U kunt reeds thans aan het secretariaat, Doelenstraat 10, laten weten, dat u t.g.t. prijsstelt op toezending van het programma.

De literatuurprijsvraag der Groot-Kempische Cultuurdagen zal dit jaar zijn gewijd aan het korte verhaal.

De jury bestaat uit Anton van Duinkerken, Emiel van Hemeldonck en Jan Naaijkens.

Korte verhalen kunnen worden ingezonden door allen, die geboren zijn in Noord-Brabant en Limburg en in de Belgische provincies Antwerpen en Limburg, ofwel in één van deze provincies woonachtig zijn. Een volledig reglement kan worden aangevraagd aan het Gemeentehuis van Hilvarenbeek.

Voorstellen en voorstellen

Op de jaarvergadering van het Beneluxcomité te Brussel bepleitte de oud-secretaris van het Ministerie van Nationale Opvoeding en Cultuur, Ch. van den Borre, een sterkere uitwisseling van leerlingen en studenten tussen beide landen.

De trafiek tussen Noord en Zuid is veelal een eenrichtingsverkeer van Waalse jongeren die boven de Moerdijk Nederlands gaan leren, zei hij, maar het aantal Vlamingen in Nederland is echter betrekkelijk gering.

Ook de heer Lichtenauer stelde op een dergelijke vergadering een aktie voor de massa voor Benelux psychologisch meer vatbaar te maken, zoals bv. voor de Europese integratie gebeurt. Hij stelde o.m. voor de nieuwsvoorziening in Benelux als binnenlands nieuws te behandelen, Benelux-festivals te houden, te voorzien in merkartikelen ‘made in Benelux’, eenzelfde nummerplaat voor auto's, een Benelux-voetbalploeg, toeristische propaganda, enz.

Wij kunnen het met deze voorstellen gaarne eens zijn. Vraag is, of dit soort voorstellen de integratie werkelijk zullen vooruithelpen zolang bv. onderwijs en diploma's zowel voor wat leerkrachten als leerlingen betreft, niet automatisch op elkaar aansluiten (inclusief het benutten van studiebeurzen in elkaars landen), zolang boeken, tijdschriften, schilderijen en toneelrekwisieten als boter en sterke dranken aan douanetaksering en -controle blijven onderworpen, zolang kranten uit de wederzijdse landen één of twee dagen later in de bus moeten vallen, de post- en telefoontarieven onder verhoogde buitenlandse tarieven komen, zolang de interlandelijke verkeersinfrastructuur als ‘buitenlands probleem’ wordt behandeld, ja zolang kunnen allerlei psychologische voorstellen worden geformuleerd.

Maar de vraag blijft of de psychologie ooit één wet heeft gecoördineerd of een grens heeft afgeschaft...

Televisie-nota N.O.G.C.-K.R.V.

Een gemeenschappelijke commissie van het Nationaal Overleg voor Gewestelijke Cultuur en de Kultuurraad voor Vlaanderen heeft een nota uitgewerkt i.v.m. gewestelijke televisie. De nota is aanhangig gemaakt bij de besturen van N.T.S. en B.R.T. ten gerieve van een eerstdaags te houden gemeenschappelijke vergadering van de beide besturen.

De nota bepleit o.m. een verbetering, respectievelijk uitbreiding van de kijkmogelijkheid van de beide nationale T.V.-omroepen in de wederzijdse delen van ons taalgebied. Daarbij wordt gepleit voor een versterking van de reikwijdte van de Nederlandstalige programma's in de nabuurlanden, vooral Duitsland en Frankrijk.

Tenslotte suggereert de nota om, in het kader van een meer en betere regionale televisie-programmering, in het Beneluxmiddengebied een steunzender te bouwen waaromheen langzamerhand eigen regionale programma's voor dit éne gebied op beperkte schaal zouden kunnen tot stand komen. De nota maakt tevens melding van gedachten die in bevoegde kringen opduiken om de uitbouw van een eventueel tweede T.V.-net op integratie-basis te schoeien.

Dertiende tornooi der Maasgouwen in Elsloo

Het 13e tornooi der Maasgouwen, de wedstrijd waartoe jaarlijks de beste amateur-toneelgezelschappen uit Zuid en Noord worden uitgenodigd, ligt weer achter ons.

Dit jaar behaalde de Dr. Arriëns-toneelgroep uit Eindhoven het hoogst aantal (19 1/2) punten, na reeds enkele jaren als tweede uit de vorige wedstrijden te zijn gekomen. Deze groep won de eerste prijs met een voortreffelijke opvoering van ‘Een maan voor de misdeelden’ van Eugene O'Neil.

In de jury zaten twee Zuid-Nederlanders, daartoe afgevaardigd door het Belgisch-Limburgs Toneelverbond

Mr. H.Ch.C. Dobbelstein, de secretaris van het Tornooi der Maasgouwen, sprak bij de prijsuitreiking de verwachting uit, dat het Tornooi der Maasgouwen zijn functie in het kader van de integratie, de eenwording van de Nederlandstalige cultuur in Noord en Zuid, zo mogelijk in steeds betere staat zal blijven vervullen.

De heer Veltmans, lid van het hoofdbestuur van het A.N.V., vertegenwoordigde het Verbond, dat met de gemeente Elsloo, de Nederlandse en Belgische regering in het kader van het Cultureel Akkoord, het Benelux-comité, het Anjerfonds en het Belg. - Limburgs Toneelverbond dit tornooi financieel heeft mogelijk gemaakt.

De Kon. Ver. ‘De Vlaamse Vrienden’ uit Berchem-Antwerpen ontving de prijs voor eenheid en zuiverheid van taal, geschonken door het Belg.-Limburgs Toneelverbond.

Wedstrijd B.R.T. en N.R.U.

Niet minder dan 218 uitzendingen heeft Marcel Coole genoteerd in de gemeenschappelijke wedstrijd voor radioverhalen, georganiseerd door de B.R.T. en de Ned. Radio Unie. Het initiatief voor deze wedstrijd staat op naam van Marcel Coole, die reeds met plannen in die richting rondliep, toen hij nog hoofd was van de gewestelijke omroepen. Na zijn succes daarmee in Vlaanderen heeft hij via de Conferentie der Nederlandse Letteren het voorstel gedaan aan de Nederlandse Radio Unie een gemeenschappelijke wedstrijd in te richten. De drie thans bekroonde radioverhalen zijn alle door Vlamingen geschreven in een - volgens Coole - zuiver Nederlands zoals hij dat maar zelden in Vlaanderen gewend is.

Naast Coole hadden zitting in de jury de heren André Demedts, Jos de Haes en Raymond Brulez uit Vlaanderen en de heren Lutz, Van Herpen en Van Maanen uit Nederland.

Zowel in de Vlaamse als in de Nederlandse radio zullen deze radioverhalen door een voordrachtskunstenaar worden voorgelezen.

Gentse universiteit onderscheidt Nederlands hoogleraar

De rijksuniversiteit van Gent heeft het ere-doctoraat in de letteren en wijsbegeerte verleend aan prof. dr. G. Stuiveling te Hilversum, hoogleraar in de Nederlandse

[p. 31]

letterkunde en taalbeheersing aan de universiteit van Amsterdam.

De doktersbul zal hem worden overhandigd bij de plechtige opening der leergangen van de rijksuniversiteit van Gent, begin oktober a.s.

Afscheid Vlaamse actrice in Nederland

Tussen de vele Vlaamse kunstenaars die tijdens de oorlog 1914-'18 in Noord-Nederland terecht kwamen (we denken aan Magda Janssens, de componist C.L. van Baaren, Joris Diels) behoort ook de thans 77-jarige actrice Julia de Gruyter. Zij is na de eerste wereldoorlog verbonden geweest aan de toneelgroepen van W. Royaards, Verkade, Comedia en Saalborn. Van 1932 af hield zij voornamelijk voordrachten, zij debuteerde vooral met Vlaamse auteurs als Claes, Timmermans en Teirlinck, waaraan zij haar groot succes dankte.

Julia de Gruyter heeft onlangs officieel afscheid genomen als kunstenares.

Eenzelfde Nederlandse liturgie in Nederlandse en Vlaamse kerken

Van 3 januari af mag in de Vlaamse kerken de mis in het Nederlands worden opgedragen. De officiële vertaling van de Latijnse liturgische teksten werd, in volledige samenwerking met Nederland, voorbereid, zodat in het hele Nederlandse taalgebied over éénzelfde vertaling zal worden beschikt.

Dr. L. Roppe, laureaat van de Juliana-Boudewijnprijs

Zaterdagmiddag 6 februari j.l. waren op het raadhuis der gemeente Heer bij Maastricht zowel de Nederlandse als de Belgische vlag gehesen. Aldaar kwam om half vier een aantal personen in de raadzaal bijeen, om er getuige van te zijn hoe aan dr. L.I.J.H. Roppe, gouverneur van Belgisch Limburg, de Juliana - Boudewijnprijs werd uitgereikt.

Toen de heer en mevrouw Roppe de raadzaal werden binnen geleid bevonden zich daar de Belgische ambassadeur en mevrouw baronesse Van der Straten-Waillet, de commissaris der Koningin in Limburg en zijn voorganger, prof. Rogier uit Nijmegen, de burgemeesters van Maastricht en Hasselt (België), consuls, leden van Gedeputeerde Staten en vele anderen. Vooropgesteld zij dat dr. Roppe aan onze leden van het A.N.V. meer in het bizonder bekend is, doordat hij spontaan gevolg had gegeven aan mijn uitnodiging om op 30 november 1963 te spreken in het Haagse gebouw, waar, toen op dag en uur af anderhalve eeuw geleden, de uit de ballingschap teruggekeerde Prins van Oranje zijn besprekingen met de leiders van het voor een klein deel bevrijde Nederland begon om een onafhankelijk Nederlands staatswezen te kunnen herstellen. Daardoor kan men dit gebouw Lange Voorhout 21, waar toen een lid van het Haagse driemanschap, Leopold graaf van Limburg Stirum, woonde, met enige goede wil de bakermat van de Nederlandse constitutionele monarchie noemen.

De burgemeester van Heer, de heer A.L.H.M. Kessen, wees er in zijn toespraak op, dat, toen zijn gemeente op 12 september 1944 van de nazi-onderdrukking bevrijd werd, de Duitsers daar kort te voren elf verzetstrijders hadden doodgeschoten, merendeels Belgen. Men bracht dan ook gelden bijeen om in Heer het eerste oorlogsmonument in Nederlands Limburg op te richten. En toen op 11 juli 1959 Koningin Juliana en Koning Boudewijn gemeenschappelijk Heer bezochten en de nagedachtenis van de gevallen strijders eerden, was de gedachte aan de Nederlands-Belgische saamhorigheid zo sterk ontwikkeld, dat aan de vooravond van dit bezoek, op 10 juli 1959 de raad van Heer besloten had de zinrijke betekenis van dit koninklijk bezoek blijvend te herdenken door het instellen van de Juliana - Boudewijnprijs. Deze wordt jaarlijks aan een Belgisch of Nederlands Limburger toegekend wegens zijn aandeel op wetenschappelijk, journalistiek of letterkundig gebied in het versterken van de Belgisch-Nederlandse vriendschapsbanden. Dit raadsbesluit werd niet alleen goedgekeurd door Gedeputeerde Staten maar het verwierf ook de uitdrukkelijke instemming van de beide staatshoofden. Op voordracht van een elk jaar te benoemen jury kennen burgemeester en wethouders van Heer de prijs toe.

Burgemeester Kessen was begonnen te zeggen hoezeer hem de aanwezigheid in dit uitgelezen gezelschap verheugde van de op bestuurlijk zowel als op wetenschappelijk en cultureel gebied gezaghebbende laureaat. Nu de prijs voor de vijfde maal werd toegekend kon de burgemeester tevens met Horatius gewagen van een ‘illuster lustrum’, dat hier gevierd werd. En hij wees er nadrukkelijk op hoe in de samenleving van ‘Benelux’ het economisch element op de voorgrond staat, in welke sector de moeilijkheden het grootst zijn, terwijl men de culturele samenwerking, waar deze belemmering niet hoeft te bestaan te veel uit het oog verliest. Dat gouverneur Roppe, die zich door diverse historische studies een geschiedkundige van formaat betoonde, naar een geest van verzoening tussen en samengaan van de beide Limburgen streeft, waardoor de kunstmatige barrière geslecht wordt, wordt door de bevolking van beide gewesten zeer gewaardeerd.

Hierna werd het rapport der jury, dat nimmer zo eenstemmig was vastgesteld als hier, toegelicht door de heer Chr. C. Smits uit Sittard, die er op wees hoe het bekendste werk van de laureaat, diens boek over het ‘omstreden huwelijk’ van Koning Willem I en Henriëtte Gravin d'Oultremont (dat reeds o.a. de bekroning der Scriptores Catholici had verworven), er veel toe heeft bijgedragen om de schoolboekenvoorstelling als zou Willem I nauwelijks meer dan een hooghartig autocraat geweest zijn, te doen verdwijnen. Daardoor was tevens een veel beter begrip ontstaan voor het leven van de z.g. Belgische, maar inderdaad uit een Nederlandse moeder in Maastricht geboren gravin Henriëtte, die haar leven eindigde bij het nabije Aken en haar laatste rustplaats vond, niet in de koninklijke crypte van Delft, maar in de grafkelder van haar familie in het Luikse.

De laureaat begon zijn dankwoord met humoristisch te zeggen, dat hij niet zo'n grote geest was, dat hij zich kon veroorloven een toegekende prijs af te wijzen, die een waardering is voor het streven naar verwezenlijking van contacten op velerlei terrein.

De nauwe band tussen Belgisch en Nederlands Limburg kwam in de middeleeuwen tot uiting in het graafschap Loon, later in het prinsbisdom Luik en in het departement van de Nedermaas. Dit gebied werd aan het einde der Franse overheersing in 1815 niet de provincie Maastricht of Oppergelderland, zoals is voorgesteld, maar op uitdrukkelijk verzoek van Koning Willem I de ene provincie Limburg in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Nog tijdens de Belgische opstand waren de beide Limburgen één, met uitzondering van de vesting Maastricht en St. Pieter, die de commandant Dibbets (die Maastricht met dwang onder het gezag van de Koning hield) nooit in het hart droegen.

Na de scheiding van 1839 leefden de Kempen voort in gezapige rust, terwijl het voor een veelbelovende jongeman uit het Nederlandse hertogdom Limburg moeilijk was om in Nederland naar voren te komen.

Baron Surlet de Chokier, Belgisch regent in 1831, een geboren Limburger, die in het Belgisch Congres de uitsluiting van het Huis van Oranje-Nassau van de Belgische troon had doorgedreven, heeft de ontwikkeling niet voorzien, dat, ondanks de scheiding van beide Limburgen, die in de twee wereldoorlogen van de twintigste eeuw door een kunstmatige grens van elkaar afgesloten waren, met Koning Boudewijn toch weer een afstammeling van Oranje op de Belgische troon zou komen (diens moeder Koningin Astrid was nl. een nazate van prins Frederik, tweede zoon van Koning Willem I).

Dr. Roppe wees er op, onder aanhaling van de Amerikaanse zegswijze ‘wat verleden is, is het voorspel van de toekomst’, dat het van veel belang is om b.v. het hoger onderwijs in de beide

[p. 32]

Limburgen gemeenschappelijk te bevorderen en dat de E 39, de verbindingsweg België - Nederland - Westduitsland, als expansie-as van de allereerste betekenis is, aangezien de beide Limburgen, vormend het kerngebied van de Benelux, de draaischijf van Europa zijn.

Tijdens de plechtigheid kwam een telegram binnen van Koning Boudewijn, waarin hij zijn gouverneur dankte voor diens werk tot versteviging der vriendschap tussen Nederland en België.

Dit werd onderstreept door de serenade op het bordes van het raadhuis, toen het koninklijk St. Caeciliakoor en de koninklijke Harmonie van Heer o.a. het Wilhelmus en het Limburgse volkslied ten gehore brachten.

Ook Koningin Juliana zond een telegram. Al met al een stijlvolle en tevens gemoedelijk-hartelijke bijeenkomst.

J. Steur.

Reina Prinsen Geerligs-prijs

De Reina Prinsen Geerligs-prijs werd ingesteld ter nagedachtenis van de in de verzetsstrijd van 1940-1945 omgekomen vrouwen en meisjes.

Om in aanmerking te komen voor deze prijs, moeten de deelnemers, Belgen of Nederlanders, op 24 november van het jaar der uitreiking de leeftijd van 20 jaar hebben bereikt en de leeftijd van 25 jaar niet hebben overschreden.

Het litteraire werk, vrij onderwerp, wel of niet gepubliceerd of aan een uitgever aangeboden, bestaande uit toneelstukken, prozawerken of gedichtenbundels, dienen in duplo vóór 1 juli met eigen naam ondertekend en met vermelding van geboortedatum te zijn ingestuurd aan het secretariaat van de Stichting: Koninginneweg 121, Amsterdam-Zuid.

De inzendingen uit België dienen te worden gestuurd naar: Paul de Wispelaere, Stationslaan 29, Standries Brugge.

Het werk moet een zodanige omvang hebben, dat het mogelijkheid biedt tot publikatie.

Indien na keuring door de door het Bestuur gekozen jury, een ingezonden werk voldoende literaire waarde heeft om bekroond te worden, zal aan de bekroonde de Reina Prinsen Geerligs-prijs, groot f 200, -, worden toegewezen.

De uitreiking heeft plaats in het openbaar en geschiedt in principe op 24 november, de datum van fusillering van Reina en heeft in het algemeen plaats in de Gemeentelijke Universiteit, Oudemanhuispoort 4 te Amsterdam.

In de jury hebben zitting: Nel Breevoort-Noordzij, W.M.B. Klooster (Willem Brandt), C. Stempels, Julien Weverbergh, Paul de Wispelaere.

Vlaams festival te Eindhoven

Op zaterdag 16 januari had te Eindhoven op feestelijke wijze de opening plaats van een ‘Vlaams Festival’, waarbij vele autoriteiten uit Noord- en Zuid-Nederland aanwezig waren.

Onder voorzitterschap van mr. H.W.J.A. Vredegoor organiseerde de vereniging ‘Cultureel Contact’ in het van Abbemuseum een tentoonstelling van abstracte Vlaamse kunst uit de befaamde verzameling van de Bank van Parijs en de Nederlanden te Brussel en Antwerpen.

Na de officiële opening schaarde zich een honderdtal genodigde kunstenaars en kunstminnaars uit beide landen rond de Brabantse-koffietafel, na afloop waarvan een literair forum volgde.

Op de tentoonstelling, die geopend werd door de Belgische ambassadeur in Den Haag, Z.Exc.F. X. baron van der Straten-Waillet, ere-lid van het Algemeen Nederlands Verbond, werden naast een verzameling ‘abstracten’ ook ‘Exponenten van de hedendaagse Vlaamse schilderkunst’ ten toon gesteld.