Neerlandia. Jaargang 66

[De grondwettelijke positie van het Nederlands in Zuid-Afrika (vervolg)]

ook geen enkele wijziging aan de taalbepaling aangebracht in 1918. Wel gebeurde dit in 1925. Artikel 1 van Wet nr 8 van 1925 luidt inderdaad als volgt:

Het woord ‘hollandse’ in artikel honderd zeven en dertig van de Zuid-Afrika Wet 1909 en elders in die Wet waar het woord voorkomt, wordt hierbij verklaard het Afrikaans in te sluiten.’

Van een wet ‘dat Afrikaans voor alle doeleinden het Nederlands in het Parlement moest vervangen’ (Neerlandia, aprilnummer) is geen sprake. Wel heeft natuurlijk in de praktijk het Afrikaans overal het Nederlands vervangen na de ‘Wet op de Officiële Talen van de Unie, 1925.’

Hollands of Nederlands bleef dus nog steeds 'n officiële taal van Zuid-Afrika. Hieraan is pas een einde gekomen toen op 31 mei 1961, wet nr 32 van 1961, nl. de ‘Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika’, in werking is getreden. Hierin luidt het taalartikel, art. 108, als volgt:

(1)	‘Afrikaans en Engels is die amptelike tale van die Republiek en word op gelyke voet behandel en besit en geniet gelyke vryheid, regte en voorregte.
(2)	Alle stukke, verslae en verrichtings van die parlement word in albei amptelike tale gehou, en alle wetsontwerpe, wette en kennisgewings van algemene openbare betekenis of belang wat deur die Regering van die Republiek uitgegee word, moet in albei amptelike tale wees.’

Ook dit artikel van de Grondwet is op dezelfde manier beschermd als het vroegere taalartikel in de Zuid-Afrika Wet van het Britse parlement van 1909, door een verschansing die een meerderheid van twee derden van de leden van Senaat en Volksraad in gezamenlijke zitting vereist voor om het even welke wijziging.

Exit Hollands?

Nee toch niet! Helemaal op het einde, in art. 119 zegt de huidige ‘Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika’ nog: ‘In hierdie Wet, tensy uit die samehang anders blyk, beteken “Afrikaans” ook Hollands.’ Slechts in uitzonderlijke gevallen zal dit een praktisch belang hebben. Maar voor de symbolische eenheid van Afrikaans en Nederlands heeft het zeker nog een sterke sentimentele waarde.