Neerlandia. Jaargang 66

[p. 87]

Publicaties

Boekbesprekingen

Dr. P.C. Paardekooper: ‘Er zijn geen Belgen’. Antwerpen, Amsterdam, Uitg. De Standaard-Boekhandel, 1962, 8^o. 47 blz. f 1.40; Bfr. 20. -.

In een boekje van 46 bladzijden werden door de uitgeversmij N.V. Standaardboekhandel de zes roemruchte radiolezingen van Dr. P.C. Paardekooper uitgegeven. In minder dan drie weken tijds was het boekje in België en Nederland van de markt. De inhoud resumeren is een onbegonnen werk. Een concrete diagnose, gevolgd door een felle hekeling van de weerstanden, die de Nederlandse kultuur in België dagelijks nog moet verwerken, is het stramien van zes radiopraatjes geweest, waartoe P. door de K.R.O. te Hilversum was aangezocht.

Waaraan heeft dit boekje zijn succes te danken? Niet alleen aan de inhoud, wel aan het feit, dat het een radiocommentaar was. Voor de vele luisteraars, die Paardekooper zowel in Nederland als in Vlaanderen wist te boeien, betekent het bezit van dit boekje een goede herinnering aan de radiolezingen. De grote verdienste blijft toch rusten op de schrijver van radio-causerieën, hier wist P. als commentator een radiofonische expressie te bereiken, die voor vele radioprogrammators een voorbeeld kan zijn. Door een bijzonder pittige stijl en een uiterst concrete verwerking van culturele en sociale problemen groeiden zijn lezingen samen tot een spannend vervolgverhaal.

In de reclame en de propaganda is de kracht van de ‘strips’ bekend. Paardekooper wist zijn tekst nog te kruiden door een onnavolgbare zacht ironische, soms sarcastische toon, die de gemiddelde luisteraar kon boeien en daar was het om te doen.

Weinig filmscenario's evenaren de sterkte van het oorspronkelijke boek. Ook gedrukte gelegenheidsteksten missen veelal de charme en de overtuigingskracht van het direct gesproken woord. De publicatie van oorspronkelijk voor de radio geschreven teksten zijn ook aan dit euvel niet ontsnapt. De ‘stomme’ lectuur is voor velen, zeker oningewijden, wellicht iets te beknopt, te ongenuanceerd en te bruusk. Indien dit boekje een tweede druk moge beleven, ware het juist voor het overreden van deze oningewijde soms vooringenomen lezers aan te bevelen dat de schrijver zijn oorspronkelijk plan zou uitwerken: ‘op een rustig ogenblik omwerken, systematiseren en uitbreiden’.

Paardekooper heeft een bijzondere vaardigheid in het observeren van alledaagse dingen en deze in een visuele taal om te werken, tot eenvoudige maar toch waarheidsgetrouwe beelden te schematiseren; daardoor kan hij rekenen op een heel ruim publiek. En deze massale beweging heeft de Nederlandse zaak in België nodig. Het is eveneens wenselijk dat enige gegevens worden bijgewerkt. De titel alleen, waarvan de bron nu onvernoemd bleef, was als vertaling van een uitspraak van een onvervalst Belgisch patriot als Minister van Staat Jules Destrée tot Koning Albert in 1912 reeds, de historische, maar uitdagende vlag die een argeloos Nederlands publiek opmerkzaam maakte op de actuele lading, die eronder schuil gaat.

Dr. Paardekooper haalde zich inmiddels de verontwaardiging van de Frans-Belgische pers en regeringskringen op de hals. Op basis van flagrante vervalsingen werd een lastercampagne op touw gezet: ‘Le Soir’ schreef zwart op wit dat P. te Leuven zou handelen over: ‘Il n'y a pas de Belgique’, net alsof tussen ‘Belges’ en de staatkundige realiteit België geen hemelsbreed verschil zou liggen.

Zijn uitwijzing - ‘het is een eer’ telegrafeerde een Nederlandse hoogleraar - is het meest frappante bewijs van zijn stelling, dat Vlaanderen nog ten dele een bezet land is. Een illustratie tevens hoe hard Vlaanderen culturele autonomie nodig heeft.

J. Fl.

Prof. Dr. H. van Werveke: Talenstrijd in België. Amsterdam, Stichting IVIO, Koninginneweg 62, 1962. 8^o, 16 blz. f 0.50; Bfr. 7. -. (AO-reeks, nr 910).

In de bekende ‘Actuele Onderwerpen’-reeks, waarvan iedere week een 16 blz. tellende aflevering verschijnt, is nu een deeltje uitgekomen, handelend over de ‘talenstrijd in België’. Het is geschreven door de bekende Gentse historicus en erevoorzitter van het vrijzinnige Willemsfonds, Prof. Dr. H. van Werveke. In zijn beperkte omvang van 16 blz. is het een voortreffelijke samenvatting van het vraagstuk, zowel wat de historische achtergronden, als wat de actuele aspecten ervan betreft. Het is in hoge mate objectief, goed geschreven en verlucht met enkele zeer illustratieve kaartjes en foto's. Kortom, een uitnemend stuk voorlichting voor een wat breder Nederlands publiek. Wij bevelen lezing en verspreiding ervan van harte aan.

Exemplaren kunnen ook bij het Verbondskantoor van A.N.V. aangevraagd worden.

W.

De oprichting van een Rijksuniversiteit te Antwerpen. Rapport voorbereid door de V.E.V.-werkgroep ‘Wetenschappelijk onderzoek..’ Redaktie: mej. Fr. Vranckx en C. Donvil. Uitg. Vlaams Ekonomisch Verbond en Stichting Universiteit Antwerpen. Antwerpen, 1962, 4^o, 114 blz.

De actie voor en de discussie over de oprichting van een Rijksuniversiteit te Antwerpen, die al enkele jaren gaande is, is in een nieuw stadium getreden met de publicatie van dit wetenschappelijke rapport. Het rapport is niet alleen zeer degelijk, het opent ook geheel nieuwe perspectieven voor de uitbouw van het universitaire onderwijs in Vlaanderen door een ingrijpende vernieuwing van de structuur van het universtaire onderwijs voor te stellen. Uitgangspunt is de grote achterstand van Vlaanderen op het gebied van het hoger onderwijs. Op basis van de huidige ontwikkeling, zonder dat er speciale maatregelen genomen zouden worden, zullen er in 1970 41,5% Nederlandsen 58,5% Franssprekende studenten zijn; (van de 18/25 jarigen: 33,7 per duizend studenten (nu 23,6) uit de Vlaamse provincies, 77,4 per duizend Brabanders (nu 54) en 49 per duizend Walen, die studeren (nu 32,9)).

Ondanks de groei van het aantal Vlaamse studenten, blijft hun percentage t.o.v. de Franstaligen gelijk. De Franstaligen in België beschikken over 1 universiteit per 1,25 miljoen inwoners; in geheel Europa is de verhouding 1 per 1,5 miljoen, maar voor de Vlamingen is deze 1 per 2,7 miljoen. Sprekende cijfers! Aan de Vlaamse achterstand liggen zowel sociaal-economische als structurele zwakheden ten grondslag.

In drie hoofddelen worden behandeld:

1) De universiteit en de huidige maatschappij, 2) De uitbreiding van het hoger onderwijs in het Vlaamse land, 3) Plan voor de oprichting van een universitaire instelling in Antwerpen, terwijl in enkele bijlagen een overzicht wordt gegeven van de uitbreiding van het hoger onderwijs in Nederland, Frankrijk, West-Duitsland en Engeland. Voor Antwerpen worden drie faculteiten voorgesteld: a) zuivere en toegepaste wetenschappen, b) rechten en sociale en economische wetenschappen, c) geneeskunde (vooral specialisering en post- universitair onderwijs). In de eerstgenoemde faculteit zou slechts in die stu-

[p. 88]

dierichtingen voorzien moeten worden, die van belang zijn voor de industriële ontwikkeling van het Vlaamse land, in de tweede zouden de van steeds groter belang wordende maatschappij-wetenschappen één structureel geheel dienen te vormen. Sterke nadruk wordt gelegd op de samenwerking van en de wisselwerking tussen universiteit en maatschappij en in verband hiermee op de noodzakelijke vernieuwing van de onderwijsmethodes.

Het is ons onmogelijk om in dit korte bestek dit baanbrekende rapport diepgaand te behandelen. Uit het bovenstaande moge de grote betekenis ervan duidelijk zijn geworden. Wij zullen in dit blad nog wel eens nader aandacht besteden aan deze problematiek, mede in verband met de samenwerking op universitair vlak tussen Noord en Zuid. Het schijnt immers nog steeds niet voldoende beseft te worden, dat de T.H. te Eindhoven prachtig gelegen is voor studenten uit de Vlaamse Kempen en Belgisch Limburg, en dit, terwijl toch het vraagstuk van de effectus civilis voor ingenieurs, die immers hun plaats grotendeels in het bedrijfsleven vinden, van veel minder belang is!

W.

Vlaamse opbouw. Verslagboek v.h. tweede algemeen kongres van de Vlaamse Volksbeweging, Antwerpen 4 februari 1962. Uitgave Informatiedienst V.V.B., Gordunakaai 11, Gent, 1962. 8^o, 67 blz. Bfrs. 25. -.

In dit verslagboek vindt men de tekst van de belangrijkste redevoeringen en van de resoluties van het in de titel aangegeven congres. Het is in dit bestek niet mogelijk op de veelzijdige inhoud in te gaan. De inleidingen zijn tegelijk zeer gedegen en strijdbaar. Het congres sprak zich uit voor federale oplossingen. Men heeft niet een ontwerp tot herziening van de grondwet willen uitwerken, maar er werden toch zeer concrete voorstellen gedaan.

De belangstelling, die voor het congres bestond van de zijde van zowel vrijzinnigen als katholieken wijst erop, dat de V.V.B. een factor van betekenis is geworden in Vlaanderen. Ook daarom bevelen wij kennisneming van het verslagboek aan. Ter informatie een inhoudsopgave:

1. ‘Algemeen politiek rapport’, houdende algemene richtlijnen en wenken voor een federale hervorming van België, voorgedragen door Mr. W. Martens, 2. ‘Bijzonder politiek rapport’, betreffende de vrijwaring van de levensbeschouwelijke vrijheden, door Dr. H. Wouters, 3. ‘Kultureel rapport’, door Dr. M. Vanhaegendoren, 4. ‘Sociaal-economisch rapport’, door Drs. F. de Bondt,’. ‘De opruimng van de verfransingshaarden in Vlaanderen’, door Mr. E. van Cauwelaert.