Neerlandia. Jaargang 65

[p. 164]

Publicaties

Uit de tijdschriften

J. Reehorst: Wat is en wat wil het ‘Nederlands Gesprek Centrum?’, De Maand, november 1961.

Dit is een belangwekkend artikel over het werk van het Nederlands Gesprek Centrum, dat fungeert als podium voor de gedachtenwisseling tussen mensen met verschillende wereldbeschouwelijke, politieke en sociale achtergronden.

Speciaal onze Vlaamse lezers bevelen wij lezing hiervan bijzonder aan.

W.

Culturele autonomie. Speciaal nummer van het Nieuw Vlaams Tijdschrift, oktober 1961. Ook afzonderlijk verschenen: Antwerpen, uitg. Ontwikkeling 1961, 8^o 103 blz.

In het novembernummer van Neerlandia maakten we melding van enkele artikelen, handelende over culturele autonomie, in Socialistische Standpunten, 1961, 4. En nu is er een speciaalnummer verschenen van het bekende literaire maandblad, het Nieuw Vlaams Tijdschrift, dat over hetzelfde onderwerp handelt; wel een teken, dat dit probleem in de kringen van Vlaams-socialistische intellectuelen als bijzonder belangrijk wordt beschouwd. Het eerste - zeer uitvoerige - essay van de hand van Julien Kuypers, die ook in Socialistische Standpunten hierover schreef, is uitermate verhelderend en stimulerend. Kuypers geeft een historisch overzicht van de gedachte der culturele autonomie in België, hij gaat diep in op de nijpende problematiek van de links-rechtsverhouding in Vlaanderen en pleit tenslotte - bekende klanken voor wie het 35e Nederlands Congres te Vlaardingen bijwoonde - vurig voor een culturele integratie van Noord en Zuid. Herman Teirlinck, met Streuvels de deken van de Nederlandse literatuur in Vlaanderen, voegt aan de beschouwingen van Kuypers een lezenswaard ‘Addendum in literair verband’ toe.

Leo Picard geeft tenslotte enkele bedenkingen weer t.a.v. de culturele autonomie, die, evenals trouwens het federalisme, door hem gerelativeerd en bepaald niet zonder gevaren geacht wordt, omdat z.i. de werkelijke machtsverhoudingen, berustend op de sociaal-economische positie van een - francofone - bovenlaag, er niet door aangetast worden en deze ook voor de Vlaamse ontvoogding, doorslaggevend zijn. Schijnhervormingen kunnen de aandacht van de wezenlijke problemen afleiden.

Federalisme zou bovendien slechts verwarring scheppen, hetgeen alleen de sociale groepen, die de werkelijke macht bezitten, ten goede zou komen. Picards beschouwingen, hierboven zeer schematisch weergegeven, zijn de moeite van het overwegen waard, maar lijken toch nogal eenzijdig.

W.

Federalisme
Michel Neirynck, ‘Federalisme en anti-federalisme, anno 1961’;
Mercurius en K.v.d. Linden, ‘Federalisme economisch gezien; De Maand, aug.-sept. 1961.

Wij vestigen de aandacht van onze lezers op deze twee artikelen in De Maand, omdat het onderwerp midden in de belangstelling staat. De verhandeling van Mercurius en V.d. Linden behoort tot het beste wat we op dit gebied hebben gelezen. Ze is zeer objectief, dringt diep in de problematiek door en is bovendien leesbaar voor de leek. Eén van de conclusies van de auteurs is, dat er in de economische praktijk niet veel verschil zal zijn tussen economisch federalisme en economische deconcentratie. Het eerste kan, gezien de Belgische en Europese bovenbouw, niet bijzonder ver gaan, de tweede methode is te verwezenlijken, zowel bij politiek unitarisme als bij politiek federalisme. Wij bevelen lezing van dit artikel bijzonder aan.

Mr. F. van der Elst, voorzitter van de Volksunie, heeft op bovenstaand artikel gereageerd met een interessante beschouwing, getiteld: ‘De sociaaleconomische politiek in een federale staat’ (De Maand, november 1961).

Hij komt tot de volgende slotsom:

‘Het is verkeerd van economisch federalisme te spreken, maar het politieke federalisme biedt ons ook op sociaaleconomisch gebied grote kansen en voordelen. Ik denk daarbij niet aan verregaande structuurherzieningen, die inderdaad een akkoord op federaal plan veronderstellen.

Maar met alle beperkingen van de bevoegdheid der deelstaten op sociaal en economisch gebied zou nog altijd voldoende bevoegdheid en macht overblijven om heel wat te kunnen verwezenlijken.

Ik wil nog toegeven, dat dit misschien ook - theoretisch - mogelijk is in een unitaire staat, mits deconcentratie en decentralisatie, maar praktisch is het niet mogelijk.

Dat wordt ons dagelijks bewezen door de feiten.’

In het volgende nr. van De Maand zal ook van socialistische zijde over dit hoogst belangwekkende thema commentaar uitgebracht worden.

W.