Neerlandia. Jaargang 64

Nederlandse volkszang

Een ware stortvloed van buitenlands liederengekweel stroomt over deze lage landen bij de zee.

‘Gecroon’ uit het westen, ‘chansons’ en ‘ciao, ciao-bambino's’ uit het zuiden en zelfs zoetgevooisde handelsmuziekjes uit het weer ‘aanvaarde’ nabije oosten, zouden doen vermoeden, dat er geen eigen nederlands lied meer bestaat. Die buitenlandse produkten, ze slaan even aan, zo worden tot vervelens toe geneuried en vooral gefloten, ze verzinken dan weer haast reddeloos in de vergetelheid.

Verschil tussen stad en land

In Nederland, bovenal in de ‘Randstad Holland’, lijkt het levende eigen lied - dat toch zo bezielende uitdrukkingsmiddel van een waarlijk samenlevende gemeenschap - nagenoeg te zijn verdwenen. Toch bedreigt ons ook hier weer enigszins de loze schijn. Mag de burgerlijke middenmoot der grote steden nauwelijks meer in het bezit zijn van een eigen volkslied, ten platte lande wordt nog wel zo graag en vaak zó goed gezongen, dat een inventarisatie van nu nog levende nummers een heel karwei zou worden, dat de krachten van een enkele vrijetijds-onderzoeker verre te boven gaat.

Belangrijk werk op dit gebied verricht Ate Doornbosch, die om de veertien dagen een volgepropt radiokwartiertje mag verzorgen, gewijd aan het door hem met de modernste middelen opgespoorde en vastgelegde lied. Een Nederlandse arbeid, die ook de aandacht van A.N.V.-kringen verdient.

In gewesten als Groningen, Friesland, Limburg en Noord-Brabant met hun sterk besef van de eigen plaatselijke waarden, komen, naast het oude, ook nieuwe volkslied-scheppingen naar

[p. 36]

voren, die in alle Nederlanden gehoord en meegezongen kunnen worden. Men denke aan de Brabantse liederen van Floris van der Putt (o.a. ‘Hertog Jan’, dat ook elders in den lande reeds een zekere populariteit gaat verwerven), aan de vele nieuwe nummers in ‘'t Grunneger Zangbouk’ (merendeels van Theo Westen), die monumentale uitgave van de firma Van der Veen te Winschoten.

Meer belangstelling noodzakelijk

Niettemin, over het geheel genomen is het met de Nederlandse volkszang een vrij droevige zaak geworden. Wil men hierin verandering brengen - en het gaat hier om méér dan levensversiering, het gaat om de klank en de kleur van onze eigen gemeenschap - dan dient men op de lagere school, ja in de kleuterklasjes en dus op de kweekschool, te beginnen. Jong geleerd is oud gedaan, het geldt ook voor volkszang, die op latere leeftijd er bezwaarlijk meer in te brengen is. Laten ook de vaders en moeders in de gezinnen het hunne bijdragen tot de bevordering van dit stuk alledaagse volkskultuur in de eigen kring, dat wij niet mogen laten verdringen door lijdzaam ondergaan van massavermaak, door grammofoonplaten en televisieuurtjes. Zingt u maar vóór, lieve moeder en ferme vader, en kleine Jantje of het kleine Antje zal u als vanzelf nazingen, tot verrijking van heel zijn of haar verdere leven.

Nieuwe akties, nieuwe uitgaven

Er is al heel veel aktie ontplooid ten gunste van het volkslied van eigen bodem. De jongste aktiegroep op dit gebied is het ‘Technisch College’ van de reeds bejaarde ‘Nederlandse Vereniging voor de Volkszang’. Dit ‘College’ (waarin schrijver dezes in alle genoeglijkheid als voorzitter mag optreden), werkt o.a. aan kaderdagen, verstrekt, meer dan eens, goede raad en tracht ook buiten de eigenlijke ‘Volkszang’-gelederen de liefde voor het Nederlandse volkslied aan te wakkeren tot een hartverkwikkende vuurgloed, die aan het grijze zakenleven de zo nodige poëzie verlenen kan.

Onze laatste troef wordt begin maart 1960 ter tafel gelegd. Een tiental vaderlandse liederen, voor allerlei begeleidingsinstrumenten pasklaar gemaakt, kon, in eerste aanleg, dank zij de geldelijke steun van de ‘Shell Juniorclub’, worden uitgegeven.

Dit liederentiental, beginnend met een trits van Valeriusklanken en eindigend (via ‘Hertog Jan’, zoëven genoemd) in Ton Oosterhuis' eigentijdse ‘Zon op een pleintje’ (1950), heeft al vóór de verschijning een verheugende belangstelling èn aftrek ondervonden in allerlei verenigingen, in allerlei levenskringen van ons volk.

Wij wensen het eveneens in de handen en in de harten van alle afdelingen van het ons - naar de geest - verwante ‘Algemeen Nederlands Verbond’, dat in het samengezongen lied, beter nog dan in het gesproken woord, stem en gestalte zal kunnen geven aan zijn ‘Groot-Nederlands’ kultuur-ideaal.

Dr. Tj. W.R. de Haan