Neerlandia. Jaargang 63

Hazen, jagers en nog wat

In een vorig nummer van Neerlandia hebben we het gehad over de uitdrukking ‘mijn naam is Haas’. Het is ons gebleken, dat sommigen er nooit bij hebben stilgestaan hoe we aan die uitdrukking zijn gekomen en dat onwillekeurig de gedachten waren uitgegaan naar de in bos en veld levende hazen. Zoals men heeft kunnen lezen, moet de historische verklaring elders worden gezocht. Hoe dit zij, nu we eenmaal bij de hazen zijn aangeland, hebben we Koenen-Endepols eens opgeslagen om te zien wat er bij het woord ‘haas’ vermeld staat, niet met de bedoeling iets naders omtrent de bewuste uitdrukking te vinden, maar voor de nog al merkwaardige termen, die tot het domein van jagers behoren. Het begint al met het geslacht. Ofschoon ‘,haas’ mannelijk is, gebruiken jagers het woord als onzijdig: Teun, mag ik het haas dragen? Verder gaat het over lichaamsdelen of over hetgeen zich in of aan het lichaam van de haas bevindt. De jager spreekt niet van de kop, maar van de bol, oren noemt hij lepels, poten lopers, achterpoten sprongen of schuivers, onderste delen van de sprongen sokken, ogen spiegels, staart pluim, bloed zweet, haren wol (ook rool), vet wit en huid rok.

Men ziet, dat er in de jagers wereld vrij veel afwijkingen van de gewone taal voorkomen. En wat wij hier vermelden is alleen nog maar wat op hazen betrekking heeft. Er is echter nog veel meer. De Rotterdamse chirurg dr. A.G.J. Hermans heeft een hobby om jagerstermen te verzamelen, ook uit oude tijden en ook uit andere landen. Zijn verzameling is zó groot geworden, dat hij er een boek over heeft kunnen schrijven. Dat boek, getiteld ‘Jacht en Taal’, is in 1954 verschenen bij de Kon. Ned. Boekdrukkerij Roelants te Schiedam. In een beschrijving van dit boek in een onzer dagbladen sprak de recensent met grote lof over de inhoud en over het talent, dat de schrijver aan de dag heeft gelegd.

Jagers en hengelaars genieten bij menigeen waardering ook voor de sterke verhalen, die zij kunnen opdissen. En nu laten wij een bericht volgen, dat wij een tijd geleden in het Algemeen Dagblad aantroffen:

Jagerslatijn

Er heeft in 's Graveland, in het landelijke Wapen van Amsterdam, een bijeenkomst plaats gehad van jagers uit alle provinciën, in vereniging met een aantal kunstenaars. Men heeft daar goed gegeten en gedronken en genoten van de opwindende verzinzels. Liegen was voorschrift en die het het beste deed, kreeg een prijs. Deze viel ten deel aan Graaf van Limburg Stirum, die met een stalen gezicht verslag deed van een avontuur in de rimboe van Sumatra. Zoals hij vertelde, schoot hij een vlieg van het oog van een olifant. Een tijger die net langs kwam, peuzelde de vlieg lekker op en toen de jager twee jaar later het circus Strassburger bezocht, kwamen beide wilde beesten hem bedanken, de een voor het verdrijven van een kwelling en de ander voor het lekker e hapje. De jury vond dit verhaal zó geloofwaardig, dat ze de graaf de prijs toekende, bestaande in een om-vangrijke kruik jenever.

Tot slot een waar verhaal uit de plattelandspraktijk van een dokter.

Hij kreeg een vrouw op bezoek, die voor haar zieke man wat hazepillen vroeg. Die had hij al eens eerder van de dokter gehad en ze hadden hem reuzegoed geholpen.

Hazepillen? vroeg de dokter. Hazepillen? Wat bedoelt U daarmee? Wat zijn dat dan voor pillen geweest?

‘Ja’, was het antwoord, ‘dat zal dokter beter weten dan ik. Het waren pillen van dieren, die in het bos lopen. Ik dacht, dat het hazen waren, maar het kunnen ook “keninen” wezen (konijnen).’

Toen ging de dokter een licht op: het waren fcminepillen geweest!

P.W.O.