Neerlandia. Jaargang 62

[p. 59]

Grafsteen op Spitsbergen voor Nederlandse walvisvaarders

Het eiland Spitsbergen, behorende tot een Noorse eilandengroep in de Noordelijke IJszee, neemt in de annalen der Nederlandse geschiedenis een belangrijke bladzijde in. In 1596 werd dit eiland op de tocht vain Heemskerk en de Rijp ontdekt. Daarna werd op Smerenburg een Nederlandse kolonie gevestigd, welke zich in de maanden van mei tot augustus bezighield met de walvisvangst. Tientallen Nederlanders zijn in dat barre klimaat om het leven gekomen, alsmede vele Noren, Noorwegen richtte nl. in 1614 de Noorse Compagnie op, welke zich ook met de walvisvangst bezighield.

Bij het aanleggen van kolenmijnen in de buurt van Ny Alesund stootte men onlangs op een oude begraafplaats, waar deze Noren en Nederlanders waren begraven. De stoffelijke resten zijn toen overgebracht naar een klein Noors en een Nederlands kerkhof.

De Nederlandse ingenieur, de Heer P. Th. Velzeboer, werkzaam bij de Kings Bay Compagny, vatte toen het plan op een passend gedenkteken te doen oprichten op dit graf van vijftig, in de zeventiende eeuw op Spitsbergen gestorven Nederlandse walvisvaarders.

Het ministerie van buitenlandse zaken in Den Haag kreeg daar weet van en richtte tot het Algemeen Nederlands Verbond het verzoek zijn bemiddeling te willen verlenen om dit plan tot uitvoering te brengen.

Weinig medewerking

Het bleek niet zo eenvoudig van bepaalde lichamen, waar men belangstelling voor deze plannen mocht verwachten, de zo gewenste medewerking en onvermijdelijke geldelijke steun te ontvangen. Tenslotte hebben de bemoeiingen van de zo bekende directeur van de Kon. Noord- en Zuid-Hollandsche Redding-Maatschappij, de heer H. Th. de Booij, die tevens secretaris-penningmeester is van de ‘Oostersche Handel en Reederijen’ te Amsterdam, er toe geleid, dat laatstgenoemde maatschappij zich bereid verklaarde de kosten voor de grafsteen en de plaatsing er van voor haar rekening te nemen.

Voor een ontwerp van die steen had het Algemeen Nederlands Verbond reeds gezorgd.

De gedenksteen, die door een Haagse firma vervaardigd is uit syeniet, een soort graniet, zeer goed bestand tegen de niet bepaald gunstige klimatologische omstandigheden op Spitsbergen, is een staande



steen, opgericht op de rechthoekige met witte kwartssteenslag bedekte grafheuvel.

In augustus heeft de plechtige onthulling van het grafmonument, dat met de Nederlandse en Noorse vlag was afgedekt, plaats gevonden.

Een klein tuiltje van de zo moeilijk op Spitsbergen te kweken bloemen, lag aan de voet van de grafsteen, waarop een grafschrift, dat luidt:

TER HERINNERING AAN DE HIER BEGRAVEN 50 NEDERLANDSE WALVISVAARDERS VERRE VAN HET VADERLAND GESTORVEN IN DE 17de EEUW

Als eerste sprak de heer B.A. Sterdahl, oud-directeur der maatschappij.

Hij sprak zijn waardering uit voor de medewerking ondervonden van de ‘Oostersche Handel en Reederijen’, die in Spitsbergen een blijvend gedenkteken wilde oprichten. Na een kort woord van ir. P. Th. Velzeboer en een gebed had de onthulling plaats.