Neerlandia. Jaargang 61

[p. 56]

Frans-Vlaanderen krijgt steeds meer aandacht

In Waregem (W. Vlaanderen) werd op zondag 1 September voor de tiende maal de Frans Vlaamse Cultuurdag gehouden; in 1948 zetten André Demedts, en enkele van zijn vrienden, onder bescherming van het Kunstverbond Sint Lukas en de plaatselijke afdeling van het Davidsfonds, voor de eerste maal een dergelijke Cultuurdag op touw. De belangstelling van Nederlandse zijde was ditmaal bijzonder verheugend: dr. Stolte uit Hu1st, dr. De Vin uit Rotterdam, dr. Schaap uit Assen, de heer Groustra, voorzitter van de Friese Federalistische Jeugdbeweging en de bekende reisjournaliste Mary Pos uit Rijswijk.

Bij het begin van de voormiddagvergadering bracht voorzitter André Demedts een ontroerende hulde aan prof. dr. Vital Celen, de man, die de Nederlandse cultuur in Zuid-Vlaanderen weer heeft opgewekt. Hij bestempelde hem als een man van trouw, als iemand die ruim dacht en gekenmerkt werd door een edele, voorname geest.

Passende hulde bracht de voorzitter mede aan de nagedachtenis van dr. Tuytens, een der medeoprichters van de Cultuurdagen en aan de Frans-Vlaamse heemkundige Jozef Desitter, onlangs overleden te Malo-Bad.

Mevrouw Teresa van Marcke bracht daarna op voortreffelijke wijze enkele gedichten van dr. Vital Celen en Frans-Vlaamse schrijvers ten gehore.

Een stem uit Amerika

Daar prof. dr. G.B. Droege, van de universiteit van Chicago, een Amerikaan van Duits-Friese afstamming, door familie-omstandigheden op het laatste ogenblik verhinderd was een referaat over ‘Frans-Vlaanderen, gezien vanuit de Verenigde Staten’ te houden, hield de heer H. Brouckaert op verzoek van de voorzitter de aangekondigde lezing.

Dr. G.B. Droege, die in de bibliotheek van de universiteit te Chicago en in de Newberry Library waardevolle bronnen heeft ontdekt voor de studie van de Nederlandse taalgeschiedenis en de dialectologie (o.m. een nieuwe uitgave van oud-Friese wetboeken) betoogt, dat hij in Amerika niet alleen staat met zijn bezorgdheid voor de wederopleving van de oud-Nederlandse cultuur in Frans-Vlaanderen. In dit verband haalt hij enkele treffende gedeelten aan uit brieven van professoren aan de Columbia University te New-York.

In zijn betoog wijst dr. Droege onder meer op de ethnische invloed van bepaalde Europese en Amerikaanse volksgroepen, op het behoud van hun eigen taal en volksaard. Hij komt tot de slotsom, dat het Nederlands in Frans-Vlaanderen een bevoorrechte plaats verdient, omdat nie-mand in het spreken van zijn moedertaal mag gehinderd worden en omdat in de bedreigde Vlaamse Westhoek ethnische identiteit, taal en cultuur niet van elkan-der te scheiden zijn. Als een volksgroep trouw blijft aan een taal- en gemeenschapsleven, dat niet overeenstemt met de wensen van de bewindvoerders, betekent dit nog niet, dat die groep uit slechte staatsburgers bestaat.

Om de rechtmatige plaats

Naar het oordeel van professor Droege zou de wederopstanding van Frans-Vlaanderen als oorspronkelijk Nederlands cultuurgebied krachtig in de hand worden gewerkt, indien de Nederlandse taal in België en in Kongo haar rechtmatige plaats kon innemen. Doch de steun van Nederland kan evenmin gemist worden om dat doel te bereiken.

De stevig met bewijzen gestaafde beschouwingen van dr. Droege met het slotwoord: ‘God behoede Zuid-Vlaanderen’ beantwoordden de geestdriftige aanwezigen met een uitbundig applaus.

Nadat mevrouw Marcke nogmaals enkele door de rijke Frans-Vlaamse folklore geïnspireerde gedichten had voorgedragen, vertelde de jcurnaliste Mary Pos over de uiterst hartelijke kennismaking met haar stamgenoten in Frans-Vlaanderen. Tot slot wijdde pater Ward Smit, hulpaalmoezenier van het Werk der Vlamingen te Rijssel, enkele beschouwingen aan het veelbelovend talent van de aquarellist Maurice Maes, zoon van Zuid-Vlaanderen, die enkele van zijn werken in de vergaderzaal had tentoongesteld.

In de namiddagvergadering, ook bijge-woond door oud-minister Van Daele en Dequa, las drs Teurlinckx, ondervoorzitter van de Algemeen Nederlands Suid-Afrikaanse Vereniging, een aandachtig gevolgde boodschap voor van de S.A.S. V.I.A. en van de Afrikaanse studentenverenigingen uit Leiden en Utrecht.

Eerw. Heer A. Geldof uit Dewaai, sprekende over ‘Het Vlaams bewustzijn in Frans-Vlaanderen’, wees er op, dat de bewoners van Frans-Vlaanderen zich steeds bewust zijn geweest en gebleven van het grondig verschil tussen hen en de overige Fransen. Als voorbeeld - een uit vele - noemde hij de voldoening onder de Frans-Vlamingen over elke Franse nederlaag tijdens de Frans-Duitse oorlog (1870-1871). (een wel heel oudbakken voorbeeld. red.)

In 1859 werd het Comite Flamand opgericht en in 1923 zag het ‘Vlaams Verbond van Frankrijk’ het licht. Dit Verbond werd in 1946, na een ophefmakend proces te Rijssel, door de Franse gezaghebbers ontbonden.

De ‘wet der ongerechtigheid’ van 11 januari 1951, waarbij van overheidswege alle Nederlands onderwijs in Frans-Vlaanderen werd verboden, bezwaart de vlotte vooruitgang, maar als het officiële Frankrijk het ernstig meent met de bevordering van een Europese belangengemeenschap, zal het ook rekening dienen te houden met het eigen karakter van Zuid-Vlaanderen. En als eenmaal de culturele bewe-gingsvrijheid aan Zuid-Vlaanderen is teruggegeven, zal het niet lang meer duren, of het zal de weg naar zijn eigen Dietse lotsbeschikking terugvinden.

Nederland en
Frans-Vlaanderen

Dr. Stolte uit Hulst (Zw. Vlaanderen-Nederland) acht het de taak van de Nederlanders in ruime kring belangstelling te wekken voor het verwaarloosde Frans-Vlaanderen en deze streek te betrekken in gesprekken, bijeenkomsten, radio- en televisie-programma's, verder culturele uitwisseling te bevorderen, studiereizen in te richten, het Zuidvlaamse dialect aan te leren en zowel het toerisme, als het werven van abonnementen op het tijdschrift ‘Notre Flandre-Vlaamse Heerd’ in de hand te werken.

Met voldoening deelde dr. Stolte mede, dat thans een geschiedenisleraar in Hulst iedere week één uur aan Frans Vlaanderen kan wij den.

Dr. Stolte achtte het Nederlands dwingende plicht zich aan de zijde te scharen van degenen die in Zuid-Vlaanderen en elders strijden voor het behoud van onze gemeenschappelijke cultuur.

Nadat dr. Schaap uit Assen uiting had gegeven aan zijn vreugde deze cultuurdag weer te hebben mogen bijwonen, wees de heer Luc. Verbeke er op, dat bladen, tijdschriften en radio meer en meer belangstelling toonden voor Frans-Vlaanderen, ja zelfs Franstalige bladen wij den - zo zei hij - aan Frans-Vlaanderen en de taalkwestie aldaar artikelen en hebben zelfs een vaste rubriek voor die streek.

Dat in de afgelopen tien jaren, ondanks de vele moeilijkheden, zoveel is bereikt, danken we, aldus de heer Verbeke, in de eerste plaats aan de volhardende en nimmer versagende toe wij ding van de heer Andre Demedts, die een langdurige ovatie van de aanwezigen in ontvangst moest nemen en zichtbaar ontroerd voor deze spontane en door hem niet verwachte hulde, dankte.

De heer dr. Jan Klaas, hoofdredacteur van ‘Notre Flandre-Vlaamse Heerd’ deed verslag over de taalkundige wedstrijd voor Frans-Vlamingen en las de namen voor van hen, die tot de prijswinnaars behoren.

[p. 57]

Een algemeen Comité

Na zijn dankwoord, gericht tot de aanwezigen. die van heinde en verre naar Waregem waren gekomen, stelde de voorzitter de oprichting van een Algemeen Comité voor Frans Vlaanderen in het vooruitzicht, dat zal bestaan uit vertegen-woordigers van de meest op de voorgrond tredende culturele verenigingen uit Vlaanderen. Nederland en Zuid-Afrika.

Met de nodige steun van officiële zijde zouden dan in een nabije toekomst door diplomatieke tussenkomst bij de Franse regering stappen kunnen worden gedaan om de uitzonde-ringswet van 1951 ongedaan te maken en het Nederlands opnieuw als onderwijstaal erkend te zien. Als het eenmaal zover is, zal de zaak van Frans-Vlaanderen er spoedig heel wat beter voorstaan.

M. v.G.