Neerlandia. Jaargang 61

[p. 45]

Nederlandse verenigingen in Australië betekenen vaak: Hulp in Nood

(Van onze medewerker te Sydney, Jan D. Rempt)

DE BETEKENIS van Nederlandse verenigingen in Australië wordt veelal gemeten naar de soort en. de wijze van ontspanning, die zij voor Naar leden brengen. In het algemeen gesproken is het brengen van ontspanning de hoofdzaak, maar er is ook nog een andere kant, waaraan ik in voorgaande artikelen nog Been, aandacht heb geschonken en die toch niet uit het oog mag worden verloren, wil men zich een beeld vormen van de plaats dier verenigingen in de Australische maatschappij. Ik doel nu op de sociale kant, ‘sociaal’ hier gebezigd in de betekenis van ‘hulp brengend’.

De sociale kant

VERSCHILLENDE VERENIGINGEN hebben zich van het begin harer oprichting af voor ogen gesteld, dat er, naast het brengen van ontspanning, ook een hulpverlenende taak bestaat, wanneer de noodzaak daartoe duidelijk is gebleken.

Zo is het voorgekomen, dat het hoofd van een gezin overleed en de achterblijvende weduwe en kinderen geldelijke steun nodig hadden; terugkeer naar Nederland van een aan heimwee lijdende emigrant bleek onvermijdelijk, maar het geld daarvoor ontbrak. In die gevallen sprong de vereniging bij. Ook zijn er perioden van werkloosheid geweest, waarin de Nederlandse vereniging te hulp schoot. Gewoonlijk werd een inzameling gehouden op een toneelavond.

Werkloosheid

Dikwijls gaat die sociale taak der vereniging verder dan de verlening van steun. Zo zijn er verenigingen, waar een of meer leden bemiddeling verlenen om werklozen aan werk te helpen. Weliswaar ligt hier voor de emigratiediensten ook een taak, maar die dienst is dikwijls ver weg en in de kleine plaatsen is de secretaris van een Nederlandse vereniging gemakkelijker te benaderen.

Woningnood

In het verlenen van bemiddeling voor het verkrijgen van een woning ligt nog een andere sociale taak voor de Nederlandse vereniging. In het bijzonder spreekt deze taak in de staat Nieuw Zuid Wales, waar de woningnood het hoogst is, vergeleken met de andere staten van Australië. Toen ir. mr. Haveman, regeringscommissaris voor de emigratie, in Australië vertoefde, vertelde hij mij het een en ander over plannen, die met de Nederlandse regering waren besproken, teneinde op de een of andere wijze door verlening van kredieten het verkrijgen van woningen voor emigrant en te vergemakkelijken.

Deze plannen hebben op het ogenblik wel vastere vormen aangenomen, maar zijn nog niet tot verwezenlijking gekomen.

Bouwkredieten

Een - overigens niet rechtstreeks - gevolg van de besprekingen in Australië is echter geweest, dat de Nederlandse vereniging in Sydney een lening van £ 100.000 of fl. 850.000 kreeg toegezegd voor een op te richten ‘building society’, een soort coöperatieve bouwonderneming, welke de naam kreeg ‘Netherlands Building Society’. Een dergelijke lening is een geschenk uit de hemel. Het was de Australische Commonwealth Savings Bank (de Staatsspaarbank), die de lening verstrekte, welke geen enkel verband hield met de door mr Haveman opgezette plannen.

Door dit krediet werden een kleine veertig Nederlandse gezinnen in staat gesteld een geleidelijk aflosbare hypotheek af te sluiten voor woningbouw. Dat geld komt niet in handen van de belanghebbenden, maar wordt, naar gelang de bouw van het perceel vordert, uitgekeerd aan de bouwer.

IN NIEUW ZUID WALES worden bijna geen nieuwe huurhuizen gebouwd, behalve voor de staat en dan op beperkte schaal. Huren van een huis is in die staat dan ook vrijwel onmogelijk. De huren zijn bovendien op een zó laag peil bevroren, dat het voor de huizenbouwers niet loont kapitaal in huurhuizen te steken.

Men moet dus bouwen of laten bouwen. Af gezien van een som gelds voor het kopen van grond, is er voor de bouw van een huis ook een ‘grondbedrag’ nodig, waarvoor men dan een hypotheek neemt. Daartoe wordt men in Australië lid van een ‘building society’, waardoor men het recht op een bouwvoorschot krijgt.

De aanvragen zijn echter zó talrijk, dat de meeste building societies een wachtlijst hebben aangelegd van liefhebbers. Die wachtlijst groeide bovendien met de dag, nadat de regering de kredietverlening sterk aan banden legde, waardoor het aantal building societies zich niet kon uitbreiden.

Zojuist werd ik ingelicht, dat een tweede Nederlandse building society is opgericht, dank zij een door de Commercial Bank te Sydney verstrekte lening van £ 100.000, waaruit - en dat is wel een zeer verheugend feit - kredieten mogen worden verleend aan hen, die buiten Sydney bouwen, n.l. in de twee grote staalsteden Newcastle en Wollongong, resp. ten noorden en ten zuiden van Sydney gelegen.

Nederlandse bouwers

OOK IS HET VERHEUGEND, dat Nederlandse aannemers bij de door deze leningen mogelijk gemaakte huizenbouw zijn betrokken. Ik noem o.a. Wim Kalf in Caringbah (NSW) en Jan van Orden, eveneens uit die plaats.

Eerstgenoemde werkt samen met Henk van Etten onder de naam Kalf & Van Etten; Jan van Orden werkt samen met Beusekom onder de firmanaam Van Orden & Beusekom. Kalf komt oorspronkelijk uit Alkmaar en emigreerde ongeveer zes jaar geleden naar Australië. Jan van Orden is afkomstig uit Haarlem. Ook hij woont met zijn gezin nu al ruim zes jaar in zijn nieuwe vaderland.

Het is kenmerkend voor de Nederlandse geest in Australië, dat Nederlanders niet alleen het initiatief nemen, maar ook bij de uitvoering ervan zijn betrokken.

Voor wat er op het gebied van de woningverstrekking in Sydney wordt gedaan is het totale Nederlandse verenigingsleven aldaar en dus niet een enkele Nederlandse vereniging verantwoordelijk.

Wil een der grootste problemen van de emigratie - het woning vraagstuk - afdoende kunnen worden opgelost, dan zouden ook kredieten door Nederlandse ondernemingen in Nederland, al of niet met filialen in Australië, dienen te worden verstrekt volgens het plan-Haveman.