Neerlandia. Jaargang 61

[p. 32]

Een dag van vreugde in het mijmerende Kempenland

Twee mooie autobussen met 75 reislustige A N.V.-er re en zaterdag 1 juni in de prille morgen van het Plein in Den Haag on er een stralende hemel zuidwaarts via Rotterdam en Moerdijk naar de Belgische grens tussen ern out en Wuustwezel, om na een korte passencontrôle door te rijden naar Lier, waar de autobussen even over elven het eerbiedwaarclige historische plein opreden en stopten voor het stadhuis, waar een commissie van ontvangst ons al stond op te wachten. Toen alle ‘Noordervrienden’ in de raadzaal, waar burgemeester en schepenen achter de bestuurstafel stonden, waren binnengedromd. sprak burgemeester dr. Jules van Hoof de volgende welkomstrede uit:

Rede van de burgemeester

"Mijnheer de voorzitter en mijnheer de secretaris van de Haagse afdeling van het Algemeen Nederlands Verbond en U allen dames en heren doet ons Lierenaars een grote eer met dit bezoek aan onze stad. Het is ons dan ook een groot en bijzonder genoegen U hier op het stadhuis te mogen ontvangen. Een hartelijk welkom roep ik U namens het gemeentebestuur van Lier toe.

Gij allen behoort tot de bewoners van de Lage landen aan de zee, een land klein van oppervlakte, maar met een bevolking vol energie en stuwkracht, een volk met een rijke cultuur, een volk waar aan wij ons door taal en stam verwant weten. Wij zien de Nederlanders en de Vlamingen dan ook graag als één grote familie. Een grote familie, die helaas door de loop en door het lot der historie al sedert drie eeuwen uit elkaar ging. Noord en Zuid gingen elk huns weegs. En Vlaanderen raakte op het gebied van taal en cultuur heel sterk achter bij de Noordelijke Nederlanden.

Eerst een eeuw geleden leerde Hendrik Conscience (1812-1883) met zijn romans de Vlamingen weer lezen en schrijven in het Nederlands en Peter Benoit (1834- 1901), de Vlaamse musicus, met zijn grote liefde voor het Vlaamse lied, leerde zijn landgenoten zingen in eigen taal, óók Uw taal.

Toen Frans nog voertaal was

Spreker, die behoort tot de generatie; die bij het onderwijs nog het Frans als voertaal heeft gekend, heeft ook de Vlaamse bewustwording zien komen, de bewustwording van de rechten der Vlamingen om de cultuurschatten, die bijna verloren gingen, terug te winnen en cok te behouden. Hij herinnert zich nog, hoe in de jaren van het secundaire onderwijs en later in de studenten jaren, onder zijn tijdgenoten de verering bestond voor de Nederlandse gouden eeuw, de gouden eeuw met een schare van bewonderenswaardige cultuurdragers, de grote mannen van de Muyderkring, Brederode, Jacob Cats, Joost van den Vondel, Christiaan Huygens, Pieter Cornelisz Hooft en anderen, allen evenzovele flonkerende sterren aan de culturele hemel.

ER WAS IN DIE TIJDEN geen taalcongres, dat bij toerbeurt in Vlaanderen en in Nederland werd gehouden, of vele Vlaamse jongeren bewezen door hun aanwezigheid en hun enthousiasme hun belangstelling voor deze culturele gedachtenwisseling, waaraan mannen van naam deelnamen.

In de laatste jaren is er in Vlaanderen heel toat vsranderd. De Vlamingen voelen dag na dag meer en meer een groeiende gehechtheid aan stam en taal. Spreker kan dan ook verklaren, dat de doorsneeklassc der Vlamingen thans een beschaajd Nederlands schrijft en spreekt en dat de produkten der Nederlandse letterkunde overal in Vlaanderen worden gelezen. Zo is er dan veel ten goeae veranderd, maar or blijft nog heel veel in te lopen op cultureel gebied.

Wij zijn daarom verheugd, dat gij, gestrenge dames en heren van het Aigemeen Nederlands Verbond, samen de Moerdijk zijt overgetrokken om een bezoek aan Lier te brengen. Onze stad telt wel goen 500.000 inwoners, Lier heeft geen Scheveningse Bosjes, geen Mauritshuis en geen Vredespaleis, maar Lier is oen ond, historisch stadje met een gemeedelijke bevolking van huis- en kleinniveren, velbonden met een groot verleden. Lier is de bakermat van Vlaamse kunet op allerlei gebied. Eén van de grote zonen van Lier, Felix Timmermans. wist zelfs de strenge Haagse Heren open te steJlen voor de geest van Pallieter.

Nogmaals dank, zo besloot deze echt Vlaamse magistraat zijn toespraak, voor Uw voor ons zo vererend bezoek. Ik wens U een paar genoeglijke uren toe in onze Vlaamse stad Lier.

Na een daverend applaus voor deze hartelijke, welgemeende woorden, zei dr. Van Hoof, dat het gemeentebestuur nog een aperitiefke wilde aanbieden en een gcede sigaar voor de heren.

Antwoord van de heer Koote

De heer F. Koote, voorzitter van de Haagse afdeling van het A.N.V., beantwoordde deze toespraak in de volgende zin:

Mijnheer de burgemeester,

‘Waar de drie kronkelende Nethen een zilveren knoop leggen, waar plotseling het spekbuikige, overvloedhoornige Brabant zich scheidt van 't mijmerende magere Kempenland, daar is het’. Zo begint de grote Lierenaar Felix Timmermans in 1924 zijn boek ‘Schoon Lier’.

In dit schoon Lier, mijnheer de burgemeester, en in dit historische stadhuis, door Timmermans zo karakteristiek ‘de hersenpan van de stad’ genoemd, ziet U 75 Nederlanders, in hoofdzaak Hagenaars, maar ook enige Rotterdammers en Utrechtenaars, een dame uit Leiden, een Amerikaanse en twee Zuidafrikaners bijeen.

Waarom zij hierheen gekomen zijn? Omdat zij leden zijn van het A.N.V., waarvan ik twee doelstellingen noemen wil: 1. Het A.N.V. is de schakel tussen allen van Nederlandse stam; 2. Het maakt tochten naar plaatsen van historische betekenis.

Uit Uw toespraak, mijnheer de burgemeester, is ons weer duidelijk gebleken, dat wij één zelfde taal hebben. Natuurlijk wisten wij dat. Elk seizoen geeft de Haagse afd. van het A.N.V., door wie dit uitstapje is georganiseerd, een Zuidnederlandse avond, waar de leden iets horen over uw letterkunde, uw kunsten en wetenschappen, of waar zij luisteren naar uw muziok of genieten van uw landelijk schoon door bet zien van films.

Uw land kent véle historische plaatsen en een daarvan is Lier, reeds daterend uit de tijd van Karel de Grote.

Deze week heb ik zitten bladeren in een boek, dat u ongetwijfeld kent, nl. ‘Geschiedenis der stad Lier, door de ook in Noord-Nederland bekende schrijver uit de vorige eeuw, Anton Bergmann, die hier heeft gewoond en wiens standbeeld wij zoeven hebben gezien. In dit interessante boek wordt 's-Gravenhage slechts viermaal genoemd en dan alleen nog maar in verband met personen, die uit Den Haag kwamen of daar heen gingen. Veel punten van aanraking hebben beide steden dus niet gehad. Toch weten alle deelnemers wat hier te zien is, daar ze in het bezit zijn van een vouwblad, ons door U toegezonden en ze popelen van ongeduld de belangrijkste bezienswaardigheden te gaan bezoeken, als uw Gommaruskerk, uw Zimmertoren en uw Begijnhof. Wij hopen te zien wat Timmermans in zijn boek ‘Schoon Lier’ o.a. gezegd heeft: ‘Lier ligt fris en kleurig in de zon als een mandeken met schoon Brabants fruit, waarvan de kerk de meloen is’.

Om half twee gaan wij onder leiding van Lieienaars uw stad bezichtigen; wij zullen wandelen door de soms geëlleboogde straten, stappend over de kasseien. Misschien komen we Jagenmelker Pallieter tegen of zijn vriend Fransoo of mr. Pirrien. De heren kijken zeker uit naar Anne Marie, Cecilia, Chariot of Marieke. Sommigen van ons zullen vast en zeker uw bier proeven en uw vlaaikes eten.

HET GROOTSTE GEDEELTE van dit gezelschap bestaat uit bejaarde intellectuele mannen en vrouwen, die van veel dingen studie hebben gemaakt, o.a.

[p. 33]

van de verhouding Noord- en Zuid-Nederland. Zij weten dat er de laatste 50 jaar wel heel wat veranderd is, zij weten, dat er een strijd is gevoerd, zij weten, dat Noord en Zuid beide hun best doen elkaar beter te leren kennen op allerlei terrein. En juist daarvoor is een uitstapje als vandaag zo uitstekend geschikt. Met een wijziging op een bekende tegel van Goethe zou ik willen zeggen:

‘Wie zijn buren wil verstaan
Moet maar naar hun land toe gaan’.

Mijnheer de burgemeester, onze eerste kennismaking heeft plaats gehad. Na onze warme maaltijd zullen we op onze zeven gemakken rondwandelen en als de rest net zo goed verloopt als dit begin, dan ben ik er zeker van, dat deze dag in Lier voor ons Noord-Nederlanders plezant is geweest en daarvoor zeg ik u en het gemeentebestuur namens ons allen hartelijk dank.

Over Lierse kasseien

NA HET APERITIEFKE bewonderde het gezelschap nog de hal met de fraaie wenteltrap en de trouwkamer, waarna afscheid werd genomen van het gastvrije gemeentebestuur; in Hotel du Commerce werd het noenmaal gebruikt.

Voor de rondwandeling door Lier, onder de uitstekende leiding van de heer G. de Koninck, kan in hoofdzaak worden verwezen naar het artikel over Lier, verschenen in het maart/april-nummer op bladz. 25.

Aan de laatste woning van Felix Tim-mermans werd een bezoek gebracht. Maar zijn weduwe lag ziek te bed en kon het gezelschap, van wie velen hebben genoten van Timmermans werken, niet ontvangen.

Haagse A.N.V.-leden waren een dag te gast in Vlaanderen

In het Begijnhof wees onze gids op het Hemdsmouwke, een zeer nauw straatje dat naar de Grachtkant voert, een gedeelte, waar Timmermans nog een werkkamer heeft gehad.

In de Gommaruskerk vestigde de heer De Koninck in het bijzonder de aandacht op het schoonste doek, dat de kerk bevat van de Waal Rogier de la Pasture, die een waardig lid werd van de Vlaamse school, onder de naam Rogier van der Weyden (1400 geb. te Doornik, overleden 1464).

Mechelen

Na deze rondleiding door Lier voerden de bussen het gezelschap naar Mechelen, waar enige Verbondsleden ons opwachtten en me teen medenamen naar de Beethovenkelder in de ‘Pekton’.

Hier werd de thee gebruikt.

Tijdens deze thee richtte de heer H. Le Page, bestuurslid van de afd. Brussel, wonende in Mechelen, een woord van welkom tot het Nederlands gezelschap.

Spreker wees er op, dat men als Nederlander hier niet naar een vreemd land komt, want Mechelen was eens een der zeventien Nederlandse gewesten en heeft grote invloed geoefend op de Noordelijke Nederlanden. Bij de rondleiding zouden we zien het gebrrjw van de Grote Raad, ingesteld door Karel de Stoute en heringesleld door Philips van Bourgondië, een instituut, dat een grote rol heeft gespeeld bij de verwezenlijking van de de planner, der Habsburgers voor de éénwording der Nederlanden. De heer Le Page gaf het programma voor die middag op, dat ook weer vrijwel aansloot aan hetgeen in het maart-april-nummer over Mechelen werd geschreven en waarheen we dus verder wel mogen verwijzen.

Vrouwe van Mechelen

Met trots rekende hij de beroemde Ludwig van Beethoven tot de Mechelaars en het Nederlands gezelschap wees hij er op, dat een der vele titels, welke de Nederlandse vorstin voeren mag, is ‘Vrouwe van Mechelen’, nog daterend uit de tijd, toen Willem van Oranje ruwaard van Brabant was en als zodanig heer van de heeiiijkheid Mechelen.

ER ZIJN TALLOZE verwantschappen tussen Nederland ca Vlaanderen, besloot de heer Le Page, en daarom is het voor hem en de andere A.N.V.-leden een enroot genoegen om hier de Nederlandse leden te ontmoeten en te mogen verwelkomen. Met een enkel woord memoreerde hij de scheppende arbeid van Hyppoliet Meert. Daarna sprak hij de hoop vit, dat dit nieuwe en zo zeer gewaardeerde contact bij allen het sterke besef mocht wekken, dat wij over politieke grenzen heen één zijn, één in taal, één in historic, één in cultuur. Dit één zijn moet behouden blijven.

Een krachtig applaus was het antwoord op de hartelijke woorden van de heer Le Page.

Op verzoek van de heer Koote nam nu drs. W.J. Bijleveld, lid van de Haagse afdeling het woord. De vorige spreker dankend voor diens hartelijke toespraak en in het bijzonder zijn voldoening er over uitsprekend, dat de heer Van Gijseghem uit Brussel mede aanwezig was, wilde spreker, nadat de heer Le Page in het verre verleden en het heden had vertoefd, zijn ogen naar de toekomst rich ten. Zo dacht hij aan de belangrijke taak, welke aan de Benelux als coördinerend lichaam is toebedacht en verder aan een geïntegreerd Europa, tengevolge waarvan de Staat hoe langer hoe minder op de voorgrond zal treden. Maar blijven zullen de culturele schatten der volken, ook die van het Nederlandse volk. Deze schatten dienen te worden bewaard en beschermd. De doelstelling van het A.N.V. gaat ook verder dan de landsgrens. Zeer juist is ons vandaag toegeroepen: ‘vergeet, dat ge de grens zijt overgetrokken, want ge zijt niet in een vreemd land, maar ge vertoeft onder stamgenoten’. Wij allen dienen ons dan ook steeds de diepe betekenis van de Nederlandse cultuur voor ogen te houden, een cultuur, welke de drager is van het Nederlandse volk, waarbij wij het zuiden steeds nodig zullen hebben.

Dit bezoek willen zij, die uit Nederland hierheen kwamen, zien als een vernieuwing van de betrekkingen tussen Nederland en Vlaanderen en als het begin van een nieuwe tijd. Indachtig aan Nederlands groot verleden, meende spreker, dat Nederlanders en Vlamingen bij het verdedigen van hun gezamenlijke cultuur naast elkaar moeten staan.

Een langdurig applaus bewees wel heel duidelijk, dat het gezelschap van harte met deze woorden instemde.

Mechelen, zo vertelde de heer Le Page nog, ligt op het kruispunt van twee oude heerbanen. waarlangs de goederen, waarvan het stapelrecht werd geheven, zoals zout, haver en vis, werden vervoerd.

Evenals Lier is Mechelen op moerassen verrezen. Een typisch gezicht was dat in een straat, een gedempte gracht, de leuningen van die gracht nu nog dienen als marktafzetting.

Het meest indrukwekkend leek ons de St Romboutskerk (arch. Keldermans) en het Huis van York, het huidige Gerechtshof, destijds paleis van Margaretha van Oostenrijk

Overal Nederlands

Het verwarmde ons hart, dat we overal Nederlandse opschriften zagen, dat iedereen, ook de kleine man, ons Nederlands verstond en in het Nederlands antwoordde. Wij hebben ons dan ook geen ogenblik in een vicemd land gevoeld; wij waren echt onder ons.

Na Mechelen ging het op Antwerpen aan. Een deel van de reizigers ging met de heer Burger mee naar de Schelde via de prachtige Grote Markt met het stadhuis, daterende uit 1564 (architect Cornells de Vriendt). Een kort bezoek aan de fraaie kathedraal (O.L. Vr.) de oudste kerk der stad, werd natuurlijk niet overgeslagen.

Veel tijd was er in Antwerpen niet. Om half negen vertrokken de bussen noordwaarts. Na een voorspoedige tocht door de vallende avond bereikten we tegen half elf weer Den Haag.

EEN DAG VAN VREUGDE, een dag van vele hartelijke woorden van vriendschap, waarin een belofte ligt voor de toekomst.

En tot slot, namens alle tochtgenoten, hartelijk dank aan de heren Koote en Burger voor de wijze waarop zij beiden deze tocht hebben uitgestippeld. Alles verliep precies op tijd. Nergens haperde er wat.

De stemming was de gehele dag voortreffelijk. Ieders gezicht straalde van voldoening. En bij een volgende tocht zal de belangstelling zeker niet minder zijn.

Het aantal fotografen was verbluffend groot. Straks hoopt Neerlandia aan de beste foto's een plaatsje in te ruimen.