Neerlandia. Jaargang 59

[p. 81]

Literair wandeling met benauwend visioen van het jaar 2000

Zittend in een leunstoel, met mijn ogen dicht en luisterend naar de voorzitter van de Haagse afdeling van het Algemeen. Nederlands Verbond, de heer F. Koote, heb ik een boeiende wandeling door Den Haag gemaakt.

Een literaire wandeling. Want dit was het oogmerk van de spreker. Hij wilde zijn talrijk gehoor openbaren wat dichters en schrijvers van onze stad hebben gezegd om aldus de dierbaarste plekjes ook nog met de wimpel der poëzie te versieren.

Een charmante gedachte, want inderdaad krijgen sommige van die plekjes nog een ander aspect, wanneer men hoort wat Huygens er van heeft gezegd, hoe vader Cats er over dacht, hoe Martinus Nijhoff verrukt was van de Vijverberg en Bordewijk van de Passage of hoe Anthonie Donker, toen hij door de Duitsers gevankelijk werd weggevoerd, troost putte uit ons Buitenhof, dat hij ‘Hart van Holland’ noemde. En nu spreek ik nog niet eens over Marja of Jacques den Haan, die - evenals Vondel - ook nog wat Amsterdams kruid door hun hof plachten te mengen.

Geleid door de heer Koote heb ik tal van ontdekkingen gedaan. Het gedicht op het brandscherm van onze Koninklijke Schouwburg heeft voor mij een andere klank gekregen nu ik weet, dat het van de Paradijsdichter Boelen is: ‘Elck die hier sit, bedencke dit, is onraedt daer, dreight soms gevaer, kalm 't huis verlaet, ghy syt op straet’.

Die straat is dan ons kostelijk Voorhout en vandaar kan men rechttoe rechtaan naar restaurant Royal lopen, waar Huyghens heeft gewoond nadat hij zijn vorige huis (Martinus Nijhoff's Uitgeverij) had verlaten. Niet ver hier vandaan komt men dan aan het kloosterfragment in de Kleine Kazernestraat, waar de dichter Nijhoff zijn verzen schreef. En dan is het maar een paar haltes met de tram tot het huis van Boutens aan de Laan Copes of dat van Marcellus Emants op de hoek van de Parkstraat (waar nu het V.V.V. is) dicht bij het huis van Louis Couperus aan de Mauritskade, met wiens borstbeeld men dezer dagen is rondgereden op zoek naar een geschikte plaats.

In het jaar 2000...

Op een bepaald moment moeten mijn gesloten oogleden mij parten hebben gespeeld, want terwijl aan het andere einde van de grote zaal van het Parkhotel de heer Koote iets van Couperus voorlas, geraakte ik plotseling in een droomtoestand, die mij ongeveer in het jaar 2000 moet hebben verplaatst. Ik zag een andere spreker, met een volle grijze baard en de (bejaarde) stem van Michel van der Plas. Hij beklaagde zich bitter en zei, dat het zo onzegbaar moeilijk was geworden om in deze stad van flatgebouwen en parkeerplaaten nog iets terug te vinden van onze geliefde schrijvers.

‘Ik heb hier een oude, vergeelde, voordracht van een zekere heer Koote, die nog patriciërshuizen kon aanwijzen van Cats en Huyghens en Couperus’, riep hij uit, ‘Maar ik vraag u, hoe kunnen wij aan de dichter Marja denken, wanneer wij door de Wapserveenstraat lopen of aan Pierre H. Dubois in de Thorbeckelaan? Wat zeggen ons de flats en etages van onze grote schrijvers? Waar blijven wij met de borstbeelden van Rodenko, Adriaan van der Veen, Bordewijk en Bert Bakker? Moeten wij die tussen de auto's op de parkeerplaatsen zetten, waar elke straalmotor er een schroeiende stankstraal tegenaan kan spuiten? Of moeten wij ze op de daken van de flatgebouwen plaatsen roet het risico dat ze door hefschroeffietsen worden weggemaaid? En nu spreek ik nog niet eens over de standbeelden voor de eerste kunstambtenaren, die pioniers, die de weg hebben gebaand naar ons gesubsidieerde dichterschap. Daar vinden we helemaal geen plaats voor’.

Den Haag is volgebouwd

Toen hief hij de vergeelde papieren omhoog en zijn stem sloeg bijna over van opwinding: ‘In datzelfde jaar 1955, waaruit deze voordracht stamt, vierden de Nederlandse Aannemersbond en de Patroonsbond voor de Bouwbedrijven in Nederland hun 60-jarig bestaan. De toenmalige minister Witte heeft daarbij een monstervergadering toegesproken en gezegd, dat al die bouwers nog grote taken hadden. Welnu, zij hebben die taken volbracht. Den Haag is volgebouwd en de dichters zijn ingemetseld, zodat het een wonder mag heten, dat er zo af en toe nog een gesubsidieerde versregel te voorschijn komt, die de lof zingt van een oud plekje....’

Even plotseling als het kwam, brak dit visioen af, maar het heeft mij nog lang beziggehouden. Niet dat ik de jubilerende aannemers een kwaad hart zou toedragen. Integendeel, ik geloof, dat zij zich hevig zullen moeten inspannen om in vele noden te voorzien. Met een massaal stadhuis en een enorm politiebureau zijn wij nog niet volledig gelukkig. Ik geloof echter ook dat wij alles moeten doen om in Den Haag iets van het verrukkelijke dorp te behouden.

Op deze wijze gaf de Haagse Postiljon van de Haagse Post een verslag van de lezing, die de heer Koote op 19 October in het Parkhotel voor de afdeling Den Haag van het A.N.V. hield.