Neerlandia. Jaargang 56

[p. 3]

Migratie van Nederlands naar Canada

Promotie Ir A.S. Tuinman

De heer Ir A.S. Tuinman, lid van ons Verbond, wie in zijn hoedanigheid van Landbouw- en Emigratieattaché bij de Nederlandse Ambassade te Ottawa de belangen der Nederlandse emigranten in Canada zo nauw aan het hart liggen, is op Dinsdag 29 Juli gepromoveerd tot doctor in de landbouwkunde op een proefschrift getiteld: ‘Enige aspecten van de hedendaagse migratie van Nederlanders naar Canada’. Als paranymphen traden op Ir C. Staf, minister van Oorlog en Marine en Ir P. Boezaardt, directeur van de Stichting voor Nederlandse Zelfstandige Handel en Industrie.

Onder de personen bij deze promotie aanwezig merkten wij o.a. op de minister van Landbouw, de heer S.L. Mansholt, de secretaris-generaal van het ministerie van landbouw, Mr J.Th. Bonnerman, de president-directeur van de Nederlandse Heide-Mij, Ir J.A. Eshuis, de commissaris voor de emigratie, Ir B.W. Haveman, de Canadese emigratie-consul in Nederland, Mr A.A. Ewen, de senaat van het Wageningse studentencorps en verschillende landbouw-attaché's.

Onze directeur, de heer Schutte, die met zijn echtgenote de promotie bijwoonde, wenste de jonge doctor geluk uit naam van het Alg. Ned. Verbond.

Het Proefschrift

Het proefschrift van Dr Tuinman, dat opgedragen is ‘Aan de Nederlandse emigrant’, verdient hier zeker besproken te worden, omdat daarin waardevolle gegevens met statistieken, kaartjes, enz. voorkomen, die ter beoordeling van de emigratie naar Canada voor een ieder van zeer groot belang zijn. Het is wel een der eerste wetenschappelijke documenten die op dit gebied in Nederland zijn verschenen. Uit de aard der zaak willen wij ons hier beperken tot het geven van een zeer kort overzicht.

Het proefschrift behandelt:

1.	De immigratie in Canada van de eerste wereldoorlog tot heden.
2.	De hedendaagse Nederlandse migratie naar Canada.
3.	Werkgelegenheid en vestigingsmogelijkheden in de Canadese landbouw.
4.	Enige waarnemingen betreffende de hedendaagse landbouwemigratie van Nederlanders naar Canada.

De hedendaagse Nederlandse emigratie bevordert de positie, welke Nederland inneemt op economisch en cultureel gebied in internationaal verband. Het is een Nederlands belang dat het Moederland een gepaste band onderhoudt met Nederlandse emigranten in het buitenland.

Omtrent de hedendaagse Nederlandse migratie naar Canada vermeldt het proefschrift, dat, ten einde anders vrijwel onoverkomelijke organisatorische moeilijkheden te voorkomen, Nederland jaarlijks met de Canadese autoriteiten in Ottawa bepaalde richtlijnen en aantallen vaststelt ten behoeve van het migratiebeleid in het daarop volgende jaar.

Oorspronkelijk vreesde men in Canada, dat sterke inkrimping van de productie, welke gedurende de oorlog hoog was opgevoerd, na de oorlog een periode van werkloosheid tot gevolg zou hebben. Dit blijkt niet het geval te zijn en zelfs thans nog blijkt de fabrieksnijverheid zo vele arbeidskrachten aan te trekken, dat een tekort aan arbeiders op het platteland is blijven bestaan.

Hierdoor is uit de Nederlandse landbouwbevolking een trek naar Canada ontstaan, die nog onveranderlijk voortduurt. Organisatorisch is de landbouwimmigratie dan ook de grondslag, waarop de gehele Nederlandse migratie naar Canada steunt.

Bij de beperkende Canadese immigratiebepalingen wordt steeds uitzondering gemaakt voor verwanten van in Canada wonende personen, ongeacht hun beroep. Afhankelijk van omstandigheden worden de voorwaarden betreffende de vereiste graad van verwantschap vastgesteld. De migratie van deze groep is de meest natuurlijke en vereist de minste bemoeiing van overheidswege. Zij heeft het voordeel, dat de familieleden de nieuweling verwelkomen en soms vooruit helpen, hetgeen, zelfs afgezien van mogelijke familietwisten later, in het begin een grote steun betekent. Hoe meer Nederlanders in Canada wonen, hoe meer familie- en vriendschapsbanden er over de oceaan gelegd worden, hoe meer Nederlanders in de gelegenheid zijn op deze wijze als familielid of met aanbeveling te emigreren.

De kenmerken, welke tevens voor een groot deel de aard van de migratiebeweging bepalen zijn:

a.	De meeste Nederlanders gaan naar Canada met hel vooropgezette doel zich in het nieuwe land zo spoedig mogelijk als onafhankelijk ondernemer te vestigen. Aangezien echter de huidige deviezenbepalingen niet toestaan, voldoende fondsen mee te nemen, zullen de Nederlanders aanvankelijk, ondanks hun sterke neiging tot het zich zelfstandig vestigen, in loondienst werkzaam zijn, totdat zij beschikken over voldoende middelen.
b.	De Nederlandse migratie naar Canada is in sterke mate een gezinsmigratie. Volgens de telling is het aantal ‘alleenstaanden’, dat overkomt ongeveer 10% van het totale aantal migranten.
c.	De Nederlandse en de Canadese regering erkennen de volksverhuizing in beginsel als een persoonlijke aangelegenheid van de betrokkenen. In overeenstemming daarmede moet voor elke migrant vóór hij of zij, al of niet met een gezin, Nederland verlaat, een plaats van bestemming bekend zijn, hetgeen inhoudt, dat woon- en werkgelegenheid beschikbaar moeten zijn. De plaatsing geschiedt dus individueel, vóór de emigrant Nederland verlaat.
d.	Veel Nederlandse immigranten geven blijk van diep gewortelde religieuze gevoelens en een hecht kerkelijk verband.

Hoewel men dikwijls hoort, dat men in Canada verwacht, dat de ‘New Canadians’ zo spoedig mogelijk hun land van herkomst zullen vergeten en zich zo snel mogelijk moeten ‘assimileren’, is dit onjuist. Integendeel, de Canadese bevolking verwacht wel, dat de nieuwelingen er naar zullen streven zo spoedig mogelijk

[p. 4]

hun plaats in de Canadese gemeenschap in te nemen, doch zij hoopt daarbij, dat zij hun culturele waarden niet zullen verliezen, maar deze zullen bewaren, daarmede de Canadese samenleving verrijkend.

Voorwaar is dit een rijk arbeidsveld voor hen, die menen dat Nederland iets te bieden heeft ten behoeve van de instandhouding en de groei van de Westerse wereld en beschaving. Dadelijk moet echter opgemerkt worden, dat deze aangelegenheid een kies (teer, netelig) karakter heeft. En dat te zelfder tijd volledig begrip voor de toekomst en omstandigheden, zoals deze in Canada zijn, verwacht wordt.

De omstandigheden, waaronder in de eerste jaren wordt gewerkt, zijn verschillend en enerzijds afhankelijk van karakter, aanleg en eigenschappen van de betrokkenen, welke uit de aard der zaak zeer uiteenlopend zijn; anderzijds van de omgeving, waar zij terecht komen.

De immigrant maakte deel uit van een hem vertrouwde samenleving, waar hij plotseling uitgelicht is, hij moet zich dan een plaats verwerven en groeien in een nieuwe en andere samenleving. Dit proces wordt beïnvloed door verschillende factoren, waarvan wij er enkele willen noemen.

Het grootste gedeelte van de Nederlandse immigranten heeft geen of onvoldoende kennis van de Engelse of Franse taal, wanneer zij in Canada aankomen. Het gevolg is, dat zij zich gedurende de eerste tijd hulpeloos en eenzaam voelen, hetgeen op velen een terneerdrukkende invloed heeft. Het geeft dikwijls misverstanden met hun werkgevers en talloze moeilijkheden in het dagelijkse leven. Het belemmert contact met kerk en school en verder leven. Voor sommige groepen gelden deze moeilijkheden in mindere mate, doordat zij zich bij kerkelijke organisaties van Nederlandse herkomst aansluiten. Hoewel vele dezer kerken sterk veramerikaanst en in beginsel Engels sprekend zijn, kan een sterk kerkelijk groepsverband van sommige Nederlanders invloed hebben op het tempo, waarin de taal geleerd wordt en het aanpassingsproces zich voltrekt. Daarom stellen vele Canadezen het op prijs wanneer de ‘New Canadians’ zich bij een der bestaande Canadese kerken aansluiten.

Onder de hedendaagse Nederlandse migranten naar Canada vindt geen vestiging in kolonieverband plaats; een gedeelte van de Nederlanders vestigen zich wel in verspreid groepsverband, waarmede bedoeld wordt, dat ze individueel wel is waar tussen de aanwezige bevolking woonachtig zijn, doch uit kerkelijke overwegingen aan vestigingen in bepaalde streken de voorkeur geven.

Het is gebleken, dat de leeftijd een sterke invloed heeft op het vermogen zich een vreemde taal eigen te maken. Het bezwaar van de weinige kennis van de taal is tijdelijk. Overeenkomstig de uitspraak van de ‘Canadian Citizenship Council’ wordt er van Canadese zijde niet naar gestreefd, dat de emigrant zijn moedertaal zal vergeten. Integendeel, men acht de kennis van meer talen door Canadese burgers een belangrijk bezit, zowel voor de persoon zelf als voor Canada.

Ook de andere bedrijfsmethoden, leefwijze en gewoonten, dan men in Nederland gewend was, geven vaak moeilijkheden. De bedrijfsvoering wisselt af tussen modern, deskundig en efficiënt, en primitief en ondeskundig. Ook hierbij zou de mogelijkheid tot bespreking het aanpassingsproces bespoedigen en het de betrokkenen gemakkelijker maken de dingen te onderzoeken en de goede te behouden. Ondanks het feit, dat over het algemeen de Nederlanders als emigranten hoog in aanzien staan, is de maatschappelijke positie welke zij na aankomst innemen dikwijls lager, dan in Nederland het geval was. Hoe groter de zelfstandigheid, die men in Nederland gewend was, hoe moeilijke, de overgang naar de positie van werknemer is.

Door gebrek aan geldmiddelen moeten velen zich, vooral in het begin, gemakken, waaraan men gewend was, ontzeggen. Goede gelegenheid tot positieverbetering of om zich zelfstandig te vestigen kan op bepaalde ogenblikken niet aangegrepen worden, wegens gebrek aan middelen.

De afstanden op het platte land zijn zowel tussen de woningen als van dorp tot dorp veelal groot, veel groter dan in Nederland. Dit brengt met zich mede, dat schooien kerkbezoek en onderling contact, zowel als de dagelijkse voorziening van levensbehoeften, meer moeilijkheden veroorzaken dan in Nederland.

De sociale wetgeving is groeiende, doch in het huidige stadium minder ontwikkeld dan in Nederland. Voor landarbeiders bestaan hoegenaamd geen wettelijke sociale voorzieningen.

De drang om zich zo spoedig mogelijk tot zelfstandige ondernemer te vestigen, de sterke gezinsband, godsdienstzin en het individuele karakter zijn de karakteristieke eigenschappen van de Nederlandse landbouwmigrant.

Materieel gaat deze jaarlijks regelmatig vooruit. Uit de aard der zaak zijn de resultaten zeer uiteenlopend, afhankelijk van omstandigheden en persoonlijke eigenschappen. Tellingen hebben uitgewezen, dat de gezinnen na het eerste, tweede, derde en vierde jaar gemiddeld over $ 257, $ 1306, $ 2429 en $ 4124 meer te beschikken hadden, dan toen ze aankwamen. Verder blijkt uit schattingen, dat ongeveer de helft van het aantal personen of gezinshoofden, dat in de laatste vier jaren aankwam, zich op een of andere wijze zelfstandig gevestigd heeft, in hoofdzaak door aankoop doch, ook door pacht of deelpacht.

De gevoelens ten opzichte van Nederland zijn bijzonder gunstig, wat in breder verband gezien van zeer groot belang is. De Nederlandse migranten kunnen daardoor op vele wijzen invloed uitoefenen op de positie van het moederland. Zij kunnen het economische- en handelsverkeer tussen beide betrokken landen bevorderen. Sommigen van hen gaan zelf in de handel en bevorderen zo de uitvoer van Nederlandse voortbrengselen, hetzij in de rechtstreekse afzet dan wel in het distributieapparaat.

Gebruik van uit Nederland ingevoerde goederen door emigranten verhoogt de directe afzet hiervan. Zij wekken ook in het algemeen de belangstelling van de Canadese handel op voor deze goederen. Tevens heeft de migratie uitbreiding van het economisch verkeer, contact op velerlei gebied tussen beide landen en verhoging van de wederzijdse kennis en waardering tot gevolg.

Canada verwacht van de migranten niet slechts deelneming aan de economische ontwikkeling, doch ook een bijdrage aan de opbouw van het maatschappelijke en culturele leven. Behalve voor de migranten ligt hierin indirect ook een taak voor het land hunner herkomst.