Vlaanderen
Lodewijk Dosfel
Het zal op 27 December 1951 juist vijfentwintig jaar geleden zijn, dat Lodewijk Dosfel in zijn geboortestad Dendermonde overleed na een langdurige ziekte. Hij was slechts vijfenveertig jaar oud. Dosfel was een van de mooiste figuren, die de Vlaamse beweging gekend heeft. Hij was ook een zeer trouw lid van het Algemeen Nederlands Verbond en het past, dat het Verbond zijn nagedachtenis in eer houdt.
Gans het leven van Dosfel stond in dienst van zijn Vlaams en Nederlands ideaal. Reeds vóór de oorlog 1914-'18 trad hij in Vlaanderen op als verdediger van het Nederlands volksbewustzijn en de Nederlandse culturele eenheid. In een redevoering, welke hij in 1909 hield voor het A.N.V. wees hij er op, dat de Vlaming een Nederlands mens is en een Belgisch staatsburger. Het eerste is hij door afstamming, van nature; het tweede door het historisch toeval. De gebeurtenissen van 1830, waardoor het Verenigd Koninkrijk verscheurd werd, betreurde hij ten zeerste. Doch hij was realistisch genoeg om in te zien, dat er geen weg terug was en om zich bij de bestaande toestanden neer te leggen. Evenwel eiste hij van de Belgische Staat, dat deze zijn politiek ten overstaan van het Vlaamse volk zou wijzigen, zijn verfransingspolitiek opgeven en het Nederlands volkskarakter eerbiedigen. In de vooroorlogse periode werd de strijd vooral gevoerd voor de vernederlandsing van het onderwijs in Vlaanderen. De Vlamingen zagen terecht in een onderwijs in het Nederlands een voorname factor om tot een normaal, cultureel leven te komen en de verfransing in te dijken. Dosfel heeft in deze strijd een voorname rol gespeeld.
Tijdens de oorlog 1914-18 stond Dosfel aan de zijde der activisten, zonder een actieve rol te spelen in de activistische politiek. Wel verdedigde hij de Vlaamse Hogeschool, welke tijdens de oorlog te Gent opgericht werd.
Hij aanvaardde een benoeming als professor aan de Rechtsfaculteit. Na de oorlog kwam hem dit duur te staan: hij werd in de gevangenis opgesloten en veroordeeld tot 10 jaar hechtenis en 10.000 fr. schadevergoeding aan de Belgische Staat. Dit niettegenstaande het feit, dat tal van vooraanstaande Vlamingen als getuigen ten gunste optraden en verklaarden Dosfel te beschouwen als een zeer hoogstaand man, een echte idealist, die onbetwistbaar te goeder trouw gehandeld had. Na dit proces stelde de Vlaamse pers dan ook vast: ‘België veroordeelt, doch Vlaanderen spreekt vrij’. Korte tijd na zijn veroordeling moest Dosfel wegens gezondheidsredenen voorlopig in vrijheid gesteld worden.
In de gevangenis reeds had hij onder schuilnaam en in het geheim zijn medewerking verleend aan de Vlaamse strijd-pers. Tot zijn dood legde hij een zeer grote publicistische bedrijvigheid aan de dag, steeds onder schuilnaam natuurlijk. Doch zijn schuilnaam, Thomas van der Schelden, was in Vlaanderen een klinkende naam. Hij was in de Vlaamse rangen de polemist bij uitnemendheid, die het debat steeds op hoog plan bracht, steeds bekommerd om de morele, de ethische grondslagen van zijn opvattingen. Dosfel was in de na-oorlogse periode Vlaams-nationalist, en mag zelfs beschouwd worden als de voornaamste grondlegger van deze ideologie. Het nationalisme had in Vlaanderen een specifieke inhoud en mag dan ook niet zonder meer gelijkgesteld worden met gelijknamige stromingen in andere landen. Dosfel hechtte een grote waarde aan de volksgemeenschap als bakermat der kultuur, als milieu waarin de enkeling normaal moet opgroeien tot hogere beschaving. In zijn opvatting bleef de menselijke persoon de voornaamste factor, doch moest het individualisme wijken voor het besef van de plichten van de enkeling ten overstaan van de gemeenschap. Hij kende aan de volksgemeenschap geen waarde toe ‘in se’, maar wel terwille van de enkelingen.
De volksgemeenschap was voor hem de gemeenschap van mensen, die dezelfde taal spreken, dezelfde karaktertrekken vertonen, één kultuurgemeenschap vormen. Het is een spiritualistische opvatting, met religieuze inslag, die de verscheidenheid der volkeren beschouwt als door God gewild. Ook de Staat moet de volksgemeenschap eerbiedigen. Het ideaal is de nationale staat. Nochtans aanvaardde Dosfel het nationaliteitsbeginsel niet als een absoluut beginsel. Het algemeen welzijn alleen is doorslaggevend. Wanneer Dosfel deze opvattingen confronteerde met de toestanden in eigen land, kwam hij tot de vaststelling, dat de Beliische eenheidsstaat als pluri-nationale staat zijn plicht niet gedaan had ten overstaan van de Vlaamse volksgemeenschap. Sedert haast honderd jaar streed de Vlaamse Beweging om tot gezonde toestanden te komen zonder er in geslaagd te zijn de geest van de Belgische Staat te wijzigen.
Een afdoende oplossing van het Vlaamse vraagstuk in de Belgische Staat kon volgens Dosfel slechts bereikt worden door zelfbeschikkingsrecht te verlenen aan het Vlaamse volk, praktisch door de vervorming van de Belgische Staat op federalistische grondslag.
De oplossing door Dosfel voorgestaan werd niet verwezenlijkt, doch het nationaliteitenprobleem in België werd ook niet opgelost. Het bleef als een voortdurende bedreiging op deze Staat wegen. Op dit ogenblik zijn het vooral de Walen, die op federalisme aansturen.
Dosfel heeft zich zeer grote verdiensten verworven in de ideologische strijd na de oorlog. Hij werd algemeen geacht en had een zeer groot gezag. Zijn persoonlijke belangen heeft hij steeds opgeofferd in de strijd voor zijn ideaal. Dit ideaal was het welzijn van zijn Vlaams volk, als tak van de Nederlandse stam. In hem leefde een vurig Nederlands volksbewustzijn.
Mr Dr F.M.E. van der Elst, afgevaardigde voor Vlaanderen in het hoofdbestuur van het A.N.V.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd